Рабочая программа по татарской литературе для 5 класса
рабочая программа (5 класс) на тему

1. Татар әдәбияты предметы буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү;
• белемгә омтылыш тәрбияләү.
• белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылу.
• табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү;
• ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү;
• кешелеклелек, намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү;
• хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү;
• укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү.

       Метапредмет нәтиҗәләре:

       Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
• иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру;
• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
• төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

      Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү;
• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
• билгеләгән критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм алар белән дөрес эш итә белү;
• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
• әңгәмәдәш белән аралашу калыбын төзү;
• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
• парларда һәм күмәк эшли белү;
• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару;
• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

      Көтелгән предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;
• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;
• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;
• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;
• 5 − 6 татар шагыйре һәм язучысының исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;
• 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;
• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;
• 5 мәкаль һәм әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;
• төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;
• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, кирәкле материалны таба белү;
• төрле темаларга проект эше яклау.

2. Уку предметының эчтәлеге

1. Борын- борын заманда

Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.). Фольклор. Халык авыз иҗаты.Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә. Татар халык әкияте «Өч кыз». Рус халык әкияте «Төлке белән Алёнушка».

2. Әкият яздым, укыгыз...

Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.

Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат. «Патша белән карт» әкияте. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирәклеге.

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат. «Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә.

Т. Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Казандагы «Әкият» курчак театры.

3. Белем баскычлары.

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат. Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы. Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат.

Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.

Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.

Дәрдемәнднең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат. «Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп, телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.

4. Балачак — хәтерләрдә мәңге калачак...

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше. Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.

«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.

5. Ватаным өчен.

Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләре. Аларга салынган хисне аңлау. «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты. Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен», «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләре. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.

Лев Кассиль. «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут. 1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кылган гамәлләр.

6. Кояшлы ил – бәхет иле.

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» шигырендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы. Теоретик төшенчә. Шигырь. Ритм. Рифма.

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге. Теоретик төшенчә. Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төенләнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш).

Әхмәт Рәшитовның « Кояшлы ил – бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.

7. Кеше – табигать баласы.

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты. Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.

8. Эш беткәч көләргә ярый.

Теоретик төшенчә. Юмор. Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.

3.Тематик планлаштыру

Темаларның сәгатьләргә бүленеше 

Сәгать саны: барлыгы 70 сәгать, атнага 2 сәгать

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү – 56 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 3 сәгать

Проект эше - 4

Контроль аудирование -2

Контроль уку -2

Еллык кабатлау – 1 сәгать

Арадаш аттестация эше -1

Әдәби әсәрләр минимумы

К. Насыйри. “Патша белән карт”әкияте

Г. Тукай. “Су анасы”әкият-поэмасы

М. Җәлил. “Алтынчәч” (либреттодан өзек)

Ф. Кәрим. “Кыр казы”шигыре

Ф. Хөсни. “Чыбыркы” (хикәясеннән өзек)

М. Әгъләм. “Матурлык минем белән” шигыре

Н. Дәүли. “Бәхет кайда була?” шигыре

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд. “Кил, өйрән...”

Ф.Кәрим. “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”

Әхмәт Рәшитов. “Кояшлы ил — бәхет иле”

Р.Фәйзуллин. “Табигать кочагында”

Тематик планда үзгәрешләр кертү бите