ЕРТ 2015 рус төркеме
тест (9 класс) на тему

2 нче вариант

Эшне башкару өчен күрсәтмә

Татар теленнән тест эше 38 биремне үз эченә алган 4 бүлектән тора.

1 нче бүлек 8 биремнән тора (1 нче – 8 нче биремнәр). Алар укучыларның тыңлап аңлау күнекмәләрен тикшерүгә юнәлтелгән. Тәкъдим ителә торган башкару вакыты – 30 минут.

2 нче бүлек 9 биремнән тора (9 нчы – 17 нче биремнәр). Алар укучыларның уку күнекмәләрен тикшерү максатыннан бирелә. Тәкъдим ителә торган башкару вакыты – 30 минут.

3 нче бүлек 15 биремнән тора (18 нче – 32 нче биремнәр). Алар укучыларның лексик – грамматик күнекмәләрен тикшерүгә кайтып кала. Башкару вакыты – 30 минут.

4 нче бүлек 2 өлештән тора. 33 нче – 37 нче биремнәр сөйләм ситуацияләренә караган репликалар язуны күздә тота. Тәкъдим ителгән башкару вакыты – 20 минут.

Ачык типтагы 38 нче бирем укучыларның язма сөйләм тикшерүдән гыйбарәт. Башкару вакыты – 40 минут.

Уңыш телибез!

***

Инструкция по выполнению работы

Тестовая работа по татарскому языку состоит из четырех разделов, включающих 38 заданий.

Раздел 1 (задания по аудированию) включает 8 заданий на понимание аутентичных текстов (задания 1–8). Рекомендуемое время на выполнение данного раздела – 30 минут.

Раздел 2 (задания по чтению) включает в себя 9 заданий (задания 9 – 17). Рекомендуемое время на выполнение данного раздела – 30 минут.

Раздел 3 (задания по лексике и грамматике) состоит из 15 заданий (задания 18 – 32) Рекомендуемое время на выполнение – 30 минут.

Раздел 4 (задания по письму) состоит из двух частей. В заданиях 33 – 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией. Рекомендуемое время на выполнение – 20 минут.

В задании 38 предлагается написать личное письмо. Рекомендуемое время на выполнение – 40 минут.

Желаем успеха!

1 нче бүлек

Место действия:

1 . Авылда;   2. Даруханәдә;   3. Стадионда;   4. Мәктәптә;   5. Кибеттә.

Утверждения:

1. Сөйләүче Татарстанның башкаласы турында әйтә.
2. Сөйләүче балаларның аралашуы турында әйтә.
3. Сөйләүче аралашуда иң мөһим чаратурында әйтә.
4. Сөйләүче килешеп эшләү турында әйтә.
5. Сөйләүче җәмәгать урыннарында аралашу турында әйтә.
6. Сөйләүче аралашу кагыйдәләре турында әйтә.

3. Мансур ... барарга җыена.

1) бәйрәмгә

2) дустының туган көненә

3) ярышка

4. Мансур ...  белән шөгыльләнә.

1) дзюдо

2) тимераякта шуу

3) көрәш

5. Мансурның иң зур хыялы - ......

1) чит илгә китү

2) Россия командасында булу

3) республикада җиңү

6. Саниянең дус кызы - .......

1. Гөлназ
2. Галия
3. Гүзәл

7. Гүзәл туган көнен ..... бәйрәм итә.

1. кафеда
2. өйдә
3. бакчада

8. Сания Мансурга ... тели.

1. сәламәтлек
2. бәхетләр
3. җиңүләр

2 нче бүлек.

Җир шарының бер шәһәрендә яшәгән, ди, бик кире малай. Ул әти сүзен дә тыңламаган, әни киңәшләренә колак салмаган, һаман киресен эшләгән.

Әти – әнисе, нишләргә дә белмәгәч, аны авылга әбисенә кайтарган. Тик малай әбисенә дә каршы эндәшкән.

Беркөн әбисе оныгына: “Улым, әйдә, урманга барып кайтыйк. Әзрәк башың да ял итәр. Һаман телевизор, компьютер артында утырып булмас бит инде,” – дигән.

Малай урманга барырга бик теләп ризалашкан. Әби белән онык урманга киткәннәр. Бара торгач, алар бер аланга килеп чыкканнар. Ә алан уртасында ике чәчәк үсеп утыра, ди. Бер чәчәк янып тора, ә икенчесе кап – кара икән. Малай әбисенә: “Икесе дә бер үк җирдә үскән чәчәкләрнең берсе нигә каралган? Бер дә чәчәккә охшамаган ул. Әйдә, аны йолкып ташлыйбыз”, - дигән.

