Татар теле һәм әдәбиятыннан олимпиада биремнәре
олимпиадные задания по теме

9 нчы сыйныфның рус төркеме өчен татар теле һәм әдәбияты буенча мәктәп туры өчен олимпиада сораулары.

1. Сүзтезмәләр төзеп языгыз.

       көчле                                                             җилкә                                            

 ачык                                                              куллар

 зәңгәр                                                            кеше

 киң                                                                 йөз

 озын                                                               чәч

2. Җәяләр эчендәге сүзләрне тиешле килешләрдә куеп языгыз.    

(Әби) биле сызлый.

Мин (әби) табиб чакырдым.

Табиб (әби) игътибар белән карады.

Табиб (әби) сорауларына җавап бирде.

3. Татарча языгыз.

Глаза надо беречь

Не читайте в транспорте.

4. Тәрҗемә итегез.

Наша семья большая. В семье 7 человек: дедушка, бабушка, папа, мама, брат, сестра и я. Брату 25 лет. Его зовут Ринат. Сестре 22 года. Её зовут Рашида. Мне14 лет. Брат работает менеджером, а сестра учится в педагогическом университете на пятом курсе. Она скоро будет учительницей. У меня папа и мама тоже учителя. И дед работал учителем, он сейчас на пенсии.

5. Кирәкле репликаларны куеп , диалогны языгыз.

 - Кызым, даруханәгә барып кайт әле.

-  (вопрос)

- Тамагым авырта, өйдә дару юк.

-  (согласие).

6. Бер сүз белән татарча языгыз.

Моя бабаушка

Твой младший брат

Его школа

Наша мама

Ваш сад

Их тетради.                                                  

5 нче сыйныфның рус төркеме өчен татар теле һәм әдәбияты  буенча мәктәп туры өчен олимпиада сораулары.

Татар теле.

       1. Образовать глаголы настоящего времени, прошедшего времени, будущего времени.

       2. Составьте предложения со словами гаилә, дусты, мәктәп, дәрес, тавыш, кәгазь, кулъяулык

 3. Образовать степени прилагательных.

       Ак, яшел, сары.

       4. Тәрҗемә итәргә, җавап бирергә.

           Синең исемең ничек? Син ничәнче класста укыйсың? Мәктәптә уку сиңа ошыймы?

Татар әдәбияты.

1. “Уллар”, “Ике пирожный”, “Ботка”, “Язгы каникул”, “Тәмле сүз” текстларыннан алынган җөм-

        ләләрне тәртип белән урнаштыр.

            а)     Рәйсә курчакны алды да диванга утыртты. Ләкин минем ачуым килде.  

            б)   -Йә, бабай, безнең улларыбыз ничек?-дип сорады хатыннар.

            в)   -Кәшәкә таягын суга тыгарга ярамый, ул бозыла, - дидем мин .

            г)     Өйләрне җыештыргач, ашыйсы килеп китте.  

            д)    Әниләре бүлмәгә керде дә кызларыннан үзенә ярдәм итәргә сорады.

                Бу хикәяләрнең кайсы сиңа ошады һәм ни өчен7

      2.   “Минем көндәлек режимым”-сочинение язарга.

6 нчы сыйныфның рус төркеме өчен татар теле һәм әдәбияты буенча мәктәп туры өчен олимпиада сораулары.

Татар теленнән

       1.     Өстәл, китап, урам сүзләрен килеш белән төрләндерергә.

2.    Әти, әни, бабай сүзләрен тартым белән төрләндерергә.

3. Схемалар буенча җөмләләр язарга:

“Т.С,”-а.    “Т.С!-а.  А: “Т.С,-а.  А: “

4.  Тәрҗемә итәргә.

1. новая книга;
2. новое платье;
3. цветные карандаши;
4. тетерадь в клетку;
5. красивая сумка;
6. красный мяч.

Татар әдәбиятыннан.

1. “Бер атнада ничә көн?” шигырен яттан язарга.

2. “Көндәлек нигә елый” хикәясендә кайсы көндәлекнең хуҗасы яхшы? Ул көндәлекне ничек тота?

3. Уку – язу әсбаплары ни өчен Гатаны ташлап китәләр? Гата нинди нәтиҗә ясый?

      4.   Татар халкының милли бәйрәмнәрен яратасыңмы?  Берәрсе турында  хикәя яз.

                            7 нче сыйныфның рус төркеме өчен татар теле һәм

әдәбияты буенча мәктәп туры өчен олимпиада сораулары.

Татар теле

1. 1.Образуйте глаголы настоящего времени, гл. повелительного наклонения, инфинитив, деепричастие, гл. прошедшего времени: укы, бар, җырла, тикшер.
2. Составҗте предложения со словами: яңгыр, кар, чишмә, күгәрчен,күк йөзе, урман, басу, икмәк.
3. Сүзләрнең антоним парларын табыгыз:

Ябык                                                     Яңача

Тупас                                                    Озак

Искечә                                                  Таза

Искелек                                                Әдәпле

Тиз                                                        Яңалык.    

