Бурятский язык
план-конспект урока по теме

Темэ: Байгал далайн загаһад (2-хи класс)

Зорилго:

практическа: шэнэ үгэнүүдые, холбуулалнуудые үгуулжэ, хэлэлгэдэ  хэрэглэхыень бэлдэхэ;

һургалгын: уншалгын дадал бэхижүүлхэ;

хүгжөөлгын: хэлэнэй нөөсэ баяжуулха, анхарал, ухаан бодолыень һайжаруулха, хурсадхаха;

хүмүүжүүлгын: Байгал далайгаар һонирхохыень урмашуулха;

хэрэгсэлнүүд: текст, загаһадай зурагууд, мультимедиин слайднууд;

Хэшээлэй дурсэ: презентаци

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй үе.

1. Амаршалга.

Хэшээлэй темэ, зорилготой  танилсуулга.

Бидэ мүнөөдэр Байгал далай тухай мэдэсэеэ гүнзэгырүүлхэбди.

2. Фонетическо һорилго.

ай – бай - Байгал

ой – ной – зонойм

яа – яад – Буряад

                       Байгал далай – баян далай

                       Буряад зонойм – шэмэг далай.

3. Дабталга (предтекстовый этап)

  Беседа (актуализация опорных знаний)

- Энэ слайд дээрэ юу харанабта? (изображение озера)

- Байгал ямар далайб?

- Байгалай уһаниинь ямар бэ?

II.        Гол шата (текстовый этап)

1. Шэнэ үгэнүүдтэй танилсуулга.

Загаһан – рыба

Суута – известный, знаменитый

Омоли – омуль

Алгана - окунь

Тула – таймень

Хадарин – хариус

Хилмэ – осетр

Сурхай – щука

Тоһон жараахай – голомянка

Хаб загаһан - нерпа

2. Текст уншалга (первое прослушивание текста)

       Байгал дэлхэй дээрэ эгээн гүнзэгы ехэ нуур юм. Январь һарада нуур хүрэдэг. Июнь һара соо мүльһэниинь хайладаг.

       Байгал соо элдэб загаһад бии. Нэрлэбэл, суута омли, тула, хилмэ, хадарин алгана, сурхай, тоһон жараахай. Байгал сохи эгээ томо амитан хаб загаһан болоно.

3. Текст шагнаад, асуудалнуудта харюусаха:

- Байгал далай ямар һарада хүрэдэг бэ?

- Ямар загаһад бииб?

- Ямар томо амитан далай соо бииб?

       4. Текст дахин шагналга (повторное прослушивание текста)

1-хи даабари. Текст сооһоо мэдүүлэлнүүдые оложо уншагты.

- Байгал ямар далайб?

- Ямар һарада хүрэдэг, хайладаг бэ?

- Загаһадай нэрэнүүдые?

- Ямар амитан бииб?

2-хи даабари. Холбуулал болгожо бэшэгты.

Байгал                                              томо амитан

Омоли                                               далай

Хаб загаһан                                      суута

3-хи даабари. Эдэ үгэнүүдһээ мэдүүлэлнүүдые зохеогты.

Соо, хаб загаһан, байдаг, далай, Байгал.

Июнь, мүльһэниинь, соо, хайладаг, һара.

Байгал, эгээн, далай, нуур, юм, гүнзэгы.

Элдэб, загаһад, янзын, бии, Байгал, соо.

Омоли, нэрлэбэл, хадарин, сурхай, тула, алгана, болоно.

3. Хэшээлэй түгэсхэл.

1. Дүн гаргалга.
2. Сэгнэлтэ.
3. Гэрэй даабари: Шэнэ үгэнүүдые сээжэлдэхэ. Текстнүүдые уншаха.

Тема: Местоимение

Класс: 5

Тип урока: закрепление полученных знаний; обобщающий урок.

Цели урока:

1. образовательная: закрепление полученных знаний по теме местоимение, способствовать развитию интеллектуальных и коммуникативных умений;
2. развивающая: способствовать развитию логической памяти, умения слушать собеседника, умение работать в группе, способствовать воображению и памяти;
3. воспитывающая: воспитывать у учащихся чувство коллективизма; способствовать воспитанию интереса к предмету.

