Рабочие программы
рабочая программа по теме

Бубеева Марина Викторовна

        Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

        Бурятская литература является одним из главных элементов культу­ры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гума­нитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

       Рабочая программа по предмету составлена с учетом особенностей подросткового возраста, успешности и своевременности формирования новообразований познавательной сферы, качеств и свойств личности и связывается с  адекватностью построения образовательного процесса и выбора условий и методик обучения соответствующих возрасту детей.

 

 

 

 

Скачать:


Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/_____________/                                                   _____/_____________________/                                              ______/________________/

               ФИО                                                                                      ФИО

Протокол №____от                                                        «_____»____________2013 г.                                                       Приказ №____ от        «______»___________2013 г.                                                                                                                                             «_____»___________2013 г.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Уровень обучения, класс: среднее общее, 11 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2013г

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Программа   адаптирована для учащихся десятого  класса  Улюнханской средней общеобразовательной школы. На изучение бурятской литературы отводится 2 часа в неделю. Учебный объем всего курса «Турэлхи литература» составляет 68 часов.

Программа   адаптирована для учащихся одиннадцатого  класса  Улюнханской средней общеобразовательной школы. На изучение бурятской литературы отводится 2 часа в неделю. Учебный объем всего курса «Буряад литература» составляет 68 часов.

 ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Обучение бурятской литературе на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма ,любви и уважения к литературе;

-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции ;

формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных  произведений;

развитие устной и письменной речи учащихся

-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;

-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания ; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.

Обучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

  1. речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
    четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
  1. социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  2. компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  3. учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы.

Реализация дидактических принципов:

-Принцип воспитывающего обучения(создание условий формулирования личности в целом);

- Принцип научности (содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы-литературоведения, литературной критики. На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

- Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся ,организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся , правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

Дата проведения

Фактически проведено

Кол-во часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

2.09

1 час

Буряад шγлэгγγдэй хγгжэлтын шэнжэнγγд

Шγлэгшэн

Дуратай поэт

Шγлэгγγдэй гол удха

Уран гоёор уншалга

Буряад шγлэгγγдэй хγгжэлтын шэнжэнγγд

1 шγлэг сээ-

жэлдэхэ

2

6.09

1 час

3 γеын шγлэгшэд

Гурбан γеын шγлэгшэд

Шγлэгэй шэнжэ-

лэл; таблицаар ажал

3 γеын шγлэгшэд

конспект

3

9.09

1 час

Буряад прозын хγгжэлтын γе

Темэ, идей

Реализм

Прозын жанрнууд

Уран гоёор уншалга;

Мэдэхэ зохёо-лойнгоо герой-нуудые,  сагые, ба ямар жанр бэ г.м таблица болгон бэшэхэ

Буряад прозын хγгжэлтын γе

Конспект,

уншалга

4

13.09

1 час

Уран зохёол соохи психологизм

Психологизм

уншаха

Уран зохёол соохи психологизм

Уран гоёор уншаха;

Реферат бэлдэхэ

5

16.09

1 час

Ч.Ц.Цыдендамбаев – поэт, прозаик, оршуулагша

Ч.Ц.Цыдендамбаев – поэт, прозаик, оршуулагша.

Шγлэгγγдыень уншалга

Дэбтэртээ бэшэхэ,

Шγлэгγγдые уран гоёор уншаха, анализ хэлгэ

Ч.Ц.Цыдендамбаев – поэт, прозаик, оршуулагша.

Шγлэгγγдыень уншалга

Шγлэгγγдэй анализ.

6

7

8

9

10

11

12

20.09

23.09

27.09

30.09

4.10

7.10

11.10

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

«Буряад басаган» туужа (7 час)

Эртэ урда сагай буряад басаганай хуби заяан

Мγнөө γеын буряад басаганай хуби заяан

«Буряад басаган» – саашанхи бγлэг

Жаргалмаагай дγрэ

Хулгана хγгшэнэй дγрэ

Норбын, Гэрэлтын дγрэнγγд

Хγнэй нэрэ дээрэ γргэн, тэрэнэй сэдьхэлэй байдал харуулhан зохёол.

Жаргалмаагай дγрэ;

Хулгана хγгшэнэй ябадал шγγмжэлгэ;

Жаргалмаагай досоохи байдал;

Норбын дγрэ гаргалга;

Гэрэлтэ Халзанов – шэнэ γеын хγбγγн, абарагша;

Жаргалмаагай саашанхи хуби заяан

Уншаха

Уран гоёор уншаха;

Асуудалнуудта харюусаха

Хγнэй нэрэ дээрэ γргэн, тэрэнэй сэдьхэлэй байдал харуулhан зохёол.

Жаргалмаагай дγрэ;

Хулгана хγгшэнэй ябадал шγγмжэлгэ;

Жаргалмаагай досоохи байдал;

Норбын дγрэ гаргалга;

Гэрэлтэ Халзанов – шэнэ γеын хγбγγн, абарагша;

Жаргалмаагай саашанхи хуби заяан

Уншаха

Бγлэг бγхэндэ 5-5 асуудалнуу-дые бэе бэедээ бэлдэхэ;

13

15.10

Х/х Сочинени

«Эхэнэрэй хуби заяан тγγхэдэ ба уран зохёолдо»

14

18.10

Шалгалтын хγдэлмэри

15

21.10

Диктант  Алдуугγйгөөр, сэбэрээр бэшэхэ дадал

16

25.10

1 час

Найруулга «Би шэнэ hургуулиин hурагшаб»

Шэнэ, hаруул, сэбэр hургуулида hуража эхилхэдэтнай,  танай урда  ямар зорилгонууд табигданаб, юун ондоо болооб г.м. өөрынгөө hанал бодол бэшэхэ

Найруулга «Би шэнэ hургуулиин hурагшаб»

өөрынгөө hанал бодол найруулан бэшэхэ дадал

Дууhан бэшэхэ

Уран шγлэгэй анализ

17

29.10

1 час

Ц-Б.Бадмаев «Гурбан мөөртэй машинахан»

Гол удха

Уран гоёор уншалга;

Кассетэ дээрэ шγлэг шагналга

Һурагшад иимэнууд юумэ мэдэхэ ёhотой:

-10-11 классуудта шудалhан асуудалнуудаар статьянуудай,хэлэhэн гол баримтануудые;

Уран гоёор уншалга

18

19

1.11

1 час

1 час

Д.Улзытуевай, Г.Чимитовай, С.Д.Ангабаевай,

Г.Дашабыловай шγлэгγγдые уншалга

Анализ хэлгэ:

Толгой холбуулга, hγγл холбуулга, ритм;

Эпитет, метафора, гипербола, параллелизм, дабталга, олицетворении г.м.

Уран гоёор уншалга;

Уран аргануудые олохо

Анализ

Б.Н. Ябжанов  «Нулимса»

20

11.11

1 час

Б.Р.Ябжанов – прозаик, Тγнхэн нютагаа тγγрээгшэ

Б.Р.Ябжанов – прозаик, Тγнхэн нютагаа тγγрээгшэ

Уншаха.

конспект

-литература соо харуулагдаhан арадай түүхэтэ замай шухала шатануудые;

Конспект,

«Нулимса»

уншаха

21

15.11

1 час

«Нулимса» рассказ

«Нулимса» рассказ

Содбо γбгэжөөлэй хэhэн гэм.

Рассказ анализ хэхэ дадал

«Гэмынь урдаа, гэмшэлынь хойноо» гэhэн оньhон γгэ энэ рассказтай тааруулан шγγлбэри хэхэ.

Хар – кэ γгэлгэ.

Нохойнуу-дыень зэргэсγγлхэ.

Н.Г.Дамдиновай зохёолнууд

22

18.11

1 час

Н.Г.Дамдинов – манай нютагай уран зохёолшо

Шэнэ номуудтайнь танилсуулха;

Ород хэлэн дээрэ оршуулагдаhан шγлэгγγдтэйнь танилсаха.

Ород хэлэн дээрэ оршуулагдаhан шγлэгγγдыень уншаха.

өөhэдөө оршуулга хэжэ туршаха.

-зохёол соо харуулагдаhан үе сагай шэнжэ;

-10-11 классуудта шудалагдаhан уран зохёолшодой ажабайдалhаа ба зохёохы ажал ябуулгаhаа тон шухала мэдээсэлнүүдые;

-уран зохёолнуудай текстнүүдые;

Конспект

Шγлэг сээжэлдэхэ

23

22.11

1 час

«Эсэгын нэрэ» поэмэ

Нэгэдэхи бγлэгэй удха

Эсэгынгээ нэрэ мγнхэлhэнииень;

Ангин дайсан

Уран гоёор уншалга

Удхадань дγтэрхыгөөр хөөрэхэ

24

25.11

1 час

Хоёрдохи – гурбадахи бγлэгγγдэй удха

Аха – гэрэй найдал

Нэрэнь сагаарагдаа

Уран гоёор уншалга.

Хөөрэлгэ.

Аха хγн тухай оньhон γгэнγγдые олохо – шэнжэлэл-гын ажал.

25

29.11

1 час

«Мγшэтэ харгы»

1-4 сонедγγд

Дэлхэйн байдал

уншалга

Уран гоёор уншалга

26

2.12

1 час

4-8 сонедγγд

Хамтын байдал

Оньhон техникэ

Ажахын хγгжэлтэ

Уран гоёор уншалга

Уран аргануудай шγγлбэри

27

6.12

1 час

9-12 сонедγγд

Уран зохёолшын γγргэ

Ойлгогдоогγй γгэнγγдэй тайлбари

Уншаха

Хөөрэхэ

28

9.12

1 час

13-14 сонедγγд. Дабталга

Гурбан гол удха:

Октябрь,

Ленинэй hургаал,

социализм

Ород хэлэн дээрэхи оршуулгыень уншаха, зэргэсγγлхэ

1 сонет сээжэлдэхэ

29

13.12

1 час

Литературна теори: сонет ба сонедэй гγрлөө

Сонет

Сонедγγдэй гγрлөө

Магистрал

Хари литературын сонет уншаха

Шэнжэлэл

Д.-Р.О.Батожабай «Төөригдэhэн хуби заяан»

30

16.12

1 час

Д.О.Батожабайн намтар ба зохёохы зам.

Трилоги тухай юрэнхы мэдэсэ.

Артист, летчик, уран зурааша, драматург, прозаик, киносценарист

Хронологическа таблица бэшэхэ

-11 класста үзэгдэhэн зохёолнуудай сюжет, байгуулгын(композициин )онсо янза, гол үйлэдэгшэ нюурнуудай бодото түүхэдэ ба бүхы хүн түрэлтэндэ хабаатай  типическэ удха шанартай зан абари;

-уран зохёолой образ, литературна тип, арадша, реализм, уран зохёлошын зохёон бэшэхэ маяг(найруулга) гэhэн ойлгосонуудай шанар шэнжэ;

- үзэгдэhэн зохёолнуудай уран hайханай тусгаар онсо шэнжэ;

-эпос, лирикэ, драма ба тэдэнэй жанрнууд.

Уншаха, хөөрэхэ

31

20.12

1 час

XIX зуун жэлэй эсэсэй γеын байдал зохёол соо харуулhаниинь

«Гэмтэн баригдаба»

Туваан Хамба

Буддын шажан

Уран гоёор уншалга

Тγγхэтэй холбоо элирγγлхэ

Уншаха, хөөрэхэ

32

23.12

1 час

Ой соо

Аламжа ба Жалмын дγрэ

hорилго

Талын буряадай гурим

Талын хγнэй баруун зγгэй хγнhөө илгаа элирγγлхэ

Хөөрэхэ

Асуудал-нуудта харюусаха

33

27.12

1 час

Далай ламын шагнал

Буряад барилдаанай ёhо

Шара Дамбын дγрэ

Уран аргануудые элирγγлхэ

Хэhэг сээжэлдэхэ

34

30.12

1 час

Хара hаналай далда хэлсээн

Тагнуулшан

Тγбэд гγрэн

Уран гоёор уншалга

Тγбэд гγрэн тухай мэдэсэ бэлдэхэ

35

6.01

1 час

Ригбии хамба нирваанай жγhэ бариба

Японой тагнуулшан Ямадзука – Энхэ Тайван Англиин аяншан Гордон – Очир тайжа

Уншалга

Хөөрэлгэ

Хөөрэхэ

36

10.01

1 час

Аламжа Жалма хоёрой

хуби заяан

Балбар – «Амиды бурхан»

Хөөрэлгэ

(номhоонь ородооршье, буряадааршье уншаха)

өөhэдөө тест зохёохо

Зураг зураха

Характерис-тикэ бэшэхэ

37

13.01

1 час

Ван – Тγмэрэй дγрэ

Арад зоной тγлөө тэмсэл

Ван – Тγмэрэй зураглаhан γгэнγγдые элирγγлхэ

Характеристикэ бэшэхэ

38

17.01

1 час

Сооро буудуулhан туг.

Буладай дγрэ.

Искрова

Революционно бодол

Буладай наhан

Бэшэхэ

39

20.01

1 час

Баяшуулай ба ламанарай дγрэнγγд.

Буддын шажанай нэрэ томьёонууд

Буддын шажан

Буддын шажанай hургаалнуудые оложо бэшэхэ

Нэрэ томьёонууд – оршуулга

40

24.01

1 час

Литературна теори: трилоги тухай ойлгосо. Трилогии соохи композици,  сюжет

Трилоги

Дабталга

Конспект

41

42

27.01

31.01

1 час

1 час

Х/х - сочинени

«Аламжын хуби заяан»

«Жаргал гээшэ юун бэ?» (Трилогиин удхаар)

Найруулга - бодомжолго

Найруулан бэшэлгэ

«Жаргал гээшэ юун бэ?» (hурагшадай hанамжа)

Д.З.Жалсараев «Газар дэлхэйн дуунууд», «Гол ехэ харгы»

43

3.02

1 час

Д.З.Жалсараевай намтар ба зохёохы зам

Лекци

Д.З.Жалсараевай намтар ба зохёохы зам

Тобшохоноор бэшэхэ

Хөөрэхэ

44

7.02

1 час

«Газар дэлхэйн дуунууд»

Шγлэгγγдэй цикл

Байгуулгын ба уран аргануудай хэрэглэлгын талаар шэнжэлэл

Уншаха

45

10.02

1 час

1 час

Текстын шэнжэлэл

Текстын шэнжэлэл

Уран арганууд

Уншаха

46

14.02

1 час

«Гол ехэ харгы»

Зγргэ, харгы, зам, тракт

Уншаха, ойлгогдоогγй  γгэнγγдэй удха элирγγлхэ

Уншаха. Хөөрэхэ

А.А.Бальбуров «Зэдэлээтэ зэбэнγγд»

47

17.02

1 час

А.Бальбуровай намтар ба зохёохы зам

Прозаик,

драматург

Уншаха

Һурагшад иимэ юумэнуудые  шадаха зэргэтэй:

-зохёолнүүдые гү,али хэhэгүүдые,мүн сээжэлдэhэнээ  тодо уранаар уншажа;

--зохёолой гол зорилго элирүүлжэ;

- сюжедэй, байгуулгын(композициин ) зүйлнүүдэй, образуудай гурим ба зураглан тобойлгожо харуулха  хэлэнэй арга боломжонуудай  үүргые тодорхойлжо

-нэгэ гү,али хэдэн  зохёолнуудай геройнуудые зэргэсүүлэн, зохёолой герой тухай хэлэхэ;

Конспект

48

21.02

1 час

«Зэдэлээтэ зэбэнγγд»

Ондри, Магринын, Ута Мархаасай дγрэнγγд

Бөө мγргэл

Уран гоёор уншалга

Уран гоёор уншалга, хөөрэлгэ

49

24.02

1 час

Савелий Кузнецовай дγрэ

Интеллигенциин тγлөөлэгшэнэр

Интеллигент

Уран гоёор уншалга

Характерис-тикэ

50

28.02

1 час

Баяшуулай дγрэнγγд

Ханта Дорондоевой, Пилай бөө, Питрай, Гальперэй  дγрэнγγд

Хγнэй жаргал гээшэ алта мγнгэнhөө бэшэ, Харин γнэн сэдьхэлhээ, сэбэр hайхан hэшхэлhээ

Зэргэсγγлэн шэнжэлэл

Уншаха. Хөөрэхэ

51

3.03

1 час

Эхэнэрнγγдэй дγрэнγγд: Сыпин, Манюу, Магрина.

Дарлалта

Уран гоёор уншалга

Хөөрэхэ

Тест бэлдэхэ

52

7.03

1 час

Х/х найруулга

«Хγнэй жаргал алта мγнгэнhөө бэшэ юм»

Жаргал гээшэ юун бэ?

Тγсэб зохёожо, найруулга бэшэлгэ

Дабтаха

Ц.А.Жимбиев «Гал могой жэл»

53

10.03

1 час

Ц.А.Жимбиевай намтар ба зохёохы зам

Поэт, прозаик

Конспект,

Реферат хамгаалга

-уншаhан зохёолоор үгэhэн сэгнэлтэеэ баримталжа;

-уран зохёол тодо уранаар уншажа;

-оорынгоо hанамжые аман ба бэшэмэл хэлэлгээр дамжуулха түсэб табижа;

Хөөрэлгэ

54

14.03

1 час

1 час

«Гал могой жэл» роман

Дайнай γеын колхозой ажабайдал

Литэ

Хγдөө нютагай ажабайдал

Уншалга

Хөөрэлгэ

Тγсэб табиха

55

17.03

1 час

Үбгэд хγгшэдэй эдэбхитэй ажал

Нютагай γбгэд хγгшэдэй дурсалганууд

Уран гоёор уншалга

Хөөрэхэ

56

21.03

1 час

Эхэ, хээтэйн дγрэнγγд

Эхэ

Сэрэн-Дулма хээтэй

Уншалга

Уншаха,

Характеристикэ

57

31.03

1 час

Батожабайн дγрэ

Эдиршγγл

Характеристикэ

Текстын шэнжэлэл

58

4.04

1 час

Литературна теори:

Зохёол соохи хөөрэгшэ нюур

Композици

Лирическэ домоглолго

Романай байгуулга

Конспект,

Шэнжэлэл

Хөөрэхэ

бэшэхэ

59

60

7.04

11.04

1 час

Х/х  Сочинени «Батожаб Гомбоев – дайнай γеын эдиршγγл»,

«Батожаб Гомбоев – буряад уран зохёолнууд соохи залуу γеын геройнуудай эрхимγγдэйнь нэгэн»

Тγсэб табилган;

өөрынгөө hанал бодол найруулан бэшэхэ дадал

Сочинени бэшэлгэ

- үзэгдэhэн зохёолоор гү,али хэдэн зохёолнуудаар гол асуудалай шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой зохёолго (сочинени-бодомжо), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, публицистическэ   темэнүүдээр бодомжолготой (сочинени-

бодомжо) зохёожо

Д.А.Улзетуев «Ая Ганга»

61

14.04

1 час

Д.А.Улзетуевай намтар ба зохёохы зам

Д.А.Улзетуевай намтар ба зохёохы зам

Слайдова презентаци хамгаалга

-литературын асуудалнуудаар бэшэhэн хүдэлмэреэр тезисүүдые ба конспектнуудые табижа;

--нэгэ гү,али хэдэн материалнууд дээрэ  үндэhэлэн  литературна темэдэ элидхэл гү,али реферат бэшэжэ;

Конспект

62

63

64

18.04

21.04

25.04

3 час

«Ая Ганга»

Шγлэгγγдэй цикл

Уран гоёор уншалга

Хэhэг сээжэлдэхэ

65

28.04

1 час

«Шэбэртэ», «Буряад орон»

Литературна шγγлбэри

Уран гоёор уншалга

Сээжэлдэхэ

66

2.05

1 час

Литературна теори:

Арадай аман зохёолой шγлэг зохёолгодо нγлөөн

Арадай аман зохёол

шэнжэлэл

Уншаха

(ородоор уншаха)

67

68

5.05

9.05

2 час

Шалгалтын хγдэлмэри

Жэлэй hγγлээрхи шалгалта

-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан фильмнууд дээрэ, теледамжуулгануудаар,зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар,шагнаhан хүгжэмоор рецензи бэшэжэ.

