6 сыйныфында татар төркеме өчен татар әдәбияты фәне буенча эш программасы
методическая разработка (6 класс) на тему

Каралды

МБ җитәкчесе

__________/ Әхмәтҗанова Т.Ф./

___ № беркетмә

“___” _______2016 нчы ел

Килешенде

Милли мәгариф буенча

директор урынбасары

________  /Гыйзәтуллина Г.Х./

“____” __________2016 нчы ел

Расланды

15 нче мәктәп директоры

__________ /Орлов В.Ф./

“___” ______2016 нчы ел

№

Бүлекләр, темалар

Сәгать саны

Дәрестә уку эшчәнлеге төрләре

1.

Халык авыз иҗаты.

4

Халык  җырлары т турында төшенчә бирү.  Җырларның туу тарихы. Халык җырлары турында әдипләр фикере белән танышу. Фәнис Яруллин. “Җыр” шигыре.   Җыр турында татар галимнәре – И.Надиров, К.Миңнуллин фикере. Роберт Миңнуллин. “Җырны булмый үтереп”.  Халык җырларының төрләре: йола һәм уен җырлары, тарихи җырлар, лирик озын җырлар, кыска җырлар. Җыр турында татар халык җырчылары фикере. Җыр турында мәкаль, табышмаклар. Җырларга хөрмәт хисләре тәрбияләү.

2.

Борынгы әдәбиятыбыз үрнәкләре.

2

Йосыф Баласагунлы. Биографик белешмә бирү. “Котадгу белек” поэмасы. Поэмадан тел һәм белем турындагы өзекләр.  Белем турында татар халык мәкальләре белән танышу.

3.

XVIII йөз әдәбияты.

2

Габдерәхим Утыз Имәни. Тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Гыйлемнең өстенлеге турында” әсәреннән өзек.   “Татулык турында”.  “Сату итү турында”.   Мөхәммәдшәриф Габдрәшит улы. “Кәҗә бәете”. Бәет җанры турында төшенчә.

4.

XIX йөз әдәбияты.

3

Габделҗаббар Кандалый. Тормыш юлы турында  кыскача белешмә бирү.  “Мулла белән абыстай” шигыре.   “Кыйссаи Ибраһим Әдһәм”.   Афоризмнар. Халык мәкальләре рәвешендәге канатлы сүзләр. Чарланган, җыйнак һә акыллы әйтелгән икеюллык фикерләр белән танышу. Әдәбият теориясе. Юмор һәм сатира, афоризм төшенчәләре белән танышу.

5.

XX йөз әдәбияты.

16

Габдулла Тукай. “Туган авыл” шигыре. Арчадагы Әлифба музее.“Шүрәле” поэмасы. “Шүрәле” балеты. “Исемдә калганнар” әсәре.Әдәбият теориясе. Поэма жанры, балет.  

Гаяз Исхакый. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Кәҗүл читек” хикәясе. Мәҗит Гафури. Тормыш юлы һәм  иҗаты  турында  белешмә.  Мәҗит Гафуриның Уфадагы мемориаль музей – йорты. “Ана”, “Ана теле” шигырьләре. “Урман” шигыре.  Р.Вәлиевнең “Урман” шигыре.   И.Шишкинның “Кояшлы көндә нарат урманы” картинасы. Һади Такташ. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты.   “Мокамай” шигыре.     “Иптәшләр”, “Ак чәчәкләр” шигырьләре. Ибраһим Гази. Язучының  тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Онытылмас еллар” романыннан өзек.  Әдәбият теориясе. Лирик герой, метафора төшенчәләре белән танышу.

6

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты.

8

М.Җәлилнең сугыш чорында иҗат иткән “Имән”,”Чәчәкләр “шигырьләрен уку һәм анализлау. Сугыш авырлыгын үз җилкәләрендә күтәргән яшь буынга,шул чор кешеләренә ихтирам тәрбияләү. Нәби Дәүли. Язучы  иҗаты белән таныштыру. Бөек Ватан сугышы чоры турында тарихи мәгълүматлы булу. Хәйретдин Мөҗәй. Фронтавик шагыйрьнең тормыш юлы турында  белешмә. “Бүләк”шигыре.  А.И.Лактионовның “Фронттан хат” картинасы өстендә эшләү. Әхмәт Исхак. “Һөҗүм  барганда” шигыре.

