Класс шагы "Суг болгаш саван - оннуктер"
презентация к уроку (5 класс)

Монгуш Аниса Анай-ооловна

Класс шагы "Суг болгаш саван - оннуктер

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл kl_chas_zozh.pptx817.41 КБ
Файл sug_bile_savan.docx33.41 КБ

Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 2

Класс шагы « Суг болгаш саваң-өңнүктер »

Слайд 3

Микробтар Чер кырында хирге эн-не ынактар . Хир хой болган тудумна , оларнын саны ковудээр. Чем грязнее, тем больше их становилось. овилось .

Слайд 4

Ымыраалар чуундудан ужуп келгеш аъш -чем, аяк-сава кырлааарга , даваннарында хой микробтар арттып калыр

Слайд 6

Холду шын чууру

Слайд 7

Холдарны кажан чуурул ? Аъш -чем кылыр мурнунда Чемненир мурнунда , орээл аштап-арыглаанда , удуур мурнунда

Слайд 8

Туалет барган соолунде Агаарлааш келгеш



Предварительный просмотр:

Кичээлдин темазы: Суг болгаш саван-онуктер

Сорулгалары:

ооредилгелиг: арыг-шевер болурунун ундезинин  тоол таварыштыр таныштырар.

сайзырадылгалыг: оореникчилернин аас чугаазын сайзырадыр.

кижизидилгелиг: кичээл уезинде бот-боттарын дыннап билирин, корум-чурумну тудуп билирин кижизидер. Арыг-шевер, кадык болур чорукка уругларны  кижизидер.

Дерилгези: ноутбук, презентация, улегер домактар, суглуг таз, саван, чунар херексклдер

Класс шагынын чорудуу:

1. Организастыг  кезээ. 

-Экии, уруглар! «Экии!» деп  сос- биле эгелепкеш чуну кузеп турар мен дээрге,  силерге кижи бурузунге кан дег кадыкшылды кузеп турарым ол болур. Кижилер дужуп келгеш, мендилешкеш бот- боттарынга чуну- чуну кузээрил?  Кадыкшылды. Чуге дээрге делегейде кадыкшыл дег унелиг чуве чок.

2. Билиглернин онза-чугулазы. (актуализация знаний)    

- Богун бис кижинин кадыкшылынын дугайында,  арыг-шевер  болурунун дугайында  чугааны уламчылаар бис. Арыг-силиг кижинин даштындан-на илден, кеткен хеви кезээде арыг, кижинин арны, холу база арыг болур. Хевинче кичээнгей салбас хирлиг, чуттуг улусту коорге-ле илден арны, холлу кезээде хирлиг, думаазын аштавас болур. Ындыг кижилер аарыычал.

3. Теманы тодарадыры болгаш ооредилгеглиг сорулганы салыры 

- Кымнарны онуктер дээр бис? Найыралдыг эжишкилер кандыг болурул?

- Богун кичээливистин темазын билип алырда , дараазында тывызыктарны тывынарам:

Холга дириг чуве дег таярга,

Ону мен салбас мен.

Холумну ол арыдыр

Холчок  эки   чуп бээр. (саван)

           - Мени ижер-даа,

            Бир саваже кудар-даа,

          Шуту кижиге ажыктыг,

         Чуу-дыр мен тывынар.(суг)( СЛАЙД 1)

-  Ынчангаш богун чулернин дугайында чугаалажыр дир бис?  (суг  болгаш  саван дугайында чугаалажыр бис.) Кичээливис темазы «Суг биле саван – онуктер» (СЛАЙД 2)

- Суг биле саваны чуге онуктер дээрил?

4. Кол кезээ-чаа билиглерни ажыдары

-Мен ам силерге микробтар дугайында тоолдан ыдып берейн.  А силер микробтар бистин  аскывысче, мага-бодувусче  канчаар кире бээрин  бодап  билип олурунар.

