ажык кичээл Тема "Торел состер" 5класс
план-конспект урока (5 класс) по теме

Cанчай Чочагай Сатовна

школа иштинин "Чылдын башкызы" моорейге эрттирген кичээлим.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл kicheel_plany.docx25.87 КБ

Предварительный просмотр:

Ажык кичээл. Тема «Торел состер»

Сорулгазы: 1) Торел состер дугайында, чангыс дазылдыг состерни торел состер дээрзин, чогаадылга кожумактыг состер торел состер болур дээрзин билиндирери; торел состерни тургузуп билир чорукка чанчыктырары;

2) сос курлавырын байыдып, харылзаалыг чугаазын, кичээнгейлиг, чуве сактып аар чоруун   сайзырадыры;

3) торээн черинге ынак болурун кижизидер, чуртта болуп турар кол булуушкуннар дамчыштыр уругларны торээн чери дээш сеткилинден бердинген чорукка кижизидери.

Кичээлдин тиви: чаа теманы ооредиринин кичээли

Кичээлдин формазы: кичээл-олимпиада

 Кичээлдин методу: дилеп-тыварынын методу, башкы болгаш оореникчинин ажыл-чорудулгазы метод, оюннар.

Кичээлдин дерилгези: медиа-проектор, медальдар, карточкалар

Кичээлдин чорудуу:

  1. Организастыг кезээ:
  2. Онаалга хыналдазы
  3. Катаптаашкын  «Катаптаашкын – ооредилгенин иези»

«Шорт-трек – коньки чарыжы» алдын медаль – Виктор Ан, монгун медаль - Владимир Григорьев

А) Дараазында домактарнын синтаксистиг сайгарылгазын кылгаш, ангылаан состерге, бижик демдектерниге хамаарышкан кандыг дурумнер ооренгенин катаптап чугаалажыр

Сергей Шойгу чер-чуртунун бөдуун чонунуң, ада-огбелериниң чагыын утпайн чоруур.

Ол 1996 чылдың сентябрьда делегейнин хамааты камгалалынын президентизинге сонгуттурган.

Б) Лескиканы катаптаары Оюн «Кым хойну билирил?» Антонимнер тывары

Сеткилдин  бичези херек,

Эртемнин       …     херек

Дуне боорга, дуктуг хап

  …     боорга, онгар аяк

Алыры амыр,

  …      берге

Биче чалгаа

…   чалгаага чедер

В) хыналда тест

1. Лексика дээрге…

 а) дылда бар бугу-ле состерни, оон словарьлыг курлавырын ооренир эртем;

 б) чугаа кезектерин ооренир эртем  

в) домак кежигуннерин ооренир эртем

2. Дараазында состернин кайызы хой уткалыгыл?

 а) ай              б) хар                в) карак

3. Дараазында дурумнерни тодарадыр

1. омоним          2. омограф        3. антоним           4. синоним        а) чоок уткалыг состер  

       б) удурланышкак уткалыг состер  

       в) бижиири домей, а адаары болгаш утказы ылгалдыг состер    

       г) бижиири, адаары домей, утказы ангы состер

4. Кожурген уткалыг состу тывар:

 а) кан бижек         б) даш бажын              в) чарт угаан

5. Дыдык деп состун синонимин тодарадыр:

 а) будун               б) дежик                        в) самдар

6. Будук, алгы кандыг состерил?

 а) омограф          б) омоним                   в) синоним

  1. Чаа теманы бээри  «фигурлуг чунгулаашкын» Татьяна Волосожар, Максим Траньков
  1. Самбырада состерни хайгаараар:

дуза                     ажыл

дуза-ла                  ажыл-да

дуза-ла-кчы          ажыл-гыр

дуза-лыг                ажыл-да-кчы

                               ажыл-дыг

Ажылдан, ажылдар, ажылым

 Туннел ундурер:

Самбырада состер шупту чангыс дазылдыг состер

Кижилер чангыс дазылдыг болза кандыг кижилер болур ийик?

