Вуем савем, авай, тау!
классный час

                                              Вуем савем,Авай,тау!

Модшо- влак.

Настя - тÿрлö ийготан йоча организацийын лидерже

Ирина- 7 классын затейникше

Настя- 7 классын затейникын полышкалышыже

Марина-8 классын затейникше

Никита- 5 классын затейникше

Данил- 6 классын затейникше

Действий школышто кая. Перемен.Класслаште йÿк-йÿан шокта.Кö уроклан ямдылалтеш. Кö модын куржталеш. Южышт телефон дене шинчылтыт.Тÿрлö ийготан йоча отрядын лидерже школ мучко затейник – влакым пога.

Настя: 7 класс, таче ,колыда мо мыйым, затейник – влакын погынымашышт лиеш.Кö тендан затейник?

Удыр – влак: Ирина ден Вика.

Ирина: Ме, ме улына! Урок деч вараже кушто погынена?

Настя: Вигак актовый залыште.

Вика: А мо нерген мутланаш тÿналына?

Настя: Мо нерген, мо нерген? Тачыже могай кече?

Вика: 1 март.

Настя: Вот, вот , 1 март. Ик арня гыч ава – влакым школыш ÿжына. А ме эше нимом шоненат огынал.Кузе саламлаш тÿналына? Вот умшам карен шогалында?! Вуйда дене шоналтыза! Мом ойлаш тÿналына, кузе саламлена? Те шоналтыза. А мый вес класслашке миен толам, нуныланат увертарем. Урок деч вара вашлиялтына.

Актовый залыште йоча йÿк шокта.Рвезе – влак сайырак верым налаш тыршат.

Данил (изиш мыскыленрак : Никита, айда вашкерак пÿкеным налына.Уке гын, ÿдыр – влак пурен шинчыт, а ме вет рвезе-влак улына, нунылан верым пушаш улына.

Никита: Айда, таче изишак ноялтын.

Настя ÿдыр – влак дене мутланен пурат.

Настя: Айда таче старший вожатыйымат она ÿж.Тудат вет ава. Тек тудланат лиеш изи сюрприз.

Никита:А кузе ты пайремым эртарена?

Настя: Ала, но ты кечым пеш сайын эртарен колтышаш улына. Тек пиалан шинчавÿдышт йога.Тышке ава, кова ден туныктышо – влакым ÿжшаш улына.

Ирина: Да. Авана мемнам ÿмырна мучко йöратен арала.Ме нунын ончылно ÿдыр –эрге семын кугу парымыште, тÿлен кертдыме парымыште улына.

Вика: Адак кодшо ий семын кажне класс иктаж – могай номерым ончыкта.

Данил: Уке, эре иктак сöрале огыл.Айда иктаж- мом тугайым шонен луктына.Чоныш логалшым.

Марина: Ну мом?

Настя: Айста почеламут дене тÿналына.Мый тенгече книгам ончен шинчышым. Пеш чот сай почеламутым ава нерген муынам.Колышт ончыза.

(книгам кидыш куча, сцене покшелне)

Эр ÿжара- тый тÿналат кечетым:

ЧУктет шып тулым да конгаш пыштет.

Колат нигö деч ончыч шке лÿметым,

Кунам эше ласкан мала ешет.

Тый вик палет, кö тиде кычкырале.

«Папалте але, чукаем», - манат

Вет шке шинчет, могае омо тамле

Эрден изи ньогажын кеч-кöнат.

Куржат тунамак тудын вакшыж деке,

Но йол йÿктым нигöат ок кол.

Леведышым шыман пеш тöрлатет тый,

А леведыш тыште икте огыл шол.

Чылан совым кырат.

Марина: А тенгече авам изам деч серышым армий гыч налын. Шинчавудшö чыпча да чыпча.Кажне кечын окнашке онча.

Тый ала окна дене кастене,

Шарнен эргычым, корныш ончет?

Тый ала ÿжаран шып эрдене

Эргыч дечын саламым вучет?

Вика: Паледа, пеш сай муро тидын нерген уло.Тиде мурым мемнан пошкудо ял гыч Евгений Волков возен. Айда «Авамлан» мурым мурена.

Марина: Кодшо урокышто музыко дене тунеммына, тиде мо?

«Авамлан» мурым йонгалтарат.

АВАМЛАН

 Мутшо СЕМЁН НИКОЛАЕВЫН,

 Семже ЕВГЕНИЙ ВОЛКОВЫН

Пеледын лай шошо,

Садер ынде ошо,

Коеш ладыра ломбо мотор ӱдыр гай.

 Письмам таче нальым

 Да порын шарнальым

Шке шочмо ялемым да тыйым, авай.

Палем ава кумыл

Лай порсын дене куымо,

Авалан эн шерге шке шочшыжо-влак.

Ава лыве гае,

Ава муро гае,

Аван шӱмжӧ кече дечат шокшырак.

Палем, кажне кечын,

Ярсен сомыл дечын,

 Йошкар-Ола корныш ончет, аваем.

Вучал, йӧраталме,

Вучал ӱшаналын,-

Изи кайыкла мӧҥгӧ пӧртыл мием.

Чыланат совым кырат

Данил: Чын, черланенат – ава огеш юватыл,

Кеч йÿд-вÿд вошт, но тый декет толеш.

Омет денат пеш лÿдын помыжалтат гын,

Аватын лÿмжö йылмыштет лиеш.

От шиж пашаште йöршын нойымашым,

Нöлталын вуйым кÿш, каен колтет.

Авй, авай, кузе аклаш пашатым?

Чыла виетым мыланна пуэт.

Мемнам эртак ончет да туныктет тый,

Ок сене тыйым ойго, ойго нимогай.

