урок чувашского языка в 4 класса
план-конспект на тему

Урокăн тулли конспекчĕ

Класс:  4-мĕш класс

Предмет:  Чăваш чĕлхи

Урок тĕсĕ: хутăш урок

Тема: Кашкăр – лайăх сунарçă  

Урок тĕллевĕсем:  

1. Мĕнпе? Мĕнсемпе? ыйтусенчи япала ячĕсемпе пуплевре усă курма вĕрентесси;

    2. Кашкăр çинчен пĕлÿ парасси;

    3. Çыхăнуллă пуплеве, вулав хăнăхăвĕсене аталантарасси, сăмах йышне пуянлатасси;

    4. Чĕр чун тĕнчи çинчен ытларах пĕлес туртăма аталантарасси.

Кирлĕ хатĕрсем:  учебник, компьютер, проектор, слайдсем, экран, улмуççи ÿкерчĕкĕ, пан улмисем, кашкăр ÿкерчĕкĕ, смайлсем, çăмха.

Урок юхăмĕ

I. Класа йĕркелени, сывлăх сунни.

Вĕрентекен: Сывлăх сунатăп, ачасем.

Дежурнăй сăмахĕсем:

- Эпĕ паян дежурнăй. Эпĕ … ятлă. Манăн хушамат …. Эпĕ … çулта.

- Урамра мĕнле çанталăк?

- Урамра сивĕ çанталăк, юр çăвать.

- Паян мĕнле число, мĕнле кун?

- Паян ноябрĕн çирĕм çиччĕмĕшĕ, юн кун.

- Класра кам çук?

- Класра пурте пур.

II. Урок темине палăртни, урок тĕллевĕсемпе паллаштарни.

Ребята, посмотрите на слайд, кого из представленных героев мульфильмов вы знаете? (Ну. Погоди!, Волк и теленок, Ловись, рыбка, большая и маленькая, Волк и лиса). Как вы думаете, что общего в этих мультфильмах, что их объединяет?

Ребята, мы сегодня продолжаем наше путешествие в мир диких животных. Для того, чтобы узнать, о каком животном будет наш урок, предлагаю выполнить одно задание.

1 слайд: а) ĕçчен  ă) вăрăм  б) усал    в) кĕске   г) кахал

Ребята, слова çамрăк и ватă составляют пару (антонимы). Если таким образом разбить на пары остальные слова, одно останется лишним. Какое?

- Усал.

- Ачасем, хăш чĕр чун усал? Мулкач-и, кашкăр-и?

- Кашкăр.

-Тĕрĕс, кашкăр усал чĕр чун, анчах вăл усăллă та. Паян эпир хăш чĕр чун çинчен калаçăпăр?

- Кашкăр çинчен. ( 2 слайд)

ΙII. Грамматика хăнăхăвĕсене аталантарни.

- Ребята, это волчонок Тимка, он потерялся и не может найти свою семью. Поможем ему?

 – Да.

- Чтобы Тимка вернулся домой, мы должны пройти разные испытания. Найти дорогу домой поможет волшебный клубок. Но его нам старичок-боровичок просто так не отдаст.

 1-мĕш ĕç.  Ваня сказал: «Кашкăр хÿре çăмламас», Таня сказала «Кашкăр хÿрÿ çăмламас», а Саша сказал «Кашкăр хÿри çăмламас». Кто из детей правильно построил предложение? Обоснуй свой выбор. (3 слайд)

(Ответы детей), (дети получают клубок)

Волшебный клубок покатился в лес и попал в руки Бабы-Яги. Она вернет клубок, если выполните следующее задание.

2-мĕш ĕç.  Переведите правильно слово чĕр чунсемпе, если известно, что чĕрĕпсемпе означает c ежами. (4 слайд).

- Животными.

- Правильно, теперь найдите соответствия: (5 слайд)

Шăшисемпе                (с) червями

Мулкачсемпе              (с) зайцами

Кайăксемпе                 (с) птицами

Ăмансемпе                  (со) змеями

Çĕленсемпе                 (с) мышами

- Скажите, пожалуйста, на какой вопрос отвечают эти слова?

- На вопрос Мĕнсемпе?

- Маттур, малалла кайрăмăр.

IV. Текстпа ĕçлени.

3-мĕш ĕç.

-Ребята, кто-то оставил на дереве письмо, и оно написано на чувашском языке. Чтобы прочитать его, мы проведем словарную работу.

1. Словарь ĕçĕ: (6 слайд)

 Доска çинчи сăмахсене вĕрентекен хыççăн вулаççĕ, вĕрентекен çав сăмахсене вырăсла вулать, ачасем – чăвашла. 2 ача вулавĕ, 1-мĕш рет вулавĕ, 2-мĕш рет вулавĕ.

Чăтăмлă – выносливый

Сунарçă – охотник

Мăй – шея

Шĕвĕр вĕçлĕ – остроконечный

Сунар вăрттăнлăхĕсем – премудрости охоты

Сарăлнă – распространён

Çурçĕр – север

Кăнтăр – юг

Теççĕ – говорят

Чирлĕ – больной

Хир сысни – кабан

Çĕрле – ночью

Выçă – голодный

Тапăн – нападай

- Ачасем, çак çыру сирĕн учебникĕрсенче те пур, учебниксене 87-мĕш страницăна уçăр.