Шәйхи Маннур. Тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Саубуллашу җыры”, “Татар кызы”, “Чәчәкләр һәм снарядлар” шигырьләре.  Уку эшчәнлегенең нәтиҗәләрен контрольгә ала белү. Әдәбият теориясе - инверсия төшенчәсе белән танышу.

7.

Тыныч ил сагында.

6

Мөхәммәт Мәһдиев. Язучының  тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә.“Фронтавиклар” романы.  Әсәрдә очрый торган яңа сүзләрне тормыш белән бәйләп истә калдыру. Халкыбызнең үткәненә,тарихына, аңлы караш булдыру. Кави Латыйп. Тормыш юлы турында кыскача белешмә. “Җиңү парады” шигыре.

Шәүкәт Галиев. Шагыйрьнең  тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Аталы – уллы солдатлар” балладасы.   Әдәбият теориясе. Баллада жанры белән танышу. “Азатлык алып килгән сугышчы” монументы. Шамил Маннапов. Тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Тыңланмаган моңнар”, “Солдатта булган диләр” шигырьләре. Рөстәм Акъегет. “Мәңгелек ут яна мәйданнарда” шигыре. Җәүдәт Дәрзаман. “Батырлык” шигыре. Тарихтан сугыш чоры турында  фикерли белү.

8

Туган якның матурлыгын, кирәклеген сурәтләгән әсәрләр.

13

Эльмира Шәрифуллина. “Туган җир” шигыре. Фәнис Яруллин. “Туган ягы кирәк кешегә” шигыре. Әмирхан Еники. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Матурлык” хикәясе.  Әдәбият теориясе. Хикәя жанры.  Мөхәммәт Мирза. “Балачак хатирәсе” хикәясе.  Гомәр Бәширов. Әдипнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “Язгы сабан туйлары” (“Туган ягым – яшел бишек” повестеннан өзек).  Дания Гайнетдинова. “Ташлыяр Карлыгачы” әсәре.

9

Тәрҗемә әсәрләр.

3

Антон Чехов. Тормыш юлы һәм иҗаты турындакыскача  белешмә. “Анюта” хикәясе. 

Ганс Кристиан Андерсен. “Борчак өстендә принцесса”. Константин  Паустовский. “Корыч балдак”  хикәясе. Халкыбызнең үткәненә,тарихына, аңлы караш булдыру Тирә яктагы кешеләргә мгътибарлы булу. Бала күңелен аңларга тырышу.

10

Татар теле – энҗе – мәрҗан тулы тел.

7

Хәсән Туфан. Шагыйрьнең  тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә. “И минем җандай кадерлем”, “Туган тел” шигыре. Искәндәр Рәфыйков. “Әй туган  тел!”  картинасы. Наҗар Нәҗми. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. “Туган тел” шигыре. Равил Фәйзуллин. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. “Минем телем” шигыре. Шәүкәт Галиев. “Туган телем” шигыре. Роберт Миңнуллин. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. “Туган телемә” шигыре.    Ренат Харис. “Туган җирем” шигыре.  Нияз Акмал. “Кешеләргә карап” шигыре.

11

Язучылар елмая.

6

Радик Фәизов. “Батыр әйтте” хикәясе. Газиз Мөхәммәтшин. “Каз боткасы” хикәясе.

Эстон халык җыры. “Балыкчы”. Ибраһим Гази. “Мәүлия нигә көлде?” хикәясе.  Гамил Афзал. “Мыек борам” шигыре. . Гәрәй Рәхим. Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. “А-ля-шэр туны” әсәре.  Өйрәнгәннәрне гомумиләштерә, нәтиҗә ясый белергә өйрәтү.

Барлыгы

70

БСҮ- 8сәгать

Предмет

Сыйныф

Барлык сәгатьләр саны

Атнага сәгатьләр саны

Яттан сөйләү

Сочинение

СТУ

БСҮ дәресләре саны

Проект эше

Дәреслекнең авторы, елы

Татар әдәбияты

6 г

70

2  сәгать.