      Шыян ам, янзы-буру аарыгларнын  тарадыкчылары микробтар чурттап чорааннар. Оларнын эн-не ынак чуулу-хир болган. Чемненгеш, столга  хлеб тогланчыларын болгаш  аяк-саваны чугбайн артырып каар болзувусса,  ымыраалар дораан кырлап, халчып эгелээрлер. Оларнын даваннарында чус-чус микробтар бар боор, ылангыя  олар чуундудан суг болза ужуп келген болза.

   Ымыраа ужуп чоруптарга аяк-савага, хлебке микробтар артып каар. А микробтар Чер кырында харындаа хирлиг -чутутуг уруглар, ымыраалар бар болганынга амырап чоруурлар. Оларнын чурттаар девискээри делгем: кайда-даа бар-аас ишти, дыргактар аразы, оон-даа оске. Ынчалдыр  хирлиг аяк-савага чем ишкен соонда база аъш-чем-биле хой хоралыг микробтарны холуй чип ап турар бис. Оон кижи  ижин аарыы болгаш оске-даа аарыглардан аарып болур. (СЛАЙД 3-4)

Мага-бодувустун кайы кезээ эн-не хирлениичел ийик, оолдар ?(холдар)

- микробтар кайда чурттап турарлар-дыр? (хирлиг аяк-савада, аъш-чем артынчыларында).

- микробтар  кандыг  уругларга ынактыр (хирлиг, чуттуг)

-хоралыг микробтар организимивисче канчаар кирип турарыл? (Аъш-чем-биле хой хоралыг микробтарны холуй чип ап турар бис )

-микробтар чуге чедирип болур-дыр?(аарыглар тывылдырар)

-Микробтарны кым узуткап болурул? (суг болгаш саван)

-Шын-дыр суг болгаш саван.

-Чуге оларны онуктеривис дээр бис?(олар  организимивисте аарыг тывылдырар микробтарны узуткаарынга дузалажып турар).

-Холдарны кажан чуурул? Канчаар шын чуурул?

       -  Сугнун ажыы дыка улуг. Суг чунарынга херек (СЛАЙД 5). Холдарын ургулчу чуур херек. Холдарны соок сугга булгапкаш хири арый берген деп бодаар. Ол шын эвес. Чуге дээрге кижинин кежи ус-биле шыптынган болур. Хир ол уске так чыпшына бээр. Хирни арыглаарда саван кончуг дузалаар. Усту саван эзилдиргеш, оон-биле кады хирни арылдырыптар.

5.Практиктиг кезээ: Холдарны канчаар шын чуурул? (СЛАЙД 6) ( Оолдарга  саван –биле  тазка холдарын чуурун сумелээр. Арыг болгаш чунган соонда сугларны деннээр)

Холдарны шын чуурунун дуруму:

-Холдарны суг-биле эки  оттурер.

-Холдун иштики, даштыкы талаларын, салаалар аразын саваннап чуур.

Хир дыргактар аразынга хой чыглыр.  

-Арыг суг биле  катап чуур.

 -Чунган соонда, холду кургадыр чодар.

- холдарынарда микробтар читкен деп бодаар силер бе?

- Кадык болур дизе арыг-шеверни  сагыыр. Мага-бодун ургулчу арыг-силиг тудар.

Холдарны кажан чуур ужурлугул? (СЛАЙД 7-8)

- кудумчудан кирип келгеш, туалет соонда, чем кылыр мурнунда,   бажын аштаан соонда, огородка ажылдаан соонда….

6.Сула шимчээшкин

(Башкы музыканы ажаылдадып алгаш уругларны дыштандырар)
-Уруглар карактарынар шийип алынар, сула салдыныпкаш дыштаныылынарам.

7. Улегер домактар-биле ажыл (самбыра)
-Бо мерген состернин утказын хандыр бодап коор болза, дыка-ла шын, ханы уткалыг.