Практические занятия

Хамта дээрээ: 68 час:

  1. Уран зохёол γзэлгэдэ: 53 час
  2. Бэшэгэй хγдэлмэри: 8 час
  3. Литературна теори: 4 час
  4. Шалгалтын хγдэлмэри: 3 час (багшын γзэмжөөр)

Требования к уровню подготовки учащихся, обучающихся по данной программе.

Дунда hургуулиие дуургэжэ байгаа hурагшадай мэдэсэ,шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд.

Һурагшад иимэнууд юумэ мэдэхэ ёhотой:

-10-11 классуудта шудалhан асуудалнуудаар статьянуудай,хэлэhэн гол баримтануудые;

-литература соо харуулагдаhан арадай түүхэтэ замай шухала шатануудые;

-зохёол соо харуулагдаhан үе сагай шэнжэ;

-10-11 классуудта шудалагдаhан уран зохёолшодой ажабайдалhаа ба зохёохы ажал ябуулгаhаа тон шухала мэдээсэлнүүдые;

-уран зохёолнуудай текстнүүдые;

-11 класста үзэгдэhэн зохёолнуудай сюжет, байгуулгын(композициин )онсо янза, гол үйлэдэгшэ нюурнуудай бодото түүхэдэ ба бүхы хүн түрэлтэндэ хабаатай  типическэ удха шанартай зан абари;

-уран зохёолой образ, литературна тип, арадша, реализм, уран зохёлошын зохёон бэшэхэ маяг(найруулга) гэhэн ойлгосонуудай шанар шэнжэ;

- үзэгдэhэн зохёолнуудай уран hайханай тусгаар онсо шэнжэ;

-эпос, лирикэ, драма ба тэдэнэй жанрнууд.

 

Һурагшад иимэ юумэнуудые  шадаха зэргэтэй:

-зохёолнүүдые гү,али хэhэгүүдые,мүн сээжэлдэhэнээ  тодо уранаар уншажа;

--зохёолой гол зорилго элирүүлжэ;

- сюжедэй, байгуулгын(композициин ) зүйлнүүдэй, образуудай гурим ба зураглан тобойлгожо харуулха  хэлэнэй арга боломжонуудай  үүргые тодорхойлжо

-нэгэ гү,али хэдэн  зохёолнуудай геройнуудые зэргэсүүлэн, зохёолой герой тухай хэлэхэ;

-уншаhан зохёолоор үгэhэн сэгнэлтэеэ баримталжа;

-уран зохёол тодо уранаар уншажа;

-оорынгоо hанамжые аман ба бэшэмэл хэлэлгээр дамжуулха түсэб табижа;

- үзэгдэhэн зохёолоор гү,али хэдэн зохёолнуудаар гол асуудалай шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой зохёолго (сочинени-бодомжо), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, публицистическэ   темэнүүдээр бодомжолготой (сочинени-

бодомжо) зохёожо;

-литературын асуудалнуудаар бэшэhэн хүдэлмэреэр тезисүүдые ба конспектнуудые табижа;

--нэгэ гү,али хэдэн материалнууд дээрэ  үндэhэлэн  литературна темэдэ элидхэл гү,али реферат бэшэжэ;

-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан фильмнууд дээрэ, теледамжуулгануудаар,зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар,шагнаhан хүгжэмоор рецензи бэшэжэ.

Система оценивания

Сочинени бэшэлгэ.

I.Бэшэхэ гүрим.

 1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл.Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын тулоо; 2) зуб бэшэлгын тулоо

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо.Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Шүлэг уран гоёор уншалга

Критернүүд ба параметрнууд

«1»

«2»

«3»

«4»

«5»

Шүлэг уншаад,

удхыень мэдэнэ

Уран гоёо бэшэ,

олон тордиhо-

тойгоор

Уран гоёор бэшэ, 2-3

тордиhо-

тойгоор

Бага зэргэ гоёор,

тордиhо-

тойгоор

Уран

гоёор,

тордиhо-

тойгоор  

Перечень учебно-методического обеспечения.

        Хэрэглэгдэхэ литература

Шухала литература:

  1. « Буряад литература» хрестомати, 11 кл., У-У «Бэлиг», 1996 он,

Г.О.туденов, Ж.Д.Жамбуева, Д-Ц.Ш.Шойдоков, С.С.Тыхеева.

  1.  « Буряад литература» учебник, 11 кл., У-У «Бэлиг», 1996 он,

С.Ж.Балданов, Д.Ц. Бальжинимаев, В.Б.Махатов, Г.О.Туденов.

   Туhаламжа литература:

1. Ускеева В.Ш.,Цыренова Ц.Б.,Жамбуева Ж.Д.

       «Турэлхи литература», Улан-Удэ, 2001 год

       2.     Буряад литератураар тестнууд.

       3.  Г.С.Санжадаева «Новые технологии на уроках литературы»

              Научно методическое пособие ,У-У, изд-во «Бэлиг»,2006

  1.          Г.С.Санжадаева «Методика анализа художественной прозы» У-Удэ, 2008г.
  2. Г.С.Санжадаева, Н.В.Пашина,И.В.Казарцева «Уроки литературы в современной школе на основе педагогических технологий»

 У-Удэ, 2007г.

      6       В.Б.Махатов «Буряад уран зохёол зааха методико»

      7. Г.О. Туденов, Ж.Д. Жамбуева, Д.Ц.Шойдоков,С.С.Тыхеева.

             Түрэлхи литература- хрестомати, Улан-Удэ, 1996 год

      8. Г.О. Туденов, Ж.Д. Жамбуева,

               Түрэлхи литература-учебник, Улан-Удэ, 1996 год

Приложение

Контрольно-измерительные материалы

  1. Изложени

АЛЕКСАНДР ЛЫГДЕНОВЭЙ ЗОХЕОЛНУУДhАА.

Алтан сэргэ.

Саг сагтаа... Дайнай урдахана бодхоогдоhон урсахан гэр хажуу тээшээ тγригдэжэ, hууридань томо гэгшын байшан баригдаба. Гэрэйнь эзэнэй ан-бун гэжэ амгалан ажаhуужа, арюун сэбэр байдалай газаа досоогуур γзэгдөөшье hаань, сэргэ зарим сагтаа уйдхар гунигта абтадаг болобо. Али магад, өөрөө хуушарантажа, γбгэржэ γмхиржэ захалба гγ? Хара хирээнγγдэй хаагалалдаха, гал могойнуудай галзуурха сагуудай газар дээгγγр γсөөн γзэгдэдэг болоошье hаань, монгол туургата арад зоной hγр hγлдэнь болохо морин эрдэни мартагдажа, энэ урсахан гэр мэтэ хажуу тээшээ тγригдэжэ эхилбэ гγ?

Yйлсэ гудамжаар хγнхинγγр дуутай, хγсэ шадалтай тγмэр моридой харайлдажа эхилхэдэ, алдар суута агта моридой жолоое тогтоожо абахань Алтан сэргэдэ тон хомор болошобо. Нэгэтэ буурал толгойтой боложо, γбгэржэ бγгтыhэн эсэгэдээ өөрөө эсэгэ болошоhон хγбγγниинь иигэжэ хандаба:

-Аба, энэ танай γбгэ эсэгэтэеэ сугтаа бодхооhон сэргэ машинаяа газаагаа табихадамни hаалта хэнэ, абажа хаяхамни гγ?

Мγнөөнэй сагай хубилалтануудые хуу ойлгожо байhан γбгэжөөл:

-Зай, тиигээд… тиихэл болоо гγбши даа, - гэжэ уруу дуруугаар дуугархаhаа ондоо юумэ хэлэжэ шадаагγй hэн.

Yглөө γглөөгγγрынь γндэр наhатай γбгэжөөл орой бодобо. Наhан ябантошоо, γни холо  γрзэгэрхэн хγбγγн ябахадаал иигэжэ нойртоо диилдэгшэ hэн. Yбгэн таягаа тулаhаар газаашаа гараба. Теэд тэрэ гэшхγγр дээрээ зог татан байшаба. Хари, муу бэшэ, hайн лэ хγбγγн хγл дээрээ γндыгөө hэн. Юуб гэхэдэ, γбгэ эсэгэтэйгээ сугтаа бодхооhон, мγнөө боробтор хара болошоһон хуушан сэргэнь абташа хаягдаагүй, хуушан һууридаа байба. Үшөө саашань адаглажа харахадань, хүбүүнэйнь хүбүүн, арбаад гаран наһатай аша хүбүүхэниинь, самсынгаа хормойдо шулуу суглуулжа асараад, сэргын хажууда хаяжа байба. (225 үгэ)

  1. Тест.

Чимит Цыдендамбаев « Буряад басаган»

  1. Жаргалмааагай хадам эхын нэрэ хэлэгты.
  1. Дулма
  2. Ханда
  3. Хулгана
  1. Ханда ямар үнеэгээ гамнадаг, хайрладаг, бүлеэхэн уһанда зуураһан байгааб?
  1. Улаагшан
  2. Хүригшэн
  3. Алагшан.
  1. Жаргалма хэндэ эгээ һүүлдэ сай аягалжа “эреэн хэлэтэй” гүүлэнэб?
  1. Дарида
  2. Хандада
  3. Хулганада
  1. Жаргалма ямар юумэн соо талха таһа даража хээд, Хулгана абгайда абаашажа үгөөб?
  1. Аяга
  2. Улхан
  3. Табаг
  1. Жаргалма ямар шубуудые бурханай шубууд гэжэ хэлэнэб?
  1. Хараасгай
  2. Гулабхаа
  3. Борбилоо
  1. Жаргалмаагай хадамда гараһан нютагай нэрэ хэлэгты.
  1. Татуур
  2. Байсата
  3. Шанаа
  1. Норбо үбгэниинь ямар ажалтайб?
  1. Түмэршэ дархан
  2. Модошо дархан
  3. Малшан

  1. Шанаа нютагта хэды айл ажаһуунаб?
  1. Гушан долоо
  2. Гуша
  3. Дүшэн долоо
  1. Жаргалмаагай ехэ яаралтай түргэн Шанаагаа бусахадань, Норбо үбгэниинь ямараар угтааб?
  1. Баяртайгаар
  2. Хүйтөөр
  3. Муугаар
  1. Сабидар моринойнь юуень залуу хүбүүн татажа үгөөб?
  1. Хазаар
  2. Жолоо
  3. улам
  1. Жаргалма моринойнгоо ябашахада ямараар абяа гарааб?
  1. Хашхарба
  2. Шашхарба
  3. Бархирба
  1. Жаргалма хэды наһатайб?
  1. Арбан долоо
  2. Хори
  3. Хорин гурба
  1. Жаргалмаагай ами наһыень абарһан хүбүүнэйнэрэ хэн бэ?
  1. Норбо
  2. Очир
  3. Гэрэлтэ
  1. Норбын ерэхэдэ, жаргалма мориндоо мордожо, ямар зүг шэглэн ябааб?
  1. Баруун
  2. Зуун
  3. Урда
  1. Хулгана абгайтай харгыда уулзахадань, тэрэнь хаанаһаа ябааб?
  1. Дасанһаа
  2. Айлһаа
  3. Нютагһаа.

        

  1. Шалгалтын хүдэлмэри «Гал могой жэл»

 

- Юундэ Батажаб моришон болохо дуратайб?

(Одоо дуратай мориео унаад ябахаш.)

- Дуратай моринойнь нэрэ ямар бэ? (Хурин хээр)

- Юундэ хурин хээр хубуунэй дуратай мориниинь бэ?

(Эсэгыень хурдан морин ухэлhоо абараа.)

- Юундэ хурин хээр хубуундэ хазаараа углуулжа угоогуйб? (Бишыхан гээд бahана.)

- Хайшан гээд Батажаб хазаарлааб?

(Намайе набтар гэжэ наадалагша гу, али яагшаб.Би ульмы дээрээ ундыжэ байгаад лэ, хазаарлаа болобоб.)

- Юундэ колхозой морид туранхайнууд бэ?

(Эдэнэр хабарай тарилгьrn уедэ алдатараа худэлhэн юумэд.)

- hурэгые толгойлhон мориной нэрэ нэрлэгты. Юу энэ морин зуунхэйб? (Тахим тahархай боотол-хонхо зуунхэй юумэ наяргана.)

- Юундэ Тахим тahархай гэжэ нэрэтэй болооб?

(Гуринха шонодо зуулгahан аад лэ, хурдан гуйгоошэ байhандаа амиды мэндэ гарасалдahан юм.)

- Ямар морид энэ hурэг соонь бииб?

- Карточкануудаар ажал.

Нэгэ карточканууд соо моридой нэрэнууд

Нугоо карточканууд соо моридой зангууд

Даабари: Мориной нэрэдэнь зангыень тааруулха.

1.Шаргалдай

2.Табгай саган

3.Ундэр боро

4.Бухэтэр боро

5.Цыган соохор

6.Тоонтэй хара

7.Халтагша гуун



Предварительный просмотр:

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа

«Согласовано»                                                                         «Согласовано»                                                          «Утверждено»                                        

Руководитель МО                                                            Заместитель директора по УВР                                Директор школы

______/______________/                                                  _________/ ________________/                                  _________/______________/

 ФИО                                                                                      ФИО

Протокол№_____от                                                             «_______»______________2013г.                             Приказ №________от

«______»____________2013г.                                                                                                                                  «______»________________2013г.

Рабочая программа:

Учебный курс: Бурятская литература

Уровень обучения, класс: основное общее, 6 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В.., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

С.Улюнхан

2013

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Курс рассчитан на 3  часа в неделю (всего 102  часа  в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК «Буряад литература » Учебник, 6 класс (В.Ш.Ускеева., Ц.Б.Цыренова., Ж.Д.Жамбуева., Улаан - Удэ, Буряад номой хэблэл, 1993 он;

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

Цели и задачи обучения бурятской литературе

Обучение бурятскому языку  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма, любви и уважения к литературе;

-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции;

формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных  произведений;

развитие устной и письменной речи учащихся

-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;

-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.

Обучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);

  1. социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  2. компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  3. учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе

Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)

Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)

Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.

Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.

Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы.

 Реализация дидактических принципов:

 -Принцип воспитывающего обучения (создание условий формулирования личности в целом);

-Принцип научности(содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы -                    литературоведения, литературной критики.

На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

   -Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в      жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

 Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся, организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся, правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

Национально-региональный компонент программы представлен  развитием  письменной  речи на обычаях и традициях бурятского народа   и составляет 10% от общего количества часов.

            Организация образовательного процесса.

При реализации программы будут применяться различные методы обучения. Для мотивации, формирования интереса к учению запланировано применение познавательных игр, учебных дискуссий, методов эмоционального стимулирования (опора на жизненный опыт, создание ситуаций успеха), методов интеллектуального стимулирования (творческие задания, «мозговой штурм»).

Эффективное усвоение знаний предполагает такую организацию познавательной деятельности учащихся, при которой учебный материал становится предметом активных мыслительных и практических действий каждого ребенка. Поэтому на уроках, помимо традиционных словесных, наглядных и практических методов обучения, будут применяться и другие: логические (индуктивные, дедуктивные, сравнения, сопоставления, аналогии, анализа, синтеза, выделения главного, конкретизации, обобщения, систематизации), проблемные, частично-поисковые, исследовательские. Для контроля и коррекции знаний на уроках будут использоваться методы устном и письменного контроля.

Технологии обучения в отличие от методики преподавания предполагают разработку содержания и способов организации деятельности самих школьников, исходя из этого положения, на уроках будет применяться технология адаптивного обучения. Центральное место при использовании адаптивной технологии отводится ученику, его деятельности, качествам его личности. Учение школьника рассматривается, прежде всего, как процесс, особое внимание уделяется формированию его учебных умений, при этом деятельность учащихся совершается совместно с учителем, индивидуально с учителем и самостоятельно под руководством учителя. Учение в условиях применения технологии адаптивного обучения становится преимущественно активной самостоятельной деятельностью: это выполнение лабораторных и практических работ, индивидуальная работа с учителем, контроль знаний.

Календарно-тематический план

Дата проведения

Факти

чески проведено

Количество часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Темэ 1. Арадуудай хани барисаан (5ч)

1.

3.09

1

Арадуудай хани барисаан

Арадуудай хани барисаан тухай ажал ябуулха. Манда эб найрамдал хэрэгтэй. Эб найрамдалай хэрэгтэ хубияа оруулха.

Номоор ажал: зураг зураха, рассказ бэшэхэ.

Асуудалнуудта харюу стр.3.

 Хани барисаан, эб найрамдал, дайнай удха шанар мэдэрхэ

Буряад арад тухай хөөрэхэ

2

5.09

1

Ангабаев С.Д «Минии нүхэд олон юм даа» шүлэг

Уран зохёолшын ажал шүүмжэлхэ, шүлэг дээрэ анализ хэжэ ойлгуулалтын хүдэлмэри ябуулха

Арадуудай хани барисаае харуулhан мүрнүүдые уншаха. Хани барисаан, хани нүхэсэл хүнүүдэй ажабайдалда ямар нүлөөтэйб?

Хани барисаан, эб найрамдал, олон ондоо яhатадай арадуут.

Уран гоёор уншаха, шүлэг сээжэлдэхэ стр.3

3

7.09

1

Ч. Цыдендамбаевай «Талын аадар» рассказ

Рассказай 1 бүлэгэй удха дээрэ ажал, Норжимо хүгшэнэй хөөрөөн. Зэргэсүүлгэнүүдые мэдэхэ болохо.

Уран гоёор уншаха. Байгаалиин үзэгдэл оложо уншаха. Зэргэсүүлгэнүүдые олохо.

Рассказай гол удха. Норжимо эжын ажабайдал мэдэрхэ

Стр. 5-11, 1-2 бүлэг уншаха

4

10.09

1

Уран уншалга

«Талын аадар»

рассказай  2 хэhэгэй анализ

Рассказ соо А.П. Чеховэй дүрэ

Буряад арадай урданай ажабайдал. А.П.Чеховэй буряад гэр бүлэдэ нүлөөн. Докторой абари зан тухай мэдэсэ.

Рассказай удхаар ажал, булэгтэ нэрэ hанаха.А.П.Чехов юундэ манай нютагаар аяншалааб?

А.П.Чехов хэн бэ? Үнэн болоhон ушарай удха ойлгохо.

Стр.2 асуудал 2-3 бэшэмэл харюу бэлдэхэ.

5

12.09

12.09

1

В.К.Петонов «Минии Росси»

Гүрэн тухай мэдэсэ абаха. Ород арадай буряад арадай хүгжэлтэдэ хуби оруулhан тухай. Россиие зураглаhан мүрнүүд. Логическа сохилто.

Гол удхыень дамжуулха. Шүлэг уран гоёор уншаха. Логическа сохилто дээрэ ажал ябуулха.

 Ород арадай буряад арадай хүгжэлтэдэ хуби оруулhан тухай мэдэсэ абаха.

Шүлэг соо  уран аргануудые олохо.

