Презентация, правила по татарскому языку.Исемнең тартым категориясе (Категория принадлежности имени существительного).
презентация к уроку (5 класс) по теме

Слайд 1

Исемнең тартым категориясе ( категория принадле жности существительного)

Слайд 2

В русском языке принадлежность выражается местоимениями( мой, ваш и т. д.) или существительным в родительном падеже (платье мамы).

Слайд 3

В татарском языке принадлежность выражается специфическими окончаниями, которые называются аффиксами принадлежности. Эти аффиксы изменяются по лицам и числам.

Слайд 4

Аффиксы принадлежности существительного Притяжа-тельное местоиме-ние Аффиксы принадлеж-ности Притяжа-тельное местоиме-ние Аффиксы принадлеж-ности Минем ( мой) -ым/-ем. -м Безнең (наш) -ыбыз/-ебез, -быз,-без Сине ң ( твой) -ың/-ең, -ң Сезнең (ваш) -ыгыз/- егез,-гыз/-гез Аның ( его, ее) -ы/-е, -сы/-се Аларның (их) -лары/-ләре

Слайд 5

Склонение существител ьных с аффиксом принадлежности 1 л.ед.ч. Существитель-ные оканчивающи-еся на Ед. ч. Минем (мой, моя, моё, мой) Мн.ч. Гласную ( алма ) -м алмам алмаларым Согласную ( агач ) - ым /-ем агачым агачларым К ( күлмәк ) К----Г күлмәгем күлмәкләрем П (туп) П----Б тубым тупларым Й (малай) Й----Е малаем малайларым И ( әби) И+Е әбием әбиләрем Ь ( сәгать ) Ь----Е сәгатем сәгат ьләрем У (су) + - ы /-е суым суларым Ю ( аю , бию ) + - ы /-е аюым аюларым

Слайд 6

Спишите с уществительные , добавляя аффиксы принадлежности 1 л. ед. ч.(мой) А) Апа , бакча , алма , чана, тәлинкә, бүлмә, сөлге. Б) Кул, иптәш, өстәл, кыз, йорт, сеңел. В) Күлмәк, калак, бүрек, ишек, курчак, чәчәк, кунак Г) Туп, мәктәп, китап, җавап. Д) Малай, сарай, попугай, өй, абый, чәй. Е) Әби, әти, әни, песи, ипи, бәби.

Слайд 7

Склонение су ществительных с аффиксом принадлежности 2 л. ед. ч. Су ществитель-ные , оканчивающи-еся на Ед. ч. Синең (твой, твоя, твое, твои) Мн. ч. Гласную (бала) -ң бала ң балаларың Согл. (дәфтәр) -ың/-ең дәфтәрең дәфтәрләрең К (кашык) К--- Г кашыгың кашыкларың П (мәктәп) П--- Б мәктәбең мәктәпләрең Й (бабай) Й---Е Бабаең (бабаң) Бабайларың(ба-баларың) И (әти) И --- Е әтиең әтиләрең Ь ( сәгать ) Ь--- Е сәгатең сәгат ь ләрең У (су) + - ы суың суларың Ю ( бию ) + - е биюең биюләрең

Слайд 8

Переведите словосочетание. Состав ь те с ними предло жения по образцу. Үрнәк(образе ц ) : Минем чиста дәфтәрләрем күп. Ә синең чиста дәфтәрләрең купме? Хорошие друзья. Интересные книги. Красивые рисунки.

Слайд 9

Склонение существител ьных с аффиксом принадлежности 3л. ед. ч. Сущ., оканчивающи - еся на Аның (его, ее) Ед. ч. Мн. ч. Гласную (бакча) - сы /-се бакчасы Бакча+лар+ы Согласную (идән) - ы /-е ид ә не Идән+нәр+е К ( уенчык) К--- Г уенчыгы Уенчык+лар+ы П (китап) П--- Б китабы Китап+лар+ы Й (малай) Й---- Е малае Малай+лар+ы И (әби) И+ Се әбисе Әби+ләр+е Ь ( кәгазь ) Ь--- Е кәгазе Кәгаз ь+ләр+е У ( су) + - ы /е суы Су+лар+ы Ю ( бию ) + - ы /е биюе Бию+ләр+е

Слайд 10

Запомните: Песи, ипи, бәби – аның песие, аның ипие, аның бәбие.