Методы обучения: коммуникативный и репродуктивный.

Формы обучения: групповая, индивидуальная.

Задачи урока: - уметь использовать лексику по теме;

                        - уметь составлять предложения на бурятском языке.

Средства обучения: карточки с заданиями, картинки, доска

      Ι. Организационный момент:

- Сайн байна! hуугты

     II.   Проверка домашнего задания

    Ученик 1- дома надо было повторить тему – местоимение, подготовиться к уроку.

    III.  Этап обобщения.

Сегодня наш урок пройдет в необычной форме, т.е. в виде игры «Брейн-ринг»

Для начала разделимся на 2 группы. Теперь вспоминаем какие местоимения в бурятском языке мы знаем? (ответы детей)

Вместо каких слов мы чаще используем вот эти местоимения? (ответы детей).

Хорошо.   Молодцы!

Итак, игра «Брейн-ринг» состоит из 5-ти туров.

1 тур: «Амаршалга» - Приветствие команд

2 тур: « Улуу угэ» - Лишнее слово

3 тур:  «Тургэн нюдэн» - быстрые глаза

4тур:  «Мурысоон» - Конкурс капитанов

5 тур: «Оршуулга» - Перевод

Мы с вами все познакомились и теперь переходим к 1 туру игры.

1 тур  АМАРШАЛГА

Каждая команда ( группа) должна себя показать , представить

( девиз команды, название команды, капитан команды).

Время: 3 минуты

2 тур  УЛУУ УГЭ

Задание: найти лишнее слово.

Тэрэ                           тэрэ

Би        Би

Тэдэ        Саяна

Туяна        тэдэ

Бидэ        бидэ

Та        та

Ши          ши

3 тур  ТУРГЭН НЮДЭН

В этой головоломке надо найти 12 слов

4тур:    МУРЫСООН

Приглашаю капитанов команд. Вам предстоит   выполнить  следующее задание. Задание  - дополнить предложения по смыслу.  На  карточках  даны по 3 предложения,  вы должны дополнить и прочитать полностью.

Ухибууд ёлко ……….

Бидэ шатар ………….

Би таабари ………….

Молодцы!

 И   5  тур заключительный этап. Это у нас перевод местоимений -  ОРШУУЛГА

Задание:  здесь вы должны написать правильный перевод местоимений  и  прочитать.

Я –

Ты –

Мой –

Твой –

Он –

Она –

Они –

Вы –

Мы –

Молодцы! Итак, все были очень хорошо подготовлены, были активными, а теперь послушаем наше жюри.

Вывод по теме.

Ребята что вы поняли из  нашего сегодняшнего урока?

Что вам понравилось?  Что интересно было?  (ответы детей).

Домашнее задание.

Ребята   дома  упражнение 2,  страница 65.

Оценивание

Все хорошо сегодня поработали.

Темэ: Монгол литэ

Тип урока: Формирование лексических навыков.

Вид урока: комбинированный

Зорилго:

практическа: Шэнэ угэнуудтэй танилсуулха, тэрэ угэнуудые хэрэглэн холбуулал зохёохо, холбуулал хэрэглэжэ мэдуулэл зохёохо.

hургалгын: зургаан шэнэ угэнуудтэй танилсуулха, тэрэ угэнуудые  хэрэглэн холбуулал, мэдуулэл зохёожо hургаха. 12 жэл хадуужа абаха.

Хугжоолгын: харалгын ба хадуун абалгын арга боломжонуудые бэелуулхэ, аман хэлэлгэ хугжоохэ, юрэнхы болбосорол дээшэлуулхэ.

 Хумуужуулгын: буряад хэлэндэ hонирхол туруулхэ

Хэрэгсэлнууд:  дэбтэр, элдэб янзын литэнууд,  плакат-литэ, хайрсаг, амитадай зураг,карточканууд.

Хэшээлэй темэ: «hохор тохорюун» гэжэ онтохон.

Зорилгонууд:

1. Практическа: «hохор тохорюун» гэжэ онтохо уншаха, удхыень ойлгуулха, удхаарнь хоорэлдоо Yнгэргэхэ.
2. hургалгын:  «hохор тохорюун» онтохонтой танилсалга.
3. ХYгжоолгын: аман хэлэлгэ, холбоо хэлэлгэ, уншалгын дадал хYгжоохэ.
4. ХYмYYжYYлгын: нYхэдоо ба нYхэсэлоо сэгнэжэ ябаха гэжэ ойлгуулха.  