Әбисе исә оныгына болай дип җавап биргән:

• Улым, янып торган чәчәк яхшы күңелле кешегә, ә карасы сиңа охшаган. Әйдә, без чәчәкне өзмичә генә терелтеп карыйк. Син тәртипле булсаң, олыларга каршы дәшмәсәң, күңелең дә сафланыр. Боларны белеп, кара чәчәк тә янып тора башлар.

Малай әбисенең сүзләрен бик яхшы аңлаган һәм исендә калдырган. Шул вакыттан җир йөзендә акыллы, тәртипле, уңган малайлар саны тагын бергә арткан.

(Р. Гафуровтан)

9. Бер тыңлаусыз малай яшәгән.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

10. Малайны әбисе янына күрше шәһәргә илтәләр.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

11. Малай әбисенең генә сүзләрен тыңлый.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

12. Беркөнне әби белән малай урманга баралар.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

13. Алар аланда ике янып торган чәчәк күрәләр.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

14. Малай, гаҗәпләнеп, әбисеннән сорый.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

15. Бер чәчәкне өзеп атарга булалар.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

16. Малай тәртиплеләнә.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

1. Кырмыскаларның файдасы                       5. Урманның саф һавасы
2. Кошларның өлеше                                      6. Табигый даруханә
3. Зыянга киткән көч                                      7. Гаеплеләр билгеле
4. Аланны төзекләндерерләр                         8. Аланны туздырганнар

А. Бүген урман җәнлекләре һәм кош  - кортлары бик ачулы. Кичә генә чәчәк аткан аланны танырлык түгел. Агач төбендәге кырмыска йорты да, куе куаклыктагы кош оялары да туздырылган, үләннәр тапталган. Тирә – якта чүп – чар аунап ята.

Ә. Әйе, ял итәргә килгән кешеләрнең эше бу. Алар гына моңа сәләтле. Биредә якшәмбедә алар гына булдылар.

Б. Ә бит урман җәнлекләре, кош – кортларының бер генә көне дә файдалы эшсез үтми. Кырмыскалар – урман санитарлары. Алар тирә – якны зарарлы бөҗәкләрдән чистарталар.

В. Кошлар да, балаларын тәрбияләү белән бергә, үсемлекләрне, агачларны зарарлы бөҗәкләрдән коткаралар. Әле шуның өстенә, матур сайраулары белән, безнең күңелләрне күтәрәләр, яхшы кәеф өстиләр.

Г. Ә төрле – төрле үләннәр, хуш исле чәчәкләр, урман җиләк – җимешләре менә дигән табигый дәва бирәләр бит! Урман – табигый даруханә. Барлык авырулардан да монда дәва табарга мөмкин.

Д. Әле кешеләр, оялмыйча, үзләрен акыллы, көчле дип атыйлар. Әнә карагыз әле. Чынлыкта, аларның көче ямьле, шифалы әйләнә – тирәне җимерүгә китә бит!

Е. Ә урман хуҗалары нишләсен инде? Бу тәртипсезлекләрне, әлбәттә, алар торгызырлар. Йортларын да яңадан ясарлар, кош ояларын да төзекләндерерләр. Ләкин күңелләрендәге яралары тиз генә төзәлмәс шул, кәефләре күтәрелмәс. Кешеләргә бөтенләй үпкәләмәсәләр ярый инде...

3 нче бүлек

4 нче бүлек

33. Поздравьте друзей, победивших в первенстве школы по волейболу.

_________________________________________________________________________________________

34. Уточните у родителей, где будете отмечать 80 – летие бабушки.

_________________________________________________________________________________________

35. Поинтересуйтесь у друга (подруги), почему ему (ей) нравится профессия врача.

________________________________________________________________________________________

36. Спросите у учителя татарского языка, когда вы пойдете с классом в музей Мусы Джалиля.

________________________________________________________________________________________

37. Поздравьте одноклассника с днем рождения и пожелайте ему здоровья, счастья и успехов.

________________________________________________________________________________________

38. Сезтатар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

… Безнең мәктәптә бик күңелле кичә үткәрелде. Ул Халыкара туган тел көненә багышланган иде. Безнең мәктәптә уннан артык милләт балалары укый. Алар туган телләре турында кызыклы чыгышлар ясадылар.

... Ә сезнең мәктәптә Халыкара туган тел көнен ничек билгеләп үтәләр? Сездә нинди чаралар үткәрелә? Синеңчә, туган телләрне саклау өчен, нәрсәләр эшләргә кирәк?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1 нче вариант

Эшнебашкаруөчен күрсәтмә

Татар теленнән тест эше 38 биремне үз эченә алган 4 бүлектән тора.

1 нче бүлек 8 биремнән тора (1 нче – 8 нче биремнәр). Алар укучыларның тыңлап аңлау күнекмәләрен тикшерүгә юнәлтелгән. Тәкъдим ителә торган башкару вакыты – 30 минут.

