Рабочая программа 11 класс Татар теле УМК Хайдарова Р.
рабочая программа (11 класс) на тему

                                                                               1. Аңлатма язуы

Эш программасы татар теле түбәндәге документларга таянып төзелде:

• Россия Федерациясенең “Мәгариф турында”гы Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”).
• Татарстан Республикасының “Мәгариф турында”гы Законы (Закон Республики Татарстан “Об образовании” № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).
• Россия Федерациясенең “Россия Федерациясе халык телләре турында”гы 126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998).
• “Татарстан Республикасының халык телләре турында” Законы (Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 № 1560-XII (ред. от 03.03.2012г.) “О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан”).
• “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы, 2004нче ел, 1нче июль.  
• МБГБУ «Богородск авылы  урта гомуми белем мәктәбе»нең 2016-2017 нче уку елына укыту планы;
• МБГБУ «Богородск авылы урта гомуми белем мәктәбе»нең «Эш программаларын төзү тәртибен  раслау турындагы “ нигезләмә;

        Татар теле, дәүләт теле буларак, барлык  урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләрендә төп уку предметларының берсе булып тора. Рус балаларына татар теле укыту, ана теле укыту белән беррәттән, аларның филологик белемнәрен киңәйтә һәм коммуникатив культурасын үстерә. Рус телле балаларга татар теле укытуның төп максаты Татарстан республикасында дәүләт теле дип игълан ителгән татар телендә иркен сөйләшә алган билингваль шәхесләр формалаштыру.  Системалы-эшчәнлекле юнәлешкә туры килә торган коммуникатив технология төп укыту ысулы буларак кулланыла. Рус телле балаларны татар сөйләменә коммуникатив технология  нигезендә өйрәтү процессы  цикллылыкка корылган: укучылар, нинди дә булса сүзне, я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу  максатыннан мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиеш.   Программа эчтәлеге укучыларның мәктәп уку-укыту программасына туры килә торган белем - күнекмәләрне үзләштерүенә юнәлдерелгән. 11нче сыйныфта татар сөйләменә өйрәтү максатынна 4 тема буенча (“Белем һәм тормыш”, “ Татарстан тарихы”,  “Беренче хисләр, гаилә кору”, “Әдәбият-сәнгать дөньясында”)  лексик  материал сайланды һәм ул тематик планда күрсәтелде.

                              2.Эш программасы структурасы.

Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуның төп максаты һәм бурычлары:

-укучыларның гомуми белем мәктәбендә үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү һәм тирәнәйтү;

-тел күренешләрен танып белергә, чагыштырырга, гомумиләштерергә күнектерү;

-татар телен халыкның рухи, әхлакый, мәдәни хәзинәсе буларак аңларга ирешү;

-татар әдәбиятыннан алган белемне сөйләм телендә куллана белү;

-алган белемнәрне җанлы аралашу шартларында кулланырга өйрәтү;

-укучыларның орфографик, пунктацион граматолылык дәрәҗәсен камилләштерү.

Түбәндәге грамматик материал үзләштерү өчен  алынды:

                 Тартык һәм сузык авазлар.Лексик берәмлекләрнең күчерелмә мәгънәләре, башка сүзләр белән бәйләнешкә керү үзенчәлекләре . Фразеологизмнар. Антоним, синоним, омонимнарны сөйләмдә урынлы куллану. Сүз ясалыш ысуллары. Татарча-русча, русча-татарча һәм башка төр сүзлекләрдән файдалану.

Аерым сүз төркемнәренә хас грамматик формаларның татар һәм рус телләрендә тәңгәл килү-килмәвен белү; татар телендә фигыльнең вид категориясе булмавы һәм аның аналитик  формалар белән бирелеше;  бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең татар телендә сүздән соң килүе; татар телендә саннарның һәм сыйфатларның исем янында төрләнмәве .

Җөмләдә сүзләрне бәйләүче чараларны гамәли куллана белү.

Татар телендәге хикәя җөмләнең хәбәр белән тәмамлану үзенчәлеген истә тотып, сөйләм оештыра алу.

