Рухи – әхлакый юнәлеше буенча “Сәйлән” театр студиясенең өстәмә гомуми белем бирү программасы
рабочая программа (5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 класс)

Татарстан Республикасы Лаеш муниципаль районы

МБГБУ “Нармонка урта гомуми белем бирү мәктәбе”

Рухи – әхлакый юнәлеше буенча “Сәйлән” театр студиясенең

өстәмә гомуми белем бирү программасы

Укучыларның яше: 11-17 яшь

Тормышка ашыру срогы: 1 ел (2024-2025 уку елы)

Автор-төзүче:

                                                                                                                                    Мөхәммәтшина Рәзинә Минвәли кызының

      өстәмә белем бирү педагогы

2024

Аңлатма язуы

1. “Мәгариф турында” РФ һәм РТ Законнары.

• Федеральный закон от 29.12.2012г. №273-ФЗ «Об образовании в Российской Федерации»,
•  «Федеральный базисный учебный план, утвержденный приказом Министерства образования Российской Федерации от 09.03.2004г. №1312»,
• Федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17.12.2010г. №1897»
•  «Порядком организции и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам – образовательным программам начальнего общего, основного обшего и среднего общего образования, утвержденным приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 30.08.2013г. № 1015»

  “Рус телле балаларга татар телен һәм  әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”  (1-11 сыйныфлар)”    (Р.З.Хәйдәрова Р.Л.Малафеева – Казан: Татар. кит. нәшр. 2011, 185-221 битләр ). ПРИМЕРНАЯ РАБОЧАЯ ПРОГРАММА учебного предмета «Татарский язык (неродной)» для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке. Авторы: Р.З. Хайдарова К.С. Фатхуллова Г.М. Ахметзянова. Одобрена решением федерального учебно-методического объединения по общему образованию (протокол от 16 мая 2017 г. № 2/17)

3.            Татарстан Республикасы Лаеш муниципаль  районы МБОУ аерым фәннәрне тирәнтен өйрәнүче Нармонка урта гомуми белем бирү мәктәбенең  төп гомуми белем бирү программасы”(Педсовет беркетмәсе №05,   15 март 2012 ел. Директор боерыгы №20-о  19.03.2012 ел)

4. Төп гомуми белем бирү программасы ФГОС нигезендә МБОУ "Нармонка урта гомуми белем бирү мәктәбе" (№70-о боерыгы белән расланган) 29.08.2015 ел, № 79-о боерыгына үзгәрешләр кертелде. 2) 23.10 номерлы 118-о номерлы боерыгына үзгәрешләр кертелде. 2017)

5. Татарстан Республикасы Лаеш муниципаль районы "Нармонка урта гомуми белем мәктәбе"нең "Укыту планы"

6. Дәүләт аккредитациясе булган башлангыч гомуми, төп гомуми, урта гомуми белем бирү программаларын гамәлгә ашырганда кулланырга тәкъдим ителә торган дәреслекләр федераль исемлеге

7. Нармонка урта гомуми белем бирү мәктәбендә тәрбия программасы (31.08.24 ел, № 81-о боерыгы белән расланган)

    Программа мәктәпнең үсеш программасы һәм өстәмә белем бирү планы нигезендә төзелә. Түгәрәк эше формасында гамәлгә ашырыла.

Эш программасы 11-17 яшьлек укучылары өчен атнага  2 сәгать исәбеннән төзелә. Барлыгы 68 сәгать.

        Соңгы елларда республикада татар теленең куллану даирәсе киңәйде, иҗтимагый функциясе көчәйде.

Белем һәм тәрбия бирү бер-берсеннән аерылгысыз.  Дәресләрдә алган белемнәрне мәктәптәге түгәрәкләрдә, факультатив дәресләрдә,электив курсларда камилләштерү,  тулыландыру һәм ныгыту бүген көнүзәк мәсьәләләрнең берсе.

   Баланың мәктәптән нинди шәхес булып чыгуында, киләчәктә нинди һөнәр сайлавында укыту - тәрбия эшенең роле бик зур. Укытучы баланың сәләтен күрә белергә һәм тиешле юнәлеш бирергә тиеш. Тиешле түгәрәккә яздыруның беренче максаты – баладагы мавыгуларны, омтылышларны үстерү, аңа сәләтен табуда һәм камилләштерүдә булышу. Икенче максат – балада эчке табигый көчләрне үстерү.

   Балаларының сөйләм телен үстерү дәрестән тыш оештырылган   эшләр аша алып барыла.