6

1

4

8

2

Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М.Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина  Татар әдәбияты, Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен), 6 нчы сыйныф, 2 кисәктә. Казан “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2014

1чирек

18

2

1

2

1

2чирек

14

3

1

2

3чирек

20

1

1

1

3

4чирек

18

1

1

1

Формасы

Эшчәнлек төрләре

Вакыты

Сәләтле балалар белән эшләү        , олимпиадага әзерлек

Фәнне тирәнрәк өйрәнү өчен укучыларга ярдәм итү

Ел дәвамында

Яңа ел бәйрәме

Татарча яңа ел бәйрәмендә шигырьләр сөйләү, җырлар җырлау, уеннарда катнашу.

Декабрь

Туган тел ункөнлеге

Сәнгатьле итеп шигырьләр сөйли белү, татар халык авыз иҗатын  өйрәнү

февраль

Предмет атналыгы

Татарча әкиятләрне сәхнәләштерү, шигырьләр ятлау

Апрель

Фәнне авыр үзләштерүче балалар белән эшләү

Укучыларга педагогик ярдәм күрсәтү

Ел дәвамында

Вакытлы матбугатта укучылар иҗаты

Иҗади сәләтле балалар белән эшләү, аларга ярдәм итү

Ел дәвамында

Дидактик тәэмин ителеш

Методик тәэмин ителеш

1. Ф.Ф.Хәсәнова, Г.М.Сафиуллина, М.Я.Гарифуллина  Татар әдәбияты, Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар өчен), 6 нчы сыйныф, 2 кисәктә. Казан “Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2014

2. Татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты.-  Казан, 2008ел;

3. - Программа: .  ТР Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән «Рус телендә гомуми төп  һәм урта белем бирү мәктәбенең татар әдәбиятыннан үрнәк программалар: 5- 9 нчы сыйныфлар, Ф.Х. Җәүһәрова, К.С. Фәтхуллова, Казан, 2013;

4.Орфографик, орфоэпик һәм башка төр сүзлекләр.

5.”Салават күпере” журналы, “Көмеш кыңгырау” газетасы.

1. Әдәбият белеме сүзлеге / төз.-ред. А.Әхмәдуллин. –Казан:Татар.кит.нәшр., 1990

2. Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. – Казан: “Мәгариф”, 2007.

3. Дастаннар. – Казан: Мәгариф, 2001.

4. Заһидуллина Д.Ф. Әдәби әсәргә анализ ясау. – Казан: Мәгариф, 2005.

5. Заһидуллина Д.Ф Урта мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. – Казан: Мәгариф, 2000.

6. Исәнбәт Н.С. Татар халык мәкальләре. 3 томда. – Казан:Татар.кит.нәшр., 2010.

7. Исламов Ф.Ф. Әдәби викториналар – әдәбиятка, сәнгатькә мәхәббәт тәрбияләүдә кыйммәтле чара. – Казан, 2005.

8. Татар әдәбияты тарихы. 6 томда. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1983 – 2001.

9. Татар әдәбияты. Теория.Тарих./Д.Заһидуллина, Ә.Закирҗанов, Т.Гыйлаҗев, Н.Йосыпова. – Казан: Мәгариф, 2006.

10. Татар теленең аңлатмалы сүзлеге. 3 томда. – Казан: Татар.кит.нәшр., 1977, 1979, 1981.

11. Тарих мең дә сигез йөз дә: Бәетләр, мөнәҗәтләр. – Казан: Мәгариф, 2000.

12. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф», “Мәйдан”, “Казан утлары”  журналлары, “Мәгърифәт”, “Ачык дәрес” газеталары

Материаль-техник тәэмин ителеш объектлары һәм чаралары

Саны

Искәртмә

Компьютер

Таблицалар

Сүзлекләр

Күрсәтмә материаллар(рәсемнәр)

Язучылар портретлары

1

15

10

20

24

Видеофильмнар

Электрон белем бирү ресурслары

Интернет ресурслары

Г.Тукай турында

Татарстан Республикасы турында

Татарстан Республикасының гербы, гимны турында

Муса Җәлил “Моабит дәфтәре”

“Габдулла Тукай”, энциклопедия

Дисклар “Җырлап – биеп алабыз”

Төрле темаларга презентацияләр

Татар теле һәм башлангыч сыйныф укытучылары сообществолары;

irort.ru

nachalka.com

metodisty.ru

pedsovet.ru

сабыйга.ру

tatarschool.ru

№

Дәрес темасы

Үткәрү  вакыты

План

Чынлыкта

I чирек.