Иярченле кушма җөмләләрнең сөйләмдә актив кулланыла торган  төрләреннән файдалана алу.

 Бер үк фикерне төрле синтаксик калыплар белән белдерә алу. Татар телендәге хикәя җөмләнең хәбәр белән тәмамлану үзенчәлеген истә тотып, сөйләм оештыра алу.

Иярченле кушма җөмләләрнең сөйләмдә актив кулланыла торган  төрләреннән файдалана алу.

 Бер үк фикерне төрле синт Татар телен  укыту 11  нче сыйныфта концентрик юнәлештә оештырыла, ягъни 5-9 нчы сыйныфлардагы укыту предметының эчтәлеге-өйрәнелгән лексик-грамматик материал  тирәнәйтелеп кабатлана. Сөйләм төрләренә (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) үзара бәйләнештә өйрәтү төп таләпләрнең берсе булып тора. Агымдагы контроль төрләре булып  тыңлап  аңлау, ситуатив күнегүләр, диалог, монолог тора.

        Эш  программасын тормышка ашыруда  З.Хәйдәрова,Р.Л.Малафеева төзегән 11 нче сыйныфлар өчен  “Татар теле” дәреслеге

 (Казан,2010)        кулланыла.

аксик калыплар белән белдерә алу.

3.Уку-укыту предметының уку планындагы урыны, әһәмияте.

Татар  теленнән тематик планны “Рус телендә урта (тулы)  гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен, 1 – 11 нче сыйныфлар)” нигезендә төзелде (2010).  Программада 34 сәгать каралган. Укыту планында 11 нче сыйныфта татар теленә атнага 1 сәгать вакыт бирелә.

Дәреслек Татар теле: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәкт. 11 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. – Казан: Мәгариф, 2010.

4. Укучылырның  белем, осталык һәм күнекмәләренә төп таләпләр

 Гомуми урта белем бирү мәктәбен тәмамлаганда, 11 нче сыйныфларны тәмамлаучы укучының түбәндәге белемнәргә ия булуы күздә тотыла:

        Тел материалын үзләштерүгә таләпләр

Язу һәм язма сөйләм

1. Татар теленең төп фонетик үзенчәлекләрен гамәли белү.
2. Татар телендә сүз басымыныңүзенчәлекле очракларын белүhәм аерым грамматик формалардагы сүзләргә басымны дөрес куя алу.
3. Иҗек чигендәге фонетик үзгәрешләрне истә тотып сөйли алу.
4. Татар сөйләмен синтагмаларга бүләhәм логик басымныңҗөмләдәге урынын билгели белү.
5. Хикәя, сорау, боеру hәм тойгылы җөмләләрне дөрес интонация белән әйтә алу.
6. Актив үзләштерелгән лексик берәмлекләрне, шул исәптән кушма, тезмә, парлы hәм кыскартылма сүзләрне дөрес куллана hәм яза белү.
7. Антоним, синоним, омонимнарны аера белүhәм сөйләмдә урынлы куллана алу.
8. Татарча-русча, русча-татарча hәм башка төр сүзлекләрдән файдалана белү.
9. Лексик берәмлекләрнең күчерелмә мәгънәләрен, башка сүзләр белән бәйләнешкә керүүзенчәлекләрен белү.
10. Аерым сүз төркемнәренә хас грамматик формаларның татар hәм рус телләрендә тәңгәл килү-килмәвен белү; татар телендә исемнең род категориясе булмавы hәм аның лексик берәмлекләр белән бирелеше; татар телендә исемнең тартым категориясе булу hәм аның рус телендә бирелеше; татар телендә хикәя фигыльнең заман формаларының мәгънәви үзенчәлекләре; татар телендә фигыльнең вид категориясе булмавы hәм аның аналитик формалар белән бирелеше; татар телендә сыйфатның сыйфатланмыш белән ярашмавы; бәйлек hәм бәйлек сүзләрнең татар телендә сүздән соң килүе.
11. Җөмләдә сүзләрне бәйләүче чараларны гамәли куллана белү.
12. Татар телендәге хикәя җөмләнең хәбәр белән тәмамлану үзенчәлеген истә тотып, сөйләм оештыра алу.
13. Татар җөмләсендә сөйләм яңалыгының хәбәр алдында урнашуын белү.
14. Язма сөйләмдә тыныш билгеләрен дөрес куя белү

