Урочы темæ: «Хистӕрӕн кæстӕр куы дӕтта ӕгьдау…»
план-конспект урока (7 класс)

Урочы  нысантæ

Урочы тип

Ныхасы хæйттæ зæрдыл æрлæууын кæнын; миногмиты  тыххæй зонындзинæдтæ фæарфдæр кæнын.Скьоладзауты базонгӕ кӕнын таурӕгь «Дада»-имӕ(А.Л.Толстоймӕ гӕсгӕ),бакусын аив кастыл.

Комбинирон,  афӕлгӕст

Урочы хуыз

Рацыл æрмæг фæлхат кæнын æмæ ног зонындзинæдтæ гом кæныны урок. Текстмӕ гӕсгӕ сфӕлхат кӕнын миногмийы.Ахуырдзауты ахуыр кӕнын раст хатдзӕгтӕ кӕнын,хи хъуыдытӕраст ӕмӕ аив дзурын,ныхасы рӕзтыл бакусын.

Урочы ахуырадон фæстиуджытæ

Предметон: зонын миногми  æвзарын куы ныхасы хай, миногмиты ахадындзинад ныхасы æмæ сæ куыд хъæуы пайда кæнын; текстæй хъæугæ информаци райсын.

Метапредметон: логикон хъуыдыкæнынад рæзын кæнын; хи хъуыдытæ æргом кæнын; ног зонындзинæдтæй пайда кæнын зонын.

Регулятивон: нысан æвæрын зонын, фæтк æвæрын, рефлекси.

Удгоймагон:  хистӕрӕн кад ӕмӕ ӕгьдау кӕнын,хорз ӕмӕ ӕвзӕр хъуыддӕгтӕ ӕвзарын,иртасын.

Ахуыры методтæ æмæ формæтæ

Иртасæн-абарсты метод, индивидуалон, къордты куыст, къæйтты куыст.

Æххуысгæнæг фæрæзтæ

компьютер, интерактивон фæйнæг, презентаци, чингуытæ, карточкатæ, текст.

Урочы сæйраг этаптæ æмæ структурæ

Ахуыргæнæджы архайды мидис

Скъоладзауы архайды мидис

Универсалон ахуырадон архайд (УАА)

Организацион

хай

- Уæ бонтæ хорз, сывæллæттæ.

- Уæ бонтæ хорз, нæ зынаргъ уазджытæ æмæ фарн уæ хæдзæртты.

--- Мæ хæлæрттæ, цæттæ стут урокмæ?

Cалам дæттынц ахуыргӕнӕгӕн дӕр ӕмӕ уазджытӕн дӕр.

Кьухтӕ сдардтой, æвдисынц сæ цæттæдзинад

Удгоймагон:

(æгъдау; эмоционалон цæттæдзинад урокмæ)

Мотиваци.

(ахуыргæнæг дæтты ног темæ бамбарынæн æххуыс чи у ахæм æрмæг.)

Рахизӕм нӕ урокмӕ. Абон нӕм ис ӕвзаджы урок, фӕлхат кӕнӕм миногми ӕмӕ йӕ бабӕтдзыстӕм литературӕйы урокимӕ.

_Абон нӕм ис уазджытӕ ӕмӕ нын равдисдзысты гыццыл сценкӕ.

Бакӕсӕм ӕм.

 ---Сценкӕмӕ бакӕсын ӕмӕ йыл ӕрдзурын:

---Цæуыл дзурӕг у ацы ныв?Цавӕр цӕстӕй кӕсын хъӕуы хистӕрмӕ,ныййарджытӕм?Мад ӕмӕ фыд цыфӕнды зӕронд куы бауой,уӕддӕр сӕм цавӕр цӕстӕй кӕсын хъӕуы?_Гыццыл лӕппу йӕ бинонты хсӕн цы федта(ӕвзӕрӕй)уый кӕны._Сымах та цы уынут уӕ хӕдзӕртты? Цавӕр ахаст ис уӕ хистӕртӕм?_Уӕ цӕстытыл тынгдӕр кӕцы ныв ауадис,кӕцы ныв уӕм бахъардта?