Халык авыз иҗаты – 4 сәг.

1

Халык җырлары. Фәнис Яруллин. «Җыр». Җыр турында галимнәр фикере.

2

Халык җырлары. Роберт Миңнуллин. «Җырны булмый үтереп».

3

Йола һәм уен җырлары. Тарихи җырлар. Татар халык җырлары. Җыр турында татар җырчылары фикере. Проект эше.

4

БСҮ. Җыр турында фикерләр. Г. Ибушевтан. Җыр турында мәкальләр. Табышмаклар.

Борынгы әдәбият үрнәкләре - 2 сәг.

5

Йосыф Баласагунлы һәм «Котадгу белек» поэмасы турында. «Котадгу белек» (поэмадан өзек). «Тел турында». 

6

Йосыф Баласагунлы. «Белем турында». Белем турында татар халык мәкальләре.

XVIII йөз әдәбияты - 2 сәг.

7

Габдерәхим Утыз Имәни турында. Габдерәхим Утыз Имәни. «Гыйлемнең өстенлеге турында»,«Татулык турында». Мөхәммәдшәриф Габдрәшит улы. «Кәҗә бәете». Бәет турында төшенчә.

8

Габдерәхим Утыз Имәни. «Сату итү турында».

XIX йөз әдәбияты - 3 сәг.

9

XIX йөз әдәбияты. Габделҗаббар Кандалый турында. Габделҗаббар Кандалый.  «Мулла  белән абыстай». Юмор һәм сатира.

10

 Габделҗаббар Кандалый. «Кыйссаи Ибраһим Әдһәм». Икеюллыклар (афоризмнар).

11

БСҮ. Габделҗаббар Кандалый. Икеюллыклар (афоризмнар).

XX йөз әдәбияты – 16 сәг.

12

Габдулла Тукай. «Туган авыл». Арчадагы Әлифба музее. 

13

Габдулла Тукай. «Шүрәле».

14

Поэма жанры. «Шүрәле» балеты турында.

15

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» автобиографик әсәре

16

Габдулла Тукайның  «Исемдә калганнар» әсәрендә балачак  истәлекләре

17

Габдулла Тукайның «Исемдә калганнар» әсәрендә әни образы. Автобиографик әсәр турында белешмә

18

СТУ. Гаяз Исхакый турында. Гаяз Исхакый. «Кәҗүл читек».

II чирек.

19

Мәҗит Гафури турында. Уфада Мәҗит Гафуриның мемориаль музей - йорты. 

20

Мәҗит Гафури. «Ана».  Мәҗит Гафури «Ана теле». Тест эшләү.

21

БСҮ.   Мәҗит Гафури «Урман» шигыре.   И. Шишкин. «Кояшлы көндә нарат урманы» картинасы

22

Һади Такташ турында. Һади Такташ «Иптәшләр». 

23

Һади Такташ. «Мокамай». Лирик герой.

24

Һади Такташ. «Ак чәчәкләр» шигыре

25

Ибраһим Гази турында. Ибраһим Гази. «Онытылмас еллар» (өзек).

26

Ибраһим Гази. «Онытылмас еллар»  әсәрендә ачлыкның кешеләр мөнәсәбәтенә йогынтысы

27

Ибраһим Гази. «Онытылмас еллар»  әсәрендә  Хәлим образы

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты - 8 сәг.

28

Муса Җәлил. «Вәхшәт».

29

Муса Җәлил “Имән” шигыре

30

Муса Җәлил. «Чәчәкләр». А. Лактионов “Фронттан хат” картинасы

31

Нәби Дәүли. «Дошманнан үч алыгыз».

32

БСҮ. Хәйретдин Мөҗәй турында. «Бүләк». 