Аралашу ситуациясенә карата фикерләрне язмача белдерә алу; өйрәнелгән темага яки укылган текстның эчтәлегенә нигезләнеп, сочинение яза алу; укылган яки тыңланган текстның планын төзеп, аның эчтәлеген язмача сөйләп бирә алу; тәкъдим ителгән темага реферат яза алу.

               5.  Программаның эчтәлеге     

Предметны үзләштерү дәрәҗәсенә контроль

6. Тематик план

7.МӘГЪЛҮМАТ ҺӘМ БЕЛЕМ БИРҮ ЧЫГАНАКЛАРЫ

1.Аңлатма язуы

Эш программасы татар теле түбәндәге документларга таянып төзелде:

• Россия Федерациясенең “Мәгариф турында”гы Законы (Федеральный закон от 29.12.2012 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”).
• Татарстан Республикасының “Мәгариф турында”гы Законы (Закон Республики Татарстан “Об образовании” № 68-ЗРТ от 22 июля 2013 года, статья 8).
• Россия Федерациясенең “Россия Федерациясе халык телләре турында”гы 126-ФЗ нчы номерлы Законы (24.07.1998).
• “Татарстан Республикасының халык телләре турында” Законы (Закон Республики Татарстан от 08.07.1992 № 1560-XII (ред. от 03.03.2012г.) “О государственных языках Республики Татарстан и других языках в Республике Татарстан”).
• “Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы Законы, 2004нче ел, 1нче июль.  
• МБГБУ «Богородское авылы  урта гомуми белем мәктәбе»нең 2016-2017 нче уку елына укыту планы;
• МБГБУ «Богородское авылы урта гомуми белем мәктәбе»нең «Эш программаларын төзү тәртибен  раслау турындагы “ нигезләмә;

        Татар теле, дәүләт теле буларак, барлык  урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләрендә төп уку предметларының берсе булып тора. Рус балаларына татар теле укыту, ана теле укыту белән беррәттән, аларның филологик белемнәрен киңәйтә һәм коммуникатив культурасын үстерә. Рус телле балаларга татар теле укытуның төп максаты Татарстан республикасында дәүләт теле дип игълан ителгән татар телендә иркен сөйләшә алган билингваль шәхесләр формалаштыру.  Системалы-эшчәнлекле юнәлешкә туры килә торган коммуникатив технология төп укыту ысулы буларак кулланыла. Рус телле балаларны татар сөйләменә коммуникатив технология  нигезендә өйрәтү процессы  цикллылыкка корылган: укучылар, нинди дә булса сүзне, я грамматик категорияне тану, аеру, аңлау, тәрҗемә итү дәрәҗәсендә генә түгел, аларны аралашу  максатыннан мөстәкыйль кулланырлык дәрәҗәдә өйрәнергә тиеш.   Программа эчтәлеге укучыларның мәктәп уку-укыту программасына туры килә торган белем - күнекмәләрне үзләштерүенә юнәлдерелгән. 11нче сыйныфта татар сөйләменә өйрәтү максатынна 4 тема буенча (“Белем һәм тормыш”, “ Татарстан тарихы”,  “Беренче хисләр, гаилә кору”, “Әдәбият-сәнгать дөньясында”)  лексик  материал сайланды һәм ул тематик планда күрсәтелде. Түбәндәге грамматик материал үзләштерү өчен  алынды:

                 Тартык һәм сузык авазлар.Лексик берәмлекләрнең күчерелмә мәгънәләре, башка сүзләр белән бәйләнешкә керү үзенчәлекләре . Фразеологизмнар. Антоним, синоним, омонимнарны сөйләмдә урынлы куллану. Сүз ясалыш ысуллары. Татарча-русча, русча-татарча һәм башка төр сүзлекләрдән файдалану.