Хэшээлэй ябаса:

I.Эмхидхэлэй Yе.

1. Амаршалга, хэшээлэй сэдэб, зорилготой танилсалга.
2. Хэлэлгэ hорилго.

Альган дээрэм лаадуухай

Алтан дали шубуухай

Жэргыш, жэргыш шубуухай,

Зэргэ дэбhыш, лаадуухай.

3. Аман хэлэлгэ хYгжоолгэ.

Антиципаци: Зай, YхибYYд ямар шубуухай тухай энэ хэшээлдэ хоорэлдэхэбибди?

Зохёолой нэрэ уншаад байхадаа, юун гэжэ hананат?  (hурагшадай харюу)

II.Гол шата.

1. ХYндэ YгэнYYдые, холбуулалнуудые ойлгуулха (снятие лексических трудностей).

Онтохо уншахадамнай иимэ шэнэ YгэнYYд дайралдаха, танилсаябди:

Эбтэй – дружные

hохор – слепой

хубаалдан Yгэдэг – делится

тYмhэн – луковица, клубень

нюун байжа – украдкой

сухалаа хYрэжэ – рассердившись

нYхэдhоо таhарба – отстал, ушел от стаи.    

2. Текст уншалга.  Багшын уншалга    

                                    hурагшадай уншалга

Би мYноо таанадта энэ онтохо уншаад Yгэхэм. Таанад анхаралтайгаар шагнаад, асуудалнуудта харюусахат.

YхибYYд, энэ текстэеэ дахин аман дотороо уншагты.

3. Онтохоной удха ойлгоhыень шалгаха.

1. Асуудалнуудта харюусаха (харюуень текст сооhоо олоод уншаха)

а) Тохорюунууд юундэ эбтэй шубууд бэ?

б) hохор тохорюун юу олооб?

в) ТYмhэеэ хайшан гээд эдеэб?

г) hохор тохорюун нYхэдтоо юун гэжэ хэлээб?

д) hохор тохорюунтай юун болооб?

Бэрхэт. Булта зYб харюусабат.

2. МYноо саашань онтохоной удхаар hонин наада наадахабди. «Хэн хэлээб» гэжэ нэрэтэй.

Таанар тааха ёhотойт энэ хэнэй хэлэhэн YгэнYYд бэ (hохор тохорюунай гY, али нYхэдэйнь гY).

Самбарта таблица Yлгоотэй (харюуень бэшэгты):

4. Гол удха элирYYлгэ ба гаргалга.

Багша: Самбарта энэ онтохоной удхые тайлбарилhан зурагууд Yлгоотэй. Эдэ зурагуудые хараад, онтохоной удхатай тааруулан табигты.

Yгтэhэн холбуулалнуудай хYсоор зураг бYхэноо хоорэхэ.

1 зурагта: Эбтэй шубууд, абажа ябадаг, олоhон юумэеэ хубаалдан Yгэдэг.

2 зурагта: Нэгэ тYмhэ оложо, нYхэдhоо харамнан, нюун байжа.

3 зурагта: Юу олобош? Олоhон олоhоноо эдеэд гансаараа, шадаха.

4 зурагта: ТYмhэншье олдоогYй, гансаараа, туража Yхэhэн байгаа.

5. Хуряамжалга.

МYноо онтохонойнгоо текст хубинуудта хубаажа нэрэ Yгэгты, тобшохоноор хоороод Yгэгты.

ТYсэб табилга:

1. Эбтэй шубууд
2. ТYмhэ ололго
3. НYхэдhоо таhаралга

6. Тайлбарилга.

- Энэ рассказ уншаад юун гэжэ ойлгобот?

- hохор тохорюун юундэ туража Yхооб?

Ямар оньhон YгэнYYд энэ онтохондо таарахаб?

1. Хамтын ажалай хYсоор

Хамаг хэрэг бYтэдэг.

2. Эбтэй шаазгай элеэ бариха

Ээрэhэн дээhэн шулуу отолхо.

III.Хэшээлэй тYгэсхэл.