Стр. 12 -13, шэнэ үгэнүүдые олохо.

Тема 2. Оньhон, хошоо үгэнүүд болон үльгэрнүүд(9 ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

14.09

14.09

1

Оньhон, хошоо үгэнүүд

Арадай сэсэн мэргэн үгэнүүдые баримталха. Ажабайдалдаа хододоо хэрэглэхэ, аша туhыень мэдэрхэ.

Оньhон , хошоо үгэнүүдэй удха дээрэ ажал.Таабаринуудhаа илгаха.»Эрхые hуранхаар, бэрхые hура» темэдэ рассказ бэшэхэ

Сэсэн мэргэнүгэнүүд, ажабайдалда абажа ябаха хэрэгтэй

Өөрынгөө дураар 5 Оньhон үгэнүүдые сээжэлдэхэ.

2

17.09

17.09

1

Оньhон, хошоо үгэнүүд

Хошоо үгэнүүд. Ямар удхатайгаар хэрэглэгдэдэг бэ?

Хошоо үгэнүүдые ном hоо түүжэ бэшэхэ, удха дээрэнь ажал хэхэ.

Оньhон , хошоо үгэнүүдые бэе бэеhээнь илгажа шадаха

Өөрынгөө дураар 5 хошоо  үгэнүүдые сээжэлдэхэ.

3

19.09

19.09

1

Үльгэрнүүд

Үльгэрнүүд тухай тобшо мэдээн .

Арадай баялиг –Үльгэр. Үльгэрэй удхын шанар.

Арад бүхэнэй үльгэр мэдэхэ гүт? Ямар геройнуудтайб?

Асуудалнуудта харюу бэдэрхэ

Арад бүхэн өөрын Үльгэртэй. Буряад арадайнгаа  үльгэр мэдэхэ

Стр.18-20 уншаха, асуудалнуудта харюу бэдэрхэ

4

21.09

21.09

1

«Аламжа Мэргэн» (үльгэр) 1 бүлэг

«Аламжа Мэргэн» (үльгэр) 1 бүлэгэй удха

Уран гоёор уншаха. Удха дээрэ ажал хэхэ.

Үльгэр ямар удхатай байдаг байнаб?

Стр. 23,  2 бүлэг уншаха

5

24.09

24.09

1

Аламжа Мэргэнэй морин

Морин хүнэй ажабайдалда ямар аша асарнаб? Мориёо гамнаха, хүндэлхэ хэрэгтэй

Морин тухайнь таараха үгэнүүдые олохо. Мориной алдар соло дуулаха.  Зохёолой удхаар мориной зураг зураха.

 Мориёо гамнаха, хүндэлхэ хэрэгтэй. Морин - хүнэй эрхим нүхэр.

Стр.20 , асуудалнуудта харюу бэдэрхэ

6

26.09

26.09

1

Хоёр Зутан абганар тухай

Аламжа Мэргэнэй абганууд. Абганууд гэжэ хэд бэ? Абгануудай аашанууд

Юундэ Аламжада дурагүй байнаб? Абгануудай буруу талыень илгаруулха.

Хомхой хэбтэг ябадал хэрэгтэй бэшэ. Зүб харгы шэлэжэ, үнэн сэхээр ябаха хэрэгтэй

Абгануудта характеристикэ бэшэхэ.

7

28.09

28.09

1

Аламжа мэргэнэй Ягша Хара абгайтай тулалдажа, илалта туйлаhаниинь

Бүлэгэй шэнэ тэмсэл, удаадахи бэрхэшээл

Арадай геройн тэмсэл ба илалта тухай. Удаадахи бэрхэшээлнүүд.

Геройн тулаалдаан, эрэлхэг зориг

Түсэб табиха. Удхыень хөөрэхэ

8

8.10

8.10

1

Аламжа Мэргэн - эрэлхэг зоригтой баатар

Баатарай габьяа. Эрэлхэг зориг тухай мэдэсэ

Элдэббэрхэшээлнүүд ба тэрэнэй үрэ дүн

Баатар. Арадай герой

Инсценировко бэшэхэ, тэрэнээ анализ хэхэ

9

9.10

9.10

1

Үльгэр соохи фантастическэ найруулгануудай удха шанар

Фантастическэ удха. Тэрэнэй зохёолой  удхада гол үүргэ

Фантастическэ ямар зохёолнуудые уншаабта? Энэ зохёолтой юугээрээ адлиб?

Шэдитэ удха

Тэрэнэй байгуулга

Найруулга бэшэхэ. Темыень өөрөө олохо

Тема3. Сагай шэнжэ (37ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

10.10

10.10

1

Ц.Д.Ж - Бадараевич

Дамдинжапов рассказ «Юрын буряад эхэ»

Уран зохёолшотой танилсалга. Рассказтай танилсахадаа ямар сагта болоhон ушар байдал зурагланаб.

Конспект хэхэ.

1 бүлэгтэ нэрэ үгэхэ. Стр.51,  3 асуудалда харюу үгэхэ

 Эхын үүргэ ямар бэ? Эхэеэ гамнаха хэрэгтэй

Биографи конспект хэхэ.

Стр 51, 1-2 асуудалда харюу

2

12.10

12.10

1

Буряад эхэнэрэй хуби заяан

Урданай буряад эхэнэрэй хуби заяан, тэрэнэй ажабайдал ямар бэ?

Уран гоёор ойлгосотойгоор уншаад,  харин мүнөө сагта эхэнэр хүнэй байдал ямар бэ? Зэргэсүүлхэ

Эхэ, эхэнэрнүүдэй хуби заяан

1-дэхи булэг уншаха

3

13.10

13.10

1

Уран  уншалга.2 бүлэг

Шаби бүхэнэй уран уншалга шалгажа, тэрэнэй ойлгосо элирүүлхэ. Зохёолой удха дээрэ ажал

Часын тоогоор ураар уншаад, удхыень хэлэжэ үгэхэ. Удхаарнь зураг зураха

Ойлгосотойгоор,  түргөөр  уншажа шадаха болохо

2-дохи булэг уншаха стр. 51-56

4

15.10

15.10

1

МунМүнөөүеын ажабайдал

МунМүнөөүеын ажабайдал ясөх ямар бэ?

3 –дахи бүлэг уншаха, асуудалдануудые бэлдэхэ

Зоболон, уйдхар гашуудал

3 –дахи нюурhаа хөөрэхэ

5

16.10

16.10

1

Зохёолой уран арганууд

Ямар уран арганууд хэрэглэгдэнэб? Тэдэнэй онсо янза

Хэhэг сээжэлдэхэ.

Удхаарнь зураг зураха

Уран зохёолшын оролдоhон ажал ойлгожо абаха

Ямар уран аргануудые мэдэхэбта?

6

17.10

17.10

1

Найруулга « Минии эжы»

Бэшэмэл хэлэ хүгжөөхэ, эжы тухай материал мэдэхэ

Найруулга уран гоёор, ойлгосотойгоор бэшэжэ шадаха болохо

Эжы тухайгаа хөөрэхэ

Сочинени бэшэхэ темэ: «Юрын буряад эхэ»

7

19.10

19.10

1

Тест

Уншаhан зохёолой удхаар шалгалта

1-2 вариант болоод. Тестовэ асуудалнуудта харюу

Зохёолой удхаар шалгалта шадаха

Зохёол дабтаха, асууалнуудые бэлдэхэ

8

22.10

22.10

1

Буряад арадай мүнөөнэй ба урданай байдал

мүнөөнэй ба урданай байдал ямар бэ? Таанад юун гэжэ hананат?

Танай ерээдүйн хараа бодолнууд?

Сагай хубилалтанууд, эрилтэнүүд

мүнөөнэй байдал ямар бэ?

9

23.10

23.10

1

Л.Д.Тапхаев «Фермын үхибүүд»

Уран зохёолшын намтар. Фермэ дээрэхи ажал

Уран уншалга. Удха дээрэ ажал. Багшын асуудалнуудта харюу бэлдэхэ

Хүдөөгэй үхибүүдэй ажабайдал.

Ажал хүдэлмэри хэрэгтэй даа

Стр. 59 шүлэг сээжэлдэхэ  

10

26.10

26.10

1

Фермын үхибүүд

Үхибүүдэй наадан. Сагай хубилалта.

Таанад ямар ажал хэдэгбта? Зэргэсүүлхэ. Танай наадан ямар бэ?

Ажалай аша туhа ехэ даа

Шүлэг гэртэхинтэеэ анализ хэхэ

11

29.10

29.10

1

Ц.Б.Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга»

Уран зохёолшын намтар. Зохёолтой танилсалга. Нүхэсэл тухай мэдэсэ

Биографи уншаха, хөөрэхэ. Туужын 1-дэхи бүлэг уншаха

Нүхэсэл тухай мэдэсэ hуралсал тухай ойлгосо

Буряад арад ямар эдеэтэйб? Нэрлэхэ. Бэшэхэ

12

30.10

30.10

1

Буряад арадай hайн ёhо гуримууд

Буряад арадай hайн ёhо гуримууд, тэрэнээ сахиха, мэдэхэ

Таанад ямар  ёhо гуримууудые мэдэнэбта? Зохёол уншаха. 2-3-4 бүлэгэй удха

Сахижа ябахаhайн ёhо гуримууд

Стр. 71, 5-9 дэхи бүлэг уншаха

13

2.11

2.11

1

Буряад арадай аялдар зан

Баян буряад арад.

тэрэнэй  зөөлэн абари зан

Хэдыдэхи бүлэг соо буряад арадай гоё абари зан харуулагданаб? Тэрэниие олоод, уншаха. Булта хадуун абаха

Арадайнгаа зан абари мэдэхэ

Дэбтэртээ буулгажа бэшэхэ, эжы абаhаа туhа абаха

14

12.11

12.11

1

Холын айлшанай абари зан

Хани нүхэсэл, эб, нүхэд

Эрхим нүхэрөө угтан абалга

Танаад ямар нүхэдтэйбта? Танай Будын орондо яахабта? Жэшээ харуулха

Эрхим нүхэд хэрэгтэй даа! Буда Серёжа хоёрhоо эрхим жэшээ абая!

12 амитадай нэрэ мэдэхэ. Тэмээн тухай хөөрэхэ

15

13.11

13.11

1

Серёжа Буда хоёрой нүхэсэл

Эрхим нүхэдэй нүхэсэл бата бэхи, таhаршагүй холбоотой

Эрхим нүхэр сээжээр хөөрэхэ. 6-7-8-9 бүлэг уншаха

Нүхэдэй үүргэ

Уншаhан бүлэг соохи оньhон үгэнүүдые буулгаха

16

17.11

17.11

1

Буряад арадай ёhо заншал, нютагай заншални

Буряад арадай ёhо заншал

hургаал заабари

10 – дахи бүлэг, асуудалда харюу Зураг зураха

hургаал заабари

оньhон үгэнүүдэй удха дээрэ ажал хэхэ

17

19.11

19.11

1

Ажалда атаржаха, хүдэлмэри хүдэржэхэ

Ажал, хүдэлмэри Зохёолой гол удха

Хүдөө нютагай ажабайдал

11бүлэг уншаха, стр.82.Асуудалнуудые бэлдэхэ, удхаарнь зураг зураха

Ажал, хүдэлмэри хүндэ хэрэгтэй

12 бүлэг уншаха, стр. 87

18

20.11

20.11

1

«Зуун түхэригтэй байнхаар, зуун нүхэдтэй байха дээрэ»

Оньhон үгын удха

Зохёолой удхада тааруулха

«Олон нүхэдтэй болохын тула минии үүргэ»

Богонихон рассказ бэшэхэ

Нүхэд тухай сэсэн үгэнүүдые бэлдэхэ

Нүхэд заатагүй хэрэгтэй

Сёрежа Буда хоёрой нүхэсэл танда ямар байнаб? «Минии      нүхэр» найруулга бэшэхэ

19

23.11

23.11

1

«Эрхые hуранхаар, бэрхые hура»

Эрхэдэ бэшэ, бэрхэдэ hураха хэрэгтэй

Бэрхэ ябахада,  бэедэ туhатай

Оньhон үгын удха

тайлбарилха. Буда Серёжа хоёр ямар хүбүүд болоноб?

Эрхэ бэрхэ хоёрой илгарал мэдэрхэ. Эрхэдэ бэшэ, харин  бэрхэдэ hураха хэрэгтэй

Оньhон үгын удха

Тайлбарилха. Өөрыгөө шүүмжэлжэ бэшэхэ

20

26.11

26.11

1

Таабари таалсая. Шагай наадая. Хурамхаанда наададаг ёhо

Таабари хүнэй  ухаа бодол хурсадхаха

Шагай нааданай онсо

Буда Сёрёжые шагай нааданда hургалга

Таабаринуудые хэлсэхэ

Шагай наадаха

Шагайнуудые суглуулха

Таабариин онсо янза

Шагай наадан гоё даа!

Манай дунда хэндэ олон шагай бэ? Мүрысөөн

21

27.11

27.11

1

Г.Г.Чимитов - поэт

Уран зохёолшын намтар

Уран зохёолнуудтай танилсаха

Рефератта материал бэлдэхэ

Нэгэ зохёол уншаха

Поэт Г.Г.Чимитов

Конспект хэхэ стр.96-97

22

30.11

30.11

1

«Табан хурган» басни

Басниин удха

Арсалдаан, эб таhаралга

Ролёор уран уншалга

Зүб бурууе илгаха

Басни юу харуулнаб?

Басни, тэрэнэй зүб талань

Хэhэг  ураар уншаха,  сээжэлдэеэ бэлдэхэ

23

3.12

3.12

1

Зохёолой идейнэ удха

 Идейнэ удха

Зохёолhоо ямар илгаатайб?

Сценкэ наадаха.

Зүб бурууе илгаха

Басниин удха

Хэhэг сээжэлдэхэ

Минии туршалга

24

4.12

4.12

1

Басни тухай ойлгосо

Басни

Шог ёгто зохёол

Наадалhан, шүүмжэлhэн зохёол

Басни уншаад, зүб ба буруу талыень абаха

Басниин удха

План табажа, удхыень хөөрэхэ

25

7.12

7.12

1

«Эрэ тахяа» басни

Эрэ тахяагай аяг ааша

Басни хүнэй ажабайдалтай холбоон

Энэ зохёолой буруу талань ямар бэ? Илгаха, шүүмжэлхэ

Басниин удха дээрэ дүн гаргаха

Таанад эжы абадааа ямараар ханданабта? найруулга

26

10.12

10.12

1

Ч.Ц.Цыдендамбаевай  творчество

Уран зохёолшын намтар. Тэрэнэй  зохёолнууд

Конспект

Рефератта материал бэлдэхэ

Ч.Ц.Цыдендамбаев уран зохёолшо

Уран зохёолшын намтараар таблица зураха

27

11.12

11.12

1

Уран зохёолшын творческо зам

Уран зохёолшын зохёолнууд ба темэ

Урид уншаhан зохёолнуудаар асуудалнуудта харюу бэлдэхэ

Ч.Ц.Цыдендамбаев уран зохёолшо, зохёолнуудынь

Таблицаар кроссворд бэлдэхэ

28

14.12

14.12

1

«Шэнэ байшан» рассказай 1 бүлэг

Рассказай удха

Үри бэедээ эжы абын аша туhа

Санхирай Балданай бодол, саашанхи эрмэлзэл

Байшан түхеэрэлгэ

1 нюурhаа хөөрэхэ

29

17.12

17.12

1

2 бүлэг

Правлени соо Балданай гэр бариха тухай хөөрөөн тухай

Галанов түрүүлэгшын бодолнууд

Уран уншалга стр. 101-106.

 1-2 Асуудалнуудта харюу бэлдэхэ стр. 106.

Абын эрмэлзэл урагшатай

Зохёолой 2 бүлэгэй удхаар зураг зураха

30

18.12

18.12

1

4-5 бүлэг.

Хэшээл наадан. Аяншалга

Санхирай Балдантанда аяншалга

Зохёолой удхаар наада наадаха

Эжы абын ашые хайшан гэжэ харюулха ёhотойб? Асуудалда зүб харюу бэдэрхэ

Гэр бариха бэлэн хэрэг бэшэ

Түсэб табижа, зохёолой уншаhан бүлэг хөөрэхэ

31

21.12

21.12

1

  1. бүлэг. Уран уншалга

Дүй дүршэл шалгалта

Уран гоёор уншаха

Бүлэгэй удха мэдэхэ

Удхаарнь зураг зураха

32

24.12

24.12

1

6- бүлэг.

Шэнэ байшан  барилга

Шэнэ гэртэ орохын түлөө ехэхэн ажал хэрэгтэй гу? Асуудалда харюу бэлдэхэ

Түрүүшын алхамууд

Түрүүшын үдэрнүүд

Барилга хэхэдэ гоё даа

Стр.119 асуудалнууд 1,

33

25.12

25.12

1

Тест

Дадал ба ойлгосо шалгалта

Вариантаар ажал хэлгэ, тэдэнэй бэе бэеынгээ ажал шалгажа,  сэгнэлтэ табилга

Бүлэгэй удха мэдэхэ

Уншаха, стр.  115

34

28.12

28.12

1

Изложени «Тамхинай хорон»

Бэшэмэл дүй дүршэл шалгалта

Багшын уншаhан текстээр изложени бэшэхэ

Удхыень ойлгожо абаха

Дүрим дабтаха

35

14.01

14.01

1

7 бүлэг Санхирай Балданай эрмэлзэл

Эрэ хүнэй эрмэлзэл тухай хөөрэхэ

Арад зондоо хүндэтэй Санхирай Балданай байhые шүүмжэлгэ

Анализ хэхэ бэедээ туhатай юумэ шэлэн абаха

Эрэ хүнэй эрмэлзэл

36

15.01

15.01

1

Арад зоной аша туhа

Ямар аша туhа арад зон узүүлээб? Асуудалда харюу угэхэ

Ямар аша туhа арад зон узүүлээб? Асуудалда харюу угэхэ. Ураар уншаха

Арадтаа хүндэтэй хүн

Дэбтэртээ арад зоной туhа буулгажа бэшэхэ

37

18.01

18.01

1

Хамтын ажал  хүсэтэй  

 Хамтын ажал урагшатай

Тусэб табиха, удхаарнь хөөрэхэ

Зондо туhалха хэрэгтэй гү?

Хамтын ажал бүтэсэтэй, урагшатай

План табижа, удхыень текстэ адляар хөөрэхэ

Тема 4. Үлзытэ нютагай байгаали (26ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

21.01

21.01

1

Б.Д.Абидуев «Сонхоор малайhан hара»

Поэдэй уран шүлэгтэй танилсалга

Багшын уран гоёор уншахада анхарал хандуулха

Сэдьхэлэй гунигай мэдэрэл

Сээжэлдэхэ, стр.120 зохеол уранаар, тодоор уншаха

2

22.01

22.01

1

Лит. Теори  Пейзаж тухай

Пейзаж тухай хөөрэхэ

Байгаалиин зураглал олохо

Конспект, стр.121

Пейзажна лирикэ гэжэ юуб?

 Байгаали зураглалга

Пейзаж тухай мэдэхэ

3

25.01

25.01

1

Лит. Теори Олицетворени

Олицетворени тухай мэдэсэ

Олицетворени конспект, хадуун абаха

Амигүй юумые амитай болгохо

Олицетворени мэдэхэ болохо стр. 121.

4

28.01

28.01

1

Б-Д.Б.Батоев «Хээрын нүхэнэй нюуса»

Хрестоматиин  текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа hургаха.

 Зохеолой хэhэгээрнь түсэб табижа   hургаха.

