открытый урок
план-конспект урока на тему

Муниципальное казенное общеобразовательное учреждение

Алцынхутинская средняя общеобразовательная школа имени Г.О.Рокчинского

Ил кичәл

              «Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд»

                                                                 Белдснь:  хальмг келнә багш Адучин Л.Г.

                                Ил кичәл: Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд.

                        Седв:  Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд.

Күсл:  Дорас өсҗ йовх баһчуд  Төрскндән дурта болтха гих сурһмӊ өгх, чаӊһ – чиирг өстхә, зөрмг дәәчнрин нерн мөӊкинд санлд үлдтхә гих уха заах.

 Кицәлд олзлсн дөӊцл:

1. компьютер, экран.

2. Бичәчин дегтрмүдин һәәхүл.

3. Зург

4. Презентац

                                                       Кичәлин  йовуд

I.  Кичәлин эклц:  Мендвт. Суутн.

II.  Багшин үг:  (1,2,3 слайды) Төрскән харсгч дән төгсәд җирн тавн җил давҗ йовна. Мана үйин әмтн дәәнә тускар ветеранмудын тодлврас, дегтрмүдәс, кинофильмәс меднә. Тиим болсн бийнь Төрскән харсгч әлдр дәәнә частр болсн  «Вставай, страна огромная» гидг ду соӊсх болһнд чееҗ хавчгдад одна.

Гер – мал болад  уга кедү баһчуд әмнәсн хаһцв гиҗ санхнь седкл уйдна. Төрскән харсад, әмән өгсн салдсмуд мөӊкинд мана  санлд үлдх. Тер юӊгад гихлә мана җирһлин төлә эдн насн – җирһлән өгсмн. Тер учрар эднә эс җирһсиг, эс үзсиг, күцәҗ эс чадсиг эндрк баһчуд күцәх зөвтә.  

Эндрк мана кицәл  Алдр Диилвр делдсн залу – зөрмг баатрмудт нерәдгдҗәнә. (девтртән бичәд бәәтн)     Дән эклхлә Хальмг Таӊһчин шүлгчнр – бичәчнр бас фронтд оч фашистнрлә дәәлдҗ.

(4 слайд)    Көглтин  Дава.  

Алдр Төрскән харсгч дән эклхлд Моӊһлын орн – нутгт Советск цергт йовсмн. «Җаӊһр, Хоӊһр альдвт?», «Сө окопд», «Өлгәтә көвүнд».

«Өлгәтә көвүнд» - 1943 җил бичҗ. Советск цергт немшин фашистнриг Украинәс көөҗ йовх цаг. Эн цагла Көглтин Дава Украинә һазр сулдхлһнд орлцҗ йовсмн. Дән. Нег саамд салдсмуд долан хонгт дәәлдчкәд, амрлһнд һарна. Эдниг гермүдәр хуваҗ орулна. Нег герт салдсмуд нилх көвү үзнә. Цеӊкр нүдтә, шар үстә көвүн дүүҗӊд кевтнә. Эн нилх көвүг үзәд, салдсмуд дотран сана: Эн көвүнә төлә әмән чигн өгч болҗана. Көвүн - ирх цагин үрн болҗана. Көвүг, чаӊһ, ухата бол гиҗ салдсмуд хәләҗ келнә.

(5 слайд)    Дорҗин Басӊ.  

Төрскән харсгч дәәнд орлцсн күн. Политрук болҗ дәәнд йовсмн. Дәәнә төр Дорҗин Басӊ бас хаһлҗ йовсмн. Υлгүрнь:  «Дәәчин эк», «Төрскән харс», «Төвкнлт ирх» шүлгт иигҗ келнә:

Дән гисн ямаран юминь

Дегд сәәнәр бидн меднәвидн.

Даарх, халх,үкх, шатхинь

Даӊднь  даранднь сөрҗ даалавидн.

(6 слайд)  Җимбин Андрей.

Арвн нәәмтә насндан Яшкулин һазриг фашистрнрәс харссмн. Хулхт, Яшкуль, Элст, Приютное фашистнрәс сулдхсмн.

Получен приказ: «Разрывая черту ночей, на рассвете

войти в Элисту!»

И радость – огромная,

буйная радость

Сигнальной ракетой тоски темноту

Сожгла, уничтожила, песней звеня:

«Родная Калмыкия встретит меня!»

И не было в жизни –

до самой  Победы

Счастливей того незабвенного дня!

(7 слайд)  Хоньна Михаил.

Зөргтә партизан. Белоруссин һазрт партизанск отрядт йовсмн. Могилевщинә  ө-шуһу моднд партизан болҗ йовҗ.

Я был солдатом, видел всё на свете –

Беду и пепел фронтовых путей

Не зная бед, пусть радуются дети,

О, как люблю я маленьких детей!

Я был солдатом, видел всё на свете,

И смерть встречал лицом к лицу не раз,

Люблю, чтобы вокруг сидели дети,

И радость чтоб лилась из детских глаз!

(8 слайд) Бадмин Алексей.