Хэшээлэй дYн.

Сэгнэлтэ табилга.

Гэрэй даабари: текст уншаха, хоороо бэлдэхэ.

Конспект открытого урока бурятского языка

Тема «Удэрэй журам» (Режим дня)

Тип урока: урок усвоения новых знаний

Цель урока: развитие языковой компетентности учащихся

Задачи:

Образовательные: обобщение знаний, умений и навыков по теме                                                         «Распорядок дня»; тренировка лексики по изучаемой теме, совершенствование произносительных навыков учащихся, развитие навыка монологической речи по теме «Режим дня», развитие навыков чтения.

Развивающие: развитие догадки, памяти, внимания, веры в себя, в свои способности;

Воспитательные:  воспитание коммуникативных качеств учащихся  осознание ими необходимости составления распорядка дня и соблюдение его в целях здоровьесбережения, воспитание интереса к языку.

Формируемые УУД: -формирование ответственного отношения к учению; - осуществление самоконтроля, самооценки в процессе коммуникативной деятельности; -умение отвечать на вопросы.

Оснащение урока: доска, компьютер, презентации, карточки с заданием

Структура урока:

1.Орг.момент  3 мин.

2. Актуализация знаний 4 мин

3. Постановка цели и задачи урока 3 мин

4. Первичное усвоение новых знаний  5 мин

5. Первичная проверка понимания 5 мин

6. Первичное закрепление  7 мин

7. Рефлексия 3 мин

Ход урока:

1. Орг.момент 3 мин

Сайн байна, ухибууд!  МунƟƟдэр хэдын бэ? Дети записывают дату

Фонетическая зарядка Дабтагты: хо- һо- хоер

                                                         хи – һи- хоердохи

                                                         хэ-һэ- юһэдэхи

2. Москвада хэды саг бэ?

                             Лондондо хэды саг бэ? Слайд

                             Берлиндэ хэды саг бэ? Слайд

                             Буряад орондо хэды саг бэ?                                3мин

3. Постановка цели и задачи урока  3 мин

Ахам эртэ бододог

Амтатайханаар эдеэлдэг.

Һургуулидаа ошодог,

Удын хойно наададаг,

Удэшын арбада унтадаг                     слайды

Юун тухай хоорэлдэхэбиибди?  (О режиме дня)

-Зуб. Темэ бэшэгты (слайд) 

3. 4. Раздаю карточки с текстом  9 мин

Энэ Баяр. Тэрэ 5-дахи класста һурадаг. Баяр 7 сагта бододог, нюур гараа угаадаг, зарядка хэдэг. Тэрэ 7 саг 20 минутада эдеэлдэг. Баяр 7 саг 35 минутада һургуулидаа ошодог, 2 сагта гэртээ ерэдэг. 15 сагта гэрэй даабари хэдэг. 17 сагта амардаг,  Тэрэ 22 сагта унтадаг.

Уншагты, ямар шэнэ угэнуудые уншабат?    Бэшэгты

Һурадаг – учится

Бододог – встает                                                                                  слайд

Нюур гараа угаадаг – моет лицо руки, умывается

Хэдэг – делает

Эдеэлдэг – ест, кушает

Ошодог – идет

Ерэдэг – приходит

Амардаг – отдыхает

Унтадаг – ложится спать, спит

5. Первичная проверка понимания 5 мин

Асуудалнуудта харюусагты

Баяр 7 сагта юу хэдэг бэ?   После отв.детей появл.прав.ответы 

Баяр 7 сагта бододог.

Баяр 22 сагта юу хэдэг бэ?

Баяр 22 сагта унтадаг…                                                                      слайд

Тэрэ 7 саг 20 минутада юу хэдэг бэ?

Баяр 7 саг 35 минутада юу хэдэг бэ?      

Тэрэ хэды сагта гэртээ ерэдэг бэ?

Баяр хэды сагта гэрэй даабари хэдэг бэ?

Тэрэ хэды сагта амардаг бэ?  

Ф и з м и н у т к а   1 2 3

                                   4 5 6

                                   7 8 9

                                   ҮшƟƟ тиигээд 10

6. Первичное закрепление, 7 мин.

Ухибууд, танай анхаралда  3 хунэй удэрэй журам, хараад, удэрэй журам бэшэгты.