Повестиин 1-2 бүлэг уншаха, стр.126 1, 2 асуудалда харюу бэлдэхэ

Дугар Баатар хоёр эрхим нүхэд тухай

Зохёолтой танилсаха, уншаха стр. 121-123

5

29.01

29.01

1

II бүлэг. Айдаhам хүрэнэ

Yзэжэ байhан зохёолой шухала үйлэнүүдые бэшэ үйлэнүүдhээнь илгажа hургаха

Гэртээ бусаагүй Дугар Баатар хоёрой байдал элирүүлхэ

Гэртэхинэй байдал зураглаха

Стр. 126, 3.4.5,6 бүлэг уншаха 2.3 асуудалда харюу бэдэрхэ

6

1.02

1.02

1

3,4,5 бүлэг.Дугар хаанаб? Бэдэрэлгэн

Зохёолой геройдо өөрын хэлэhэн үгэ, хэhэн хэрэг, үйлэ дээрэ үндэhэлhэн характеристикэ үгэхэ

Аймхай хүн арба үхэхэ. Ябаhан хүн яhа зууха сэсэн мэргэн үгэнүүдые тайлбарилха

Уншаhан бүлэгүүдэй удха ойлгохо  

Стр.126-134, 3-4 асуудалнуудта харюу үгэхэ

7

4.02

4.02

1

Ябаhан хүн яhа зууха

Оньhонүгэнүүдэй  удха тайлбарилха

Талын нүхэнэй нюуса тухай юу мэдэхэ болообта?

Ябаhан хүн юумэ олодог

Оньhонүгэнүүдэй  удха тайлбарилжа, танда иимэ ушар болоо  гү?

8

5.02

5.02

1

7 бүлэг.

Хилгааhанайэрмэг дээрэ  

Хилгааhанайэрмэг дээрэ  байха гэжэ юуб?

Аймшагтай ушар тухай

Эжы абын яаралга тухай

Текстэ дүтэ хөөрэхэстр. 134-136

Хилгааhанайэрмэг

План табиха Стр.137, 2 асуудалда  бэшэмэл  харюу хэхэ

9

8.02

8.02

1

Эдир шэнжэлэгшэд

Шэнжэлэгшэд

Гайхалтай ушарнууд гайтай даа

Өөрынгөө  hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха.

Шэнжэлэгшэд

10

12.02

12.02

Амиды шүдхэр

Шүдхэр гэжэ юуб? Hонин ушар

Өөрынгөө дураар шэлэжэ, уншаhан зохеол тухайгаа өөрынгөө hанамжа бэшэхэ

Нүхэнэй нюуса

9 бүлэг уншаха стр. 144

11

15.02

15.02

Тэхэмнайл үгыл!

Бүлэг бүхэндэ нэрэ hанаха

Удхаарнь зураг зураха

Текстэ дутэ хөөрэхэ

Нүхэнэй нюуса тухай

Стр.155, 1 асуудал

12

18.02

18.02

1

Таабариин тайлбари

11 Бүлэгэй тобшо удха

Зохёолой сюжет

Стр. 157 асуудалда хөөрэхэ

Нюуса таабари

Арадай гайхал

Баатар Дугар хоёрто характеристикэ

13

19.02

19.02

1

Хэлэ хүгжөөлгэ «Минии нютагай байгаали

Байгаалиин байдал

Нютагай гоё сэбэр агаар

«Минии нютагай баялиг» гэhэн хөөрэлдөө үнгэргөөд, рассказ гэртээ бэшэхыень бэлэдхэхэ.

Нютагай шэг шарай

Найруулга «Минии нютаг гоё даа!»

14

22.02

22.02

1

Баатар Дугар - эрхим нүхэд

Нүхэдэй бата бэхи харилсаан

Баатар Дугар хоёрто характеристикэ үгэхэ.

Эрхим нүхэд

Өөрынгөөнүхэртэ характеристикэ бэшэхэ

15

25.02

25.02

1

Классһаа гадуур уншалга

Ч.Цыдендамбаев 16«Геройн эхэ» шүлэг»

Ч.Цыдендамбаев

Геройн эхэ , эхын уйдхар гашуудал мэдэрхэ

Шулэг анализ хэхэ.

Манай нютагай геройнуудые нэрлэхэ

Герой

Эхын зоболон хубаалдаха

Уран гоёор уншаха, сээжэлдэхэ

Стр. 183 ном «Булагай эхин»

16

28.02

28.02

1

Лит. Теори. Шүлэгэй удха анализ

Литературна теори

Уран гоёор уншаха

Шулэг анализ хэхэ

Геройн нэрэ мүнхэ

Уран гоёор уншажа абаха

17

1.03

1.03

1

Классһаа гадуур үгтэһэн рассказууд (hурагшадай үзэмжөөр)

Hурагша өөрөө уншаха рассказ шэлэжэ абаха

Удха дээрэ ажал

Удхыень ойлгохо, шүүмжэлхэ

Хүсэд уншаха

18

4.03

4.03

1

Классһаа гадуур үгтэһэн рассказууд (hурагшадай үзэмжөөр

Hурагша өөрөө уншаха рассказ шэлэжэ абаха

Удха дээрэ ажал

Удхыень ойлгохо, шүүмжэлхэ

Удхаарнь зураг зураха

19

5.03

5.03

1

Д.Д.Дамдинов творчество

Уран зохёолшотой танилсаха, творчество шэнжэлхэ

Уран зохёолшын намтараар таблица зураха

Д.Д.Дамдинов Уран зохёолшон

Стр.158 шүлэг «Сэлэнгэ»

20

8.03

8.03

1

Шүлэг «Сэлэнгэ»

Сээжэлдэhэн зохёол уранаар, тодорхойгоор уншажаhургаха. Удхыень хадуун абаха

Шүлэгэй удхаар хөөрэхэ, стр. 159,  1-2 асуудалда харюу

Шүлэгэй удха

Удха анализ хэхэ

21

11.03

11.03

1

Республикын ажабайдалда Сэлэнгын үүргэ

Эпитедүүд, олицетворенинууд тухай ойлгосо дабтаха

Текст соо бэдэрхэ, жэшээ дээрэ харуулха

Эпитет, олицетворени илгажа шадаха

Эпитет, олицетворени олохо

22

12.03

12.03

1

Лит. Теори Лирикэ тухай ойлгосо

Лирикэ тухай ойлгосо

Лирикэ тухай  конспект хэхэ

Лирикэ тухай  

 Стр. 159, 3-4 асуудал

23

15.03

15.03

1

«Баян даа буряад тала» зураг

Зурагаар рассказ Буряад талын баялиг Байгаали зураглалга

Нютагайнгаа баялиг тухай сээжээр хэлэхэ

Байгаалиин баялиг гамнаха

Рассказ бэшэхэ стр.161.

Х.Х. «Баян даа буряад тала» рассказ

Зурагаар рассказ зохёохо,

Зураг зураха

24

18.03

18.03

Нютагайм эрхим хонишод

Худөө ажахын байдал тухай

Эрхим хонишод гэжэ хэд бэ?

Хонишодой ажал тухай

Хонишон эжы аба тухайгаа найруулга бэшэхэ

25

19.03

19.03

1

Шалгалтын хүдэлмэри

Дүй дүршэл шалгаха

Асуудалнуудта харюу бэлдэхэ

 Удхыень мэдэхэ

Бэхижүүлгэ хэхэ

26

22.03

22.03

1

Д.-Н.Дугаров «Түрэл нютагтаа» зураг

Нютагаймни шарай үзэсхэлэнтэ hайхан

Уран зураашад тухай материал ба зурагууд

Зураг тухай

Уран зураашад тухай материал бэлдэхэ, зурагуудые олохо, зураха

Нютаг тухайгаа

Гоё зураг зураха, удхаарнь  багахан рассказ бэшэхэ

Тема 5. Нэмэлтэ зохёолнууд(25ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

1.04

1.04

1

Ц.Н.Номтоев «Эдэбхи» рассказ

Рассказай удха тухай мэдэхэ

Эдир хүбүүдэй эдэбхи

Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ? Асуудалда харюу угэхэ

Эдэбхи тухай

1 бүлэг уншаха Стр.163.

2

2.04

2.04

1

Шэнэ шэнжэлэгшэд

Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ? Багшын табиhан асуудалда дүүрэн харюу үгэн хөөрэжэ, бэшэхэ.  

Өөрынгөө  hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха.

 Шэнжэлэгшэд гэжэ хэд бэ?

Стр.167, 2-3 асуудал харюу бэлдэхэ

3

5.04

5.04

1

Үбгэжөөл загаhа үсхэбэрилгэ

Загаhа үсхэбэрилгэ тухай

Шэнэ хараа бодолнууд

Өөрынгөө  hанамжые хэлэжэ, хөөрэжэ, түсэб табиха.

Загаhанай байдал

Стр.172, 3 бүлэг ураар уншаха, hанамжа бэшэхэ

4

8.04

8.04

1

IVбүлэг.

Загаhа шэнжэлэлгэ

Шэнжэлэлгэ тухай

Анхарал дура татаха

Өөрынгөө дураар шэлэжэ уншаhан зохеол тухайгаа өөрынгөө hанамжа бэшэхэ

Мэдэсэ абаха

Анхарал хандуулха

Стр, 182, 1-2 асуудал, сочинени бэшэхэ

5

9.04

9.04

1

Хизаар Ороноо шэнжэлэлгэ

Хизаар Ороноо шэнжэлэлгэ

 нютагаа шэнжэлхэ шудалха  

Бүлэг уншаха стр. 182. Дүн гаргаха

Хизаар Орон

Минии Орон

Минии нютаг

Материал суглуулха, өөрынгөө нютагаа шэнжэлхэ

6

12.04

12.04

1

«Минии нютаг гоё даа»

Нютагай байгаали

Нютагай баялиг мэдэрхэ  

 Найруулга бэшэхэ.

Нютаг тухайгаа фото зурагуудые суглуулха, материал бэлдэхэ

Нютаг сэнтэй юумэн байхагүй

Нютаг тухайгаа фото зурагуудые суглуулха, материал бэлдэхэ

7

15.04

15.04

1

Ч.Цыдендамбаевай шүлэгүүд

Уран зохёолшын шүлэгүүд, темэ

«Булагай эхин»  ном

Стр. 182-186 шэлэжэ абаха

Темыень илгаруулха

Өөрын дураар сээжэлдэхэ

8

16.04

16.04

1

Уран арганууд

Уран арганууд

Бэшэлгын дүй дүршэлнүүд

 Уран арганууд оложо, буулгаха

 Номоор ажал Уран уншалга

Минии туршалга

9

19.04

19.04

1

Шүлэг шүүлбэрилхэ заршам

Анализ хэлгэ

Удха дээрэ ажал

Авторай  шүлэг сосхи темэ элирүүлхэ

Гол удха

Уран аргатай шүлэг зохёохо

10

22.04

22.04

1

Н.Г.Дамдинов-поэт

Намтартай танилсалга

Уран шүлэгүүд

Уран уншалга

Номоор ажал

Стр. 346.

Н.Г.Дамдинов Хурамхаанай поэт

Реферат бэшэхэ

11

23.04

23.04

1

Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ

Нютагаа гоё баялиг магтадаг уран зохёолшо

Биографи конспект

Нютагай баялиг мэдэрхэ

Материалаараа  слайд бэлдэхэ

12

26.04

26.04

1

Поэдэй шүлэгүүд

Анализ, темэ ба удха

Поэдэй шүлэгүүд

Номоор ажал

Хурамхаан тухай шүлэгүүд

Кроссворд бэлдэхэ (творчествоор)

13

29.04

29.04

1

С.Д.Ангабаев-Минии нютагай поэт

нютагай поэдүүдэй омогорхол

Номоор ажал

Поэдэй творчество

Шүлэг сээжэлдэхэ

14

30.04

30.04

1

Литературна тайзан.

Би уран шүлэгшэб

Уран гоёор шүлэгүүдые найруулха  

туршалганууд

Шүлэг уншалга концерт табилга

Уран гоёор хэлэжэ шадаха

Шүлэг сээжэлдэхэ

15

2.05

2.05

1

 Минии туршалгануудhаа

«Би ерээдүйн поэтби»

Минии туршалгануудhаа

 Эрмэлзэл шадал

«Би ерээдүйн поэтби» найруулга али шүлэг

 Бэе тухайгаа удхатай хөөрөө

Шүлэг зохёохо

16

6.05

6.05

1

Ж.Б. Балданжабон «Алханын нюусанууд»

Алхана уула тухай

Манай нютагай Боолон - Тумэр тухай

Номоор ажал стр.183.

Хадын нюусанууд

Уншаха стр. 187.

17

7.05

7.05

1

Энэ юун гээшэб?

Бүлэг анализ

Асуудалнууд ба даабаринуудта материал

Уран уншалга, хөөрэхэ

Удха дээрэ ажал

Удхаар зураг зураха

18

13.05

13.05

1

Үүдэн сүмэ

Үүдэн сүмын гайхамшагта онсо

 Номоор ажал Материал бэлдэжэ, фото зурагуудые альбом болгохо.

Үүдэн сүмэ хадын онсо гайхал

Материал бэлдэжэ, фото зурагуудые альбом болгохо

19

14.05

14.05

1

Алханын орой дээрэ

Алханын орой дээрэ

Текст уншаха, асуудалнуудые бэлдэхэ

Алхана уула

Боолон - Тумэр тухайгаа материал суглуулха

20

17.05

17.05

1

Хододоо сугтаа

Уран уншалга

Удхаарнь зураг зураха

Удха ойлгохо, темэ элирүүлхэ

Дабталга. Зураг дууhаха

21

20.05

20.05

1

Классһаа гадуур уншалга.

Зураг - реферат

Зохёолой удхаар зураг зуража, тэрэнэй удхаар хамагаалга  

Зураг – реферат

Жэл соо уншаhан гоёошооhон зохёолоор семинар

Ямар нэгэн зохёол хамгаалха

Ажалаа дүүргэхэ

22

21.05

21.05

1

Найруулга «Минии нүхэд олон даа»

Олон нүхэд болохо

Нүхэдөө гамнаха, хүндэлхэ минии уялга

Нүхэд тухайгаа хөөрэхэ, рассказ бэшэхэ

Нүхэд тухайгаа хөөрэхэ

Нүхэд тухайгаа hонирхолтой рассказ бэшэхэ

23

24.05

24.05

1

Тест

Жэлэй мэдэсэ шалгалта

Вариантаар ажал

Шалгалта

бэшэхэ

 Дабталга, стр.213.

24

27.05

27.05

1

Шалгалтын ажал

Уран уншалга

Часын тоогоор уншаха, удхыень тайлбарилха

Удха мэдэхэ

Буряад номуудае уншаха

25

28.05

28.05

1

Наадан «Би илахаб»

Дадал ба шадабари

2 можо боложо, бэе бэеэ туршалга

Асуудалнуудта харюу

Асуудалда харюусаха  Буряад номуудые зунай амаралтада уншаха

Практические задания:

Название разделов и тем

количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хүгжөөлгэ)

контр.работы

Арадуудай хани барисаан (5ч)

5

2

2

1

Оньhон, хошоо үгэнүүд болон үльгэрнүүд(9 ч)

9

5

2

2

Сагай шэнжэ (37ч)

37

27

6

4

Үлзытэ нютагай байгаали (26ч)

26

19

4

3

Нэмэлтэ зохёолнууд(25ч)

25

19

4

2

Всего

102

72

18

12

6-дахи класста  hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд:

-Уран зохёолой текст; темэ, идея, уран дүрэ (художественный образ), үзэгдэhэн зохёолой геройнуудые, сюжет;

- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;

-Үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа ба тэдэнэй үүргэ тодорхойлжо;

-Зохёолой геройнуудай өөрөөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ,тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;

-Эпическэ, лирическэ, драматическа зохёолнуудые илгаруулжа;

-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа, жанрай байhаарнь тэдээнииень хараадааа абажа, тодоор уранаар уншажа;

Үзэжэ байhан зохёолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой сочинени (сочинени –рассуждени) зохёожо;

--Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ  үгэхэ сложно түсэб табижа;

-Бэеэ даагаад уншаhан литературна зохёолоор, зохёолой, геройнуудта өөрын ямараар хандажа байhанаа харуулан аман гү, али бэшэмэл hанамжа, үгэжэ;

-hурагшадта зорюулжа хэблэгдэhэн научно - популярна номой справочна аппарат, мүн литературна терминтэй словарь хэрэглэжэ.

Система оценивания

Сочинени бэшэлгэ.

I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл.Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

  1. удхын болон хэлэлгын түлөө;
  2. 2) зуб бэшэлгын түлөө;

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад, тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Шүлэг уран гоёор уншалга

Критернүүд ба параметрнууд

«1»

«2»

«3»

«4»

«5»

Шүлэг уншаад,

удхыень мэдэнэ

Уран гоёор  бэшэ,

олон тордиhо-

тойгоор

Уран гоёор бэшэ, 2-3

тордиhо-

тойгоор

Бага зэргэ гоёор,

тордиhо-

тойгоор

Уран

гоёор,

тордиhо-

тойгоор  

Перечень учебно-методического обеспечения

Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»- Улаан - Удэ: 2001.
  2. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ»- Улаан - Удэ: « Бэлиг»,2007.
  3. «Буряад литератураар тестнууд» Х.Дампилова
  4. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй ба литературын  бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан - Удэ: 2001.
  5. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари», - Улаан – Удэ: «Бэлиг»
  6. Диктантнуудай суглуулбари. - Улан-Удэ: 2002.
  7. Х.Дампилова «Буряад литератураар тестнууд»
  8. Лабораторно-практическэ худэлмэринууд
  9. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы»- Улюн: 2008.
  10. Санжадаева Г.С. «Новые технологии на уроках литературы» - Улан - Удэ: «Бэлиг»,2006.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  2. Батуева М.Ш., Цыренова  Ц.Б «Булагай эхин»-Улан – Удэ: «Бэлиг», 2008.
  3. Дондуков. У -Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка», - Улан – Удэ: «Бэлиг», 2006.
  4. Дашиева Л.Д. «Традиционная музыкальная культура бурят» - Улан - Удэ: Изд-во ОАО «Республиканская типография», 2005.
  5. Литературна - художественный журнал «Вершины» - Улаан - Удэ: 2006.
  6. Шойдоков Д-Ц. Ш., Хамаганов В.Ж « Классhаа гадуур уншагдаха ном»-Улан - Удэ
  7. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан - Удэ: «Буряадай номой хэблэл»,1993.

 Образцы КИМ

Изложени

Тамхинай хорон

Солбон сагаахан кролик хүхюунээр дэбхэрэн наадажа, шэнэ капустын набшаhануудые мэрэжэ байба. Тиин тэрэнэй эдеэндэ оройдоо гансахан дуhал – ямар нэгэ үдхэншэг hаруул шэнгэн зүйл дуhаажа үгэмсөөрнь, кролик тэрэ дороо унаад, амилхаяа болижо, үхэшоо hэн.

Энэ кролигые алаhан шэнгэн зүйл хадаа тамхинда байдаг никотин гэжэ нэрэтэй хүсэтэ хорон юм. Энэ хорон тамхинай утаантай хамта хүнэй уушханда ородог. Тиихэдээ тамхиншан утаа залгиха бүхэндөө хоро оруулна гээшэ. Гэбэшье тамхин хүнэй бэедэ хоро хүргэнгүй hаладагггүй. Никотин болбол үлэ мэдэгээршье hаа. Ходо тамхи татадаг хүнэй шэхэн байн байн хатуу болодог, нюдэнэйнь хараа муудадаг.Тамхи татадаг хүн тубркулез үбшэндэ бэлээр диилдэдэг. Тамхинша хүнүүд бултадаа шахуу ханяажа зободог. Шүдэнүүдынь  шарлажа ер муу боложо бутардаг.