Арвн нәәмтәдән  Сталинградск фронтд фашистнрлә ноолдҗ йовҗ. Фронтд  ирәд хойрдгч өдртнь әвр гидг бәрлдәнд 37 күүнәс өрүнднь әмд хойр күн үлдҗ.

(9 слайд)  Нармин Морхаҗ.

Сталинградск, Негдгч, Хойрдгч Украинск фронтд фашистнрлә дәәлдсмн. Курск дуһун бәрлдәнд бас орлдла.

Как знакомы мне эти места,

Эти дали холмистых полей.

Только здесь есть одна высота,

Что я кровью всей помню своей.

….Зарастают окопы травой,

Где стрелковый стоял батальон.

Давний бой, для меня этот бой

Никогда не окончится он….

(10 слайд)  Инҗин Лиҗ.

Ар Кавказин фронтд дәәлдҗ йовсмн. Буденновск, Батайск, Ростов – на – Дону, Темрюк, Керчь фашистнрәс сулдхсмн.

«Санитарка»

Врач ярился, небесам

Становилось жарко.

И мелькала здесь и там

Ася – санитарка.

Раненых, полой прикрыв,

Девушка в шинели

Тащит…  вдруг раздался взрыв –

Мы оцепенели.

Но растаяли вдали

Клубы злого дыма,

И рывком она с земли

Встала невредима.

III.  Доклад – Инҗин Лиҗин үүдәлтин хаалһ.

Өлгәтә бичкнәсн авн

Өскҗ – босхсн һазрм

Өӊгрсн баһин өдрмүдим

Өмнм нанд үзүлнә.

Мендвч, эӊкр һазрм,

Үрнчнь чамдан ирүв.

Мендвч, эн гермүд –

Уйн баһин киләсн.

Кесгәрә эс ирсндм,

Энкрмүд бичә өөлит,

Кезәд чигн таднан

Эс мартхд иткит.

IV. Ашлвр. Багш: Шүлгч өсч – боссн һазртан йир эӊкр бәәснь энүнә шүлгүдумшхла медгднә. Күӊкл чееҗтә бичәч – шүлгч Инҗин Лиҗ насни туршт эврәннь үүдәврмүдән  олндан әрүн седкләсн белглсмн.

Күӊкл ухата күн

Күмни санврт үлддг

Үй болһниг кедәд,

Үлгүр болад бәәдг.

Күцәсн дүмбр кергнь

Келчксн цецн үгнь

Эзнәннь неринь, дүринь

Эн делкәд мөӊкрүлдг.

Муниципальное казенное общеобразовательное учреждение

Алцынхутинская средняя общеобразовательная школа имени Г.О.Рокчинского

Ил кичәл

              «Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд»

                                                                 Белдснь:  хальмг келнә багш Адучин Л.Г.

                                Ил кичәл: Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд.

                        Седв:  Дәәнә төр хальмг  бичәчнрин үүдәлтд.

Күсл:  Дорас өсҗ йовх баһчуд  Төрскндән дурта болтха гих сурһмӊ өгх, чаӊһ – чиирг өстхә, зөрмг дәәчнрин нерн мөӊкинд санлд үлдтхә гих уха заах.

 Кицәлд олзлсн дөӊцл:

1. компьютер, экран.

2. Бичәчин дегтрмүдин һәәхүл.

3. Зург

4. Презентац

                                                       Кичәлин  йовуд

I.  Кичәлин эклц:  Мендвт. Суутн.

II.  Багшин үг:  (1,2,3 слайды) Төрскән харсгч дән төгсәд җирн тавн җил давҗ йовна. Мана үйин әмтн дәәнә тускар ветеранмудын тодлврас, дегтрмүдәс, кинофильмәс меднә. Тиим болсн бийнь Төрскән харсгч әлдр дәәнә частр болсн  «Вставай, страна огромная» гидг ду соӊсх болһнд чееҗ хавчгдад одна.

Гер – мал болад  уга кедү баһчуд әмнәсн хаһцв гиҗ санхнь седкл уйдна. Төрскән харсад, әмән өгсн салдсмуд мөӊкинд мана  санлд үлдх. Тер юӊгад гихлә мана җирһлин төлә эдн насн – җирһлән өгсмн. Тер учрар эднә эс җирһсиг, эс үзсиг, күцәҗ эс чадсиг эндрк баһчуд күцәх зөвтә.  

Эндрк мана кицәл  Алдр Диилвр делдсн залу – зөрмг баатрмудт нерәдгдҗәнә. (девтртән бичәд бәәтн)     Дән эклхлә Хальмг Таӊһчин шүлгчнр – бичәчнр бас фронтд оч фашистнрлә дәәлдҗ.

(4 слайд)    Көглтин  Дава.  

Алдр Төрскән харсгч дән эклхлд Моӊһлын орн – нутгт Советск цергт йовсмн. «Җаӊһр, Хоӊһр альдвт?», «Сө окопд», «Өлгәтә көвүнд».