Дзырдуатон куыст бакӕнын:

ӕхсныф-

тӕгӕна-

хъӕзын-

--- Бакӕсын текст, фарстатӕн дзуапп раттын.

-_Цавӕр цӕстӕй кастысты бинонтӕ зӕронд лӕгмӕ?

_Цӕмӕ?

_Куыд «бауайдзӕф» кодта лӕппу йӕ ныййарджытӕн?

---Сымах та куыд бакодтаиккат?

---Бакӕсӕм текст.

                       ТЕКСТ.

Скъоладзаутӕ кӕсынц сценкӕмӕ.

Скьоладзаутӕ сӕ хъуыдытӕ дзурынц

- Дзурынц сæ хъуыдытæ.

- Скьоладзаутӕ дзуӕппытӕ.

- Дзурынц сӕ хъуыдытӕ.

-Сӕ хъуыдытӕ ӕргом кӕнынц.

Регулятивон

(ахуырадон нысан æвæрын)

Коммуникативон:

(хи хъуыды æргом кæнын)

Удгоймагон:

(кæрæдзийæн æххуыс кæнын,  хистӕрӕн кад кӕнын)

Актуализаци

(зæрдыл æрлæууын кæнын рацыд æрмæгæй дарддæры куыстæн цы хъæуы, уыцы зонындзинæдтæ)

---Тынг базӕронд ис  дада. Йӕ цӕстытӕй хорз нал уыдта,хъустӕй хӕрз нал хъуыста. Фырзӕрондӕй йӕ кьухтӕ ӕмӕ кьӕхтӕ зыр-зыр кӕнын райдыдтой.Йӕ дзыхмӕ –иу уидыг куы сцӕйхаста,уӕд –иу йӕ хъӕрмхуыппӕй уидыджы ницыуал баззад,зӕххы хай –иу баци.Зӕронд нал цыд фырт ӕмӕ чындзы зӕрдӕмӕ:семӕ йӕ нал уагьтой иу стьолы уӕлхъус бадын дӕр,бакодтой йӕ пецы фӕстӕ кьуымы ӕмӕ йын дурын кьусы хӕринаг лӕвӕрдтой.

Иухатт зӕронды кьухтӕ базыр-зыр кодтой,йӕ кьус ӕрхауд ӕмӕ асасти.Ноджы йӕм тынгдӕр смӕсты сты фырт ӕмӕ чындз:хӕринаг ын дӕттын райдыдтой иу зӕронд хъӕзын кьусы.
Зӕронд лӕджы фыртӕн уыди иу гыццыл лӕппу. Иухатт лӕппу зӕххы бады ӕмӕ ӕхсныфӕй цыдӕр аразы.

_Цы ми кӕныс уый,мӕ хъӕбул?-бафарста йӕ мад.

-Мӕнӕ тӕгӕна кӕнын,-дзуапп радта сывӕллон

.-Ды ӕмӕ баба куы базӕронд уат,уӕд уын ӕз хӕринаг ацы тӕгӕнайы дӕтдзынӕн.

       Мад ӕмӕ фыд кӕрӕдзимӕ бакастысты ӕмӕ фӕсырх сты.

Уымӕй фӕстӕмӕ уыдон зӕронд дадайы пецы фӕстӕ нал ӕмбӕхстой,стӕй йын хӕринаг дӕр хъӕзын кьусы нал лӕвӕрдтой.

                ХАТДЗӔГТӔ:

Хистӕрӕн кӕстӕр куы дӕтта ӕгьдау,уӕд…

-дӕ адӕм уарздзысты

-уыдзынӕ хорзыл нымад

-кад дӕ уыдзӕн

-никуы фӕрӕдидзынӕ

Фӕлӕ куы нӕ дӕтта, уӕд та…

-уыдзынӕ ӕвзӕр

-ӕгад

-ничи дӕ уарздзӕн

                Эпигрӕфмӕ рахызт.