Харин тиихэдэ папирос татаха гээшые ямар нэгэн габьяа гаргаhан шэнгеэр тоолодог hурагшад бии ха юм. Энэ габьяань бэедэнь хэр зэргэ хоро хүргэнэб гэжэ тэдэнэр бодоногүй бшуу.

    Заримдаа иимэ ушарые ажаглажа болоно.Амандаа папирос зууhан ябажа ябаха, тиихэдээ хойноhоонь баа нэгэхүбүүнhалангүй  дахалдажа «Үлөөгыш даа…   Үлөөгыш!» - гэжэ гүйжэ ябаха юм.

Тамхинhаа гарахань бэрхэ гэжэ хэлсэдэг. Нэгэ ехэ hайн арга бии- тамхи татажа оройдоошье hураагүй hаа дээрэ!(150 үгэ)

Тест№2

Ч.Цыдендамбаев «Талын аадар»

  1. «Талын аадар» гэhэн рассказай автортай уулзажа хөөрэлдэhэн хүгшэнэй нэрэ хэлэгты.

А) Долгор

Б) Норжимо

В) Дари

  1. Айлшан докторой мартаад ошоhо ном хаана унашаhан байгааб?

      А) Пеэшэнэй саана

Б) шэрээгэй доро

В) булан худар

  1. Хүгшэнэй асарhан нимгэхэн номой дээдэ буланда юун гэжэ бэшээтэй байгааб?

А) Ч.Цыдендамбаев

Б) А.Чехов

В) А.Пушкин

  1. Норжимо хүгшэнэй хүбүүнэй нэрэ хэн бэ?

А) Жамбал

Б) Галсан

В) Жалсан

  1. Тэрэ номоо Жалсан хүбүүниинь хүгшэнэй хаана ошоходонь хадагалжа ябахаб?

А) Город ошоходо

Б) Хада гэртээ харихада

В) Айлда ошоходо

  1. Юун соо айлшандаа хүгшөөдэй мангиртай шүлэ дүүрэнээр хээд асарааб?

А) ехэ шаажан улхан соо

Б) табаг соо

В) аяга соо

  1. Хүбүүниинь хаана хүдэлдэг байгааб?

А) колхоздо

Б) Мтс-да

В) гаражда

  1. Жалсан хэды наhатайб?

А) табин

Б) табин хоёр

В) жаран

  1. Амаралтын үдэр хүбүүниинь юугээр гүйлгэжэ ерэдэг байгааб?

А) морёор

Б) машинаар

В) мотоциклаар

  1.  Докторой ямар юумыень багша харуулааб?

А) портредыень

Б) дүрэ зурагыень

В)номыень

Шалгалтын тест.

  1. «Талын аадар» гэжэ рассказ соо Норжимо хүгшэн хэдыдэ болоhон ушар хөөрэнэб?

 а) 1890-ээд он

 б) 1910-аад он

 в) 1930-аад он

2.   Хүгшөөдэй айлшанаа, зохеолой авторые ямар буряад арадай эдеэгээр хүндэлөөб?

а) тарагаар

 б) талхатай, мангиртай шүлөөр

 в) бүхэли мяхаар

3.   Норжимо хүгшэнэй хүбүүниинь яагаад үбдэhэн байгааб?

а) халдабарита үбшэндэ дайрагдаа

 б) аадарта сохюулаа

 в) шангаар унаа

4.   Хүгшэнэй Жалсан хүбүүе хэн аргалаа гэжэ ойлгобот?

 а) А.П. Чехов

 б) Ч. Цыдендамбаев

 в) Түбэд эмшэн

5.   Жалсан хүбүүниинь хаана хүдэлдэг байгааб?

а) хүдөө hаалида

 б) МТС-тэ

 в) хониной бригадада

6.   А.П. Чехов ямар ном мартаhан байгааб?

а) ород уран зохеол

 б) медицинскэ ном

 в) өөрынгөө зохеол

7. Норжимо хүгшэн докторой номые юундэ гунгарбаа соогоо бурханай номуудтай хадагалжа байнаб гэжэ тодорхой харюу бэшэгты.

Тест № 5

Ч.Цыдендамбаев «Шэнэ байшан»

  1. Санхирай Балдан хэды наhатайб?

А) 40 наhатай

Б) 50 наhатай

В) 75 наhатай

  1. Санхирай Балданайхи хэды хонитой байгааб?

А) Нэгэ

Б) Хоёр

В) Арбаад

  1. Ямар үхэрөө мяхан болгожо худалдаха гэлсээб?

А) малаадайгаа

Б) мухагшанаа

В)сагаан үнеэгээ

  1. Буряад хэлэтэй ород леснигэй ород фамили хэн бэ?

А) Будаев

Б) Мельников

В) Самбуев

  1. Абида баабайн тон дуратай аша хүбүүнэй нэрыень хэлэгты

А) Володя

Б) Саша

В) Самбуев

  1. Шэнэ гэрэй пеэшэн хэн табяаб?

А) Санхиров

Б) Нанзад үбгэд

В) Абида баабай

  1. Санхировай хүгшэнэй нэрэ хэн бэ?

А) Долгор

Б) Пэлмаа хүгшэн

В) Сэсэгмаа

  1. Сонхын шэл хэн отолооб?

А) Мельников лесник

Б) Ойдоб баабай

В) Володя

  1. Хаана шэлэй завод бии гэжэ дуулааб?

А) Захааминда

Б) Улаан - Удэ

В) Шэтэдэ

  1. Гэрэй сонхонуудые хэн шэрдээб?

А) Пэлмаа хүгшэн

Б) Максар дархан

В) Абида баабай

Тест№7

Цырен-Базар Бадмаев

«Будамшуугай орон нютагаар  Сережын аяншалга»

  1. Буда Сережа хоёр хаана танилсаhан байгааб?

А) «Артек» лагерьта

Б) Москвада

В) Улаан – Удэ

  1. Сережа ямар станцида бууха байгааб?

А) «Артек» лагерьта

Б) Москвада

В) Улаан – Удэ

  1. Сережа ямар станцида буушооб?

А) 71-дэхи разъездэ

Б) Агада

В) Улаан малшанда

  1. Будын дүү басаган хэн гэжэ нэрэтэйб?

А) Галя

Б) Дулма

В) Сэсэгма

  1. Буда Сережодо ямар нэгэн тиимэ нольбодог, hэбhэ хаядаг амитан тухай хөөрэжэ үгөөб?

А) Хонин

Б) Үхэр

В) Тэмээн

  1. Будын аба хэн гэжэ нэрэтэйб?

А) Доржо

Б) Согто абга

В) Даша

  1. Мүнхэ абга Сережые гэжэ нэрлээб?

А) Хүбүүн

Б) Москвич

В) Сережа

  1. Согто абга Сережа айлшанай сэхэ урдаhаа ямар юумэ харуулаад табяаб?

А) мяха

Б) хониной толгой

В) дала

  1. Будын гэртэхин хүндэтэй айлшанай юу баряаб?

А) төөлэй

Б) ууса

В)үбсүү

  1. Будын эжы хэн гэжэ нэрэтэйб?

А) Дулма абгай

              Б) сэсэгмаа

              В) Таня

  1. Серёжа мяха эдиhэнэй hүүлээр юу уугааб?

А) Сай

Б) Хүрэнгэ

В) Айраг

  1. Серёжа нүхэрhөө юун тухай hонин юумэ ойлгожо абанаб?

А) Хэрмэн

Б) Тарбаган

В) Баабгай



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/_____________/                                                   _____/_____________________/                                              ______/________________/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                       ФИО

Протокол №____от                                                        «_____»____________2013 г.                                                       Приказ №____ от        «______»___________2013 г.                                                                                                                                             «_____»___________2013 г.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Уровень обучения, класс: основное общее, 5 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2013г

 

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

              Программа   адаптирована для учащихся пятого  класса  Улюнханской средней общеобразовательной школы. Курс рассчитан на 3 часа в неделю (всего 102 часа в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

              Для реализации данной программы используется УМК «Буряад литература»,        5 класс (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова), «Ажалай дэбтэр» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова), «Методическа дурадхалнууд» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова).

Рабочая программа конкретизирует содержание предметных тем образовательного стандарта и дает распределение учебных часов по разделам курса.

Актуальность программы обусловлено тем, что качественные изменения характера  национальной  политики нашего государства, а также отношения общества к проблеме развития и возрождения  национальных языков и культур, делают  преподавание национальных языков народов России   необходимым условием и неотъемлемой частью  литературного образования школьников. Национальные языки становятся  действенным фактором  национально-культурного развития общества. Все это существенно повышает их статус и значение как общеобразовательной учебной дисциплины.  

Программа составлена с учетом принципов  научности, системности, доступности, диалога культур, а также преемственности и перспективности между различными разделами курса.

Рабочая программа выполняет две основные функции:

Информационно-методическая функция повышает уровень литературного образования школьников, способствует формированию у школьников целостной картины мира. Бурятский язык расширяет лингвистический кругозор учащихся, способствует формированию культуры общения, содействует общему речевому развитию учащихся, формированию основ филологического образования школьников.

Организационно-планирующая функция предусматривает выделение этапов обучения, структурирование учебного материала, определение его количественных и качественных характеристик на каждом из этапов, в том числе для содержательного наполнения промежуточной аттестации учащихся.

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

         Бурятская  литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Она открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего литературного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания. Основной  целью изучению бурятской литературы   является выполнение коммуникативной задачи, которая предполагает не только практические умения, но и  определенные качества личности: общительность, коммуникативная направленность и т.д.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Изучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

Социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;

             Компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;

            Учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

Ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения.

Данные компетенции обеспечивают механизм  понимания у школьников важности изучения  бурятского языка и литературы в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе;
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.);
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы

Реализация дидактических принципов:

-Принцип воспитывающего обучения (создание условий формулирования личности в целом);

- Принцип научности (содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы - литературоведения, литературной критики. На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

- Принцип системности и последовательности (обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся, организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя (сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся, правильной организации повторения изученного, учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

Принцип диалога культур

Сроки и этапы  реализации программы, ориентация на конечный результат

Бурятская литература входит в образовательную область «Язык и литература». Она входит в учебный план в качестве национально-регионального компонента образования. Объем отводимых на его обучение часов определяется региональным органом управления, исходя из объема выделенных на НРК часов.    

Национально-региональный компонент программы представлен изучением произведений  известных писателей и поэтов-выходцев баргузинской долины  Н. Дамдинова, С. Ангабаева,  Д. Доржиевой, произведений устного народного поэтического творчества и составляет 10% от общего количества часов.

Дата проведения

Фактически проведено

Кол-во часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

5.09

1 час

Литература – уран        үгын искусство Л/т.

“Уран зохёолшо”, “Автор”, “Уншагаша” гэһэн үгэнүүдэй удхын илгаа гарагн ойлгуулха.

Ажалай дэбтэр соо хүдэлмэри. Стр.4.

Дэбтэр соо ажал: литература тухай мэдэсэ, уран литературын онсо шэнжэнүүд.

литература тухай мэдэсэ, уран литературын онсо шэнжэнүүд.

Литература тухай мэдэсэеэ бэхижүүлэн ном сооһоо уншаха.

“Зунай амаралтын һонин ушар” найруулал бэшэхэ.

2

7.09

1 час

Уран зохёолой нюусанууд

Автор – Зохёол – Уншагша;

Хөөрэгшэ герой;

Уран зохёолой нюусанууд:

“Би”, “Бидэ” – гурбадахи нюур

“Тэрэ”, “Тэдэ” - Хөөрэгшэ нюур,  “Харан хөөрэгшэ”

Наадан харуулга

Автор – Зохёол – Уншагша;

Хөөрэгшэ герой;

Донидой нюурһаа зохёол бэшээд ерэхэ.

Ажалай дэбтэр соо хүдэлмэри. Стр.7.

“Автор- публицист”, “Автор – художник” гэһэн ойлгосонууд дээрэ хүдэлхэ.

3

8.09

1 час

Ажалай дэбтэрээр ажал: схемэдэ тааруулха

Хөөрэлгэ

Раздел  2. Фольклорой бага жанрнууд – 8+2(нац-рег.к.)+1 ш/х

4

11.09

1 час

Фольклор тухай ойлгосо, бага жанрнууд –л/т

Арадаймнай алтан баялиг – арадай аман зохёол.

А.а.з. жанрнууд

Тест.

Фольклор ба литература хоерой илгаа - конспект

Арадаймнай алтан баялиг – арадай аман зохёол.

А.а.з. жанрнууд

Номоо уншаха – стр.7.

5

12.09

1 час

Тоолуурнууд, буряад нааданууд

А.а.з. бага жанр - тоолуурнууд

Ажалай дэбтэрээр ажал: схемэдэ тааруулха

А.а.з. бага жанр - тоолуурнууд

Ажалай дэбтэр соо хүдэлмэри – стр.10.

2-3 тоолуур сээжэлдэхэ.

6

13.09

1 час

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд.тэдэнэй дүримүүд.

Фольклор суглуулагша

Наадануудые наадалга.

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд.тэдэнэй дүримүүд.

Фольклор суглуулагша

Эжы абаһаа, ахамад зонһоо наадануудые суглуулха.

7

18.09

1 час

Жороо үгэнүүд

Жороо үгэнүүд

Сэбэр хэлэлгэ.

Ажалай дэбтэрээр ажал – стр.12.

Х\х –жороо үгэнүүдые түргэн хэлэлгэ.

Жороо үгэнүүд

Сэбэр хэлэлгэ.

Жороо үгэнүүдые сээжэлдэхэ, өөһэдөө зохёожо туршаха.

8

19.09

1 час

Таабаринууд

Таабаринууд. Хүнэй ухаан бодол хүдэлгэхэ, һүбэлгэн ухаа хүмүүжүүлхэ, юумэ анхаран адаглажа һургаха гол зорилго.

Таабаринуудые таалсалга.

Таабаринууд.

“Юртэмсын гурбан ба юртэмсын дүрбэн”

 

Таабаринуудые сээжэлдэхэ.

Ажалай дэбтэр стр. -22. Филворд.

Стр. 24-25.

9

20.09

1 час

“Юртэмсын гурбан ба юртэмсын дүрбэн”

Хэшээл – практикум

Таабаринуудые зохёохо

10

25.09

1 час

Оньhон ба хошоо         үгэнγγд

Оньhон ба хошоо         үгэнγγд, тэдэнэй илгаа.

Ажалай дэбтэрээр ажал – стр.13-15

              Оньhон ба хошоо         үгэнγγд, тэдэнэй илгаа.

Оньhон ба хошоо         үгэнγγдые сээжэлдэхэ.

Ребус таагаад, оньһон үгэ бэшэхэ.

11

26.09

1 час

Хошоо үгэдэ тааруулан, багахан зохёол, шүлэг бэшэхэ.

12

27.09

1 час

Н-р.к. Нютагаймнай таабаринууд

Нютагаймнай таабаринууд

Таабаринуудые таалсалга

Нютагаймнай таабаринууд

Нютагайнгаа үбгэд хүгшэдһөө таабаринуудые суглуулжа, альбом болгохо.

13

2.10

1 час

Н-р.к.                  Yбгэд хγгшэдэймнай hургаал заабаринууд

              Yбгэд хγгшэдэймнай hургаал заабаринууд

Дэбтэртээ ажал.

hургаал заабаринуудай удха дээрэ ажал.

Yбгэд хγгшэдэймнай hургаал заабаринууд

              Yбгэд хγгшэдэйнгөө hургаал заабаринуудые суглуулха.

14

3.10

1 час

Шалгалтын хγдэлмэри

Арадай аман зохёолой жанрнууд – тест, найруулга

Раздел  3. Буддын шажанай зохёолнууд – 2 ч.

15

4.10

1 час

Буддын шажанай зохёолнууд

Буддын шажанай зохёолнууд

Буддын шажанай һургаал заабаринууд

Хөөрэлдөөн

Бүлэгөөр ажал.

Буддын шажанай зохёолнууд.

Буддын шажанай һургаал заабаринууд

Арбан хара нүгэл, арбан сагаан буян бэшэхэ.

16

9.10

1 час

«Yлзытэ найман тэмдэг

Yлзытэ найман тэмдэгүүдтэй танилсалга, удхыень тайлбарилга

Yлзытэ найман тэмдэгүүдые зуралга, удхыень тайлбарилга

Yлзытэ найман тэмдэгүүдтэй удха

Ажалай дэбтэр,

Стр. 29

Раздел  4. Арадай онтохонууд – 9 ч. +1 ч. ш/х

17

10.10

1 час

«Зургаан нγхэд»

Арадай онтохонууд. Зохёолой сюжет, композици. Арадай идеал

Конспект. Ажалай дэбтэр – 30стр.

Арадай онтохонууд. Зохёолой сюжет, композици. Арадай идеал

18

11.10

1 час

Онтохонуудай илгаа.

.

Удха дээрэ хүдэлмэри. Ролёор уншалга.

Онтохонуудай илгаа.

.

Ажалай дэбтэр соохи тест –стр.31-33.

19

16.10

1 час

Зохёолой анализ

Онтохонуудай онсо шэнжэнүүд

Онтохонуудые уншалаг, анализ.

Онтохонуудай онсо шэнжэнүүд

“Һүүл хүбүүн” уншаад ерэхэ.

20

17.10

1 час

«hγγл хγбγγн»

“Һүүл хүбүүн” онтохонтой танилсалга.

Удха дээрэнь хүдэлмэри;

Өөрын һанамжа хэлэлгэ;

“Һүүл хүбүүн” онтохон

“Һүүл хүбүүн” зохёолоор тест

21

18.10

1 час

Геройнуудай абари зан, арадай идеал.

Онтохонуудай онсо шэнжэ дээрэ хүдэлмэри;

Зохёолой эршэдэлгээр кроссворд таалган.

Геройнуудай абари зан, арадай идеал.

Классһаа гадуур онтохонуудые уншаха (Библиотекэһээ онтохонуудые абаха)

22

23.10

1 час

«Сэсэн хулгана»

Амитад тухай онтохон.

Зохёолой нэрын удха.

Уншалга.

Зохёолой анализ.

Б-Б. Намсарай – фольклор суглуулагша – конспект.

Амитад тухай онтохон.

Зохёолой нэрын удха.

Зохёолой һургаал дэбтэртээ бэшэхэ. Олон арадуудай онтохонуудые уншаха.

23

24.10

1 час

Буряад арадай онтохошод

Буряад арадай онтохошод – үльгэршэд

“Онтохошон”, “Онтохо суглуулагша” –үгэнүүдэй удха дээрэ хүдэлмэри.

Буряад арадай онтохошод – үльгэршэд

Онтохошод тухай элидхэлнүүдые бэлдэхэ.

24

25.10

1 час

Кл/г унш. Ондоо арадай онтохонууд

Ондоо арадай онтохонууд. Тэдэнэй илгаа.

Хөөрэлгэн ба уншалган.

Ондоо арадай онтохонууд. Тэдэнэй илгаа.

Онтохоноороо реферат-зураг бэлдэхэ.

25

1 час

Онтохонуудай эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Кроссворд таалган. Асуудалда харюу.

Онтохонуудай эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Онтохоноороо реферат-зураг бэлдэхэ.

Раздел  5. Эпическэ жанрнууд: Литературна онтохонууд – 3 ч.