- Сравните режим дня. Ямарынь таанарта һайхашаагдааб? Юундэ? Докажите (У девочки неправильный режим дня) Юундэ? (Если всегда не соблюдать режим, можно заболеть)

-Презентаци хараад удэрэй журам бэшэгты. Групповая работа    Дети выходят, рассказывают, параллельно идет показ презентации     3 фильма-презентации режима дня

  Группы оценивают друг друга                              (карточки с цифрами 543)

7. Рефлексия

Зай, ухибууд, энэ хэшээл танда хэр Һайхашаагдааб?

Ребята, вам понравился урок? Чему вы научились? Что нового узнали?

Д/з «Удэрэй журам» гэжэ зураг зураха

Булта оролдон ажаллаат, бэрхэнууд, манай хэшээл дуурэбэ. Баяртай

Хэшээлэй темэ:           Сагаан эдеэнэй  аша  туhа

Хэшээлэй   тΥхэл:        Урок  совершенствования  речевых  навыков.

Хэшээлэй зорилго: 

Практическа: Текст  уншажа  гол  удхыень  элирγγлжэ  шадаха;

Һургалгын:     Һγнэй хγнэй бэедэ, элγγр энхэдэ  туhатай   шанар тухай мэдэсэеэ  гγнзэгы-

                           рγγлхэ;

                           Буряад  арадай  заншалта эдеэнэй  зγйл  ондоо  арадуудай   эдеэ  хоолтой                                                      

                            зэргэсγγлэн  хаража  γзэхэ;

Хγгжѳѳлгын:  Текстын  удхаар  хѳѳрэлдѳѳ эмхидхэхэ, γхибγγдэй  анхарал, ухаан бодолые  

                              хурсадхаха;                             

Хγмγγжγγлгын: Бэеынгээ  элγγр энхэдэ  гамтайгаар  хандажа  ябаха  гэжэ  ойлгуулха;

Хэшээлэй  хэрэгсэл:   Компьютер, проектор, карточки с  ЛСС, ФСТ;

                                      I.Хэшээлэй  эхин. ( 1 слайд)

1. Эмхидхэлэй Υе.
2. Хэлэлгэ hорилго:  Уужам, уужам  Буряадайм

          (2 слайд)        Ууган  заншалаар,

                                   Уураг, айраг  табингаа

                                   Буужал  айлшалааш.

                                       «Сагаалган»  гэhэн  дуунай  куплет дуулаха, зγб  γгγγлбэридэ  тон  ехэ

                                         анхаралаа  хандуулха. 

3.  Зай  γхибγγд, мγнѳѳ  хэшээлдээ  сагаан  эдеэн  тухай  хѳѳрэлдѳѳгѳѳ γргэл-

                                       жэлγγлхэбди. Буряад  арад  урда  сагhаа  хойшо γхэр  малаа γдхэжэ ябаhан

                                       арад  гэжэ бидэ  мэдэнэбди. Тиимэhээ, эдеэндээ сагаан   ба  мяхан  эдеэ

                                       хэрэглэдэг  байhан. Ямаршье  арад  ѳѳрын  заншалта  эдеэ хоолтой  байдаг  

                                         гээшэ.

                                       - Yхибγγд, ямар  арадуудай заншалта эдеэн тухай мэдэхэбта?

                                        Ород  арадай  заншалта  эдеэн  хадаа ехэнхидээ таримал эдеэнhээ

                                         буридэнэ. Тэдэ щи, борщ хоолдоо  хэрэглэхэ тон  дуратай.

                                         Украин  арад          салада тон  

                                        дуратай, хитад  арад – ристэ,  узбек  арад – пловто…    

                                        _ Ши ямар  эдеэнэй  зγйлдэ  дуратайбши?

                                       -  h1,

                                        - h2

                                        - h3

                                         -h4                                

                                     II.  Гол шата.                                          

                                      - Зай, бидэ мγнѳѳ  хэшээлдээ  «Сагаан   эдеэнэй аша туhа» гэhэн текстын          

                                         удхаар   хѳѳрэлдѳѳ  эмхидхэжэ, текстын  гол  удха  элирγγлхэ гэжэ  

                                         оролдохобди.

