Тукай яшәячәк. Татар милләте яшәгәнгә кадәр Тукай яшәячәк».
методическая разработка по теме

• Габдулла Тукай кайчан туган? (1886 нчы елның 26 нчы апрелендә)
  
• Габдулла Тукай кайсы авылда туган? (Кушлавыч)
  
• Тукайның әтисенең исеме? ( әтисе — Мөхәммәтгариф)
  
• Тукайның әнисенең исеме?  (әнисе — Мәмдүдә)
  
• Әтисе нинди гаиләдән чыккан, кем булган? (мулла гаиләсеннән)
  
• Кечкенә вакытта кушаматы? (Апуш)
  
• Тукайга "Кадалмас әле килмешәк!” дигән ачулану сүзләрен кем тарафыннан ишетергә туры килә? (Шәрифә карчык)
  
• Әтисе үлгәч,әнисе кайсы авыл кешесенә кабат кияүгә чыга? (Сасна авылы)
  
• Әнисе кияүгә киткәндә Габдулланы үзенә алган карчыкның исеме? (Шәрифә карчык)
  
• Габдулланың бабасы ни исемле һәм ул кайда яшәгән? (Зиннәтулла, Өчиле)
  
• Анасы үлгәч Габдулланы карарга кемнәр ала?
  
• Өчиле авылыннан Казанга барганда Тукайны кемгә утыртып җибәрәләр? (бер ямщикка)
  

• Казанда кечкенә Габдулланы кемнәр тәрбияләгән? (Мөхәммәтвәли абзый белән Газизә апа)
  
• Тукай кайсы авылны "Иң беренче күзем ачылган урын” дип атый? (Кырлай)
  

• Тукай үзе турында язган китапның исеме? (“Исемдә калганнар”)
  
• "Исемдә калганнар " кайчан язылган?(1909 нчы елда)
  
• Кечкенә Габдулла мәдрәсәдә нинди китаплар укый? («Һәфтияк», «БәдәВам», «Кисекбаш»)
  
• Уральскийда укыган мәдрәсәнең исеме ничек? («Мотыйгия»)
  
•  Кем ул Сәгъди абзый (Кырлай авылы крестьяны)
  
• Тукай романын язган язучы?( Әхмәт Фәйзи )
  
• Тукай маршының авторы кем?(Заһидулла Яруллин)
  
• Тукай үлгән ел һәм урын. (1913, Казан шәһәре, Клячкин больницасы)
  
• Габдулланы печән базарыннан кемнәр үзләренә уллыкка алалар? (Яңа Бистәдә яшәүче һөнәрче Мөхәммәтвәли һәм аның хатыны Газизә.)
  
• Габдулла Казаннан кабат кайсы авылга кайта? (Өчилегә.)
  
• Өчиледән соң кемнәр гаиләсенә эләгә? (Сәгъди абзыйлар.)
  
• Бәләкәй Габдулланың күңелендә “ап-ак саф фәрештә” булып сакланган апасы?(Саҗидә)
  
• Рус шагыйрьләреннән кемнәрне Тукай үзенең остазлары итеп таныды?(Пушкин һәм Лермонтовны)
  
• Татар халкының гимнына әверелгән җырның исеме ничек? (Туган тел)
  
• Шагыйрь кемнәрне өч йолдыз дип атый? (Пушкин, Лермонтов, үзе)
  
• 26нчы апрельдә нинди бәйрәм үткәрелә?(Шигырь бәйрәме)
  
• “Шүрәле” поэмасыда кайсы авыл турында сүз бара?
  
• “ Шүрәле ” әкиятендәге егетнең исеме? (Былтыр)
  
• Нәкъ кеше кебек үзе,
  

Бар маңгаенда мөгезе.

“Былтыр кысты”,- дип акыра,

        Туганнарын чакыра? (Шүрәле)

• Туннарга киендерә,
  

Җылыта, сөендерә,

Тоягы була ярык,

Исеме аның... (Сарык.)   (“Кәҗә белән Сарык”)

•         Кешенең якын дусты,
  

Йортның тугры сакчысы.

Аннан гел игелек көт,

Ә исеме ничек?  (Эт)   (“Кызыклы  шәкерт”.)

• Кулы юк, балчык ташый;
  

Балтасы юк, өй ясый. (Карлыгач.) (“Карлыгач”)

•         Аның ике иҗеге
  

Безгә  көн дә сөт бирә.

Өченчесен  үләннән

Кояш алып  бетерә. (Сыерчык)

• Җәен соры , кышын ак,
  

Аңа шулай  яхшырак.  (Куян) (“Бичара куян”)

•         Чуар, йомшак күлмәге,
  

Тотсаң уңа бизәге.

