Белемнәрне тикшерәбез. (Рус мәктәбенең татар төркемнәре өчен. IX сыйныф)
тест (9 класс)

Белемнәрне тикшерәбез.

(Рус мәктәбенең татар төркемнәре өчен. IX сыйныф)

Энҗе ИБРАҺИМОВА,

Казандагы 62 нче урта мәктәпнең югары категорияле туган (татар) теле һәм әдәбияты укытучысы

1 нче тест

I вариант

А1. Әүвәл сүзенең дөрес транскрипциясен билгеләгез.

1) [әүwәл]        2) [әwвәл]        3) [әwwәл]        4) [әүвәл]

А2. Составында сүз ясагыч һәм мөнәсәбәт белдерүче (модаль, бәйләгеч)  кушымчалар булган сүзне билгеләгез.

1) дулкынланудан

2) газапланып

3) бәхетсезлегемне

4) шәһәребезгә

А3. Ияртүле бәйләнешне белдермәгән чараны билгеләгез.

1) килеш кушымчалары

2) бәйлек һәм бәйлек сүзләр

3) бүлүче теркәгечләр

4) зат-сан кушымчалары

А4. Бик нык аруларына карамастан, разведчиклар ятарга җыенмыйлар иде. (Ф.К.) җөмләсендәге аерымланган хәлнең төрен ачыклагыз.

1) шарт        2) рәвеш        3) максат        4) кире

А5. Капитан белән кибетче һаман төрекчә сөйләшәләр. (М.Ю.) җөмләсендәге тиңдәш кисәкләрне билгеләгез.

1) аерычлар        2) тәмамлыклар        3        ) ияләр        4) хәбәрләр

А6. Ил аткан таш ерак китә (М.) җөмләсендәге аерып бирелгән фигыльнең  төркемчәсен билгеләгез.

1) үткән заман хикәя фигыль

2) үткән заман сыйфат фигыль

3) киләчәк заман хикәя фигыль

4) хәзерге заман хикәя фигыль

(В) Тәңгәлләштерегез (җавапта хәрефләрне генә күрсәтәбез, мәсәлән, җавап: ВГБА).

В1. Е хәрефенең ике аваз кушылмасын белдергән очракларны билгеләгез.

В2. Сүзтезмәләрне бәйләүче чаралары ягыннан билгеләгез.

В3. Хәбәрнең төренә карап җөмләләрне билгеләгез.

В4.Синтетик иярчен җөмләләрне иярчен җөмлә төренә карап билгеләгез.

В5. Бер составлы фигыль җөмләләрнең төрен билгеләгез.

В6. Тезмә кушма җөмләләрне бәйләүче чараларга карап билгеләгез.

II вариант

А1. Төнбоек сүзенең дөрес транскрипциясен билгеләгез.

1) [төнбойок]        2) [төмбоек[        3) [төнбоеқ]        4) [төмбойоқ ]

А2. Морфологик нигезе дөрес билгеләнгән сүзне күрсәтегез.

1) агартыш│тык

2) бәхетсезлег│емне

3) искит│кеч

4) уенчылар│ыбыз

А3. Тезүле бәйләнешне белдермәгән чараны билгеләгез.

1) җыючы теркәгечләр

2) каршы куючы теркәгечләр

3) сүз тәртибе

4) санау интонациясе

А4. Һәммәсе(1) ирләр (2) хатын-кызлар көчләрен аямыйча эшлиләр. (Ш.К) җөмләсендәге тыныш билгеләре дөрес куелган очракны күрсәтегез.

1) (1) өтер, (2) өтер

2) (1) ике нокта, (2) өтер

3) (1) сызык, (2) өтер

4) (1) ике нокта, (2) сызык

А5. Кире тәртип (инверсия) күзәтелгән җөмләне билгеләгез.

1) Поездның кая ашыкканын белә ул. (Р.З.)

2) Һәр чишмәнең үз исеме бар. (М.М.)

3) Музыка тавышын бөтен авыл ишеткәндер. (З.Х.)

4) Иң тиз туйдыра торган эш – ял. (Ш.Г.)

А6. Минеке, тегенеке, кемнекедер алмашлыкларының төркемчәсен билгеләгез

1) зат алмашлыклары

2) күрсәтү алмашлыклары

3) сорау алмашлыклары

4) тартым алмашлыклары

(В) Тәңгәлләштерегез (җавапта хәрефләрне генә күрсәтәбез, мәсәлән, җавап: ВГБА).

В1. Тартык авазларны ясалу урыны ягыннан билгеләгез.

В2. Рәвешләрне ясалышы ягыннан төркемләгез.

В3. Сүзтезмәләрне мәгънәви бәйләнеш буенча билгеләгез.

В4. Тартык аваз үзгәрешләрен билгеләгез.

В5. Баш кисәкләргә бәйле җөмлә төрләрен ачыклагыз.

В6. Иярченле кушма җөмләләрне бәйләүче чара буенча төркемләгез.

2 нче тест

I вариант

А1. Яу сүзенең дөрес транскрипциясен билгеләгез.

1) [йау]        2) [йаºw]        3) [яуw]        4) [йаw]

А2. Составында һәмзә тартыгы булган сүзне билгеләгез.

1) эшчән        2) электр        3) элмәк        4) маэмай

А3. Кеше үзенең бәхетен хезмәт җимешеннән таба. (Г.Ә.) җөмләсендәге аерып бирелгән сүзнең синонимы түгел сүзне билгеләгез.

