Внеклассный час «ЩIэпщакIуэ»
материал

                                   «ЩIэпщакIуэ»

ЕзыгъэкIуэкIым.

Хабзэ дахэу дэ ди лъэпкъым

Iэджэ мэхъур къыдежьар

Ди сэламырщ дэ ди хабзэм

КъыщIэдзапIи ныхуэхъуар

Хабзэ дахэми дытету

Гупыж зыщIу къэкIуа псоми

Сэлам гуапэри фыдохыр.

Хабзэ дахэу ди адыгэм

Яхэлъауэ ди щIэпщакIуэм

Щыщ теплъэгъуи федгъэплъыну фыкъеблагъэ!

И къупщхьэр къутауэ

ПIэхэлъ хъуа ныбжьыщIэм

Къуажэм дэс джэгуакIуэр пшапэм

КъыхуэкIуат щIэпщакIуэ.

Зэрыхабзэти бжэщхьэIур,

Ягъэлъагэ пхъэбгъукIэ.

Темыувэу зы бжэщхьэIум

Ебэкъуэнут щабэу.

(ЩIэпщакIуэ къэкIуахэм я нэхъыжьым уадэр къещтэ, вабдзэм  ину щэ тоуIуэ)

Нэхъыжьым

Уадэ, уадэ, уадэ цIыкIу,

Уадэ цIыкIуу псынщIэ!

Лъэпщу узиуадэми, уадэр егъэпсынщIэ!

Лъэпщу узиуадэми

ПсынщIэу егъэхъуж!

Абы и ужьым иту псори уадэмкIэ вабдзэм йоуэ. Пэшым щIохьэ.

Унэгуащэм:

«Фыкъеблагъэ, ди хьэщIэ лъапIэхэ! Сымаджэр тедгъэунщ жыфIэри фыкъэкIуащи, Алыхьталэм пщIэ къыфхуищI!

Сымаджэм и пIэщхьагъым къыбгъэдэтщ фалъэ псы иту, абы джэдыкIэ хэлъу. Нэхъыжьыр абы хоIэбэри Iэпэпс утх ещI.

Нэхъыжьым

Алыхьым узыншэ уищIыж.

Адрейхэми апхуэдэу ящI.

Япэ щIалэм

Алыхьым узыншэ уищIыж!

ЕтIуанэ щIалэм

Уи узыгъуэр Тхьэм псынщIэ пщищI!

Ещанэ щIалэм

Тхьэм щIэх дыдэу  уигъэхъуж!

Япэ щIалэм

Алыхьым узыншэ уищIыж.

Узу уиIэр пщхьэщыкIауэ

Гукъыдэжри къобэкIауэ

Дэрэжэгъуи ухэмыкIыу

ФIыгъуэу щыIэр къыплъыкъуэкIыу

Лъапэ махуэкIи ущIэкIыу

Тхьэм дигъэлъагъу.

Иджы, мыдэ фыкъэдаIуэт,

Ди вабдзэм макъ имыщIу къэна? ( къэнакъым)

Ди джэдык1эр  щэ?

Уэлэхьи ари псэум, феплъыт, феплъыт псори, Алыхьым и шыкуркIэ, ди гупым цIыху Iей хэткъым, лъэужьеи къытхэткъым.

АтIэ псори дыщызэхуэсак1э, бжьыпэр зыIыгъынур хэдывгъэх. КIэныр къафщти дывгъэгуэш.

ЕтIуанэ щIалэм

Сэ фэхур къыхызох.

Япэ щIалэм

Сэри хъырцыр.

Ещанэ щIалэм

Цыджыр сысейщ.

ЕплIанэ щIалэм

Сыт сщIэн, бардыр къысхуэнащ.

ЕплIанэ щIалэм

ИIэ, къивдзэ кIэныр лъэгум. (КIэныр лъэгум кърадзэ).

ЕтIуанэ щIалэм

Уо, уо, феплъыт, фэхур  къыдэгъэзэящ. Ныщхьэбэ сэ сыпащтыхьщ. Хэтыт цыджыр зейр?- Уэра? Уо, си ныбжьэгъужь, уэ узибейгуэлщ, къедаIуэт си унафэм, телъхьэт ди кIэкъум тезыр, дэнэ щыIэ уи щIопщыр?

Ещанэ щIалэм

Уэлэхьи, мисым си щIопщри, мэ, мэ.(йоуэ щIопщымкIэ).