2 нче бүлек 9 биремнән тора (9 нчы – 17 нче биремнәр). Алар укучыларның уку күнекмәләрен тикшерү максатыннан бирелә. Тәкъдим ителә торган башкару вакыты – 30 минут.

3 нче бүлек 15 биремнән тора (18 нче – 32 нче биремнәр). Алар укучыларның лексик – грамматик күнекмәләрен тикшерүгә кайтып кала. Башкару вакыты – 30 минут.

4 нче бүлек 2 өлештән тора. 33 нче – 37 нче биремнәр сөйләм ситуацияләренә караган репликалар язуны күздә тота. Тәкъдим ителгән башкару вакыты – 20 минут.

Ачык типтагы 38 нче бирем укучыларның язма сөйләм тикшерүдән гыйбарәт. Башкару вакыты – 40 минут.

Уңыш телибез!

***

Инструкция по выполнению работы

Тестовая работа по татарскому языку состоит из четырех разделов, включающих 38 заданий.

Раздел 1 (задания по аудированию) включает 8 заданий на понимание аутентичных текстов (задания 1–8). Рекомендуемое время на выполнение данного раздела – 30 минут.

Раздел 2 (задания по чтению) включает в себя 9 заданий (задания 9 – 17). Рекомендуемое время на выполнение данного раздела – 30 минут.

Раздел 3 (задания по лексике и грамматике) состоит из 15 заданий (задания 18 – 32) Рекомендуемое время на выполнение – 30 минут.

Раздел 4 (задания по письму) состоит из двух частей. В заданиях 33 – 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией. Рекомендуемое время на выполнение – 20 минут.

В задании 38 предлагается написать личное письмо. Рекомендуемое время на выполнение – 40 минут.

Желаем успеха!

1 нче бүлек

Место действия:

1 . Авылда;   2. Даруханәдә;   3. Стадионда;   4. Мәктәптә;   5. Кибеттә.

Утверждения:

1. Сөйләүче Татарстанның башкаласы турында әйтә.
2. Сөйләүче балаларның аралашуы турында әйтә.
3. Сөйләүче аралашуда иң мөһим чаратурында әйтә.
4. Сөйләүче килешеп эшләү турында әйтә.
5. Сөйләүче җәмәгать урыннарында аралашу турында әйтә.
6. Сөйләүче аралашу кагыйдәләре турында әйтә.

3. Мансур ... барарга җыена.

1) бәйрәмгә

2) дустының туган көненә

3) ярышка

4. Мансур ...  белән шөгыльләнә.

1) дзюдо

2) тимераякта шуу

3) көрәш

5. Мансурның иң зур хыялы - ......

1) чит илгә китү

2) Россия командасында булу

3) республикада җиңү

6. Саниянең дус кызы - .......

1. Гөлназ
2. Галия
3. Гүзәл

7. Гүзәл туган көнен ..... бәйрәм итә.

1. кафеда
2. өйдә
3. бакчада

8. Сания Мансурга ... тели.

1. сәламәтлек
2. бәхетләр
3. җиңүләр

2 нче бүлек.

Байлык

Рахманның теләге – сәяхәтче булу. Сәяхәт турында китаплар укыды ул, илебез картасын биш бармагы кебек белә. Рахман үз илебездә генә сәяхәт итәчәк. Африка чүлләре, Һиндстан урманнары, Амазонка елгасы шулай ук кызыктыра, әмма үзебездә дә андый җирләрне табып була. Безнең илебез бөтенесенә дә бай.

Менә шул олы сәяхәттә сынатмаслык итеп чыныктырырга кирәк үзеңне.

Бу дөньяда кешедән дә бәхетле зат юктыр: улофыкны күрә. Их, болытлар өстенә менеп, сәяхәт итеп йөрсәң икән! Менә бу сәяхәт булыр иде! Менәрбез, тормышта яши генә башладык бит әле без. Барысына да өлгерербез, хыяллар зур һәм күкләр күкрәтеп яшәрбез! Рахман, сәяхәтләрдә йөреп, моңарчы бигеле булмаган байлыкларны кешелеккә бүләк итәр.

Туктагыз әле, нәрсә соң ул байлык? Беркөнне ул әтисеннән:

• Байлык нәрсә була ул, әти? – дип сорады.
• Кешегә кирәкле барлык нәрсә – байлык, улым. Менә бу өстәл дә, синең китапларың да – байлык. Ә икмәк – төп байлык. Әмма кешенең алыштырмас байлыгы була. Беләсең киләме шуны?
• Беләсем килә!
• Син, улым, байлык эзләп сәяхәткә чыкканда, төп байлык – сиңа ипи пешерергә иген үстерүче, сине кызарып пешкән җиләкләре белән сыйлаучы туган туфрак турында онытма.

