Туган тел көне
материал

Дөньяда иң - иң матур тел

Ул минем туган телем.

( 21 февраль - Халыкара Туган тел көненә багышланган)

2 алып баручы (алда а.б.). Бүгенге бәйрәмебезне татар милләтенең бөек комрозиторларыннан берсе Салих Сәйдәшевның музыкасыннан башларга булдык.(Музыка яңгырый)

  1 а.б. Дөньяда иң - иң матур ил    

             Ул - минем туган илем.

             Дөньяда иң - иң матур тел

             Ул - минем туган телем.

  2 а.б. - Балам! - диеп туган телдә

             Эндәшә миңа әнкәм.

             - Әнкәем! - дип, әниемә

             Мин туган телдә әйтәм.

  1 а.б. Хәерле көн, хөрмәтле укучылар hәм укытучылар! Без Туган телгә багышланган әдәби кичәгә җыелдык.Ана телебезгә булган мөнәсәбәтебезне, олы ихтирам хисебезне җыр - биюләр, шигырьләр аша белдерәбез. Туган телнетничек яратуыбызны да дәлилләрбез.

  2 а.б. Кичәбезне сиңа багышлыйбыз, бөек Татар теле, Анам теле! Кемнәр генә сиңа сокланмаган hәм мактау җырлары җырламаган?! Кемнәр генә синең ярдәмеңдә дөньяны танып белмәгән hәм үзенең уй-хисләрен башкаларга сөйләмәгән.

       "Туган телем" җыры

  1 а.б. Татар җыры,татар биюе

            Алып килә халкым хәтерем

            Я оялчан, инсаф, ягымлы ул-

            Үзе салмак, үзе әкерен.

   2 а.б.Иң җылы хисләр, иң матур сүзләр шушы татар җыры аша күңелебезгә тизрәк үтеп керә.Менә безнең аксакалларыбыз, галимнәребез, язучыларыбыз татар теленең бөеклеге турында нинди матур сүзләр әйтеп калдырганнар.(...)

1 а.б. Татар милләтен бөеклеккә күтәргән шагыйрьләребезне атап үттек. Габдулла Тукай халкыбызның бөек шагыйре. Ул зурлар өчен дә, кечкенәләр өчен дә бик күп шигырьләр язган. Балалар аның шигырьләрен бик яратып укыйлар, көйгә салып җырлыйлар. Әйдәгез Г. Тукай турында видеосюжет карап үтик.

     Г.Тукай тырында видеосюжет карау

(Музыка яңгырый , ике укучы керә “Бала белән күбәләк”җыры башкарыла.)

2 а.б. Тел милләтсез яши алмый. Безнең милләтебез элек-электән күмәк уеннар, ярышларда катнашырга яраткан. Анда егетләрнең hәм кызларның тапкырлыгы, зирәклеге, эшчәнлеге, физик көче сыналган. Шундый уеннарның берсен уйнап алыйк.

Капчык киеп йөгерү.

1а.б. Татарстаныбыз үзенең милли бәйрәме Сабан туе белән дөнья күләмендә дан казанган. Без - татар милләтенең киләчәге - шундый дәүләттә яшәвебез белән горурланабыз. Киләсе җырыбыз да Татарстаныбызга багышлана.

“Мин яратам сине Татарстан”

Укытучы. Бүген республикабызда гына түгел, бөтен татар дөньясында Туган тел көнен билгеләп үтәләр. 21 февраль - Халыкара Туган тел көне буларак билгеләп үтелә

     Һәр кешенең беренче көннән үк туплый башлаган хәзинәсе - туган тел. Һәр милләт кешесе өчен иң матур, иң кадерле тел - үзенең туган теле.   Билгеле булганча, безнең татар телебез ЮНЕСКО тарафыннан бөтен дөнья халыкара аралашу теле дип саналган 14 телнең берсе. Татар телендә арлашабыз икән, димәк, татар милләте яши, үсә. Милләтебезнең югалмавы, телебезнең үсүе безнең кулда. Милләтебезнең дәвамчасы булырлык укучылар бармы икән безнең арада. Әйдәгез ачыклап карыйк.

  Бирем. Телебез турында нинди мәкальләр беләсез?

1 нче бирем. Тел турында нинди табышмаклар беләсез?

2 нче бирем. Татар теле нинди телләр белән тугандаш?

3 нче бирем. Татар телендә бер аваздан торган ничә сүз бар? Алар нинди сүзләр? (У, и ,ә)

4 нче бирем. Бер хәрефтән торган ничә сүз бар?(У, ю, и, я, ә)

5 нче бирем. Табагач сүзенә ничә сүз яшерелгән, ниндиләр? (Таба, агач, абага, бага, ага, ач)

6 нчы бирем. Кайсы сүзләр уңнан башлап укыганда да, сулдан башлап укыганда да бер төрле укыла? (Кабак, кызык, ата, ана, кырык, калак, карак, как, ала, аша,...)

7 нче бирем. Кайсы шәhәрдә пешереп була? (Казан)

8 нче бирем. Кайсы шәhәр юклык формасындагы боерык фигыльне белдерә? (Бөгелмә)

9 нчы бирем. Татарстандагы кайсы шәhәр балык исемен йөртә? (Алабуга)

10 нчы бирем. Татарстандагы кайсы шәhәрләрнең меңъеллык тарихы бар? (Казан, Алабуга)

11 нче бирем. Ул татар театрының формалашуына гаять зур өлеш керткән, татар драматургиясенә нигез салучылардан булган күренекле әдип? (Г.Камал)

12 нче бирем. Казан кирмәненең төп манарасын атагыз? (Спас)

13 нче бирем. Татар телендә ничә сүз төркеме бар? (13)

14 нче бирем. Язучыны таныгыз?

    Ак ромашкалар арасында кызыл ромашкалар. (М.Җәлил)

5 нче бирем. ”Туган тел” җырының 3 нче куплеты нинди юллар белән башлана? ( Фикер алышу)

       “Туган тел” җырын бергәләп җырлау.

       Укытучы. Кадерле укучылар! Туган телебезне, мәдәниятыбызны ни дәрәдә  белүебезне ачыкладык. үзегез нәтиҗәләр ясагансыздыр дип уйлыйм.

       Татарча да яхшы бел,

       Русча да яхшы бел,

       Икесе дә безнең өчен

       Бик кирәкле затлы тел