«Өлгәтә көвүнд» - 1943 җил бичҗ. Советск цергт немшин фашистнриг Украинәс көөҗ йовх цаг. Эн цагла Көглтин Дава Украинә һазр сулдхлһнд орлцҗ йовсмн. Дән. Нег саамд салдсмуд долан хонгт дәәлдчкәд, амрлһнд һарна. Эдниг гермүдәр хуваҗ орулна. Нег герт салдсмуд нилх көвү үзнә. Цеӊкр нүдтә, шар үстә көвүн дүүҗӊд кевтнә. Эн нилх көвүг үзәд, салдсмуд дотран сана: Эн көвүнә төлә әмән чигн өгч болҗана. Көвүн - ирх цагин үрн болҗана. Көвүг, чаӊһ, ухата бол гиҗ салдсмуд хәләҗ келнә.

(5 слайд)    Дорҗин Басӊ.  

Төрскән харсгч дәәнд орлцсн күн. Политрук болҗ дәәнд йовсмн. Дәәнә төр Дорҗин Басӊ бас хаһлҗ йовсмн. Υлгүрнь:  «Дәәчин эк», «Төрскән харс», «Төвкнлт ирх» шүлгт иигҗ келнә:

Дән гисн ямаран юминь

Дегд сәәнәр бидн меднәвидн.

Даарх, халх,үкх, шатхинь

Даӊднь  даранднь сөрҗ даалавидн.

(6 слайд)  Җимбин Андрей.

Арвн нәәмтә насндан Яшкулин һазриг фашистрнрәс харссмн. Хулхт, Яшкуль, Элст, Приютное фашистнрәс сулдхсмн.

Получен приказ: «Разрывая черту ночей, на рассвете

войти в Элисту!»

И радость – огромная,

буйная радость

Сигнальной ракетой тоски темноту

Сожгла, уничтожила, песней звеня:

«Родная Калмыкия встретит меня!»

И не было в жизни –

до самой  Победы

Счастливей того незабвенного дня!

(7 слайд)  Хоньна Михаил.

Зөргтә партизан. Белоруссин һазрт партизанск отрядт йовсмн. Могилевщинә  ө-шуһу моднд партизан болҗ йовҗ.

Я был солдатом, видел всё на свете –

Беду и пепел фронтовых путей

Не зная бед, пусть радуются дети,

О, как люблю я маленьких детей!

Я был солдатом, видел всё на свете,

И смерть встречал лицом к лицу не раз,

Люблю, чтобы вокруг сидели дети,

И радость чтоб лилась из детских глаз!

(8 слайд) Бадмин Алексей.

Арвн нәәмтәдән  Сталинградск фронтд фашистнрлә ноолдҗ йовҗ. Фронтд  ирәд хойрдгч өдртнь әвр гидг бәрлдәнд 37 күүнәс өрүнднь әмд хойр күн үлдҗ.

(9 слайд)  Нармин Морхаҗ.

Сталинградск, Негдгч, Хойрдгч Украинск фронтд фашистнрлә дәәлдсмн. Курск дуһун бәрлдәнд бас орлдла.

Как знакомы мне эти места,

Эти дали холмистых полей.

Только здесь есть одна высота,

Что я кровью всей помню своей.

….Зарастают окопы травой,

Где стрелковый стоял батальон.

Давний бой, для меня этот бой

Никогда не окончится он….

(10 слайд)  Инҗин Лиҗ.

Ар Кавказин фронтд дәәлдҗ йовсмн. Буденновск, Батайск, Ростов – на – Дону, Темрюк, Керчь фашистнрәс сулдхсмн.

«Санитарка»

Врач ярился, небесам

Становилось жарко.

И мелькала здесь и там

Ася – санитарка.

Раненых, полой прикрыв,

Девушка в шинели

Тащит…  вдруг раздался взрыв –

Мы оцепенели.

Но растаяли вдали

Клубы злого дыма,

И рывком она с земли

Встала невредима.

III.  Доклад – Инҗин Лиҗин үүдәлтин хаалһ.

Өлгәтә бичкнәсн авн

Өскҗ – босхсн һазрм

Өӊгрсн баһин өдрмүдим

Өмнм нанд үзүлнә.

Мендвч, эӊкр һазрм,

Үрнчнь чамдан ирүв.

Мендвч, эн гермүд –

Уйн баһин киләсн.

Кесгәрә эс ирсндм,

Энкрмүд бичә өөлит,

Кезәд чигн таднан

Эс мартхд иткит.

IV. Ашлвр. Багш: Шүлгч өсч – боссн һазртан йир эӊкр бәәснь энүнә шүлгүдумшхла медгднә. Күӊкл чееҗтә бичәч – шүлгч Инҗин Лиҗ насни туршт эврәннь үүдәврмүдән  олндан әрүн седкләсн белглсмн.

Күӊкл ухата күн

Күмни санврт үлддг

Үй болһниг кедәд,

Үлгүр болад бәәдг.

Күцәсн дүмбр кергнь

Келчксн цецн үгнь

Эзнәннь неринь, дүринь

Эн делкәд мөӊкрүлдг.