Тау, авай, тыгай ласка чонетлан,

Пелен улметлан умыреш, авай!

Ирина:Тугеже куштылго мо ава лияш.Уке.Тиде тÿняште эн неле паша.Вет мемнан авана, кована мемнан тазалыкна верч веле огыл азапланат, а чон яндарлыкна верч тыршат.

Никита: Могай ме айдеме лийына? Могай илыш профессийым ойырен налына.Авам эре ойла: «Эргым, тунем. Сайын тунемат гын, илышет волгыдырак лиеш»

Данил (мыскыленрак) А кызыт пычкемыште шинчет, Никита?

Настя: Данил, тый мыскарам ышташ пеш йöратет.Айда вара воштыл каена.Мемнан эше пашана кÿжгö.

Ирина: Вика, тый вет мураш йöратет. Мом тый темлен кертат.

Вика.Мый яра мурым огыл, прозо йылме дене Ава нерген шуко возымо уло.Колышт ончыза.

(Вика Дмитрий Орайын «Чолга шудыр» повесть гыч ужашым лудеш, вара мурен пуа.)

Чын, кече сылне, кече куатле, кече пÿртÿсын, илышын аваже. Мланде ÿмбалне чыла кушшым тудо шочыкта- кушта, тÿзландара.Кечылан нимо ок шу. Тый гына, Ава, кече дене тöр улат! Шочшым ыштен, тый тудлан илышым пуэт.Кече ырыктыме семынак, уло шÿмет дене йöратен, тый Ава, Айдемым ончен – куштет. Эн шуко тый пашам ыштет, эн шагал тый канет, АВА!Пÿсö тыйын шинчат ден пылышет: шке шочшетым мланде вошт ужат, теныз гоч колат.Аяр деч кочо тыйын, Ава, ойгет, кече деч весела тыйын куанышет, мамык деч пушкыдо тыйын кумылет, мÿй деч шере тыйын шомакет.Тый илет шочшетлан, пÿтынь сай айдеме тукымлан.Тый улат , Ава, – тÿняже уло.Ава ыштен да ончен куштен шемер калыкым, куллык гыч утарыше кугу он -влакым! Туняште первый Айдеме тый улат, АВА!

«Авай» мурым йонгалтара.

АВАЙ

Мутшо Р.Кудрявцеван

Семже Е.Рыбакован

Кö вует гыч шыман ниялта,

Кече гай шинчашкет ончалеш.

Кö корнетым эре волгалта,

Шке шÿм чонжым тылат верч туржеш.

Поро мутым гына кö ойла,

Кеч корнет тура тайыл лиеш.

Пÿркыт семын эре арала

Ты туняште лач икте ава

Припев:

Авай, авай,тый улат мыланем кече гай,

Авай, авай, ты тÿняште улат тый эн сай,

Авай, авай, тый кÿлат мыланем суксо гай

Авай, авай, лий эре пеленем, авай!

2. Кö почеш илыш корныш капкам,

Сугынь дене тораш ужата.

Кö ок кумо йÿд кече шинчам,

Адак мöнгö толметым вуча.

Ожнысек тыге калык ойлен:

Ава чон шке йочаже пелен.

Ынже лий йоча чон кÿ пелен,

Ида мондо, тендам кö ончен.

Ирина. Ой, шинчавÿдемат погыныш. Могай тый мастар улат, Вика.Мый изиш кöранемат.

Вика.А тый мураш йöратет гын, мемнан хорыш тол.

Настя.Удыр – влак, те теме деч тораш кайышда.

Вика.Тугеже, икмыняр номерна уло.Эше мом ончыктена?

Марина. Айда,изи –влакымат налына.Тенгече шужарем утрениклан ямдылалтыт ыле, нуно пеш чот сай мурым муреныт.Айда ÿжын кондем.

4 класс Ава нерген мура.

Кече гай авай

Мутшо Р. Кудрявцеван

Семже Е.Рыбакован

Кандывуй шинчаште-канде кава.

Ош вис-вис шинчаштекече онча.

Лач чевер кече, канде кава,

Эн мотор шинчаже -тиде аван,

Шинчаже аван, шинчаже аван

Эн мотор шинчаже аван.

Шинчаже аван, шинчаже аван

Эн мотор шинчаже аван.

Он пелен пызналын, пешак ласкан,

Тек тамле омо конча йочалан

Лач мамык кÿпчык, лач пун тушак

Эн шыма, эн пушкыдо кидше аван.

Кидше аван, кидше аван

Эн ныжыл кидше аван,

Кидше аван, кидше аван,

Эн ныжыл кидше аван

Шыргыжалын, кÿшыч кече онча,

Мландым, чонаным чыла ырыкта.

Лач чевер кече. Ал тул каван,

Эн шокшо шÿмжö- тиде аван.

Шÿмжо аван, шÿмжо аван

Эн шокшо шÿмжо аван.

Шÿмжö аван, шÿмжö аван

Эн шокшо шÿмжö аван

Ирина: А ме ик куштымашым шындышна. Мемнан хореографат ужын огыл.Тудланат изирак сюрприз лиеш.

Куштымаш

Настя: А меже, меже мом сайым Аваланна ыштенна. Кастене, ноен толмекыже, налына мо неле сумкажым але корныш вашлияш лектына? Шокшо кочкышым ямдылен, пальтожым сакен, ÿжына мо ÿстел коклашке ?

Данил: Тылат кеч-мыняр -ий– вич але витле– лиеш гынат, садиктак ава, тудын поро кумылжо, ласка ончалтышыже кÿлыт. Тый автым мыняр чот йöратет, илыш тунар куатлырак, волгыдырак лиеш.Вуем савем, Авай, тау!