  (богунгу ооренир ужурлуг теманын адын тодараткаш, уруглар боттарынга сорулганы салыр)

Торел состер деп кандыг состер-дир? Тодарадылгазын бээр. Аргалыг болза кижи бурузунге чугаалаттырар.

2)Ном-биле ажыл: (Дурумну номчуур)

Баштайгы билиг хыналдазы: Мергежилге 230 адаанда состерни торел состер кылдыр бижиир. Кандыг состерни торел состер дээрил?

Хына – хынакчы, хыналда, хыналдалыг,

Оорен – оореникчи, ооредилге,

Кош – коштуг, кожукчу,

Бызан – бызанчы, бызанчылаар,бызанчылыг

Чай – чайлаг, чайлаар, чайгы

  1. Быжыглаашкын «Скелетон»
  1. Мергежилге 228 (Самбырада аскан состерни болук аайы-биле чыскаар)

Садыг, ытсыг,   тоол, шинчээчи, ыткылаштыр,  тиг, тоолчу, шинчилел, садыгжы, чечек, хөл, шинчилекчи, чечектелиишкин, садар, тоолчургу, шинчиледир, чечектелир, хөлдуг, шинчилээшкин, тоолдар, хөлденир, чечектер, садыглажыр,   сат, ыттыг, тигленир.

  1. Оюн «Чопшээрежир мен, чопшээрешпес мен»

Орук, оруктуг, оруктаар – торел состер болур.

Садыг, садыглар, садыгда, садыывыс – торел состер болур.

Чаъс, частыг, частаар – бо состернин дазылы чаъс болгаш олар торел состер болур.

  1. Шилилгелиг диктант

         Бердинген торел состернин аразындан торел сос болбас состерни тодарадыр:

        Малчын, малдар, малдыг, малым, эмчи, эмзиг, эмнер, эмден, эмче, кыштаг, кышкы, кыштын, кыштаар

  1. Чурук-биле ажыл. Аразында харылзаалыг чугаа болу бээр кылдыр 3 домак чогаадыр

Туннел:

 - Чуну оорендивис?

 - Чуу солун болду?

Онаалга. Торел состер кирген харылзаалыг чугаа тургузар

Ажыглаан литература:

Казырыкпай Б.О Эр чол, Кызыл: 2001.

Сувандии Н.Д. Тыва дылдын практикумунга мергежилгелер чыындызы, Кызыл: 2003

Шакина Г.В Развивающее обучение в начальной школе

Тес-Хем кожууннун Шуурмак ортумак школазы

Конкурс «Чылдын башкызы»

5-ки класска ажык кичээл

Темазы: «Торел состер»

Санчай.Ч.С-  Тыва дыл, чогаал башкызы

        Шуурмак-2014


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Ажык кичээл 7 кл "Кол сос биле соглекчинин аразында тире"

1)Оореникчилерге кандыг таварылгада кол сос биле соглекчинин аразынга тирени шын салырын чедип алыр .2)уругларнын аас болгаш бижимел чугаа сайзырадылгазы.3)оореникчилерни ава кижиге хундуткелди,ынакшы...

Ажык кичээл 5 кл С.Сарыг-оол ""Кус"

Кус деп шулукту аянныг номчуп сайгарары. Куску бойдустун чурумалын коргускени...

Тыва дылда ажык кичээл

5-ки класска тыва дылда "Чуве ады" деп темага катаптаашкын кичээл...

Ажык кичээл "Синонимнер" 5 класс

Ажык кичээл "Синонимнер" 5 класс...

Ажык кичээл Сеткилимнин беш одуруунда - торээн Тывам

10-гу класска тыва чогаалга класстан дашкаар номчулга кичээлинге эрттирген ажык кичээлдин планы...

Презентация. Ажык кичээл "Чуве ады" (Туннел кичээл)

Кичээл- мөөрейТема: Чүве ады /туңнел кичээл/....