ЕтIуанэ щIалэм

Щауэхэ, пщащэхэ, нобэ щIэпщакIуэ дыкъэкIуащи,  еуэ маржэ,   джэгур дывгъэубли фи лъэгум дыщIэвгъэплъ! (къофэхэр).

ЕтIуанэ щIалэм

Ди джэгум хэмытахэм тезыр къыфтехуащи пшыныжыным зыхуэвгъэхьэзыр.

ЕтIуанэ  хъыджэбзым жеIэ:

Сэ си тезырыр псынщIэрыпсалъэкIэ спшыныжынущ.

Пхъэ сошэ, пхъы сошх

Пхъэ сошэ, пхъы сошх.

Мыщэр пэщащэурэ мащэм ихуащ

Мыщэр пэщащэурэ мащэм ихуащ.

Iэпхъуалъэ фIыцIэ

Псырылъэ  цIу

Псырылъэ фIыцIэ

Iэпхъуалъэ цIу

Япэ  хъыджэбзым жеIэ:

Сэ тезыр къыстехуар хъунумэ, кхъыIэ,  шхыныгъуэ къэсхьамкIэ сывгъэпшыныж.

ЕплIанэ щIалэм

Додэ, Iэф1у упщэфIамэ.

хъыджэбзыр  къотэджри шхыныр яхуегуэш

ЕплIанэ щIалэм абы зыхуегъазэри жеIэ:

Уи ерыскъыр Тхьэм игъэбагъуэ, ауэ

А уи нэ дахэхэр къысщыбгъэпщкIуми,

Дыгъэу сыныщIэлъэдэнщ,

Псалъэ щIыIэ къысхуебгъэхьми

Сигу мафIэм игъэхуэбэнщ.

Япэ хъыджэбзым

Хъыджэбз шхыныр къезытам:

Лэгъуп и пкъом къыдэплъурэ

Хьэнтхъупс щхьэкIэ зиплъыхьмэ

Къэниболэт  жыпIэркъэ!

Япэ щIалэм

Пшынэр игъэджэгурэ джэгур игъэдахэмэ

Дахэуэс жыпIэркъэ!

Ещанэ хъыджэбзым

И кIэнтIыIум етIэхъурэ

Iуэр хъурейуэ къижыхьмэ

Къэнщауэ  жыпIэркъэ!

ЕплIанэ щIалэм

Щхьэцыгъуэ цIынэрэ

Шатэ цIынафэмэ

Хьэцацэ жыпIэркъэ!

Япэ хъыджэбзым

Цей Iэщхьэ лалэрэ

Лал жиIэу къижыхьмэ Къэниболэткъэ!

Япэ щIалэм

Жэщи махуи пхуэусэрэ

И усыгъэр фоупсмэ Дахэуэскъэ!

Япэ хъыджэбзым

ЛIы цIыкIу къамэшхуэрэ фочышхуэ зэрихьэмэ

Къэнщауэ  жыпIэркъэ!

ЕплIанэ щIалэм

Бзур зыIэтыр и дамэщ, цIыхур зыIэтыр акъылщ.

Япэ хъыджэбзым

Нэбдзапэ щIэплърэ лъэнкIапIэ гъуммэ Къэниболэткъэ!

ЕплIанэ щIалэм

Жыгым къыпыкIэр и уасэщ, цIыхум и  уасэр и IуэхущIафэщ.

Етхуанэ щIалэм

Нэхъыжьым жьэ ет, нэхъыщIэм гъуэгу ет, жыхуаIэр фщIэрэ  фэ, ей,  неуэ, си къуэш, мастащэ.

Зы щIалэм и щ1ыбым зыдедзэри  къожьэхэр:

Япэ щIалэм

Уэхьэхьей, уэ тытей, уэ гуп махуэ, Хэт мастэ хуей, хэт мастэ ищэхуну, мастэ дэгъуэ сощэ, мастэ фщэху,  зиунагъуэр бэгъуэнхэ, мастэ зо.

-фщэху мастэ, фыщ1егъуэжынкъым.

ЕплIанэ хъыджэбзым

Дегъэплъыт, дегъэплъыт, мы уи мастэ дыщэм.

ДапщэкIэ къыдэпщэну мы уи мастэр?

Япэ щIалэм

Ей- ей, дахэ, мы си мастэр ауэ къызэрыгуэкIмастэкъым, къызэрыпщтэу езыр - езыру мадэ . Ауэ хъущ, уэ дапщэ къызэптын тхьэ?.