                                       1. Антиципаци

                                        Б. – Энэ рассказай нэрые уншаад   юун тухай хэлэгдэнэ гэжэ hананат?

                                      -  h1,

                                        - h2

                                        - h3

                                         -h4                                

Б.- «Һγнэй  хγсэн»  компани  манай  республикада «Yхибγγдэй элγγр  энхэ»

   гэhэн  программа  бэелγγлхэ  тухай   Буряад    республикын     прави-

тель ствада   дурадхаба.  Энэ  программын  гол  зорилго -   hурагша  бγхэниие   γдэрэй  200  грамм  hγѳѳр  хангаха  арга  болоно.

Асуудал: - Юундэ  энэ  компани  иимэ  дурадхал оруулба  гээшэб? -  гэжэ  

                    элирγγлхэ   манай  мγнѳѳдэрэй  хэшээлэй   зорилго.

                                      2. Текст соохи  угэнуудые ба угуулбэринуудые хунгэдхэхэ:

                                                                      Yбшэ  эмнэлхэ  нюуса – целебные  секреты

                                 Эмшэдэй hанамжаар – по мнению врачей

                                                                      Бγхэжγγлнэ – укрепляет

     Дурадхадаг – прописывают

           Һэргэг болгодог – взбадривает

                                     -  Yгэнγγдэй  γгγγлбэри  дээрэ  ажаллаха;

                                     - Шэнэ γгэнγγдэй   удха   тайлбарилха;

                                      - Шэнэ    γгэнγγдые  хэлэлгэдэ   хэрэглэлгын   жэшээнγγдые   харуулха;

                                         Жэшээнь:  Yбшэ  эмнэлхэ  нюуса мэдэхэ. Эмшэд :  Yбшэ  эмнэлхэ  нюуса

                                       мэдэхэ.Мγнѳѳдэр  сэнхир  экранаар  γбшэ  эмнэлхэ  нюуса  тухай хѳѳрѳѳ.

                                        Эмшэдэй  hанамжаар, хγн γдэртэ 5-6 дахин эдеэлхэ ёhотой. Эмшэдэй

                                       hанамжаар,  бидэ  хоолдоо  hайн  шанартай эдеэ  хэрэглэхэ ёhотойбди.

3.Текст  дээрэ  ажал.

Б.- Yхибγγд, мγнѳѳ  текст  анхаралтайгаар  уншагты, удхыень  ойлгохо  гэжэ   оролдогты.

- Текст  уншахадаа,   текстын  гол  удха  элирγγлхэ  гэжэ  оролдохо.

«Сагаан   эдеэнэй  аша туhа»

         Һγн  γбшэ  эмнэлхэ  нюусаар  тон  баян гэжэ бултанда  мэдээжэ. Япон  эмшэдэй hанамжаар, hγн соохи  лактоферин белок  хγнэй  иммунитет    

бγхэжγγлнэ. Yшѳѳ «С» гепатидай  вирус γгы  хэхэ  аргатай. Энээниие  аймшагтай туберкулёзоор  γбдэhэн хγнγγдтэ дурадхадаг. Yни саг соо компьютерай урда hуубал, хγйтэн  hγѳѳр   компресс  хэхэдэ  хγнэй   нюдэн

амардаг. Υшѳѳ hγн соо хγнэй бэедэ туhатай фосфор, кальций бии. Энэ хγнэй шγдэ, яhа бγхэ болгодог.

         Энээнhээ гадна, hγн хγнэй  шэг шарай гоё  болгодог. Yдэр  бγри  дулаан  hγѳѳр  амаа  зайлажа  байбал, хγнэй шγдэн  сагаан  болодог. Эхэнэрнγγд  hγѳѳр  элдэб  маскануудые хэжэ, шэг шарайгаа  гоё  болгодог.  

          Эрдэмтэдэй hанамжаар, hурагша бγхэн  γдэртэ 400 -500 грамм hγ, 40-60 грамм  айраг, 10-15 грамм  тоhо хэрэглэхэ ёhотой. Бэеын  элγγр  энхэ байхын  тула, Росси гγрэнэй ажаhуугша  бγхэн  жэлдэ 167 килограмм сагаан  эдеэ хоолдоо  хэрэглэхэ ёhотой.  hγ γглѳѳгγγр  ууха  хэрэгтэй, юундэб  гэхэдэ, hγн хγниие hэргэг болгодог.