2. Учебникри 7-мĕш ĕçе пурнăçлани.

1-мĕш абзаца лайăх вĕренекен ача вулать, ыттисем черетпе куçараççĕ. 2, 3 – мĕш абзацсене çурма сасăпа пĕрле вулаççĕ, мĕн ăнланнине каласа параççĕ. 4-мĕш абзацри предложенисене вуласа куçараççĕ, вĕрентекен ыйтăвне хуравлаççĕ: Кашкăрсем хăш чĕр чунсене тытаççĕ?

- Пăшисене, пăлансене, хир сыснисене, кайăксене, мулкачсене.

VΙ. Вĕреннине çирĕплетни.

Волшебный клубок катится дальше, впереди – речка, нет моста. Если выполним следующее задание – появится мостик.

4-мĕш ĕç.

 Расшифруй слова.

(7 слайд) Вĕрентекен ачасене карточкăсем валеçсе парать, ачасем сăмахсене тупаççĕ. Пĕрер предложени тăваççĕ.

ç*мл*м*с       к*ск*       ч*т*мл*  

(çăмламас, кĕске, чăтăмлă)

5-мĕш ĕç. По дороге Тимка предлагает ответить на вопросы. Будем работать в парах: один задает вопрос, другой – отвечает.

1. Кашкăр мĕнле чĕр чун?
2. Унăн пуçĕ мĕнле?
3. Кашкăр куçĕсем пысăк-и, пĕчĕк-и?
4. Хÿри мĕнле?
5. Хăлхисем мĕнле?
6. Кашкăрсем ăçта пурăнаççĕ?
7. Хăш çĕршывра кашкăрсем çук?
8. Кашкăр çынна тапăнать-и?
9. Зоологсем кашкăра мĕншĕн чĕр чун санитарĕ теççĕ?

6-мĕш ĕç. Апла пулсан кашкăр усăллă чĕр чун.  Вы из уроков окружающего мира знаете, что дикой природе волки необходимы. Волки уничтожают главным образом больных и слабых животных, поэтому и говорят, что волки – санитары леса. Без хищников природа существовать не может.

Ребята,  впереди еще одно препятствие. Гуси – лебеди украли наш клубок, отдадут они его, если мы составим синквейн про волка.

Синквейн тĕслĕхĕ:

Кашкăр.

Вăйлă, чăтăмлă.

Чупать, тапăнать, тытать.

Кашкăр чирлĕ чĕр чунсене тытать.

Вăрман санитарĕ.

7-мĕш ĕç. И снова препятствие – клубок попал в дом Лешего. Леший тоже приготовил задание.

- Ребята, у чувашей есть ещё одно слово, обозначающее «волк». Оно часто встречается в чувашском фольклоре: в сказках, пословицах, загадках. Чтобы узнать его, мы с вами разгадаем кроссворд. Вы должны перевести слова, обозначающие животных, и сверху вниз прочитать синоним слова «кашкăр». (слайд 8)

Т и л ĕ

У п а

К а ч а к а

М у л к а ч

А ш а к

К у ш а к

 Ответ: тукмак.  

Задание 8. 

- Осталось последнее препятствие. Пройдете его – Тимка попадет домой.

Мы отметили, что слово «волк» часто встречается в чувашских пословицах. Есть ли оно в русских пословицах?

- Да.

Найдите соответствия в чувашских и русских пословицах:

Кашкăра ури тăрантарать.                      

Кашкăр пулăшсан варăм туна та лашана ÿкерет.

Кашкара тем чухлĕ çитерсен те, вăл вăрманаллах пăхать .                                                                      

Кашкăр укçасăрах кĕтÿçе кĕрешет те, килĕшекен çук.

Кашкартан хăрасан вăрмана каймаççĕ.

Волков бояться – в лес не ходить. Дешево волк в пастухи нанимается, да мир подумывает.

Сколько волка ни корми – он в лес смотрит.

И комар лошадь свалит коли волк поможет.

 Волка ноги кормят.

VI.      Пĕтĕмлетни.

- Питĕ аван, Тимка хăйĕн çемйине тупрĕ. Эсир маттурсем!

- Какие задания мы сегодня выполнили?

 (Ответы детей.)

YΙΙ. Ачасен ĕçне хаклани

- Ребята, за вашу помощь семья Тимки приготовила вам подарки. (Учитель раздает ягоды).

Эти ягодки волшебные. Рассмотрите их внимательно и увидите, какую оценку вы получаете сегодня за работу на уроке.

YΙΙΙ. Киле ĕç пани

1. Кашкăр çинчен текст çырмалла (с. 32, 2-мĕш ĕç)
2. Кашкăр çинчен юмах çырмалла
3. Кашкăр çинчен сăвă çырмалла

ΙΧ. Рефлекси. 

Доска çинче улмуççи.

- Ачасем, сире паянхи урок килĕшрĕ-и? Килĕшрĕ пулсан çак улмуççи çине сарă пан улмисем çакăр, килĕшмерĕ пулсан – хĕрлĕ пан улмисем.