III чирек.

33

Әхмәт Исхак. «Хөҗүмгә барганда».

34

Шәйхи Маннур турында. Шәйхи Маннур «Саубуллашу җыры».

35

СТУ. Шәйхи Маннур «Татар кызы», «Чәчәкләр һәм снарядлар». Инверсия

Тыныч ил сагында - 6 сәг.

36

 Мөхәммәт Мәһдиев турында.  Мөхәммәт Мәһдиев. «Фронтовиклар» романыннан өзек.

37

БСҮ.  Сочинение. Укытучы һәм мәктәп.

38

Кави Латыйп. «Җиңү парады». . 

39

БСҮ. Шәүкәт Галиев турында.  Шәүкәт Галиев. «Аталы-уллы солдатлар» (баллада). Баллада жанры. «Азатлык алып килгән сугышчы» монументы.

40

Шамил Маннапов турында. Шамил Маннапов. «Тыңланмаган моңнар». 

41

Шамил Маннапов. «Солдатта булган, диләр...».  Рөстәм Акъегет. «Мәңгелек ут яна мәйданнарда». Җәүдәт Дәрзаман. «Батырлык».

Туган якның матурлыгын, кирәклеген сурәтләгән әсәрләр -13 сәг. 

42

Эльмира Шәрифуллина. «Туган җир». Фәнис Яруллин. «Туган ягы кирәк кешегә».

43

Әмирхан Еники турында.  Әмирхан Еники «Матурлык». 

44

Әмирхан Еники «Матурлык» хикәясендә ана hәм бала мәхәббәте

45

Әмирхан Еники «Матурлык» әсәрендә  пейзаж  Хикәя жанры.

46

СТУ. Мөхәммәт Мирза. «Балачак хатирәсе».

47

Гомәр Бәширов. «Сабан туе» ( публицистика)

48

Гомәр Бәширов турында.  Гомәр Бәширов «Язгы сабан туйлары».

49

 Л. Фәттахов, Ш.Шәйдуллин, Г.Абдуллов картиналары  буенча эш

50

БСҮ.  Сочинение. Сабантуй

51

Гомәр Бәширов. «Кунак кызлар килде утырмага».

52

Гомәр Бәширов. «Кунак кызлар килде утырмага» әсәрендә халыкның гореф-гадәтләре

IV чирек.

53

Дания Гайнетдинова. «Ташлыяр Карлыгачы».

54

Дания Гайнетдинова. «Ташлыяр Карлыгачы»әсәрендә атларга мөнәсәбәт

Тәрҗемә әсәрләр – 3 сәг.

55

Тәрҗемә әсәрләр. Антон Чехов. «Анюта». Антон Чехов турында.

56

СТУ. Һанс Кристиан Андерсен. «Борчак өстендәге принцесса».

57

Константин Паустовский  «Корыч балдак».

Язучылар елмая - 6 сәг.

58

Язучылар елмая. Радик Фәизов. «Батыр әйтте».

59

Газиз Мөхәммәтшин. «Каз боткасы».

60

«Балыкчы». Эстон халык җыры.

61

Ибраһим Гази. «Мәүлия нигә көлде?»

62

Гамил Афзал. «Мыек борам».

63

Гәрәй Рәхим. «А-ля-шэр туны».

Татар теле – энҗе -мәрҗән тулы тел - 7 сәг.

64

Хәсән Туфан турында. Хәсән Туфан. “И минем җандай кадерлем...”шигыре.  Хәсән Туфан музее.

65

БСҮ. Хәсән Туфан. «Туган тел». Искәндәр Рәфыйков. «Әй туган тел!» Картина белән эшләү.

66

Наҗар Нәҗми. «Татар теле». Проект эше.

67

Равил Фәйзуллин турында. Равил Фәйзуллин. «Минем телем». Шәүкәт Галиев. «Туган телем».

68

6 сыйныф курсы буенча контроль эш (тест).

69

Роберт Миңнуллин турында. Роберт Миңнуллин. «Туган телемә».

70

Ренат Харис. «Туган җирем». Нияз Акмал. «Кешеләргә карап». Йомгак