Билингавльный урок
методическая разработка (5 класс)

Номинация «Лучшая методическая разработка»

Разработали: учителя МБОУ-Гимназия с.Чекмагуш: 

Шамсетдинова Гульшат Явдатовна (учитель башкирского языка)

Юсупова Альбина Ильгизовна (учитель английского языка)

Тема урока: 7 Wonders of Bashkortostan. Башҡортостандың ете моғжизәһе.

Класс: 7

Тип урока: комбинированный, билингвальный.

Форма организации учебного процесса: фронтальная, парная, групповая.

Цели урока:

Обучающая: способствовать расширению и углублению знаний обучающихся об истории и культуре родного края — Республики Башкортостан;  познакомить учащихся с достопримечательностями, которые входят в список «Семь чудес Башкортостана».

Развивающая:  развитие умений диалогической и монологической речи учащихся, умение высказывать своё мнение, использовать лексику урока для коммуникативных задач.

Воспитательная: патриотическое, нравственное и эстетическое воспитание, формирование интереса к английскому языку, любви к родному краю.

Метапредметные связи: история и культура Башкортостана, башкирский язык, английский язык, мировая культура.

Оборудование: проектор, ноутбук, колонки, раздаточный материал с заданиями, запись с мелодией курая, презентация по теме.

Ход урока.

I. Организационный момент.

-Һаумыһығыҙ, уҡыусылар!

- Good morning, dear boys and girls! Today we are going to have an unusual lesson and we hope that this lesson will be useful and interesting for you!

II. Фонетическая разминка. Тел шымартҡыс(хор менән әйтәләр):

Халҡым теле миңә - хаҡлыҡ теле,
Унан башҡа минең илем юҡ;
Илен һөймәҫ кенә телен һөймәҫ,
Иле юҡтың ғына теле юҡ!

Уҡытыусы һүҙе: - 21-се февраль көндө телдәргә бәйле байрам үтә? Ул нинди байрам? (21-се февраль 1999 йылдың ноябрь айында Халыҡ ара туған телдәр көнө  тип иғлан ителде һәм 2000 йылдан был көн ҙур байрам итеп билдәләнеп килә)

Һәр халыҡтың үҙ туған теле, үҙ тыуған ере  үҙенә ҡәҙерле. Донъялағы һәр халыҡтың, 6 меңгә яҡын телдең йәмғиәттә үҙ урыны бар. Улар бөтәһе бер гөлләмә булып, Ер шарының бер биҙәге булып тора.

English teacher: - Dear children! Look at the window! The world is wonderful, isn’t it? Have you ever travelled around the world? (ответы учащихся: Yes, we have;  No, we haven’t ) Do you like travelling? Would you like to travel? (ответы учащихся)

-Now look at the screen. Let’s read the names of these wonderful places. (слайд №  , на слайде – 7 чудес света, названия на английском: отработка произношения данных названий вместе с учащимися).

На экране:

1. The Great Pyramid of Giza (also known as the Pyramid of Khufu or the Pyramid of Cheops) (слайд №   )

2. The Colossus of Rhodes. (слайд №  )

3. The Lighthouse of Alexandria. (слайд №  )

4. The Mausoleum at Halicarnassus. (слайд №  )

5. Temple of Artemis. (слайд №  )

6. The Statue of Zeus at Olympia. (слайд №  )

7. The Hanging Gardens of Babylon. (слайд №  )

- What places have you seen? ( 7 Wonders of the World). Would you like to visit them? (ответы учащихся)

III. Определение темы и целей урока.

English teacher: -But nowadays in the conditions of pandemic you cannot go where you’d like to. But what can we do? (ответы учащихся: We can travel around our Bashkortostan.)

- Sure, there is our wonderful Bashkortostan. As Mustai Karim wrote:

(На слайде появляется отрывки стихотворения М.Карима “Ҡайын япрағы тураһында” на английском и башкирском языках языке, звучит мелодия курая, дети читают отрывки)

(Слайд№   )

Look at the globe:

Here it is, the Earth

And on it, Bashkiria

No bigger than a leaf

Just one small birch leaf

One leaf on a tree

And the birch, The Great Russia

Stands so green and tall

But the leaf

Grew on upon the tree

It fed on its mother’s milk

On the land of the tree.

(слайд №  )

Ер шарының картаһына

Ҡараһаң яҡшы ғына, -

Башҡортостан шул картала

Бер япраҡ саҡлы ғына.

Эйе, япраҡ аҡ ҡайындың

Бер япрағы ни бары.

Ә ҡайыны – бөйөк Рәсәй –

Шундай йәшел, юғары.

English teacher:  - Bashkortostan is also rich in wonderful places. What do you think we are going to speak about? (ответы учащихся: about Bashkortostan, about Wonders of Bashkortostan.)

- And what are we going to do at the lesson? (ответы учащихся: learn some facts about wonders of Bashkortostan, learn their names in English and Bashkir.)