   Балаларның чиста, төзек әдәби телдә сөйләшергә өйрәтү, татар сәнгатенә мәхәббәт тәрбияләү, китап укуга кызыксыну уяту, үзләрендә язу теләге уяту максатыннан түгәрәкләр оештырыла.

Программаның максаты:

Балаларның сәнгати һәм эстетик культурасын үстерү, аларга тормышта яхшылык һәм матурлыкны күрергә өйрәтү;

Бурычлар:

1) Театр сәнгате белән гомуми таныштыру.

2) Театрга нигез салучылар, танылган артистлар белән таныштыру.

3) Драма әсәрләрен өйрәнүгә теләк уяту.

4) Төрле жанрдагы әсәрләрне сәхнәгә кую аша укучыларның табигатьтән бирелгән сәләтләрен үстерү.

5) Сәхнәдә үзеңне тоту осталыгын, сәнгатьле сөйләм күнекмәләрен камилләштерү.

6) Мәктәп күләмендә оештырылган бәйрәм, тамашаларда актив катнашу.

Программаның актуальлеге

Федераль дәүләт стандартларын гамәлгә ашыру шартларында мәгариф алдына һәр яктан камил, мөстәкыйль һәм иҗади шәхес тәрбияләү максаты куелды. Укучыларга дәресләрдән тыш өстәмә белем бирү дә – заман куйган таләпләрнең берсе. Авторлык программасы әлеге максатка ярашлы шәхесне үстерүгә юнәлдерелгән технология нигезендә эшләнде.

Түгәрәк эше буенча көтелгән нәтиҗәләр :

  -укучы үзен иркен тотарга өйрәнә, психологик яктан ачыла;

   -үзенең мавыгуына туры килгән эш белән шөгыльләнә;

   -түгәрәктәге  укучылар, укытучы белән аралашу вакытында, эчке дөньясында ачыла, аралашу әдәбенә өйрәнә;

   -укучы фикерләргә, үз фикерен дәлилләргә өйрәнә;

   -сөйләм телен камилләштерә ;

  -әхлак һәм зәвык тәрбиясе ала;

  -шәхес булып тәрбияләнә, үз урынын таба;

  -татар теле һәм әдәбияты буенча белемен тирәнәйтә, кызыксыну уята.

   Түгәрәк татар теле һәм әдәбияты программасын кабатларга тиеш түгел.

   Түгәрәкнең эш формасы күп төрле, монда укытучының иҗади сәләте зур роль уйный. Китап уку, аның турында фикер алышу, кечкенә докладлар төзү, язучы иҗатын өйрәнү,  шигырь укучылар бәйгеләре оештыру, әдәби -музыкаль монтаж әзерләү, музейларга бару, җирле матбугат белән танышу,  һ.б. бик күп төрле эш алымнары бар. Түгәрәкләрдә техник чаралар да куллану кирәк, эш барышында музыка яңгырату, магнитофон, телевизор, компьютер куллану эшне тагын да җанландыра.

   Түгәрәк эше балаларның күзаллавын киңәйтергә, аңа яңалык алып килергә, рухи тәрбия бирергә дә тиеш. Халык авыз иҗатын, татар халык педагогикасын куллану, табигать белән аралашу түгәрәк эшләрен оештырганда укытучыга зур мөмкинлекләр ача.

Түгәрәктә тәрбия потенциалының эчтәлеге.

• укытучы һәм аның укучылары арасында ышанычлы мөнәсәбәтләр урнаштыру, укытучының таләпләрен һәм гозерләрен уңай кабул итүгә, аларның игътибарын дәрестә тикшерелә торган мәгълүматка җәлеп итүгә, аларның танып-белү эшчәнлеген активлаштыруга ярдәм итә.;

* укучыларны дәрестә гомуми кабул ителгән тәртип нормаларын, өлкән (укытучылар) һәм яшьтәшләре (укучылар) белән аралашу кагыйдәләрен, уку дисциплинасы һәм үз-үзеңне оештыру принципларын үтәргә өндәү;

• укучыларның игътибарын дәресләрдә өйрәнелә торган күренешләрнең кыйммәтле аспектына җәлеп итү, дәресләрдә алына торган социаль әһәмияткә ия мәгълүмат белән эшләүне оештыру – аның турында фикер алышуны башлап җибәрү, укучыларның үз фикерләрен әйтү, аңа карата үз карашларын булдыру.;