26

30.10

1 час

В.Халхуев “Жаабдай”

Литературна онтохон тухай ойлгосо; арадай онтохон ба лит. онтохоной илгаа.

В.Халхуевай намтар.

Зохёол янза бүреэр уншалга.

Зохёолой байгуулга дээрэ хүдэлмэри.

Литературна онтохон тухай ойлгосо; арадай онтохон ба лит. онтохоной илгаа.

Уншаха.

27

1 час

Гол шухала үйлэнүүд - эпизод

Эпизод дээрэ хүдэлмэри.

Зохёолой уран арганууд.

Гол шухала үйлэнүүд - эпизод

Тест дүүргэхэ, түрүүшын 3 асуудалда харюусаха. Стр.41

28

31.10

1 час

Классһаа гадуур уншаха литературна онтохонууд

Б.Абидуев “Тэхэ бабанын түүхэ”. Геройнуудай образ.

Эшэгэн тэхын абари зан, һанаамгай ухаан, эрэлхэг зориг, хэрэг ябадал элирүүлгэ. Тэрэнэй өөрһөөнь үлүү ехэ хүсэтэй аад, уймар тэнэг, аймхай тулюур амитадые булиһанииень ойлгон, анализ хэхэ.

Геройнуудай образ.

Уншаха. Удхаарнь зураг зураха. Хэһэг сээжэлдэхэ.

29

1.11

1

Шалгалтын хγдэлмэри

кроссвор таалган, зохёолгон                                                              Г/д - онтохо зохёохо.

Раздел  6. Эпическэ жанрнууд: Рассказ – 18 ч. +1ч л/т + 1 ч. соч. +1 ч. ш/х

30

13.11

Л.Толстой “Хайратай морин”.

Л.Толстойн намтар.

“Хайратай морин” рассказ.

Рассказай байгуулга.

“Хайратай морин” рассказ дээрэ хүдэлмэри.

Рассказай байгуулга дээрэ хүдэлмэри.

Рассказай байгуулга.

Уншаха, стр. 45 ажалай дэбтэр.

31

14.11

Зохёолой анализ

Гол герой. Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Эпическэ зохёолнуудай илгаа бэшэлгэ.

Гол герой. Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Таблицаар ажал: уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ – бэшэхэ.

32

15.11

А.Лыгденов “Унаган”

Уран зохёол бэшэхэ уран арганууд: юрэ хөөрэлгэ, зураглан харуулга.

 А.Лыгденовэй зохёохы намтар.

Таблицаар ажал: портрет, пейзаж, оршон тойронхи байдал, авторай характеристикэ, диалог.

Конспект.

«Унаган» зохёолой удха дээрэ хүдэлмэри.

Уран зохёол бэшэхэ уран арганууд: юрэ хөөрэлгэ, зураглан харуулга.

Уншаха.

33

20.11

Зохёолой байгуулга. Уран арганууд.

Автор ба рассказчик, герой ба сюжет, диалог ба монолог тухай ойлгосо.

Зохёолой байгуулгаар һурагшадай бүлэг болгон хүдэлэлгэ.

Зохёолой байгуулга. Уран арганууд.

Автор ба рассказчик, герой ба сюжет, диалог ба монолог тухай ойлгосо.

Ажалай дэбтэр –стр.47, 48.

34

21.11

Зохёолой анализ

Рассказай гол удха, һургаал заабари.

Мүрысөөндэ хабаадаха.

Рассказай гол удха, һургаал заабари.

“Эхын һанаан үридөө...” багахан найруулга бэшэхэ.

35

22.11

Ц.Номтоев «Хилээмэн»

Ц.Номтоевай «Хилээмэн». Таряан ажалтай, хүдөө зоной хилээмэндэ хандаса.

Үнэн юумэ зохёон найруулгын нэгэ арга. Литературна характер тухай ойлгосо.

Зохёолой удха дээрэ хүдэлмэри.

Жалсарайн алдуу -анализ.

Үнэн юумэ зохёон найруулгын нэгэ арга. Литературна характер тухай ойлгосо.

Хилээмэн яажа манай стол дээрэ ерэнэб?

Нютагайнгаа хилээмэнэй пекарни ошожо, мэдээсэл суглуулжа, статья бэшэхэ.

36

27.11

Эпизод дээрэ хүдэлмэри.

37

28.11

Хилээмэнэй таряаланһаа манай эдеэнэй стол хүрэтэр ерэдэгые схемээр харуулха.

38

29.11

Д.Сультимов «Өөрыгөө хэһээбэ”

Мориной зүһэ, наһан

Толи соогоо бэшэлгэн.

Рассказай удха дүтэрхыгөөр хөөрэжэ шадаха.

Найруулга “Морин эрдэни”

39

4.12

Д.Дылгыров “Эсэгын орден”

Нүхэсэл.

Рассказай удхаар ажал.

Электронно учебнигээр ажал.

“Булагай эхин” ном сооһоо рассказуудые уншаха.

40

5.12

Б.Ябжанов “Нулимса”

Уран уншалга.

Рассказай удхаар ажал.

Рассказай удхаар ажал. Характеристикэ бэшэлгэн.

“Минии нүхэр – минии нохой”

41

6.12

М.Шолохов “Мэнгэ”

Уран уншалга.

Рассказай удхаар ажал.

Асуудалнуудта харюусаха.

Шалгалтын уншалгын хэшээл

“Булагай эхин” ном сооһоо рассказуудые уншаха.

42

7.12

Л.теори: эпическэ зохёолнууд, сюжет

Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Диалог тухай ойлгосо.

Даабаринуудые дүүргэлгэ. Зохёолнуудай анализ.

Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Диалог тухай ойлгосо.

«Нулимса» зохёолой анализ.

43

44

9.12

2 час

Х.Намсараев “Тахуунай”

Хаанта засагай үедэ үхибүүдэй зол жаргалгүй зобожо, тулижа ябаһые зохёол соо харуулалга.

1.

Рассказай байгуулга дээрэ хүдэлмэри.

— уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэһэн уран зураглалые хөөрэжэ;

Уншаха. Түсэб зохёохо.

45

46

10.12

2 час

Х.Намсараев “Үри нэхэбэри”

Урда сагта баян үгытэй хоёрой хоорондохи харилсаан. Үлэгшэнэй Цэрэнэй хэрзэгы шэрүүн аяг ааша. Бүнжэд хүгшэнэй арюун һайхан сэдьхэл. Цэбүүдэйн сэсэн бодол, шэн зориг.

Уран аргануудые бэшэлгэ.

— зохёолой геройдо өөрынь хэһэн хэрэг, үйлэ, хэлэһэн һанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэжэ;

Уншаха. Удхаарнь зураг зураха.

4748

11.12

2 час

Минии түрүүшын рассказ  -Х/х

Рассказ бэшэхэ гурим.

Үнэн юумэ зохёон найруулгын нэгэ арга.

Рассказай байгуулга дээрэ хүдэлмэри. Уран уншалга.

Сценкэ наадалга. Рассказ зохёолгон

Рассказ бэшэхэ гурим.

Рассказуудые олоор уншаха.

49

12.12

Шалгалтын хүдэлмэри

Бэшэмэл даабари     тест

50

13.12

Сочинени – х/х

    Бэшэмэл даабари

Раздел  7. Эпическэ жанрнууд: туужа 14 ч. +2ч. –сочинени +1ч. ш/х

51

18.12

Ц.-Б.Бадмаев Будамшуугай орон нютагаар Сережын аяншалга»

Ц.-Б.Бадмаевай намтар

Ц.-Б.Бадмаевай намтар.

Туужа тухай ойлгосо.

Туужын онсо шэнжэнүүд.

Зохёолтой танилсалга. Бүлэгүүдэй удха дээрэ хүдэлмэри.

Туужа тухай ойлгосо.

Туужын онсо шэнжэнүүд.

3-4 бүлэг уншаха.

“Айлшанай угталга”, “Төөлэй табилга”, “Сагаан эдеэн табаг” гэһэн сэдэбүүдээр элидхэл бэлдэхэ.

52

19.12

Буряад арадай ёһо заншал

Арадай ёһо заншал: “Айлшанай угталга”, “Төөлэй табилга”, “Сагаан эдеэн табаг”.

Амитаниие хайрлаха заншал.

Зохёолой удха дээрэ бүлэгөөр хүдэлмэри, наада харуулха, өөрынгөө ёһо заншал хамгаалха.

Викторина -мүрысөөн

Арадай ёһо заншал: “Айлшанай угталга”, “Төөлэй табилга”, “Сагаан эдеэн табаг”.

Амитаниие хайрлаха заншал.

Ажалай дэбтэрээр хүдэлхэ.

53

20.12

2-дохи бүлэгэй удха.

-үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илгажа;

        — зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

        — үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;

54

25.12

Хани нүхэсэл

Хүнүүдэй хоорондохи харилсаан, хани нүхэсэл

Эпизод  дээрэ хүдэлмэри;

“Һайн нохойшье хилээмэ газарта унагаахагүй” – эдэ үгэнүүдэй удха тайлбарилха.

55

26.12

Цырен-Базар Бадмаевай геройнууд – манай үеын үхибүүд

Зохёол соохи хөөрэгшэ ба үйлэдэгшэ нюурнууд. Туужа соохи геройнуудай дүрэнүүд.

Һурагшадай бэеэ даагаад хүдэлэлгэ. Һайшаагдаһан эпизод дээрэ хүдэлмэри.

“Эрэлхэг зүрхэтэ аяншан – Сережа Мартынов” найруулга.

56

27.12

Даага дэллээн

Морин эрдэни тухай хөөрэлдөөн. Даага дэллэн –ёһо заншал.

Викторина – таабари. Мориной наһа бэшэхэ. Зохёол дээрэ хүдэлмэри.

10-дахи бүлэгэй удхаар зураг зураха. Даага дэллээн тухай найруулга бэшэхэ.

57

15.01

Хэшээл -наадан

Өөрын тобшолол гаргалга.

3 бүлэг болон наадаха.

Уншаха. Шагайнуудые суглуулан асарха.

58

16.01

Шагай наадан

Шагай наадан – ёһо заншал.

“Шагай наадан” эпизод дээрэ хүдэлмэри. Шагай наадаха.

Ажалай дэбтэрээр ажал.

59

17.01

Арбан хоер жэлэй нэрэнүүд

Һэеы гэрэй хубинууд. Мориной зүһэ.

Арбан хоер жэлэй нэрэнүүд

Арбан хоер жэлэй нэрэнүүд дээрэ ажал.

Кроссворд тааха. 12 жэлэй али нэгэндэнь шүлэг зохёохо.

60

22.01

Цырен-Базар Бадмаев – үхибүүдэй дуратай зохёолшон

Бэхижүүлгын хэшээл –наадан.

Асуудалнуудта харюусаха;

Найруулга – миниатюра бэшэхэ.

“Буряад арад –хүндэмүүшэ арад”, “Зуун түхэригтэй ябанхаар, зуун нүхэртэй байһан дээрэ” – найруулга.

61

23.01

Л/теори: Сюжет, зохёолой анализ

Сюжет, зохёолой анализ.

Туужын рассказһаа илгаа: сюжет, саг, герой, жанрай онсо шэнжэ.

зохёолой анализ хэлгэн

Сюжет, зохёолой анализ.

Туужын рассказһаа илгаа: сюжет, саг, герой, жанрай онсо шэнжэ.

Уншаха.

62

24.01

Классһаа гадуур үгтэһэн туужанууд

С.С.Цырендоржиев «Баяртай, тохорюун шубууд!»

Уншалгын критеринүүд

А.Лыгденов «Морин хуур”

Элдэб янзын уншалга.

зохёолой герой тухай хөөрэжэ шадаха

«Булагай эхин» хрестомати сооһоо уншаха.

63

29.01

Удха дээрэ хүдэлмэри

64

30.01

Асуудалнуудта харюу

65

31.01

Сочинени –Х\х

Сочинени бэшэхэ критеринүүд

Өөрынгөө дураар темэ шэлэн, сочинени бэшэлгэн.

Кл.гадуур уншаһан туужа тухайгаа һанамжаяа бэшэхэ.

66

5.02

67

6.02

Шалгалтын хүдэлмэри

Диктант

Раздел  8. Лирическэ зохёолнууд – 17 ч.

68

7.02

Л/теори: Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо

Лирическэ зохёолнууд.

Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо. Гражданска, байгаалиин гү, али пейзажна,нюурай гү, али интимнэ лирикэ.

Конспект. Шүлэгүүдые уран уншалга.

Лирическэ зохёолнууд.

Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо. Гражданска, байгаалиин гү, али пейзажна,нюурай гү, али интимнэ лирикэ.

Дуратай шүлэгүүдые уншаха.

69

12.02

Д.Дамбаев “Байгалай долгид”, “Үдэшын зураг”, “Орьел”.

Д.Дамбаевай намтар. Шүлэгэй гол удха. Авторай мэдэрэл.

Уран уншалга. Шүлэгэй гол удха. Авторай мэдэрэл элирүүлэлгэ.

Шүлэгэй гол удха. Авторай мэдэрэл.

Шүлэг сээжэлдэхэ.

Байгал далай тухай мэдээсэл суглуулха.

70

13.02

71

14.02

Ш.Байминов “Онгосомни”, “Аадар”

Ш.Байминовай зохёохы ажал. Байгаалиин үзэгдэлнүүд.

Толгой холбуулга, рифмэ, ритм.

Лирическэ зохёол.

Уран гоеор уншаха.

 Багшын ударидалга доро анализ хэхэ.

Өөрынгөө hанамжануудые тодоор бэшэжэ hураха.

Толгой холбуулга, рифмэ, ритм.

Лирическэ зохёол.

Шүлэгэй удхаар зураг зураха.

Нэгэ шүлэгыень сээжэлдэхэ.

72

19.02

73

20.02

Б.Абидуев “Алтан далай”

уран арганууд

Шүлэглэмэл зохёолнуудай анализ

Шүлэгэй удха тайлбарилха.

уран арганууд

Шүлэглэмэл зохёолнуудай анализ

Уран уншалга, анализ.

74

21.02

Классһаа гадуур үгтэһэн шүлэгүүд

Лирическэ шүлэг уншаха гол шухала арга.

Пейзажна лирикэ.

Нюурай лирикэ.

Пейзажна лирикын шүлэгүүдые уран уншалга.

Пейзажна лирикэ.

Нюурай лирикэ.

Дуратай шүлэг сээжэлдэхэ.

75

26.02

Нюурай лирикын шүлэгүүдые уншалга.

76

27.02

Л/теори: шүлэгэй уран арганууд

Уран арганууд: метафора, олицетворени, эпитет, зэргэсүүлгэ.

Уран аргануудые ололго, анализ.

Уран арганууд: метафора, олицетворени, эпитет, зэргэсүүлгэ.

Нэгэ шүлэг анализ хэхэ.

77

28.02

Л/теори: Уран шүлэг шүүлбэрилхэ заршам

Уран шүлэг шүүлбэрилхэ заршам.

Зохёолой үгын ба удхын талаһаа шүүлбэри.

Уран шүлэг шүүлбэрилхэ заршам.

Шүлэг үгын ба удхын талаһаа шүүлбэри.

78

5.03

79

6.03

Нац.-р.к.

 Н.Г.Дамдинов – Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ

Н.Г.Дамдинов – Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ

Н.Дамдиновай шүлэгүүдые уншалга. Удха дээрэ ажал, анализ.

Н.Г.Дамдинов – Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ

Анализ хэхэ.

Сээжэлдэхэ

80

7.03

Н.Дамдиновай шүлэгүүд

Нютагаймнай шарай шүлэгүүд соонь

Шүлэгүүдые уншалга. Удха дээрэ ажал, анализ.

81

12.03

Нац.-р.к.

С.Ангабаевай шүлэгүүд

Шүлэгэй уран hайханай найруулга.

Уран гоёор уншалга. Тобшолол,өөрынгөө hанамжа тодорхойгоор хэлэжэ hургалга.

С.Ангабаев – Хурамхаан нютагаа түүрээгшэ

Сээжэлдэхэ.

82

13.03

83

14.03

Конкурс чтецов – Х\х

Уран гоеор шүлэгүүдые уншалга.

84

19.03

Минии туршалга –Х/х

Шүлэг зохёожо туршалга.

Раздел  9. Басни – 5ч. + 1 ч. найруулга

85

5.04

Г.Чимитов “Эрэ тахяа”

Басни тухай мэдэсэ. Ажабайдалда дайралдадаг дутуу дунданууд.

Зохёолой һургаал элирүүлхэ.

Басни тухай мэдэсэ. Ажабайдалда дайралдадаг дутуу дунданууд.

Зураг зураха.

86

6.04

С.Норжимаев “Аймхай Охотноон”, “Шаазгайн элидхэл”, “Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ”

С.Норжимаев “Аймхай Охотноон”, “Шаазгайн элидхэл”, “Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ”

Уран уншалга.

Аллегори. Хүнэй шанар шэнжэ тон һайнаар харуулдаг зохёол.

Уранаар уншажа һураха.

87

7.04

Удха дээрэ хүдэлмэри.

88

9.04

Л/теори: басни тухай ойлгосо

Аллегори. Хүнэй шанар шэнжэ тон һайнаар харуулдаг зохёол.

Басниин уран аргануудые олохо: гиперболэ, аллегори, синонимууд, антонимууд.

Элдэб баснинууд. Ород арадай баснинууд.

Ажалай дэбтэр соохи ажал.

89

10.04

Кл/г.уншалга: Зураг-реферат хамгаалган

Элдэб баснинууд. Ород арадай баснинууд.

Үхибүүдэй хөөрэлгэ, реферадуудые хамгаалган.

Филфорд – стр.66

90

11.04

Найруулга –Х\х

Басниин һургаалаар найруулга бэшэхэ.

Раздел  9. Зүжэглэмэл зохёолнууд – 7 час+ 2 ч. х/х

91

16.04

Л/теори: зүжэглэмэл зохёолнуудай шэнжэ

Драма ба тэрэнэй жанрнууд. Наадаха нюурнууд.

Зохёолой онсо шэнжэ.

Конспект.

Драма ба тэрэнэй жанрнууд. Наадаха нюурнууд.

Ажалай дэбтэр соохи ажал.

92

17.04

Б.Эрдынеев “Бишыхан хатан”

Үлэдэгшэ нюурнууд. Ролеор уншалга.

Ролёор уншалга. Үлэдэгшэ нюурнуудта характеристикэ үгэлгэ.

Тест дээрэ хүдэлмэри.

Зохёолой онсо шэнжэ.

Ажалай дэбтэр соохи ажал.

93

18.04

94

23.04

95

24.04

Кл/г.уншалга: зүжэгүүд

Н.Г.Балдано «Сэсэн Максар» нэг акттай пьесэ.

Тест дээрэ хүдэлмэри.

Драматическэ зохёолой анализ хэлгэ.

Үлэдэгшэ нюурнууд.

Һайшаагдаһан герой тухайгаа багахан найруулга бэшэхэ.

96

25.04

Ролёор уншалга. Үлэдэгшэ нюурнуудта характеристикэ үгэлгэ.

Ролеор уншалга.

97

30.04

Л/теори: Сценари тухай

Сценари яагаад бэшэхэб?

Б.Баяртуевай “Чебурашкын нүхэд” дуун дээрэ сюжет зохёохо.

Сценари бэшэжэ шадаха

98

2.05

Сценкэ наадалган –Х/х          Мультфильмын сценари зохёогоод, сценкэ наадаха.

99

7.01

Раздел  10. Дабталга

100

8.05

Изложени –Х/х

Изложени бэшэлгэн.

101

10.05

102

14.05

Жэл соо үзэһэнөө дабталга. Зачёт.