IV. Актуализация знаний.  

- Look at the screen.(слайд №  ) На слайде: названия 7чудес Башкортостана на английском: ( Shulgan-Tash Kapova) Cave, Krasnousolsk Mineral Spring, Epos “Ural-batyr”, Salavat Yulayev Monument, Kuray, Yangantau Mountain, Bashkir Honey.

(Слайд №   ) На слайде названия 7 чудес Башкортостана на башкирском:

Бал, Шүлгәнташ мәмерйә, Ҡурай, Салауат Юлаев һәйкәле, Янғантау, Красноусоль шифаханаһы, “Урал батыр”.

V. Первичное усвоение знаний.

Задание на слайде (карточки с заданиями на партах) (слайд №   ):

Match the names of 7 Wonders of Bashkortostan in English with their translations in Bashkir (Инглиз һәм башҡорт телендәге һүҙҙәрҙең парҙарын табығыҙ)

Работа в парах.

Ключи: 1-b, 2-f, 3-g, 4-d, 5-c, 6-e, 7-a (слайд №   )

VI. Проектная деятельность. Учащимся в группах было дано задание: подготовить проекты о 7 чудесах Башкортостана.

Выступления детей (на башкирском языке)

1-се төркөм. Шүлгәнташ мәмерйәһе — Башҡортостандың Бөрйән районында, Ағиҙел йылғаһының уң яҡ ярында, “Шүлгәнташ” ҡурсаулығы биләмәһендә урынлашҡан.
1965 йылда Шүлгәнташ тәбиғәт ҡомартҡыһы тип иғлан ителгән.
Мәмерйәгә ингән урындың киңлеге 40 метрға етә, бейеклеге — 20 м. Өйрәнелгән оҙонлоғо 3 саҡрымдан ашыу... Беренсе ҡатын һыу баҫҡан. Икенсе ҡаттың оҙонлоғо – 500 метр самаһы. Мәмерйәгә ингән ерҙән 120 метр үткәс, һул яҡтан юғарыға тура коридор китә. Баҫҡыс буйлап 20 метр күтәрелгәс, өсөнсө ҡатҡа аяҡ баҫаһың. 500 метрға һуҙылған ҙур залдар ер аҫты күленә барып тоташа.

Мәмерйәлә ер аҫты йылғаһы Шүлгән аға. Шүлгәнташ — Көнсығыш Европала һәм Азияла таш быуаттың тәүге осоронда (палеолит) буяу менән һүрәт эшләү сәнғәте үҫешен яҡшы күрһәткән берҙән-бер мәмерйә. Тәүтормош кешеләренең һүрәттәр галереяһы беренсе ҡаттың ике стенаһында һәм икенсе ҡаттың ҙур залында урынлашҡан. Һүрәттәр ҡыҙыл буяу, ҡыҙҙырылған майҙа иҙелгән охра менән яһалған.

2-се төркөм. Башҡорт халҡының милли батыры С. Юлаевҡа Ағиҙел ярында һәйкәл 1967 йылдың 17 ноябрендә асыла.

Был скульптураның бейеклеге 9 метр ҙа 80 сантиметр, ауырлығы – 40 тонна. Ул Ленинград ҡалаһында ҡойолған. Бейеклеге – 10 метр. Һәйкәлдең авторы С. Д. Тавасиевҡа 1970 йылда был эше өсөн дәүләт премияһы бирелә. Ошо әҫәр монументаль скульптура өлкәһендә иң ҙур ҡаҙаныш тип иҫәпләнә. һәйкәл урынлашҡан майҙанға 1994 йылда Салауат Юлаев исеме бирелә.

3-сө төркөм. Красноусол минераль сығанаҡтары 16-сы быуаттан бирле билдәле. Шул дәүерҙә үк халыҡ шишмә һыуының шифаһын белгән һәм уларҙы «Изге шишмәләр» тип йөрөткән. Уларҙың дауалау көсө тураһында легенда һәм риүәйәттәр ҙә һаҡланған. Красноусол минераль һыу сығанаҡтары ер аҫтынан сығыусы сығанаҡтарға ҡарай. Яҡынса һаны 250.

4-се төркөм. Янғантау  Йүрүҙән йылғаһының уң яры буйлап көнсығыштан көнбайышҡа табан 2,5 км-ға һуҙылған. Бейеклеге 143 метр тәшкил итә.

Тау битләүенән һыу парҙары менән туйынған эҫе һауа сығып ята. Һауа температураһы +37-тан +150 градус араһында була. Ә 90 метрға еткән тәрән скважиналарҙа температура 380 градусҡа етә.

Тау төпкөлөндә реакциялар бара. Бындай ҡыҙыу усаҡтар 60-90 м тәрәнлектә ята. Усаҡтарҙы уратып алған тау тоҡомдары йылыны туплау һәм һаҡлау һәләтлегенә эйә.