4. Тәрҗемә итәргә: научные книги, старательно учится, хорошая новость, образованный человек, умный ученик, известный писатель, добится цели, необразованный человек.

Татар әдәбияты.

1. Кайсы шигырьдә кыз малайга рәхмәт әйтә? Ни өчен? Рәхмәт ишеткәч, аларга күңелле буламы? Синең кемгә рәхмәт әйткәнең бар?

2. Бу өзекләр кайсы әсәрләрдән алынган?

    Ә менә безнең Галимов Илнар – “супер” көндәлек иясе.

        Һай бу китап ни күргән!

   Дәфтәр чиста булсын, китап көлеп торсын!

-  Что было задано на дом ?-дип сорады.

     Күпме тырышса да , әби “икеле” алды.

     Бер атнада инде 110 укучы килә, ике атнада аларның саны 140 ка җитә.

     “Кайбер млайлар әдәпле булудан оялалар.

  (“Аралашу серләре”, “Рус теле дәресендә”. “Көндәлек –документ; көндәлек – көзге”, “Самат”, “Киңәш”, “Икеле”, “Бер китапханә”.

1. “ Мин – 7 класс укучысы” дигән темага сочинение язарга.

                     8 нче сыйныфның рус төркеме өчен татар теле һәм

әдәбияты буенча мәктәп туры өчен олимпиада сораулары.

Татар теле

1. Фигыльләрнең заманнарын билгеләгез.

Мин мәктәптән кайттым һәм дәрес әзерләргә утырдым. Мин кичке ашны ашагач, йоклап киткәнмен. Мультфильмнан соң кино башланган. Тиздән мәктәптә укулар башаланачак. Укытучы апа мәсьәләне Наилдән сорады. Наил мәсьәләне чишәргә оныткан. Мин дәресне вакытында әзерлим.

2. Тәҗемә итәргә.

Бабушка сварила мой любимый суп. Вчера он пришел поздно вечером. Я забыла тетрадь дома. Он списал контрольную работу. У Айдара. Вчера у анс было всего три урока.

3. Фигыльләрне зат-сан белән төрләндерергә: яза, укыды, сөйләр.

Татар әдәбияты

1. “Барый телевизор карый” шигырендә Барый нинди малай? “Өлгерәм әле” хикәясендәге Артур белән кайсы яктан охшашлыклары бар?
2. Артур ни өчен вакытында өй эшен эшли алмады? Ул нинди малай?
3. Фразеологик берәмлекләрне язарга.

Рус телен бик яхшы беләбез ...; Машадан җавапны сорадылар, ул ... , чөнки җавапны белми иде; Иң авыры – немец теле, аны укымас өчен ... идек; застыл как вкопанный – катып торды; запутался – кереп уралды; знаем на зубок – су урынына эчәбез; будет рубить камень – таш кисәр.

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика олимпиадасының муниципаль этабы биремнәре

(7 нче сыйныф, 2014/2015 уку елы)

1. Напишите поздравление с Новым годом своему другу.

      2. Напишите дни недели по порядку, допишите пропущенные буквы: ш...мбә, чәрш...мбе, якшәмб..., д...шәмбе, җ...мга, с...шәмбе, п...нҗешәмбе

3.  Составьте предложения:              

1. пычрата, малай, тотмый, саклап, китапны. 2. көн дә, дәресләрне, яхшы уку өчен, кирәк әзерләргә. 3.  сиңа, бер, ышанмыйлар, алдашсаң. 4. килә, илләргә, төрле, сәяхәт итәсе.  5.  вакытны, дөрес, тырышабыз, буш, файдаланырга.

4. Дайте другу советы, запишите:  жить по режиму, вовремя готовить уроки, быть внимательным(ой) к маме, читать книги, помочь сестре

5. Переведите на татарский язык и запишите следующие фразы: пусть напишет, надо позвонить, может спросить, умеет рисовать, если замерзнет.

6. Напишите  реплики на татарском языке:

1. Пригласи друга (подругу) на свой день рождения. 2. Скажи папе, что у тебя потерялся щенок.  3. Спроси у классного руководителя, сколько раз в неделю урок татарского языка. 4. Пригласи своих гостей за стол. 5.Поблагодари родителей за подарок.

7.    Напишите антонимы к словам: матур, битараф, тырыш, йомшак, миһербанлы.

8. Переведите, образуйте отрицательные формы глаголов:

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика олимпиадасының муниципаль этабы биремнәре

(8 нче сыйныф, 2014/2015 уку елы)

1. Напишите поздравление своей бабушке с Днём пожилых людей.

2. Допишите окончания слов в предложениях.