1) инсан        2) зат                3) бала        4) шәхес

А4. Морфемаларга дөрес бүленгән сүзне билгеләгез.

1) тың│ла│та        2) уй│ла│т│а        3) иген│ләтә        4) акча│лат│а

А5. Модаль сүз төркемнәренә караган сүзләр төркемен билгеләгез.

1) түгел, аһ, чү-ү, әлбәттә

2) моң, күңел, сагыш

3) белән, кебек, шикелле 

4) йолдыз, ай, кояш

А6. Соң сүзе рәвеш буларак кулланылган очракны билгеләгез.

1) гомеремнең соңы

2) бәйрәмнән соң

3) соң кайтты

4) нишлим соң

А7. Алмашлык сүзтезмәне билгеләгез.

1) миңа юк

2) су кебек кирәк

3) сиңа мөмкин

4) дусларымнан тегесе

А8. Тезмә фигыль хәбәрле җөмләне билгеләгез.

1) Юлыбыз һаман дәвам итә. ( М.Г.)

2) Балам, аңа тия күрмә. (М.Г.)

3) Хәзер үк саласы бул бу галошыңны. ( К.Т.)

4) Мин китәргә булдым. (Г.Г.)

А9. Рөхсәтсез кергәннәрнең кире чыгарылганын күргәч, халык берәм-берәм өйгә тулды. (Г.И.) җөмләсендә аерымланган хәлнең төрен ачыклагыз.

1) вакыт хәле        2) максат хәле        3) сәбәп хәле        4) шарт хәле

В1. Әнә матур гына дулкынланып күренә торган уҗым басуы (Г.И.) җөмләсендәге сыйфат фигыльне билгеләгез.

В2. Безнең бабай бик юмарт. (Н.Ф.) җөмләсендәге хәбәрнең, кайсы сүз төркеме белән белдерелүенә карап, төрен билгеләгез.

В3. Кар яугач бакча аеруча ямьләнеп китә. Вәлигә бу күренеш бик ошый. Ул, чанасын алып, урамга чыга. (Г.Б.) Тексттан төшем килешендәге сүзне күчереп языгыз.

В4. Казан астындагы учактан төшкән кызгылт яктылык инде тараеп калган. (Р.Т.) җөмләсендәге кызгылт сыйфатының дәрәҗәсен билгеләгез.

II вариант

А1. Шәм, тулпар, бала сүзләрендәге аерып бирелгән тартыкларның ясалу урынын билгеләгез

1) кече тел                2) тел уртасы        3) ирен-ирен        4) тел-теш

А2. Аулау сүзендәге иҗекләрнең төрен билгеләгез

1) икесе дә ачык

2) 1 нче иҗек ябык, 2 нче иҗек ачык

3) 1 нче иҗек ачык, 2 нче иҗек ябык

4) икесе дә ябык

А3. Телгә килү фразеологизмы белдергән мәгънәне билгеләгез

1) уртак фикергә килү

2) ызгышу

3) сөйләшә башлау

4) аңга килү

А4. Нигезе дөрес билгеләнгән сүзне табыгыз

1) кызыксын│сыннар

2) авылдашларыбыз│га

3) умартачы│лыкны

4) аккошкаем│а

А5. Мөстәкыйль сүз төркеменә кермәгән сүзләрне билгеләгез

1) һәм, ләкин, әмма

2) бару, сызгыру, уйлау

3) матур, озын, уйчан

4) ерак, аз, бик

А6. Кирәк сүзе теркәгеч буларак кулланылган очракны билгеләгез

1) Иртәгә кирәк дәресләрне Вәли кичтән укый. (М.Г.)

2) Дөньяда дус-иш кирәк. (Ә.Ф.)

3) Өй кузгаткач, аның кирәге күп була икән. (Г.И.)

4) Кирәк ачулан, кирәк кыйна – хәзер һич файдасы юк. (М.Г.)

А7. Чуалчык уйлар сүзтезмәсенең төрен билгеләгез

1) фигыль сүзтезмә

2) исем сүзтезмә

3) сыйфат сүзтезмә

4) рәвеш сүзтезмә 

А8. Иясе исем белән белдерелгән җөмләне билгеләгез

1) Сөйләшү барып чыкмады. ( Ф.Х.)

2) Анысын үзең карарсың инде. ( Ш.К.)

3) Ашаган белми, тураган белә. (М.)

4) Әтил тизрәк җылыга, ачык урынга йөгерде. (Ф.Б.)

А9. Ике составлы җөмләне табыгыз

1) Биредә рәхәт: күләгә, җиләс. (И.Г.)

2) Малайларның акрынлавына ачуым килде. (Г.И.)

3) Агач аралары тау куышы кебек караңгы. (Г.С.)

4) Мондый сыйны аның беренче күрүе икән. (Ә.Е.)

В1. Бирелгән җөмләдән туры тәмамлыкны күчереп языгыз: Аның уйнавын карап тору бик кызык. (Р.Х.)

В2. Тел <...> милләтне милләт иткән иң беренче шарт. (Ш.А.) җөмләсендә <...> билгесе урынына нинди тыныш билгесе куела?

В3. Яңадан көз, яңадан бакчада кызгылт-сары яфраклар коела. Күк йөзе зәп-зәңгәр, тик анда-санда гына ак болытлар күренгәли. (Г.Ә.) Тексттан парлы сыйфатны күчереп языгыз.

В4. Тышта ап-ак кар ява. Агач ботакларына мамыктай йомшак кар куна. (Г.Б.) Тексттагы хикәя фигыльләрнең заманын билгеләгез.

Җаваплар