5-се төркөм. “Урал батыр” – донъя халыҡтарының эпик ҡомартҡылары араһында иң күренекле урындарҙың береһен биләгән әҫәр. Ул бик боронғо замандарҙа телдән ижад ителә, быуындан быуынға сәсәндәр тарафынан тапшырыла килгән. Был ҡомартҡы – 4500–ҙән ашыу шиғри һәм 20–гә яҡын сәсмә юлды тәшкил итә. 1910 йылда егерме ике йәшлек Мөхәмәтша Буранғолов уны хәҙерге Баймаҡ районының Иҙрис һәм Бәләкәй Этҡол ауылдарында йәшәгән сәсәндәр Ғәбит Арғынбаев менән Хәмит Әлмөхәмәтовтан яҙып ала “Урал батыр”ҙа бер нисә оло дәүерҙе үҙ эсенә алған бик оҙайлы ваҡыт сағылдырылған. Бындай әҫәрҙе бер генә быуын кешеһе сығара алмай, уны ижад итеүҙә бер нисә быуын һүҙ оҫталары ҡатнашҡан. “Урал батыр” эпосына 4000 йыл.

6-сы төркөм. Ҡурай — башҡорт халҡының милли музыкаль уйын ҡоралы. Иң боронғо ысул буйынса, ҡурайҙы үләндән яһайҙар .Сатыр сәскәле, эсе-тышы шыма, үҫемлек Урал тауҙарында ғына үҫә. Һабаҡты 8-10 тотам оҙонлоғонда үлсәп киҫеп алалар. Нәҙек осононан башлап бармаҡ уйымдары тишәләр. Бөтәһе 5 уйым эшләнә: беренсеһе ос яҡтан 5 иле аралыҡта, артабан ҡалған өсәүһе алдағыларынан 3 иле аралыҡта уйыла. Бишенсе уйым дуртенсеһенән 4 иле аралыҡта һырт яҡта уйыла.

7-се төркөм. Йүкә балы, сәскә балы Йукә балы — иң билдәле, иң сифатлы балдарҙың береһе.  Ғәҙәттә ул хуш еҫле, асыҡ һары төҫлө, йәки еңелсә йәшелһыу. Тәбиғи матдәләренең төрлөлөгө, шифаһы, им-дауа үҙенсәлектәре, туҡлыҡлығы, тәме буйынса донъяла уның тиңе юҡ. Бал биргән үҫемлектәр төрө генә өс йөҙләп. Башҡорт балы 18 — 19 процент һыуҙан һәм 82 процентҡа тиклем шәкәрле ҡоро матдәнән тора. Унда 35 процент виноград шәкәре (глюкоза), 40 процент емеш шәкәре (фруктоза), 2 процент сахароза һәм 0, 1 процент аҡһым, йәнә ферменттар, гормондар, егермегә яҡын аминокислота, минерал, хуш еҫ һәм төҫ биргән матдәләр бар» .

VII. Рефлексия.

-What did we learn today? How many wonders of Bashkortostan are there? What wonder of our Republic is more interesting for you?

Экспресс-диагностика: (слайд №   )

На слайде:

1. Өфө ҡалаһында, Ағиҙел яры буйында  урынлашҡан башҡорт  батырына һәйкәл.

a) Шүлгәнташ мәмерйә      

b) Салауат Юлаев һәйкәле  

c) Урал батыр

2. It is a biologically active product. It is made by the Burzyan wild bees. What is it?

a) Kuray            

b) Krasnousolsk Mineral Spring      

c) Bashkir Honey

3. Целебные свойства этого источника известны с 16 века. Источник восстанавливает силы и заживляет раны.

a) Янғантау

b) Bashkir Honey

c) Красноусоль шифаханаһы

4. Палеолит осорондағы һүрәттәр һаҡланған Бөрйән районындағы мәмерйә.

a) Шүлгәнташ мәмерйә        b) Янғантау              c) Салауат Юлаев һәйкәле

5. It is translated from Bashkir as Burning mountain. 

a) Krasnousolsk Mineral Spring  

b) Yangantau Mountain  

c) Shulgan-Tash (Kapova) Cave

Ключи: 1-b, 2-c, 3-c, 4-a, 5-b (слайд №   )

Организуется взаимопроверка. (на слайде: 0 mistakes – 5

                                                                       1 mistake – 4

                                                                       2 mistakes – 3

                                                                       3-5 mistakes – 2)

VIII. Домашнее задание:

- Выучить названия 7 чудес Башкортостана на английском и на башкирском языках (для слабоуспевающих учащихся);

- Ответить письменно на вопрос: What place in your republic would you choose as the 8 Wonder of Bashkortostan? Why? (для хорошоуспевающих учащихся)

*Составить кроссворд по теме «7 чудес Башкортостана» (на английском или на башкирском) (для творческих учащихся)

IX. Подведение итогов и выставление оценок.

- You see that our republic is a very beautiful place. We think that the lesson was interesting and useful. Be proud of our Motherland and love our republic!

- Тимәк, беҙҙең Башҡортостаныбыҙ моғжизәләргә бик бай.  Уларҙы халыҡ беҙҙең быуынға килтереп тапшырған: ҡайһын телдә һаҡлаған, ҡайһын материаль донъяла һаҡлаған. Был байлыҡты алдағы быуынға тапшырыу-хәҙер инде  беҙҙең бурыс...