_Кӕстӕр хистӕры кӕм нал зона,уым цард нӕй. …. .

           Иу цалдӕр ӕмбисонды зӕгьын.

-Хистӕр адӕмӕй кӕнгӕ у.

_Хистӕр зондамонӕг у.

-Хистӕр дзуры,кӕстӕр хъусы.

-Кӕстӕр хистӕры фӕзмаг вӕййы.

Скъоладзаутæ  кӕсынц текст.

Тексмӕ лӕмбынӕг хъусын.

Сюжетон нывтӕм рахызт

Зонадон:

(рацыд æрмæг зæрдыл æрлæууын кæнын)

Коммуникативон:

(хи хъуыдытæ æргом кæнын)

Физкультминуткæ

---Гыццыл аулæфæм æмæ нæ куыст адарддæр кæнæм.

 Кæнынц физминуткæ

Удгоймагон:

(баулæфын)

Ног æрмæгыл куыст.

Цæлхдуртæ аиуварс кæныныл куыст.

---Хорз бакуыстам, фӕлӕ ныр рахизӕм ӕвзагмӕ.

-Цавӕр ӕвзагыл фыст у текст?

--- Чи у йӕ автор?

_Мах та йӕ цавӕр ӕвзагыл бакастыстӕм?

 _Зын ӕмбарӕн у ӕви ӕнцон?

 _Хъӕлӕсы уагмӕ гӕсгӕ цавӕр хъуыдыйӕдтӕй арӕзт у?

_Цы ма ис тексты?

-Цавӕр хъуыдыйӕдтӕй арӕзт ,фыст у текст?

_Вазыгджын хъуыдыйӕдтӕ дзы ис ӕви нӕ?

_Зӕгьут –ма,цӕмӕй хицӕн кӕнынц вазыгджын хъуыдыйӕдтӕ?

_Нӕ зӕрдыл ӕрлӕууын кӕнӕм,цы у миногми?

            Хӕслӕвӕрдтӕ:

-саразын сӕ миногмитӕ;

-миногмиты раиртӕст зӕгьын иронау,уырыссагау;

-ссарын тексты вазыгджын мивдисджытӕ ,саразын сӕ миногмитӕ;

-лӕвӕрд мивдисджытӕй фӕсӕфтуанты руаджы  саразын

миногмитӕ(дарын,хӕрын,кӕсын,кьахын,кафын)

Дзырдбӕстытӕй саразын нырыккон афоны миногмитӕ ӕмӕ сӕ ныффыссын:дон хӕссын,хуым кӕнын,фос дарын,хӕдз-ар аразын,уынг мӕрзын,хос кӕнын.

  Уырыссагау

Кусынц къордты.

Л.Н.Толстой

 Иронау

Ӕнцон

Таурӕгьон,фарстон

Диалог

Хуымӕтӕг цыбыр ӕмӕ хуымӕтӕг даргь.

Ис дзы вазыгджын хъуыдыйӕдтӕ.

Кьӕдзыгтӕй,бӕттӕгтӕй

(раиртӕст,ӕрхӕссын дӕнцӕгтӕ,йӕ афон,нымӕц,хауӕн)

(Скьоладзаутӕ алы фарстайӕн дӕр дӕнцӕгтӕ хӕссынц лӕвӕрд тестӕй.Дзуапп дӕттынц иронау дӕр ӕмӕ уырыссагау дӕр)

Скьоладзаутӕ хӕс ӕххӕст кӕнынц.

- Миногмитӕ

Дзурынц миногмиты тыххæй цы зонынц, уый.