(хъыджэбзым щIалэм и  тхьэкIумэм и Iупэр Iуелъхьэри щэхуу зыгуэр жеIэ)

Япэ щIалэм

Зы щай закъуэ жыпIа? Ар дауэ уи жьэ къыжьэдэукI?

Зы щай закъуэкIэ мы си дыщэ мастэр  уэсщэ нэхърэ си кIэнт1ыIум  хэсIужми нэхъыф1к1э тхьэ соIуэ.

Мастэр абы и щIыбым исым хиIу хуэдэу ещI, адрейри кIийуэ зыдредзей.

ЩIалэм

Уэ дыдыд, уэ – уэ уэу, уэ   ды-дыд - зо

( Апхуэдэурэ тIэу-щэ ещI.  щIалэр и щIыбым къолъэжри жеIэ)

Ещанэ щIалэм

Си лъыр къэбгъэплъащ, си гур къебгъэуащ, сыкъэфэну - сыджэгунуи си гум къыбгъэхьащ.( Къафэ).

ЕтIыуанэ щIалэм

Уэ маржэ хъужынхэ, щIэпщакIуэ щыIэ «Дзэлдэуэ» мыджэгуауэ? Хэт мышынэми фыкъетIысэкIыт.  Тек1уэм  ди къуэжэхь зэфIэхьым и япэ къыхэдзэр ейщ.

( ЩIалэхэр къотIысэкI, хъыджэбзхэр къоувхэри, трагъэгушхуэ

Япэ хъыджэбзым

ТекIуэныгъэр къэзыхьынур Къэнщауэщ, ди жылэм и кIыхьагъкIэ абы  нэхъ къарууф1э дэскъым, -Еуэ,  еуэ Къэнщауэ,

ЕтIыуанэ  хъыджэбзым

Хьэуэ, хьэуэ, тек1уэнур Хьэбалэ хахуэрщ.

Япэ хъыджэбзым

Еплъыт - тIэ ар мы-Къаниболэтмэ? Абы нэхъ шу къекIу ди къуажэ псом дэскъым.

ЕтIуанэ щIалэм

ТекIуэныгъэр къэзыхьар Къэнщауэщи,  еуэ Къэнщауэ, уи къуэжэхьым къыхэдзэ тIэ.

Япэ щIалэм

Хадэжьым соплъэри къэб ныкъуэ солъагъу.

Хъыджэбзхэм къащIэ.

Мазэ.

Япэ хъыджэбзым

Уафэм щыкъарэ-щыкъарэ, щIылъэм щыкъэрэгъул, хьэцыбанэ гъэгъу, пхъэгъурыкIэ щып.

Ещанэ щIалэм

МафIэ.

Ещанэ хъыджэбзым

ЗэкъуэшитI гъуэгу напщIитIым  щопсэури заи зэрылъагъуркъым.

-Нэ.

Ещанэ щIалэм

Дунейм тет псори зыгъашхэ.

-ЩIы

ЕтIуанэ щIалэм

Иджы сэ сызыхуейр фщIэрэ фэ?  Девгъауи, хъыбар дахэ дыкъевгъэдаIуэ!

ЕплIанэ щIалэм

Уэлэхьи сэ вжесIэфынум хъыбар гъэщIэгъуэн дыдэ.   ФыкъэдаIуэрэ  псори?,   АтIа - а, еуэщ-  еIэщ абыи  нэху къыттещхьат жи.

ЕтIуанэ щIалэм

Уэлэхьи пэжым ар.  Щауэхэ, пщащэхэ! Феплъыт,  нэху щы сфIощI!  Хъэрзынэу зэманри дгъэкIуаи, ди сымаджэри едгъэзэшаи,  иджы щхьэж и унэ бжэнлъакъуэщ, жыхуаIэращи, дэри дежьэжынщ.

Иджы ди къыкIэлъыкIуэ къэкIуэгъуэм  узыншэ дыдэ  ухъужауэ дыкърихьэлIэну тхьэм жиIэ.

Унэгуащэм:

-Нобэ мыбы къытхуэкIуахэм узыншагъэ фиIэу,

ЦIыхум ф1ыуэ фалъагъуу,

Махуэ жагъуэ фимыIэу,

Фи Iэпэм дыщэр къыпыщэщу,

Фи пщэдейр гуфIэгъуэу,

Фи гъащIэр кIыхьу,

Фи дунейр дахэу тхьэм куэдрэ фигъэпсэу!

ЩIалэхэм жаIэ:

Узыншэ тхьэм уищ1ыж.

Хъыджэбзхэм жаiэ:   Узыншэ дыдэ тхьэм уищIыж.