Аерым сүз төркемнәренә хас грамматик формаларның татар һәм рус телләрендә тәңгәл килү-килмәвен белү; татар телендә фигыльнең вид категориясе булмавы һәм аның аналитик  формалар белән бирелеше;  бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең татар телендә сүздән соң килүе; татар телендә саннарның һәм сыйфатларның исем янында төрләнмәве .

Җөмләдә сүзләрне бәйләүче чараларны гамәли куллана белү.

Татар телендәге хикәя җөмләнең хәбәр белән тәмамлану үзенчәлеген истә тотып, сөйләм оештыра алу.

Иярченле кушма җөмләләрнең сөйләмдә актив кулланыла торган  төрләреннән файдалана алу.

 Бер үк фикерне төрле синтаксик калыплар белән белдерә алу. 

Татар телен  укыту 11  нче сыйныфта концентрик юнәлештә оештырыла, ягъни 5-9 нчы сыйныфлардагы укыту предметының эчтәлеге-өйрәнелгән лексик-грамматик материал  тирәнәйтелеп кабатлана. Сөйләм төрләренә (тыңлап аңлау, сөйләү, уку, язу) үзара бәйләнештә өйрәтү төп таләпләрнең берсе булып тора. Агымдагы контроль төрләре булып  тыңлап  аңлау, ситуатив күнегүләр, диалог, монолог тора.

        Эш  программасын тормышка ашыруда  З.Хәйдәрова,Р.Л.Малафеева төзегән 11 нче сыйныфлар өчен  “Татар теле” дәреслеге

 (Казан,2010)        кулланыла.

2.Эш программасы структурасы.

Татар теленең эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге.

Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укытуның төп максаты һәм бурычлары.

матур әдәбият текстларын кабул итү, төп әдәби-тарихи мәълүматларны һәм әдәби-теоретик төшенчәләрне белү; әдәби-тарихи процесс турында гомуми караш булдыру;

гомумхалык карашлары, гражданлык тойгысы, патриотизм хисләре, татар әдәбиятына һәм татар халкының мәдәни кыөммәтләренә ихтирам тәрбияләү;

әдәби зәвыкны, телдән һәм язма сөйләмне үстерү;

татар классик әдәбияты, балалар әдәбиятының, хәзерге татар әдәбиятының күренекле вәкилләрен атый белү, аларның әсәрләреннән өзекләрнең эчтәлеген аңлау һәм фикер алыша белү;

татар халкының әдәбияты, тарихы, иәдәнияты буенча мәгълүматлы булу;

бүгенге татар сәнгатенең күренекле вәкилләре турында хәбәрдар булу.

Төп эшчәнлек төрләре

тарихи-иҗтимагый мәдәни вакыйгаларның әдәбиятка йогынтысы. Реалистик әдәбият үсеше. Тема-мотивларның, жанрның төрлелеге;

төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади уку;

сәнгатьле уку; кабатлап сөйләүнең төрләре;

шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрләрдән өзекләрне яттан өйрәнү;

укыган әдәби текстның төрен һәм жанрын билгеләү; автор позициясен, геройларның теге яки бу гамәленә нигез булган мотивларны һәм конфликтның асылын ачыклау;

бәхәсләрдә катнашу, оппонентларның фикерен исәпкә алып, үз карашларын раслау һәм дәлилләү;

рус һәм татар телендәге әсәрләрне чагыштырып бәяләү;

рус телендәге әдәби текстларны татарчага һәм киресенчә тәрҗемә итү.

 3.Уку-укыту предметының уку планындагы урыны, әһәмияте

Укыту планында 11 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан атнага 2 сәгать вакыт бирелә. Татар әдәбиятыннан  тематик планны “Рус телендә урта (тулы)  гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен, 1 – 11 нче сыйныфлар)” нигезендә төзелде (2010).  Программада 68 сәгать каралган.

Дәреслек Татар теле: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәкт. 11 нче сыйныфы өчен дәреслек (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Р.З.Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева. – Казан: Мәгариф, 2010.