        Әйе, онытмас Рахман моны. Сагындырыр инде ул туган җир.

(М. Хуҗиннан)

9.  Малай сәяхәтче булырга тели.

1) текстка туры килә                                                    2) текстка туры килми

10. Россиядә чүлләрне, зур елгаларны табып бумый.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

11. Малай болытлар буенча сәяхәт итәргә тели.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

12. Малайның сәяхәттән билгеле булмаган байлык алып кайтасы килә.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

13. Малай байлык турында әнисеннән сорый.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

14. Алыштыргысыз байлык – икмәк.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

15. Малай, сәяхәткә чыкканда, үзе белән туфрак алачак.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

16. Малай сәяхәттә туган җирен сагыначак.

1) текстка туры килә                                                     2) текстка туры килми

1. Дөнья яме    5. Авылда ял итү
2. Чишмәнең рәхмәте                    6. Кешеләрнең мәрхәмәтсезлеге
3. Инсафның ярдәме                      7. Картның кәефсезләнүе
4. Тау астындагы чишмә               8. Нәтиҗәсез сөйләшү

А.  Аны ачкан кеше дөньядаюкинде. Ә ул менә тау астында инде ничә гасыр челтер – челтер ага бирә. Иртән аның суларында әрәмәлектә оя корган сайрар кошлар су коена, күбәләкләр, бал кортлары сусауларын баса.

Ә. Чишмәне барысы да ярата, үз итә. Тик кешеләр генә аңа карата мәрхәмәтсез була башладылар. Чишмә янында учак ягып ял иткәч, алар чүп – чарны шунда ук ташлап калдыралар. Хәтта гомер – гомергә изге саналган су юлын да көтү таптап бетерде. Әгәр болай дәвам итсә, кошлар да урманга китәр. Юк, моңа юл куярга ярамый. Кешеләрнең үзләре белән сөйләшеп карарга кирәк. Бәлки оялырлар, иманга килерләр.

Шуай дип фикер йөртә Чишмә.

Б. Беренче булып, Чишмә янына карт бабай төште.

- Йа Аллам, нишләттеләр сине? – диде ул, Чишмәне күргәч. – Көчемдә вакытта мин сине карап, чистартып тордым. Их, яшьрәк чагым булса...

В. Карт, авырлык белән генә торып, өенә юл тотты. Кичен механизатор улы эштән кайткач, Чишмә хакында сүз кузгатты. Тик ул елмаеп кына куйды.

     Шәһәрдә яшәүче уллары белән сөйләшү дә нәтиҗә бирмәде.

Г. Аптырагач, бабай оныгы белән сөйләшеп карарга уйлады. Бәхеткә, Инсаф аны аңлады. Икенче көнне үк, көрәк тотып, Чишмә буена төште. Барлык чүп – чарны җыеп, җиргә күмде. Чишмә юлын чистартып тирәнәйтте.

Д. Хәлсезләнгән чишмә җиңел сулап куйды.

- Рәхмәт сиңа, Инсаф, - диде ул, ягымлы челтерәү белән. – Инде суымнан авыз ит. Шифасы тисен үзеңә.

Е. Инсаф учларын тутырып су алды. Чишмә суы бик тәмле, тирә – якта кошлар сайрый, дөнья да ямьле иде. Ышанып та булмый: боларның барысы да юкка чыгарга мөмкин иде бит... (Ф. Зарифтан)

3 нче бүлек

4 нче бүлек

33. Скажите, в котором часу отправляется автобус в Набережные Челны.

_________________________________________________________________________________________

34. Спросите у прохожего, где останавливается пятый троллейбус.

_________________________________________________________________________________________

35. Поинтересуйтесь у друга (подруги), какие музыкальные произведения он (она) слушал(а) в детстве.

_________________________________________________________________________________________

36.  Скажите, в какие кружки вы ходили в младших классах.

_________________________________________________________________________________________

37. Уточните у папы, где находится торговый центр «Ашан».

_________________________________________________________________________________________

38.Сезтатар дустыгыздан хат алдыгыз. Шушы сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез

80 сүздән торырга тиеш.

... Кичә мин татар теле дәресенә әзерләнмичә килдем. Дәрес буе: “Укытучы сорамаса  ярар иде”, дип теләп, аңа карап утырдым. Укытучы миннән өй эшен сорамады, ләкин мин башка беркайчан да өй эшен әзерләмичә килмәячәкмен.

... Ә синең дәрескә әзерләнмичә килгән очрагың бармы? Өй эшләрен, гадәттә, син кайчан әзерлисең? Өй эшен әзерләгәндә, нәрсәләрдән файдаланасың?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________