3. Из слов составьте предложения              

1. малай, икенче, чыкты,   белән, ягына,  эте, урамның  2. кирәк, ял,  тырышып, өчен, итәр, яхшы, эшләргә.  3. урын, кеше, хатын-кызларга, тиеш, өлкәннәргә, егет, бирергә, тиеш. 4.без, җыюны, бик, урманда, яратабыз, җиләк. 5. әнисе, чыршы, Гүзәлнең, кайтты, беркөнне, алып, матур.

4. Используя текст, составьте диалог и запишите.

       Балалык елларымда исемдә калган вакыйгаларның берсе Казанга бару булды. Егерме икенче елның җәендә без әнием белән Казанга киттек. Казан урамнары трамвайлары һәм алма исе белән исемдә калган.

     Без Казанда әнием белән Муса Бигиевләргә бардык. Ул унынчы елларда Петербургта мулла булган. Муса Бигиев – Габдулла Тукайның дусты.

     Казанда тагын Ибраһим абыйларга бардык. Ул өйләнгән, аларның ике уллары, бер кызлары бар иде.

5. Переведите на татарский язык и запиши.

1. Мы разве завтра в театр не идем? 2. Человек должен быть воспитанным.  3. Я на день рождение хочу пригласить своих друзей.  4.  В этом году зима холодная, поэтому  нужно помочь птицам. 5. Приготовив уроки, собрался на улицу.

6. Переведите на русский язык и запишите.

1. Казан тарихи истәлекләргә бай. 2. С.Сәйдәшев – татар халкының беренче профессиональ композиторы.  3.  Дустымның татарча өйрәнәсе килә. 4. Компьютер артында озак вакыт утыру сәламәтлеккә зарарлы. 5. Телефоннан һәрвакыт әдәпле итеп сөйләшергә кирәк.

7.    Напишите однокоренные слова (не более 5 слов): 1) юл; 2) баш; 3) сүз.

8. Переведите и образуйте отрицательные формы глаголов.

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика олимпиадасының муниципаль этабы биремнәре

(9 нчы сыйныф, 2014/2015 уку елы)

1. Напишите своему учителю поздравление  с Днем Учителя.

2. Допишите окончания слов в предложениях.

3. Поставьте вопросы к выделенным словам.              

1. Табиб игътибарлы булырга, авыруның серен саклый белергә тиеш.  2. Табиб һөнәре – игелекле һөнәр. 3. Табиблар һәрнәрсә белән кызыксынып торалар, белемнәрен арттыралар. 4. Табиблар ярдәм итәргә һәрвакыт әзер була. 5. Табибның эше – авыруларның хәлен җиңеләйтү һәм үлемнән алып калу.

4. Составьте и запишите диалог, используя текст.

Әминәнең мәктәптә укыган вакытта ук нинди дә булса һөнәргә өйрәнәсе килә иде. Шуңа күрә дә ул мәктәпне бетергән елны төзүчеләр әзерли торган училищега укырга керде. Анда штукатур эшенә өйрәнгәч, төзелештә эшли башлады. Төзелешкә килүнең беренче көннәреннән үк яраткан эшенең серләрен тырышып өйрәнергә тотынды. Аның куллары торган саен остарак, җитезрәк хәрәкәт итә башладылар.

Әминә җитмештән артык йорт төзүдә катнашты. Ул эшләгән йортлардагы гаҗәп яхшы шомартылган стеналар, түшәмнәр, берсеннән-берсе нәфис итеп тартылган кәрнизләр Әминәнең алтын куллы булуы турында сөйлиләр.

5. Переведите на татарский язык и запишите.

• 1. Родителей не только уважай, а и помогай им. 2. Птица сильна крыльями, а человек дружбой. 3. Кашу маслом не испортишь. 4. Яблоко от яблони недалеко падает. 5. Семь раз отмерь, один раз отрежь. 6. Счастье и труд рядом живут. 7. Кто мало говорит, тот больше делает. 8. Скупой платит дважды.

6. Переведите на русский язык и запишите.

Мин китапханәдә еш булам, чөнки татар, рус һәм чит ил язучыларының әсәрләрен укырга яратам. Миңа детективлар ошый, ә дустым шигърият белән кызыксына. Китапханәдә һәрвакыт кеше күп була. Яхшы уку өчен, безгә мәгълүматлы булырга кирәк, шуңа күрә мин китапханәгә еш йөрим. Белемле кеше һәрчак җәмгыятькә кирәк.

7. Напишите аналогичные по смыслу русские пословицы.

8. Подчеркните главные члены предложения и переведите их на русский язык.

9. Напишите рассказ о том, как вы проводите свободное время. (8 – 10 предложений).

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика олимпиадасының муниципаль этабы биремнәре

(10 нчы сыйныф, 2014/2015 уку елы)

1. Напишите поздравление своему папе с Днём защитника Отечества.