• балаларга җаваплы,  үз-үзен тотышы, кешелеклелек һәм мәрхәмәтлелек мисалларын күрсәтү, уку өчен тиешле текстлар, мәсьәләләрне хәл итү өчен бурычлар, проблемалы ситуацияләр аша уку-укыту предметын карап тотуның тәрбия мөмкинлекләреннән файдалану.;

• дәрестә укучыларның интерактив эш рәвешләрен: укучыларның танып-белү мотивациясен стимуллаштыручы интеллектуаль уеннарны, дискуссияләрне куллану, алар укучыларга конструктив диалог алып бару тәҗрибәсен, төркемле эш яки парларда эшләү мөмкинлеген бирә, алар укучыларны команда эшенә һәм башка балалар белән хезмәттәшлек итәргә өйрәтә;

• дәрескә балаларның белем алуга кызыксынуларын, сыйныфта уңай дустанә мөнәсәбәтләр урнаштыруга ярдәм итә торган уен процедураларын кертү дәрес вакытында дустанә атмосфера булдырырга ярдәм итә.;

* укучыларга хезмәттәшлек һәм үзара ярдәм итү буенча социаль әһәмиятле тәҗрибә бирә торган, өлгермәгән сыйныфташлары өстендә мотивацияле һәм эрудицияле укучылар шефлыгын оештыру;

бу укучыларга теоретик проблеманы мөстәкыйль хәл итү күнекмәләрен, үз идеяләрен формалаштыру һәм рәсмиләштерү күнекмәләрен, башка тикшеренүчеләр эшендә рәсмиләштерелгән башка идеяләргә карата ихтирамлы мөнәсәбәтне, аудитория алдында халык алдында чыгыш ясау, фикерләү һәм үз карашларын яклау күнекмәләрен алу мөмкинлеге бирәчәк.

Программаның эчтәлеге

2024-2025 уку елы

Татар театрының чишмә башы. Театрга нигез салучылар турында  кыскача белешмә. Театр артистлары турында фикер алышу.

Татарстандагы театрлар. Театр артистлары турында белешмә.

“Сәйяр” труппасы, аны оештыручы Габдулла Кариев эшчәнлеге. Беренче  татар хатын-кыз актрисасы                      С. Гыйззәтуллина-Волжская иҗаты.

Г.Камал  һәм К.Тинчурин - татар театрын оештыручылар. Аларның эшчәнлегенә күзәтү.

Галиәскар Камал исемендәге Татар дәүләт академия, Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия, Курчак театры белән танышу.

Т. Миңнуллинның “Авыл эте Акбай” комедиясен сәхнәгә кую. Видеоязмасын карау. Рольләрне бүлешү. Сәхнә бизәлеше өчен декорацияләр, костюмнар  әзерләү. Репетицияләр үткәрү.

 “Авыл эте Акбай” әсәрен 5-11нче сыйныф укучылары алдында күрсәтү.

“Син театр турында нәрсәләр беләсең?” темасына викторина уздыру.

   “Шигъри сәхнә” исемле шигырьләрне сәнгатьле уку конкурсы уздыру.

 “Театр яктылыкка, нурга илтә” темасына конкурс уздыру.

Г. Гыйльмановның “Шүреләләр ни атлы” исемле балалар сәхнәләштергән видеоязманы карау. Аның өстендә эш. Сәхнәгә кую.

“Театраль вернисаж” үткәрү.

 Казанга  Г. Камал исемендәге татар дәүләт Академия театрына экскурсия оештыру.

КАЛЕНДАРЬ – ТЕМАТИК ПЛАНЛАШТЫРУ

Укучылар өчен әдәбият

  1. “Мәктәп сәхнәсе” сериясеннән китаплар.

       2. Татар әдәбиятыннан хрестоматияләр, 5-9 сыйныф,     Казан, ”Хәтер”нәшрияты,1999.

      3. Әдәплелек дәресләре (хрестоматия). Фәнни редакторы профессор Р.А.Низамов. Казан: Мәгариф, 2000.

      4. Могҗизалы мәктәп сәхнәсе.Казан:Мәгариф,2003.

      5. ”Мәктәп китапханәсе” сериясе томлыклар

      6. ”Энҗе чәчтем” сериясеннән фольклор җыентыклары.

      7. Татар балалар әдәбиятыннан хрестоматия.Төзүче- авторлары Л.И.Минһаҗева, И.И.Мияссарова, Казан-“Хәтер” нәшрияты, 2004

      8. Татар халык әкиятләре.

      9. Табышмаклар.

     10. Мәкальләр.