Зонадон:

(рацыд æрмæг бафидар кæнын, ног зонындзинæдтæ райсын)

Коммуникативон: (хи хъуыдытæ æргом кæнын, искæй хъуыдыйæн аргъ кæнын, къорды архайын зонын)

Удгоймагон:

(хистӕры аргь хӕдзары бамбарын)

Текстимæ куыст

---Текстӕй рафыссын хъуыдыйад ӕмӕ йӕ хъуыдыйады уӕнгтӕм гӕсгӕ равзарын.

Чиныджы кæсынц миногмиты  тыххæй зæрдылдаринаг.

Иу скьолпдзау уыцы куыст кӕны фӕйнӕгыл.

Регулятивон : (чиныджы хъæугæ информаци ссарын)

Зонадон:

(ног зонындзинæдтæ фидар кæнын)

Ног зонындзинæдтæ дзургæйæ фидар кæнын.

Ныр та ахъазæм.

Хъазт «Дзырдтæй хъазт». Тексты ссарын мивдисджытӕ ӕмӕ  сӕ фӕсӕфтуанты руаджы саразын миногмитӕ(цыбыр рӕстӕгмӕ)

Хъазынц

Зонадон:

Мивдисӕг бафидар кæнын; миногмитæй раст пайда ахуыр кæнын)

Коммуникативон:

(дзырдуат хъæздыг кæнын)

Удгоймагон

Рефлекси.

Æрмæг бафидар кæныныл куыст.

---Чиныджы æрмæгыл æнцойгæнгæйæ скæнæм кластер миногмийæ.

                         миногми

цы нысан  цавæр фæрстытæн   хъуыдыйады                                                                            

кæны?        дзуапп дæтты?        цавæр уæнг

                                                      вæййы?

                                                   Сӕйрат

предметы       цавæр?               бæрæггæнæн

миниуæг       цы хуызæн?        ӕххӕстгӕнӕн    

Кæнынц кластер

Зонадон:

(ног зонындзинæдтæ сфæлхат кæнын)

Коммуникативон: (хи хъуыдытæ æргом кæнын)

Хатдзæгтæ скæнын.

--Цы базыдтат ногæй?

---Цы уæм фæкаст зындæр? Æнцондæр?

-Уӕ кӕрӕдзийы куыстӕн аргь скӕнут,стӕй алчи дӕр йӕхи кьордӕн.

   - Сывӕллӕттӕ! Мӕн фидарӕй уырны ,абоны урочы фӕстӕ уӕ удыхъӕд ,уӕ зӕрдӕтӕ кӕй фӕхъӕздыгдӕр уыдзысты,алчидӕр кӕй архайдзӕн,цӕмӕй хайджын уа ирон лӕджы хуыздӕр миниуджытӕй,уӕ хистӕртӕн кад кӕй кӕндзыстут,фылдӕр сӕ кӕй уарздзыстут ӕмӕ худинаг уӕ сӕрмӕ кӕй никуы ӕрхӕсдзыстут. Уӕ фыдӕлты кад ӕмӕ ӕгьдау бӕрзонд цы кӕнат,ӕцӕг иронау куыд цӕрат азӕххыл,ахӕм амонд уӕ уӕд!

---Стыр бузныг уе ппӕтӕн дӕр!  Иууылдæр тынг хорз бакуыстат.

Дзурынц сæ хъуыдытæ

Кьордтӕ сӕхи куыстӕн дӕр ӕмӕ иннӕ кьорды куыстӕн дӕр аргь кӕнынц.

Коммуникативон: (хи хъуыдытæ æргом кæнын)

Удгоймагон:

(Нæ хистӕртӕм  гуманон цæстæнгасæй кæсын)

 Регулятивон:

(æнтыстытæн, фæстиуджытæн аргъ кæнын)

Хæдзармæ куыст

Ныффыссын цыбыр нывæцæн хæдзары хистӕры тыххӕй.Миногмитӕй пайда кӕнгӕйӕ,сӕ  быны сын бахахх кæнын.

Бæрæг кæнынц сæхимæ хæслæвæрд.