Тоттырмый, китә очып,

Я кала җирдә посып. (Күбәләк.)  (“Бала белән Күбәләк”)

Г.Тукайның шигырьләре һәм поэмалары, әкиятләре буенча

 викторина сораулары:

1.“Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл – Кырлай диләр:

Җырлаганда көй өчен “тавыклары җырлай” диләр…” “Шүрәле”

2.“Җәй көне эссе һавада мин суда коенам, чумам, …”  “Су анасы”

3.“Әйт әле, Күбәләк,

Сөйләшик бергәләп:

Бу кадәр күп очып

Армыйсың син ничек?..”  “Бала белән Күбәләк”

4.“Кәҗә әйтә: “Кайгырмагыз, бездә ит күп;

Ул ит берлән һәркайсыбыз булырбыз тук!...”  “Кәҗә белән Сарык”

5. Җиктереп пар ат Казанга туп - туры киттем карап,

Чаптыра атларны кучер, суккалап та тарткалап. “Пар ат”

6 Тау башына салынгандыр безнең авыл.

Бер чишмә бар, якын безнең авылга ул.

Авлыбызның ямен, суы тәмен беләм,

Шуңа күрә сөям җаным - тәнем белән. “Туган авыл”

7.  “И мөкаддәс моңлы сазым! Уйнадың син ник бик аз?

Син сынасың, мин сүнәмен, айрылабыз ахрысы! “Өзелгән өмид”

8. ”Бар күңелләрдән җылы, йомшак синең кабрең ташы...” бу юллар кемгә багышланган?  Әнисенә (“Өзелгән өмид”)
   

9. Шул вакытта мин кулыма китап алам,

Аның изге сәхифәләрен актарам;

Рәхәтләнеп китә шунда җаным, тәнем,

Шуннан гына дәртләремә дәрман табам. (“Китап”)

10. Казаннан кире кайткач, Габдулланы кайсы авылга җибәрәләр?(Кырлай)

11.”Күптә түгел безнең тәрәзә капкачын

Оя итте минем сөйгән Карлыгачым....”  “Карлыгач”

12. Мәдрәсәдә бар иде бер Таз малай,

Бик шаян, шуклык белән мөмтаз малай. “Таз”

13.  Ал аякларга башын куйган да йоклый, төш күрә,

Төштә дә тычкан, күсе халкы белән ул эш күрә. “Мияубикә”

14. “Җен-фәлән дип сөйләнүләр

Искеләрдән калган ул;

Сөйләве яхшы, күңелле

Шагыйрәнә ялган ул.”  “Сабыйга”

15. Һәр эшне үз вакытында эшләргә чакырган әсәрнең исеме ничек? “Эш беткәч, уйнарга ярый”

16. Безнең Гали бигрәк тату нәрсә белән? Кәҗә

17. Билгеле, бу кап-кара урманда һәр ерткыч та бар,

Юк түгел аю, бүре; төлке – җиһан корткыч та бар.

Һәм дә бар монда куян, әрлән, тиен, йомран, поши,

Очрата аучы булып урманда күп йөргән кеше. “Шүрәле” әкияте

18. Китте болар. Бара, һаман бара, бара, -

Күренмидер күзләренә ак һәм кара.

Бара болар. Күпме баргач, алла белә,

Юл өстендә үлгән Бүре башын таба. “Кәҗә белән Сарык” әкияте

19. -Ах,юләр маэмай!Тырыш яшьләй,зурайгач җайсыз ул;

(Картаеп каткач буыннар,эш белү уңайсыз ул!) “Кызыклы шәкерт”

20. “И,сабыйлар!Эшләгез сез,иң мөкатдәс нәрсә эш,

Эш агачы һәрвакытта бик юмарт китерер җимеш.(“Эшкә өндәү”)

21. “Яшьлегеңдә күп тырышсаң,...(эшкә бирсәң чын күңел,каршыларсың картлыгыңны бик тыныч һәм бик җиңел”) “Эшкә өндәү”

22. Юк, кирәкми, мин өйрәнмим, минем уйныйсым килә,

Шул болыннарда ятасым, шунда ауныйсым килә.  “Кызыклы шәкерт”

23. Тыңладым әкрен генә искәндә бәйрәм көн җилен;

Ансы да сөйли тагын: “Бәйрәм бүген, бәйрәм бүген!” “Бәйрәм бүген”

24. Йокла, угълым, йом күзең,

Йом, йом күзең, йолдызым;

Кичтән йокың кала да,

Егълап үтә көндезең.  “Бишек җыры”

“Бишек җыры” яңгырый