Слайд 11

Постав ьте вместо точек нужные окончания. Переведите. А) Аны ң бакча... зур Аның апа... ш аян. Аның алма... баллы. Б) Аның тәлинкә... матур. Аның гаилә... д ус. Аның бүлмә... к ечкенә.

Слайд 12

Склонение существите льных с аффиксом принадлежности 1 л. мн. ч. Сущ., оканчивающи - еся на Ед. ч. Безнең ( наш, наша, наше, наши) Мн. ч. Гласную (көзге) - быз /-без көзгебез көзгеләребез Согласную (агач) - ыбыз /- ебез агачыбыз агачларыбыз К (чынаяк) К--- Г чынаягыбыз чынаякларыбыз П (китап) П--- Б китабыбыз китапларыбыз Й (өй) Й--- Е өебез өйләребез И ( ипи) И--- Е ипиебез ипиләребез Ь ( шигырь ) Ь--- Е шигыребез шигыр ь ләребез У (су) У+ Ы суыбыз суларыбыз Ю ( аю ) Ю+ Ы аюыбыз аюларыбыз

Слайд 13

Спишите слова, добавляя аффиксы принадле жности 1 л. мн. ч. А) Су, песи , бала, т әрәзә, чана, елга, укучы. Б) Вакыт, кибет, кул, көн, дәрес, йорт, эш. В) Курчак, туп, өй, малай, табигат ь (природа), шигырь .

Слайд 14

Склонение существите льных с аффиксом принадлежности 2 л. мн. ч. Сущ., оканчивающи - еся на Ед. ч. Сезнең ( ваш) Мн. ч. Гласную (бүлмә) - гыз /- гез бүлмәгез бүлмәләрегез Согласную (авыл) - ыгыз /- егез авылыгыз авылларыгыз К (күзлек ) К--- Г күзлегегез күзлекләрегез П ( туп ) П--- Б тубыгыз тупларыгыз Й ( абый ) Й--- Е абыегыз абыйларыгыз И ( песи ) И--- Е песиегез песиләрегез Ь ( кәгазь ) Ь--- Е кәгазегез кәгаз ь ләрегез У (су) У+ Ы суыгыз суларыгыз Ю ( бию ) Ю+ Е биюегез биюләрегез

Слайд 15

Измените данные словосочетания по образцу и запишите. Үрнәк (Образец): Сезнең яңа күршегез. – Сезнең яңа күршеләрегез. Яхшы табаб. Начар билге. Матур бию. Күңелле бәйрәм.

Слайд 16

Склонение существите льных с аффиксом принадлежности 3 л. мн. ч. Сущ., оканчивающи - еся на Ед. ч. Сезнең ( ваш) Мн. ч. Гласную (акча) - сы /- се акчасы акчалары Согласную (кием) - ы /- е киеме киемнәре К (балык ) К--- Г балыгы балыклары П ( китап ) П--- Б китабы китаплары Й ( чәй ) Й--- Е чәе чәйләре И ( әби ) И--- Се әбисе әбиләре Ь ( шигырь ) Ь--- Е шигыре шигыр ь ләре У (су) У+ Ы суы сулары Ю ( аю ) Ю+ Ы аюы аюлары

Слайд 17

Спишите су ществительные , добавляя аффиксы принадлежности 3 л. м н. ч . А) Китапхан ә, чаңгы, бүлмә, чана, хикәя, җөмлә. Б) Туган тел, дәфтәр, хат, сүз, фатир. В) Җавап, чүп (мусор), яулык (платок), үрдәк, көй (мелодия), туй (свад ьба ), кәгазь (бумага).