Үхибүүдэй хөөрөөн. Асудалда харюу. Зачет.

Практические занятия

Уран зохёол үзэлгэдэ – 60 ч.

Классһаа гадуур уншалгада-  11 ч.

Литературна теоридо – 10 ч.

Шалгалтын хүдэлмэридэ – 5 ч.

Хэлэлгэ хүгжөөлгэдэ -  10 ч.

Национально-региональна компонентдэ – 6 ч.

Требования к уровню подготовки учащихся, обучающихся по данной программе

5-дахи классай түрэлхи литературын хэшээлдэ һурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгөөр хэгдэхэ ажалай гол янзанууд.

  Уран зохёолой, түрэлхи литературын ном соо оруулагдаһан зохёолой хэһэгүүдые тодорхойгоор уншалга.
        Уран зохёолһоо сээжэлдэһэн хэһэгүүдые, шүлэгүүдые тодо һонороор, уранаар хэлэлгэ.
        Рассказуудые, ехэ прозаическа зохёолой хэһэгүүдые удхадань дүтэрхыгөөр, тобшоор, шэнжэлэн хөөрэхэһөө гадна, бэшэг дээрэ тэрэнээ найруулан бэшэлгэ. Тиихэдээ байгаалиин үзэгдэл, геройн түхэл шарай, гэр соохи байдал г.м. зураглан хөөрэлгэ ба бэшэлгэ.
        Үзэһэн, уншаһан зохёолой удхаар ойлгоһоноо, мэдэхэ болоһон юумэеэ өөрынгөө үгөөр хөөрэлгэ, зохёолго бэшэлгэ, табигдаһан асуудалда дүүрэн харюу хэлэлгэ, мүн баһа бэшэмэл харюу бэлдэлгэ, литературна герой тухай рассказ зохёожо хєєрэлгэ, тэрэнээ зохёон бэшэлгэ.
        Түрэлхи литературын ном соо ороһон багашаг зохёолой текстын удхаар түсэб табилга.
        Хараһан, үзэһэн, дуулаһан, мэдэхэ болоһон юумэеэ уранаар зураглан хөөрэлгэ, рассказ зохёожо туршалга, удхатай онтохоной, рассказай болоод зарим басниин удхаар инсценировко бэшэлгэ.
        Уншаһан һонин зохёол, уран зураг, хараһан кино, теле-дамжуулга тухай һанамжаяа хөөрэлгэ.
   

   

                      Буряад хэлэнэй хэшээлдэ үргэлжэлүүлэгдэхэ зүйлнүүд


        Юрэ хөөрэлгэ, зураглал, һанаһанаа хєєрэлгэ үргэлжэлүүлгэ. Юрын түсэб. Хэлэнэй найруулга һайжаруулалга. Уран зохёолой, хөөрэлдөөнэй, эрдэм ухаанай найруулга. Элдэб юумэ зураглаһан юрэ хєєрэһэн текст удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэлгэ, бэшэлгэ. Зураглаһан, юрэ хєєрэһэн, һанамжалһан маягтай зохёолго бэшэлгэ.

        V классай түрэлхи литературын хэшээлдэ һурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд


        Һурагшад иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёһотой:
        — Үзэһэн зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрые;
        — Үзэһэн зохёолойнгоо гол үйлэнүүдые (сюжет), геройнууд, тэдэнэй хоорондохи хани харилсаан тухай;
        — портрет, пейзаж, эпитет, метафора тухай, тэдэнэй онсо янзануудые;
        — программаар хараалагдаһан сээжэлдэхэ ёһотой зохёолой хэһэгүүдые, шүлэгүүдые.

        Һурагшад иимэ юумэ хэжэ шадаха ёһотой:

I

        — уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэһэн уран зураглалые хөөрэжэ;
        — үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илгажа;
        — зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
        — үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;
        — зохёолой геройдо өөрынь хэһэн хэрэг, үйлэ, хэлэһэн һанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэжэ;

II

        — уран зохёол болон хрестомати соохи текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа;
        — сээжэлдэһэн зохёолоо тодоор, уранаар уншажа;
        — багашаг эпическэ зохёол болоод ехэ зохёолой хэһэгүүдые тобшоор, удхадань дүтэрхыгөөр, түүбэрилэн найруулан бэшэжэ;
        — зохёолой герой тухай хөөрэжэ;
        — багахан эпическэ зохёолой удхаар түсэб табижа;
        — өөрынгөө дураар уншаһан зохёол тухайгаа һанамжаяа, ойлгоһоноо өөрынхеэрээ хөөрэжэ;
        — уран зураашадай гоё һайхан зураг тухай ойлгоһоноо, һанамжаяа хэлэжэ.

III

        — “Түрэлхи литература” болоод уншаһан ном соохи тайлбари үгэдэг оньһо хэрэглэжэ.

Перечень учебно-методического обеспечения

Список литературы (основной и дополнительной).

  1. «Буряад литература»,        5 класс (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова),
  2.  «Ажалай дэбтэр» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова),
  3.  «Методическа дурадхалнууд» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова).
  4. “Булагай эхин”  үхибүүдэй хрестомати, 2-дохи хэблэл (Ц.Б.Цыренова, М.Ш.Батуева), У-У, «Бэлиг» 2008 он.

Пособия для учителя

Автор

Название

издательство

Год

С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

Книга для учителя «Методическа дурадхалнууд» к учебнику «Буряад литература»

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2011

Ц.Б.Цыренова, М.Ш.Батуева

«Булагай эхин» үхибүүдэй хрестомати, 2-дохи хэблэл

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2008

Николай Дамдинов

“Избранные произведения”

в 3 томах

“ОАО” Республиканская

Улаан –Үдэ

2001

Доржо Норбосампилович Сультимов

“Амиды зула” (зүжэг болон рассказууд)

(“Өөрыгөө һэхээбэ”)

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2004

Дугар Абидуевич Дылгыров

“Эсэгын орден”

Буряадай номой хэблэл

Улаан-Үдэ

1982

Михаил Александрович Шолохов

“Рассказууд” (“Мэнгэ”)

Буряадай номой хэблэл

Улаан-Үдэ

1980

С.Ж.Балданов

Буряад һургуулиин программа (5-11 кл.)

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2009

Дидактический материал

Автор

Название

издательство

Год

С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

«Ажалай дэбтэр» к учебнику для учащихся

5 класс

«Бэлиг»

2011

Учредители проекта: Министерство образования и науки РБ, Респуб. центр мониторинга и инф. технологий

Электронный учебник бурятского языка «Буряад хэлэн»

ООО «Сонсар»

2012

Режиссер Эржена Буруева

Народное художественное творчество Баргузинских бурят

Студия  «Добрый день»

У-У, «Белая тара», Э.Буруева

2012

Автор проекта, продюсер Эржена Буруева

Бурятия – территория толерантности

«Белая тара», У-У

2009

Ж.Д.Жамбуева

Я.Ц. Ивахинова

«Буряад литератураар сочинени бэшэхэ заабаринууд»

“Бэлиг”

Улаан –Үдэ

2002

Хандажап Дампилова

«Буряад литератураар тестнүүд”5-11 кл.

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2003

С.А. Ошорова

“Буряад аман зохёол”

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2003

Ц.Б.Цыренова, Б.Б. Жалсанов

“Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ”

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2007

Приложение

Контрольно-измерительные материалы

  1. “Алтан намар” гэһэн зохёолго бэшүүлгэ

 «Намарай шарай» гэһэн хэшээлнүүдэй циклээр һурагшадай мэдэсэ бэхижүүлэн,  һурагшадта зохёолго бэшүүлгэ.

Зураг хэрэглэжэ, “Алтан намар” гэһэн зохёолго бэшэлгэ. («Буряад хэлэн  5 класс» н.17)

Түсэб табилга:

1.        Зунай халуун буураба.

2.         Алим жэмэс эдеэшэбэ.

3.        Ой тайга хубилжа эхилбэ.

4.        Гол горход зэнхыбэ.

Хэрэглэхэ үгэнүүд: сэлмэг, наратай, һаргама, сэл хүхэ, үүлэгүй, аадар бороо, набша намаа, үбһэ ногоон, наранай элшэ, бүрхэг үдэрнүүд, таряан, аянай шубууд, үбэлжэдэг амитад  г. м. (Зохёолгоо уншаха дуратай һурагшада уншуулха, хамтадаа ажалынь шүүмжэлхэ, сэгнэлтэ үгэхэ).

  1. Шалгалтын ажал. Тест.

  5 хушуу мал

  1. Тэмээнэй түл.

а)  унаган

б)  ботогон

в)  эшэгэн

  1. Тэмээ хэрэглэжэ ямар ажал хэдэг байhан бэ?  

а)  ашаа зөөхэ

б)  газар хахалха

в)  хони адуулха

3.   Тэмээн яадаг бэ?

а)  инсагаалдаг

б)  буйладаг

в)  маарадаг

4.     Хэды шэнээн хүндэб?

а)  100 кг

б)  100-300 кг

в)  500-700 кг

5.    Урдань тэмээ адуулжа ябаhан хүүгэд зогдор доронь орожо дулаасадаг  

        байhан гэдэг. Зогдор  гэжэ юун бэ?

а)  тэмээнэй хүзүүнэй нооhон

б)  хүлэй үhэн

в)  толгойнь үhэн

6.    Шэмхэгдээгүй эрэ тэмээн.

а)  буура

б)  атан

в)  энгин

3. «Оорынгоо паара оло»

1. Ганса хурганhаа — арбан хурган хусэтэй

2. Эбээ нэгэдэhэн шаазгайнууд — элеэ шубуу бариха

3. би гэhэн гансаараа -  бидэ гэhэн хамтаараа

4. Эбтэй хунууд — эрьеын арhанда багтадаг

5. Эб нэгэтэн - эбдэрхэгуй

– Оньhон угэнуудэй удха ямар бэ?



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа

«Согласовано»                                                                         «Согласовано»                                                          «Утверждено»                                        

Руководитель МО                                                            Заместитель директора по УВР                                Директор школы

______/______________/                                                  _________/ ________________/                                  _________/______________/

 ФИО                                                                                      ФИО

Протокол№_____от                                                             «_______»______________2013г.                             Приказ №________от

«______»____________2013г.                                                                                                                                  «______»________________2013г.

Рабочая программа:

Учебный курс: Бурятская литература

Уровень обучения , класс: основное общее, 8 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

2013

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Курс рассчитан на 2  часа в неделю (всего 68  часов  в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК «Буряад литература » Учебник.  Хрестомати  8 класс (Хамаганов В.Ж., Жигжитова М.С., Цыбанова С.Ц.)Улаан - Удэ, Буряад номой хэблэл, 1993 он;

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

Цели и задачи обучения бурятской литературе

Обучение бурятскому языку  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма, любви и уважения к литературе;

-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции;

формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных  произведений;

развитие устной и письменной речи учащихся

-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;

-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.

Обучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);

  1. социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  2. компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  3. учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе

Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)

Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)

Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.

Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.

Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы.

 Реализация дидактических принципов:

 -Принцип воспитывающего обучения (создание условий формулирования личности в целом);

-Принцип научности(содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы -                    литературоведения, литературной критики.

На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

   -Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в      жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

 Принцип системности и последовательности (обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся, организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся, правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

 

Национально-региональный компонент программы представлен  развитием  письменной  речи на обычаях и традициях бурятского народа   и составляет 10% от общего количества часов.

                                                                           Календарно-тематический план

Дата проведения

Факти

чески проведено

Количество часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Темэ 1. Арадай аман зохёол(9ч)  

1.

3.09

3.09

1

Аман зохёол  тухай

Арадай  аман зохёол тухай

Арадай баян аман зохёолой амта мэдэрхэ

Арадай  аман зохёол тухай ойлгосо хөөрэхэ

Арадай  аман зохёол

Хурумхаанай түүхэ мэдэхэ

2.

5.09

5.09

1

Шүлэгэй жанрнууд Зүжэгэй жанрнууд

Жанрнууд. Тэдэнэй илгануудые ойлгохо

Жанрнуудай илгануудые ойлгохо

Шүлэгэй Зүжэгэй жанрнууд

Шүлэгэй жанрнуудай нэгэ хуби сээжэлдэхэ

3.

6.09

6.09

1

Үльгэрнүүд

Буряад арадай баялиг -  үльгэрнүүдэй удха тайлбарилха

Үльгэрнүүдэй гол удхыень тайлбарилха

Үльгэрнүүд

Конспект хэхэ

Стр.26 (Учебник)

4.

10.09

10.09

1

Үльгэршэд

Мэдээжэ үльгэршэдтэй танилсуулха

Үльгэршэдэй зохёоhон үльгэрнүүдые  зохёохо

Мэдээжэ үльгэршэдые мэдэжэ, хадуун абаха

Өөрын дураар Үльгэршэнэй намтараар реферат бэшэхэ

5

12.09

12.09

1

Гэсэр – буряад арадай эпос

Гэсэр – буряад арадай эпос

1 hалаа уншаха, стр.29 Арадай эпосэй темыень ойлгохо

Арадай эпосэй темыень ойлгохо

2 hалаа уншаха, стр. 38-45

6

13.09

13.09

1

Элитэ ехэ үльгэр

Гэсэр – буряад арадай эпос

Номоор ажал

тэрэнэй удха ойлгожо, шүүмжэлхэ

Үльгэрэй удха

5 hалаа уншаха, стр.47

7

17.09

17.09

1

Үльгэрэй гол удха

Үльгэрэй  9 hалаа Гэсэрэй түрэhэн бүлэг

План конспект тэрэниие шэнжэлхэ

Гэсэр арадай баатар

Баатар тухай бэшэхэ

8

20.09

20.09

1

Абай-Гэсэр хүбүүнэй дүрэ

Абай-Гэсэр хүбүүнэй дүрэ

9hалаагай удха тобшахоноор тайлбарилха

Арадай баатар

Удхаарнь зураг зураха

9

26.09

26.09

1

Үльгэрэй байгуулга, уран арга

Үльгэрэй байгуулга, уран аргануудые илгаха

Арадай аман зохёол соо үльгэр үүргэ

Үльгэрэй байгуулга,

уран арга

Гэсэр -  арадай баатар (найруулга)

Тема 2. Буряад литература(40ч)

Х.Н.Намсараевай творчество  ба ажабайдал шэнжэлхэ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

27.09

27.09

1

Х.Н.Намсараевай творчество  ба ажабайдал

Роман соо зураглагдаhан түлөөлэгшэдые илгаха

Х.Н.Намсараевай намтартай танилсаха, конспект хэхэ стр. 66 (учебник)

Х.Н.Намсараев

творчество  ба ажабайдал

 Уран зохёолшын зохёолнуудаар конспект хэхэ

стр. 70

2

6.10

6.10

1

«Үүрэй толон» роман

 Уран зохёолшо зохёол соогоо зураглаhан гол удха

Роман уншаха 1 бүлэг стр. 55

Урданай ажабайдалай зураглал

Уншаха стр. 63-74, асуудалнуудта харюу бэлдэхэ

3

9.10

9.10

1

Роман соо зураглагдаhан түлөөлэгшэд

 Роман соо зураглагдаhан түлөөлэгшэд Цыремпилэй дүрэ

Цыремпилэй үзэл бодол мэдэрхэ.Зүб бурууень илгаха

Түлөөлэгшэд

Цыремпилэй сэдьхэлэй байдал

Номоор ажал стр. 5-89, гол удхыень мэдэхэ

4

6.10

6.10

1

Зохёолой гол удха

Цыремпилэй үзэл бодолдо болоhон хүгжэлтэ дээрэ зохёолой гол удха ойлгохо

Буряад, ород ажалшадай дүрэнүүд

Повесть соо баяд ноёдой байдал зураглаха

баяд ноёдой байдал зураглаха

Удхаарнь зураг зураха, Цыремпилэй дүрэ зураглаха

5

9.10

9.10

1

Цыремпилэй дүрэ. Цыремпилэй үзэл бодол

Галша Дари хоёрой ажабайдалтай танилсаха

Галша Дари хоёрые зураглаха, характеристикэ бэшэхэ

Урданай сагай байдалай зэм

Номоор ажал стр. 94-105

 12-15бүлэг

6

10.10

10.10

1

Цыремпилэй үзэл бодолдо болоhон хүгжэлтэ

«Үүрэй толон» романай гол удха

Повестиин хэлэнэй уран арганууд

Авторай уранаар зохёон бэшэхэ шадабари

Цыремпилэй бодолдо болоhон хүгжэлтэ

Учебник стр. 76-81 романаар

7

12.10

12.10

1

Галша Дари хоёрой дүрэнүүд

«Үүрэй толон» роман соохи хүгжэлтэ, эжы абын уйдхар

Үгытэй арадай байдал зураглаха

Мүнөө сагай эрилтэ ямар бэ?

Үгытэй арадай байдал

Зобоhон арад - буряадуут

1, 2 асуудалда харюу стр. 109

8

16.10

16.10

1

«Үүрэй толон» роман

«Үүрэй толон» романай байдал ба хүгжэлтэ

Литературын арадша ёhо тухай мэдэсэ абаха стр.102, асуудал 1-3

Литературын арадша ёhо тухай мэдэсэ

Номоор ажал стр. 112-127

9

18.10

18.10

1

«Үүрэй толон» роман

Романай композици , хүгжэлтэ

Романай онсо янза

Романай гол удха тухай хэлэхэ, уран уншалга. Романай нэрын удха

Геройнуудта характеристикэ

Зүб буруу таланууд

Түүхэтэ зохёол

Романай нэрын удха

Буряадуудай урданай саг

Инаг  дуран Баян баүгытэй

Уйдхар гашуудал

Уншаха стр.127-140

Бэшэмэл харюу

Цыремпилдэ характеристика

10

25.10

25.10

1

Романай композици

Кульминаци

Сюжет

Романай байгуулга

Өөрын hанамжа бэшэхэ

Композици

Кульминаци

Сюжет

Удхаарнь альбом гаргаха, зураг зураха

11

30.10

30.10

1

Д.Дашанимаев поэдэй творчество зам

Д.Дашанимаев поэдэй творчество замтай танилсажа, шүүмжэлхэ

Стр. 116, конспект

«Тоёон» шүлэг уншаха

Д.Дашанимаев поэт

Шүлэг сээжэлдэхэ, стр.125

12

1.11

1.11

1

Литературна  теори. Шүлэгэй хэмжүүр

Шүлэгэй хэмжүүр

Удхын  анализ

Уран уншалга Шүлэгэй удха тайлбарилха

Литературна  теори. Шүлэгэй хэмжүүр

Шүлэгэй хэмжүүр стр.129-130  буулгаха

13

13.11

13.11

1

Строфа, ритм

Шүлэгэй удха тайлбарилха,  шүүмжэлхэ

Строфа, ритм тухай ойлгосо абаха, конспект хэхэ,стр.129

Строфа, ритм

Ород уран зохёолшодой багахан шүлэг анализ хэхэ

14

15.11

15.11

1

«Тоёон»  шүлэг

Литер.теори.  Шүлэгэй хэмжүүр

Удхаарнь зураг

Буряад шахтёрнууд тухай материал

«Тоёон»  шүлэгэй удха

«Тоёон» нэрын удха тухай бэшэхэ

15

20.11

20.11

1

«Тоёон»  шүлэгэй удха

Арад зоной байдал

Ажалша буряад арад тухай

Д.Дашанимаев ямар хүн бэ?