1.Арыг-силиг кижи

Аарыг-аржык болбас.

2.Хирлиг, чуттуг кижиге

Хилинчек, човулан таваржыр.

3.Чалгаа кижи хирге бастырар

Чазый кижи чемче сынныр.

4.Чалгаага хир ынак

Чазыйга чем удур.

- Ам, уруглар, кайы херекселдерни  хууда, а кайыларын ог-булени кежигуннери шупту ажыглап болурул?

8. Болуктерге ажылдаар бис.(эшеш кылдыр ажылдаар бис).

1-ги болук: чоттунар аржыыл, диш-чуур  щетка, диш-чуур паста.

2-ги болук: дыргак, крем, думчук аржыылы.

3-ку болук:  шампунь, саван, мочалка

Хууда херекселдер: аржыыл, диш-чуур щетка, мочалка (эът дурбуур), думчук аржыылы, дыргак.

Шупту ажыглап болур: шампунь,  саван, диш чуур паста, крем

 

9.Кичээлдин туннели:  

- Кичээливистин соолгу этапынга келдивис. Туннелден кылыптаалынар.

Башкынын айтырыглары: 1. Арыг-силиг болур дизе кижи чуну канчаарыл? (1.Арыг-шевер болур дизе, кижи чунар, арыгланыр)

2. Ол бугу кижиге чугула херек бе? (Арыг-шевер чорук кижиге дыка чугула).  

3. Арыг болур дээш, кижи бурузу кандыг-кандыг херекселдерлиг болурул? (Арыг-шевер болур дизе кижиге ыяп-ла диш чуур щётка, мочалка, аржыыл, дыргак, дыргак кезер хачы, саван, диш чуур паста…)

 4. Оларны канчаар ажыглаарыл?   АРЫГ-ШЕВЕР БОЛУР ДИЗЕ Бир дугаарында кижи суг-биле оннуктежир. Саван, мочалка чок болур болза, кижинин хири адырылбас… Диш чуур паста болгаш щётканы эртен, кежээ ажыглаар. Ону шын ажыглаары чугула. Бир айда щётканы содалыг сугга сугар.

Оон ынай кадыка чуу дузалыг чувел?

Арыг агаар тынар.

Орун-дожээн, идик-хевин арыг тургузар.

Куш-культура бисти дадыктырар. Спорт-биле оннуктежинер.

Арыг-силиг кижи кадык болур

10.Ажыл-чорудулганын рефлексиязы.

Бир эвес кичээлди эки билип алган болзунарза улуг эргээнерни ору айтыр, арай билбейн барзынарза куду айтыр силер, оолдар.

-Кичээливис доозулду, кан-кадык болунар!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Презентация для 7 го класса саванна.

Презентация для 7 го класса саванна....

урок географии в 7 классе по теме "Гилея или влажные экваториальные леса. Саванны и редколесья."

Урок географии в 7 классе по теме "Гилея или влажные экваториальные леса. Саванны и редколесья." Содержит бинаргый тест, мини-кроссворд, дополниительный материал...

Урок географии в 6 классе по теме "Степи и саванны"

Урок проводится в 6 классе по учебнику А.А. Лобжанидзе УМК "Сферы" с использованием ИКТ. Разнообразные методы позволяют достичь высоких результатов учащихся, поддерживают интерес учащихся к изучаемой ...

Презентация для 7 класса "Саванны Южной Америки"

   Презентация предназначена для обучающихся 7 классе при изучении раздела Южная Америка, тема "Природные зоны Южной Америки". В презентации представлены основные виды животных и раст...

Презентация для 7 класса "Саванны"

Презентация "Саванны" предназначена для учащихся 7 класса....

Разработка урока по родному языку в 5 классе "Сос болгаш оон утказы"

Данная разработка является разработкой урока, победившего в первом конкурсе музейных уроков среди учителей родного языка и русского языка г. Кызыла....