2. Допишите окончания слов в предложениях.

3. Поставьте вопросы к выделенным словам.              

1. Дөньяда җиде миллионнан артык татар исәпләнә. 2.Аларның биш милионнан артыгы Россия Федерациясендә яши.  3. Бер миллионнан артык татар Россиядән читтә яши.  4. Кайларда гына яшәсәләр дә татарлар үз телләрен, гореф-гадәтләрен онытмыйлар.  5.Татарлар яшәгән төбәкләрдә һәр елны гөрләп сабантуйлар үткәрелә.

4. Используя текст составьте диалог и запишите.

   Һәр милләт кешесе өчен иң кадерле тел – үзенең туган теле. Дөньяда биш меңнән артык тел исәпләнә. Галимнәр дөньяда иң киң таралган 14 телне билгеләгәннәр. Шул 14 телне белгән кеше теләсә кайсы телдә сөйләшүче белән аралаша ала. Бу 14 тел арасында татар теле дә бар. Димәк, татар теле дөньядагы телләр арасында әһәмиятле тел булып тора. Татар теле борынгы, бай, уңайлы, камил телләрнең берсе.  

5. Переведите на татарский язык и запишите.

1.  В древних сказках говорилось о трёх китах. 2.Эти киты живут и сейчас. 3. Для многих людей – это солнце, воздух, вода.  4. А для некоторых людей – табак, наркотики, алкоголь.  5.  Первые живы и здоровы, а вторые болеют и умирают.

6. Переведите на русский язык и запишите.

1. Син кулыңа китап алдың. 2. Анда ниләр язылган, ниләр барын белмисең әле син. 3. Беренче битен укыдык, икенче битен, унынчы битен, йөзенче битен. 4. Күп нәрсәләрне белдең. 5. Шатланып көлдең, уйландың...  6. Аңладыңмы - син гүзәл бер дөньяның ишеген ачтың. (Г.Бәшировтан)

7. Поставьте ударение над каждым словом.

8. Подчеркните подлежащее и сказуемое, переведите их на русский язык.

9. Напишите рассказ о природе и его обитателях весной  (8-10 предложений)

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган республика олимпиадасының муниципаль этабы биремнәре

(11 нче сыйныф, 2014/2015 уку елы)

1. Напишите поздравление своему дедушке с Днём Победы.

2. Допишите окончания слов в предложениях.

3. Поставьте вопросы к выделенным словам.              

1. Минем бабай  яшь чагында чит илләрдә күп яшәгән. 2. Эш, бәхет эзләп,ерак Австралиягә кадәр барып җиткән.   3. Төрле кешеләр белән очрашкан. 4. Ул һәрвакыт әйтә иде: “Кая гына барсаң да, туган як үзенә тарта . 5. Мин ничә илдә булдым, берсендә дә кала алмадым”.

4. Составьте и запишите диалог, используя текст.

      Татарстан Язучылар союзының вестибюленә мәрмәр такта куелган. Ул тактада Бөек Ватан сугышында үлеп калган утыз язучының фамилиясе язылган. Алар язасы әсәрләрен язып бетермичә, яшәргә өлгермичә үлгәннәр.

     Польша җирендәге Згеш дигән кечкенә генә шәһәрдә Гадел Кутуй күмелгән. “Тапшырылмаган хатлар” авторы. Фатих Кәрим җиңүгә ике ай кала Кенисберг янында һәлак була. Дахауның крематорий мичләрендә фашистлар Совет Армиясе полковнигы шагыйрь Хәйретдин Мөҗәйне яндырдылар. Бу исемлектә җырлары бөтен планетага таралган легендар Муса Җәлил, аның көрәштәше   Абдулла Алиш та бар.

5. Переведите на татарский язык и запишите.

1. Музыка – великое искусство. 2. Она окружаетает человека с древних времен. 3. Особенно много музыки звучит сегодня. 4. Каждый день звучит очень много разной музыки: старинной и современной, эстрадной и классической. 5. Нужно научиться понимать музыку.

6. Переведите на русский язык и запишите.

1.  Аккош күле Казан шәһәренең Киров районында урнашкан 2.  Анда кайчандыр аккошлар яшәгән, бала чыгарган. 3. Аккош күле һәм аның тирә-ягы – Казан халкының яратып ял итә торган урыннарының берсе.  4.  Күлнең як-ягын нарат урманы каплаган. 5. Аккош күле үзара тоташкан өч күлдән тора. 6. Күлнең озынлыгы 2,6 чакрым, киңлеге 476 метр.

7. Поставьте знак ударения над каждым словом.  

8. Подчеркните подлежащее и сказуемое, переведите их на русский язык.

9. Составьте рассказ о соревновании по спорту, который проходил в школе или во дворце спорта (10-12 предложений)