4. Тел материалын үзләштерүгә таләпләр

Белем дәрәҗәсенә таләпләр

Татар классик әдипләренең тормышы hәм иҗаты турында сөйли алу;

әдәби әсәрләрдә күтәрелгән проблемаларны аңлый hәм аларга карата үз фикерләреңне дәлилләп әйтә белү;

әсәрдәге геройларны характерлап, алар турында фикер әйтә белү;

 шигъри текстларны яттан сөйли белү;

 татар hәм рус телләрендәге әдәби әсәрләрнең уртак hәм милли үзенчәлекләрен билгели, әхлакый кыйммәтләрне чагыштырып бәяли алу;

 татар әдәбияты классикларын hәм аларның танылган әсәрләрен атый белү;

 бирелгән ситуация эчендә сөйләм булдыру;

 текст белән мөстәкыйль эшләү күнекмәләренә ия булу;

 сөйләм нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән бәйләнешле текст төзи алу, сөйләмне эзлекле hәм аңлаешлы итеп оештыра белү;

Сөйләм эшчәнлеге төрләренә өйрәтүгә таләпләр

Тыңлап аңлау

Җанлы сөйләмне тыңлап аңлап, сөйләшүдә катнаша алу; тыңланган мәгълүматны аңлатып бирә алу һәм, эчтәлегенә таянып, сорауларга җавап бирә алу.

Диалогик сөйләм

Аралашканда төрле репликалардан (сораштыру, кабатлап сорау, тәкъдим итү, риза булу һ.б.) урынлы файдалана алу; әңгәмәдәшнең социаль хәлен исәпкә алып, сөйләшү оештыра алу; аралашу барышында фикерне төгәл җиткерә алу; киңәйтелгән репликаларны кулланып, сөйләшү үткәрә алу; укылган текстларның эчтәлеге буенча бәхәсләрдә катнашканда, оппонентларның фикерен исәпкә алып, үз карашларыңны раслый һәм дәлилли алу; укылган әдәби әсәрләрнең эчтәлеге буенча әңгәмә кора алу.

Монологик сөйләм

Төрле җөмлә калыпларын урынлы кулланып, мөһим вакыйгалар, дөнья яңалыклары турында хәбәр итә алу һәм аларга карата үз мөнәсәбәтеңне һәм фикерләреңне белдерә алу; сөйләмне эзлекле һәм аңлаешлы итеп оештыра белү; татар классик әдипләренең тормышы һәм иҗаты турында сөйли алу; әдәби әсәрләрдә күтәрелгән проблемаларны аңлый һәм аларга карата үз фикерләреңне дәлилләп әйтә белү; әсәрдәге геройларны характерлап, алар турында фикер әйтә белү.

Уку

Уку төрләреннән файдаланып, тексттан кирәкле мәгълүматны таба алу һәм аның эчтәлеген телдән яки язмача белдерә алу; текст белән мөстәкыйль эшләү күнекмәләренә ия булу; шигъри текстларны яттан сөйли белү; әдәби текстның төрен һәм жанрын билгели белү; татар һәм рус телләрендәге әдәби әсәрләрнең уртак һәм милли үзенчәлекләрен билгели, әхлакый кыйммәтләрне чагыштырып бәяли алу; татар әдәбияты классикларын һәм аларның танылган әсәрләрен атый белү; аерым автор һәм аның әсәрләре, татар әдәбияты турында кирәкле мәгълүматны белешмә әдәбият, Интернет аша таба белү.

Язу һәм язма сөйләм

Аралашу ситуациясенә карата фикерләрне язмача белдерә алу; өйрәнелгән темага яки укылган текстның эчтәлегенә нигезләнеп, сочинение яза алу; укылган яки тыңланган текстның планын төзеп, аның эчтәлеген язмача сөйләп бирә алу; тәкъдим ителгән темага реферат яза алу.

5.Программаның эчтәлеге

Предметны үзләштерү дәрәҗәсенә контроль

6. Тематик план

7.МӘГЪЛҮМАТ ҺӘМ БЕЛЕМ БИРҮ ЧЫГАНАКЛАРЫ