- ухибуудэй уншалга

4. Текстын  удха хэр зэргэ ойлгоhыень шалгаха.

Асуудалнууд:       - Япон эмшэдэй hанамжаар, hγн  юундэ туhатайб?

                               - hγн соо ямар белок бииб? Юу γгы хэхэ аргатайб?

                               - Υшѳѳ hγн юугээр баян бэ?

                               - Кальций, фосфор юундэ туhатайб?

                              -  hγн  хγнэй шγдэ ямар  болгодог  бэ?

                               - hурагша  хэды грамм hγ  γдэртэ  ууха ёhотойб?

                               - Росси гγрэнэй ажаhуугша  хэды килограмм  сагаан  эдеэ

                                  хоолдоо  хэрэглэхэ ёhотойб?

                               - Танай бγлэ  сагаан  эдеэ  хоолдоо  хэрэглэдэг   гγ? 

                               - Юундэ hγ  γглѳѳгγγр  ууха  хэрэгтэйб?

                               - Шинии  hанахада сагаан  эдеэ  хоолдоо  хэрэглэхэ  

                                  хэрэгтэй  гγ? Юундэ?

Упражнения:

• Текст  сооhоо удхаараа  энэ  мэдγγлэлдэ  таарамаар мэдγγлэлнγγдые  ологты.

hγн   хγнэй  бэедэ  тон  хэрэгтэй, туhатай  витаминуудаар  баян

эдеэ  хоолой  зγйл.

• Рассказай  абзац бγхэнhѳѳ  тэдэнэй удха  харуулhан  мэдγγлэлнγγдые  ологты.

1 – дэхи  абзац………………….

2 – дохи  абзац……………………

3 – дахи  абзац…………………….

                                                   - Сагаан  эдеэ  хоолдоо  хэрэглэхэ ёhотой гγ?

                                                   -  Сагаан  эдеэн хγнэй  бэедэ ямар  аша туhа хγргэнэб?

                                                   - Ши  компьтерай  урда хэды  саг  соо  hуудагбши?

                                               Б. – Компьютерай  урда удаан  саг  соо  hуухада хγнэй нюдэн  муудадаг,

                                                      шаладаг. Нюдэнэй  шаласа  болюулхын  тула юу  хэхэ  ёhотойб?

                                                   -  Арюна  шγдэеэ  сагаахан  болохын   тула γнэтэй  пастаар

                                                      шγдэеэ  сэбэрлэнэ. Харин тэрэнь оройдоо  туhалнагγй. Арюнада

                                                      юун  гэжэ хэлэхэ  байнабта?  

                                                   - Һγн гансашье  шγдэ  сагаан  болгохоhоо  гадна, хγнэй  шэг  шарай  

                                                      гоё  болгоно. Тэрэ  яагаад  шарай  гоё  болгоноб?

                                                   - h1,

                                                   - h2,

                                                   - h3..

                                                   - Шинии  эжы  hγѳѳр  маска  хэдэг  гγ? Ши  хэдэг гγш?

                                                   - h1

                                                   -,h2,

                                                   - h3…

                                               Б. – Минии  hанахада, γнэтэй крем  абанхаар,  hγѳѳр  маска  хэхэ  

                                                       хэрэгтэй. Һγн хγнэй нюуршье  сагаан  болгохо  аргатай.

                                                   -  Дарима, hγн хγнэй бэедэ туhатай эдеэн  гэжэ Васяда  ойлгуула.

                                         -  Шинии  дуратай  сагаан  эдеэн юун  болоноб?

                                   - Эрдэни, би  шамайе  сагаан  эдеэндэ тон  дуратай  гэжэ  мэдэхэб. Ши

                                      нγхэдтѳѳ  ямар зγйл  дурадхаха  байнабши?        

                                   - Йогурт кефир  хоёрые дурадхаа  hаань, юуень шэлэхэбши? Юундэ?

                                                  - Йогуртодо  олон хγγгэд  дуратай юундэб  гэхэдэ, тэрэ саахартай,

                                                    улаан, ягаан     γнгэтэйшье  байдаг. Харин йогурт  соо  элдэб амта  

                                                    оруулhан, хγнэй бэедэ туhагγй  олон  консервантнууд   бии.

                                                    Тиимэhээ,  йогурт  хоолдоо  бγ хэрэглэгты  гэжэ  хандаха байнаб.

                                                    Юундэб  гэхэдэ, тэрэ сагаан  эдеэнэй зγйлшье  hаа, элдэб

                                                     хэрэггγй  нэмэлтэhээ  боложо,  хγнэй  бэедэ хоро  хγргэнэ.                                              

-  Манай  магазинуудта  элдэб  hγнэй заводуудай  продукци  наймаанда  бии  болонхой.  Ямар  заводой  продукци  абахаяа мэдэнэгγйб? Намда зγблѳѳ  γгыт.

• Минии  нγхэр  сагаан  эдеэндэ  дурагγй, ходо  ханяадаг.  Минии  нγхэртэ таанар  юун тухай ойлгуулха байнабта?

- h1, Һ2…

- Зγб даа, хоолдоо  hγ, hγнэй зγйлнγγдые  хэрэглэхэ хэрэгтэй. Сагаан  эдеэн хγнэй иммунитет  шанга болоно. Иммунитет  шангатай  хγнγγд  γбшэндэ  абтадаггγй.

Мγнѳѳ     ханяадаар  γхибγγд  олоор  γбдэдэг  болонхой. Һургуулияа  дγγргэhэн,

  хоёрдохи γхибγγн  бγхэн   гастрит  γбшѳѳр  γбдэнхэй  гарана.

 Тэрэ юун  дээрэhээ болоно гээшэб?

5. Интерпретаци (Yхибγγд  hанамжаараа  хубаалдана)

- h1,

- h2…..  

Б.-Танай hанахада, юундэ  «Һγнэй  хγсэн»  компани «Yхибγγдэй  элγγр  энхэ»  

      гэhэн  программа  Буряадай правительствада   дурадхаа гээшэб?

- h1,h2,h3….

Б. –Зγб  даа, нэгэдэхеэр, олонхи  γхибγγдэй  гэртэхин  хγγгэдэйнгѳѳ  эдеэ   хоолдо дγγрэн     анхаралаа          хандуулнагγй.

- Хоёрдохёор, γхибγγд  муу  шанартай, тγргэн  бγтээлэй  эдеэ  хоолдоо  хэрэглэнэ.

- Гурбадахяар, hургуулимнай  столоводо  сагаан  эдеэнэй  зγйл  менюда  γгы.

-

  Энээнhээ боложо, «Һγнэй  хγсэн»  компани γхибγγдэй  элγγр энхэдэ  hанаата  боложо,

 «Yхибγγдэй  элγγр  энхэ»  гэhэн  программа  дурадхаба.  Тиимэhээ, элγγр  энхэ байхын  тула, сагаан  эдеэ  хоолдоо  заатагγй  хэрэглэхэ ёhотой.

                                      III. Хэшээлэй тγгэсхэл

1. Бэхижγγлгэ.  – Сагаан  эдеэ юундэ хоолдоо  хэрэглэхэ  ёhотойб?

                          -  Юундэ олон γхибγγд  ханяадан γбшѳѳр  γбдэнэб?

                           - Бγхы сагаан  эдеэн  аша туhатай  гγ?

                           - Юундэ «Һγнэй хγсэн» компани  γхибγγдые  hγѳѳр

                             хангалгада   анхаралаа  хандуулнаб?

- Зай γхибγγд, сагаан  эдеэн хγнэй  элγγр  энхэдэ тон ехэ  аша туhа γзγγлнэ  гэжэ бидэ  ойлгобобди. Тиимэhээ, хоолдоо  сагаан  эдеэ  хэрэглэжэ,  элдэб  γбшэнγγдтэ  нэрбэгдэнгγй  элγγр  энхэ  байха  гэжэ

булта  оролдохо  ёhотойбди.

2. Дγн гаргалга.

3.  Гэрэй даабари:  - подготовиться к выставке – ярмарке  молочной  продукции;    Каждая группа представляет свою продукцию; Готовит рекламу продукции, можно с применением ИКТ;  Придумать  свой   логотип предприятия;