Творчество тухай хөөрэхэ

Манай арад зон эдлэхэ шадалтай

Шүлэгэй хэмжүүрээр багахан  шүлэг зохёохо

16

22.11

22.11

1

Литер.теори.  Шүлэгэй хэмжүүр

Галуута нуур урдань ба мүнөө

Шэнэ маяг тухай

Шулуун нүүрhэн

Ашагта малтамалнууд

Тухай бэшэхэ

Шулуун нүүрhэн

Ашагта малтамалнууд

Шулуун нүүрhэн

Ашагта малтамалнууд манай нютагай баялиг (найруулга)

17

27.11

27.11

1

Б.Базароной зохёохы зам

Б.Базароной зохёохы зам ба творчествотай танилсаха

Конспект

 стр. 157.

Б.Базароной зохёохы зам

Номоор ажал стр. 164

18

29.11

29.11

1

«Сэлэнгын үер » шүлэг

Шүлэгэй удха

«Сэлэнгын үер» шүлэгэй анализ

Шэнэ үгэнүүд

Шүлэгэй удха

Шүлэгhөө хэhэг

19

4.12

4.12

1

Шүлэгэй патриотическа удха

Патриот

Эхэ орон

Шүлэгэй патриотическа удха мэдэрхэ

Стр. 167

Хилэ газар

Нютаг

Эхэ Орон

патриотическа удхатай шүлэг олохо

20

6.12

6.12

1

Шалгалтын ажал

Үхибүүдэй дүй дүршэл шалгалта

Асуудалнуудта харюу

Асуудалнуудта харюу

Дабталга

21

11.12

11.12

1

«Походто» шүлэгэй удха

Уран уншалга

Удхыень тайлбарилга

Номоор ажал

Стр. 169

Удхыень мэдэрхэ

Шэнэ мэдэсэтэй болохо

шүлэгэй удха дээрэ ажал

22

13.12

13.12

1

«Походто» түүхэтэ зохёол

Зохёолой байгуулга

Идейнэ удха

Удхаарнь зураг зураха

Түүхэ

Элhэн хуби

3, 4 асуудалнуудта харюу стр. 169

23

18.12

18.12

1

А.Шадаев - фольклорист

А.Шадаев намтар фольклорист, шэнжэлэгшэ

Номоор ажал стр. 166

фольклорист, шэнжэлэгшэ

Конспект хэхэ, стр 85

24

20.12

20.12

1

Уран зохёолшын творческо зам

Уран зохёолшотой танилсаха

Темэ мэдэрхэ

Таблица зураха

Асуудалнуудые бэлдэхэ

Шадаеввай творчество

Асуудалнуудта харюу

25

25.12

25.12

1

«Шампии баабай» рассказ

«Шампии баабай» рассказай удха

Арад зондо хүндэ

Шампии баабай танда ямар жэшээ болоноб?

Арад зондо хүндэтэй ябадал

Уран уншалга

26

27.12

27.12

1

Кл.гадуур уншалга

А.Лыгденовай зохёол

Намтар

уран зохёлошын

Уран уншалга стр.444

Эхын байдал

Эхын байдал

Эхын уйдхар

Удхаарнь зураг

27

15.01

15.01

1

«Үншэн»рассказай нэрын удха

Удхаарнь шүүмжэлэл

Удха дээрэ ажал

Уншаха, стр.444

Удха дээрэ ажал

Зүб буруу таланууд

Удха дээрэ ажал

Зүб буруу талануудые элирүүлхэ

28

17.01

17.01

1

Сэндэма хүгшэнэй ажабайдал

Сэндэма хүгшэнэй сэдьхэлэй байдал

Авторай зураглал

Уран уншалга

Стр.444

Шүүмжэлэл

Ажабайдал тухай мэдэсэ

29

22.01

22.01

1

«Морин хуур» хэhэгэй анализ

А.Лыгденовай зохёолнуудай темэ ба зураглал

«Морин хуур» хэhэгэй анализ дээрэ ажал стр. 444

Ажабайдал

Морин хуур

Түсэб табиха

30

24.01

24.01

1

Рассказай  философско удха

Философско удха

Зохёолой байгуулга

Авторай зураглал

Рассказай  философско удха анализ хэхэ

Лодой үбгэнэй байдал

Асуудалнуудта харюу (багшын бэлдэhэн)

31

29.01

29.01

1

Уран уншалга

Уран уншалга шалгалта

Үхибүүдэй уран уншалга анализ хэхэ

Уншажа

хөөрэжэ

Ураар уншаха стр.445

32

31.01

31.01

1

Тестовэ ажал

Үхибүүдэй дүй дүршэл шалгалта

Асуудалнуудта харюу

Асуудалнуудта харюу

Дабталга

33

5.02

5.02

1

Ц.Дон.

Ажабайдал ба творчество

Роман «Хиртэhэн hара»

Уран зохёолшын творчество

Уран зохёолтой танилсаха

Ц. Дон.Ажабайдал ба творчество шэнжэлхэ, таблица дүүргэхэ

Стр. 137

Ц. Дон. Творчество

Зохёолнуудынь мэдэхэ

Ц. Дон. Творчествоор

Реферат бэшэхэ

34

7.02

7.02

1

Бурхан торхо хоёр бүлэгэй анализ

Бурхан торхо хоёр

Тэрэ сагай эрилтэ

Урданай байдал

Бурхан торхо хоёр бүлэгэй анализ дээрэ ажал

Бурхан

Раднын сээдьхэлэй байдал

4, 5асуудалда харюу стр. 155

12.02

12.02

1

Тармалгын үебүлэгэй анализ

Удха анализ

Авторай зураглал

Тармалгын үебүлэгэй анализ хэхэ

Бүлэгэй удха

Удхыень хөөрэхэ

35

14.02

14.02

1

Сагаалганиие угталга

Сагаалган зохёолой удхада

Сагаан hара тухай

Буряад арадай Сагаалганай удха

шанар мэдэрхэ

Сагаан hара тухай

Угталга

Асуудалнуудта харюу бэлдэхэ(багшын)

36

19.02

19.02

1

Сагаалганай буряад арадай шэнэ жэл

Сагаалганай удха

Арадай шэнэ жэлэй угталга

Буряад арадай Сагаалганай удха шанар мэдэрхэ

Сагаалган тухай

Сагаалган –минии гэр бүлэдэ

37

21.02

21.02

1

Раднын дүрэ

Радна зохёолой гол геройн дүрэ

Зохёолой сюжет

Раднын дүрэ, тэрэнэй ажабайдал дээрэ анализ хэхэ стр. 161

Раднын буруу тала

Радна үбгэндэ характеристикэ

38

26.02

26.02

1

Дулгар хүгшэнэй дүрэ

Дулгар хүгшэнэй дүрэ дээрэ эжынэрэй образ зураглаха

Урданай ажабайдал мүнөө сагтай жэшээлхэ

Дулгар хүгшэнэй дүрэ романай байгуулгада

Урданай ажабайдал мүнөө сагтай жэшээлхэ

Текстэ дүтэ хөөрэхэ

39

28.02

28.02

1

Литер теори.

Туужын уран арганууд

Зохёол соо уран аргануудай нүлөө

Литер теори.

Туужын уран аргануудые олохо

Номоор ажал стр.144(учебник)

уран арганууд

Зохёолой удха  

уран арганууд олохо, 3бүлэг уншаха,  стр. 167

40

5.03

5.03

1

Раднын гэр бүлэ (найруулга)

Раднын досоохи байдал

Ба тэрэнэй гэр бүлэ

Раднын гэр бүлэ (найруулга) тухай бэшэмэл ажал хэхэ

Хүнэй нүлөө ажабайдалда ямар удха шанартайб? Сэхэ асуудалда харюу бэдэрхэ  

Раднын дүрэ анализ хэхэ

Тема 3. Аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ(19ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

7.03

7.03

1

Х.Х.

 «Минии эрхим нүхэр»

эрхим нүхэр гэжэ хэн бэ?

Аман ба бэшэмэл хэхэ хүгжөөхэ

Нүхэрөө гамнаха, хүндэлхэ хэрэгтэй

Рассказ бэшэхэ

2

12.03

12.03

1

Н.Г.Дамдинов - манай уран зохёолшо

Н.Г.Дамдиновай намтартай үргэнөөр танилсаха

Уран зохёолнуудынь шүүмжэлхэ

Н.Г.Дамдинов - манай уран зохёолшо, творчество шудалха, конспект хэхэ стр.347

Н.Г.Дамдинов манай нютагай поэт, тэрэнэй зохёолнууд

Н.Г.Дамдиновай намтараар реферат

3

14.03

14.03

1

Поэдэй шүлэгүүдые уран уншалга

Уран уншалга шалгалга

Анализ хэлгэ

Удхыень тайлбарилха

Поэдэй шүлэгүүдые уран уншажа, удха дээрэ ажал

Поэдэй шүлэгүүдые мэдэхэ болохо

1 шүлэг сээжэлдэхэ, өөрын дураар

4

19.04

19.04

1

Буряад арадай үнгэ

Буряад арадай үнгын удха шанар тайлбарилха ,хадуун абаха.

Үнгэнүүдэй онсо янза

Буряад арадай үнгын удха шанар мэдэхэ болохо

Үнгэнүүдые зураха

Номоор ажал «Материальная и духовная культура бурят», стр.18,

 Тема 2.

Үнгэнүүдэй удха шанар мэдэхэ

Ажабайдалдаа хэрэглэжэ hураха

Үнгэнүүдые зураха, шэрдэхэ, удхыень бэшэхэ

6

2.04

2.04

1

Классhаа гадуур уншалга Ч.Цыдендамбаевай шүлэг «Геройн эхэ»

Уран уншалга

Шүлэг уран гоёор  хөөрэхэ

Эжын гашуудал мэдэрхэ

Дайнай хатуу саг тухай

Ч.Цыдендамбаевай шүлэг «Геройн эхэ» шүлэг анализ хэхэ

Стр.183 ном  «Булагай эхин»

Дайнай саг

Уйдхар гашуудал

Эб найрамдал

Шүлэг сээжэлдэхэ стр.183

7

4.04

4.04

1

Минии туршалганууд

Уран гуурhанай эхин шата

Багахан туршалгануудые хэхэ

Уран гоёор хэлэжэ абаха

Минии түрүүшын  туршалганууд

Уран гоёор хэлэжэ hураха, үгэнүүдые зүбөөр хэрэглэхэ

Шүлэг, рассказ бэшэхэ

8

9.04

9.04

1

Уран уншалга

 «Хэн эгээ  бэрхээр буряад литератураяа шудалнаб?»

Үхибүүдэй дура сэдьхэл татаха

Буряад литературын баялиг мэдүүлхэ

Асуудалнуудта харюу

Уран уншалга, удхыень хэлэхэ

Текст дээрэ ажал (Үхибүүд өөhэдөө шэлэхэ)

Буряад литературын баялиг мэдэхэ

Буряад литература заатагүй хэрэгтэй

Уран уншалга

(Үхибүүд өөhэдөө текст  шэлэхэ), гэртэхиндээ уншуулха

9

11.04

11.04

1

Наадан.

 «Буряад литература мэдэе!»

Дүн гаргалга

Арадай  баялиг хэлэн тухай мэдэсэ

Кроссворд таалга

Асуудалнуудые бэлдэхэ

Ухаагаа гүйлгэхэ

Асуудалнуудта харюу

Буряад литературын үүргэ ямар бэ? Эжы абын туhаламжаар асуудалда харюу

10

16.04

16.04

1

Оньhон, хошоо үгэнүүдэй баялиг

Оньhон, хошоо үгэнүүдэй баялиг

Сэсэн мэргэн үгэнүүдэй удха

Ажабайдалда хэрэглэлгэ

Оньhон үгэнүүдые бэшэхэ, удхыень хэлэхэ

Эжы абынгаа  заабаринуудые бэшэхэ

Оньhон, хошоо үгэнүүдэй баялиг тухай

Журам сахижа ябаха хэрэгтэй

5 Оньhон, хошоо үгэнүүдые сээжэлдэхэ

11

18.04

18.04

1

Арадай сэсэн hургаалнууд

Сэсэн мэргэн үгэнүүдые тайлбарилха

Удха дээрэ ажал

Ажабайдалда хэрэглэлгэ

Сэсэн мэргэн үгэнүүдые мэдэхэ гүт?

Хүниие хүндэлхэ ёhо

Сэсэн мэргэн үгэнүүдые мэдэхэ

Хүниие хүндэлхэ ёhо шухала

Эжы абын hургадаг hургаалнуудые бэшэхэ(5)

12

23.04

23.04

1

Диктант

 «Шампии баабай»

Аман ба бэшэмэл хэхэ хүгжөөхэ

Текстээр диктант

 стр. 97

Алдуу бэшэхэ

Дүрим мэдэхэ

13

25.04

25.04

1

М.Чойбоновай шүлэгүүд

Уран зохёолшын намтартай танилсаха

Шүлэгүүдэй удха

Таблица хэхэ

Уран уншалга

Ном «Антология литературыБурятии XX- начала XXIвека »

Стр. 420.

М.Чойбоновай шүлэгүүдтэй танилсажа, удха дээрэ ажал

Шүлэгүүдые уншаха, стр. 420-424, Ном «Антология литературыБурятии XX- начала XXIвека

14

30.04

30.04

1

Буян нүгэл хоерой илгаа

Эхэ эсэгын заабаринууд, hургаалнууд

Буян нүгэл хоёр илгаа Али талыень абаха хэрэгтэб?

Хуби заяанда энэ хоёрой нүлөө

Буян нүгэл хоёр гэжэ юуб? Танай hанамжа

Танай хараа бодолнууд

Буян нүгэл хоёрой илгаа

Буян хэхэ хэрэгтэй

Энэ наhандаа буян эдлэхэ хэрэгтэй (найруулга)

15

7.05

7.05

1

Тестовэ ажал

Үхибүүдэй дүй дүршэл шалгалта

Асуудалнуудта харюу

Асуудалнуудта харюу

Дабталга

16

14.05

14.05

1

Буряад литературамнай баян даа!

Буряад литературын баялиг мэдэрхэ

Литературада дурлаха

Мэдэхэ, таниха уран зохёолшодой список табиха. Хэн олоор мэдэнэб? (шанда хүртэхэ)

Буряад уран зохёолшод-манай омогорхол

Литератураар материал суглуулха

17

16.05

16.05

1

Изложени «Баатаршалга»

Үхибүүдэй дүй дүршэл шалгалта

Асуудалнуудта харюу

Изложениин суглуулбари. стр. 156.

Асуудалнуудта харюу

Дабталга

18

28.05

28.05

1

Шампии баабайн нюусанууд

Республикада Шампии баабайн аша туhа тухай

Текст дээрэ ажал стр. 275

Шампии баабайн шулуунууд

Материал суглуулха

19

30.05

30.05

1

Жэлэй дүн гаргалга

«Ерээдүйн минии даабаринууд»

Жэл соо мэдэхэ болоhон юумые бэхижүүлгэ

Зунай амаралтын даабаринууд

Зунай амаралтын даабаринуудые  абалга

Авторнуудыень буулгаха

Буряад номуудые уншаха шухала

Уншаhан номуудаараа дневник хэхэ

Практические занятия

Название разделов и тем

количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хүгжөөлгэ)

контр.работы

Буряад литература

75

55

10

11

Мүнөө үеын  литература

27

15

7

5

Всего

102

70

17

16

                                             

Требования к  подготовке учащихся.

8-дахи класста  hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд:

-Уран зохёолой текст; темэ, идея, уран дүрэ (художественный образ), үзэгдэhэн зохёолой геройнуудые, сюжет;

- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга хэрэгсэлнүүдые;

-Үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа ба тэдэнэй үүргэ тодорхойлжо;

-Зохёолой геройнуудай өөрөөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ,тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;

-Эпическэ, лирическэ, драматическа зохёолнуудые илгаруулжа;

-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа, жанрай байhаарнь тэдээнииень хараадааа абажа, тодоор уранаар уншажа;

Үзэжэ байhан зохёолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой сочинени (сочинени –рассуждени) зохёожо;

--Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ  үгэхэ сложно түсэб табижа;

-Бэеэ даагаад уншаhан литературна зохёолоор, зохёолой, геройнуудта өөрын ямараар хандажа байhанаа харуулан аман гү, али бэшэмэл hанамжа, үгэжэ;

-hурагшадта зорюулжа хэблэгдэhэн научно - популярна номой справочна аппарат, мүн литературна терминтэй словарь хэрэглэжэ.

Система оценивания

Сочинени бэшэлгэ.

I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

  1. удхын болон хэлэлгын түлөө;
  2.  2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо.Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Шүлэг уран гоёор уншалга

Критернүүд ба параметрнууд

«1»

«2»

«3»

«4»

«5»

Шүлэг уншаад,

удхыень мэдэнэ

Уран гоёо бэшэ,

олон тордиhо-

тойгоор

Уран гоёор бэшэ, 2-3

тордиhо-

тойгоор

Бага зэргэ гоёор,

тордиhо-

тойгоор

Уран

гоёор,

тордиhо-

тойгоор  

Перечень учебно-методического обеспечения

Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико», Улаан - Удэ:2001.
  2. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  3. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ», Улаан - Удэ: «Бэлиг», 2007.

     4. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико», Улаан - Удэ:2001

     5. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари», Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл: 2003.

     6.  Дампилова Х. «Буряад литератураар тестнууд»

7.Дашиева Л.Д. «Традиционная музыкальная культура бурят». Улан-Удэ: «Республиканская типография» ,2005.

     8.  «Буряад хэлэ, литература заалгын зарим асуудалнууд болон ерээдүйн хараа бодолнууд»,  Улаан Удэ:2007.

     9.  Санжадаева Г.С «Новые технологии на уроках литературы»Улан-Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2006.

10. Лабораторно-практическэ худэлмэринууд

     11.Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы» Улюн:2008.

     12.Цыренова Э.О. «Болор тунгалаг дэлхэй», Бархан:2012.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  2. Батуева М.Ш., Ц.Б.Цыренова «Булагай эхин», Улан Удэ: «Бэлиг», 2006.
  3. Бабуева В.Д. «Материальная и духовная культура бурят», Улан – Удэ: 2004.
  4. ДондуковУ - Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка», Улан - Удэ «Бэлиг» хэблэл:2006.
  5. Намтаров Ж. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» Улаан -Удэ, БГУ:2006.
  6. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» Улаан - Удэ: «Буряадай номой хэблэл»,1993.

Приложение

                                                                                         

Образцы КИМ

1.Базарова Д.Б. «Буряад литератураар тестнүүд» Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл:  2009.

       2. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнүүд» 5-7 класс, Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл: 2008.

       3.Шарланова Н.Ц., Раднаева Е.Д. «Буряад хэлээр тестнүүд» Улаан – Удэ: 2008.

       4.Санжаева А.Б.Намтарова Д.Д. «Буряад хэлэнэй диктантнуудай сборник» 4-9 класс, Улаан-Удэ: 2003.

Тест №2

Абай - Гэсэр хүбүүн

  1. Баруунай 55 тэнгэриин ахалагша хэн болоноб?

А) Хан – Хюрмас тэнгэри

Б) Атай – Улаан тэнгэри

В) Эсэгэ - Малаан тэнгэри

  1. Хан – Хюрмас тэнгэриин тээли улаан баатар хүбүүнэй нэрэ хэн бэ?

А) Заса - Мэргэн

Б) Бүхэ- Бэлигтэ

В) Хабата – Гэрэл

  1. Хан – Хюрмас тэнгэриин одхон хэнзэ дүүнь хэн гээшэб?

А) Саргал - Ноён

Б) Хара - Зутан

В) Сэнгэлэн – Ноён

  1. Зүүнэй 44 тэнгэриин ахалагша  Атай – Улаан тэнгэриин хатан хэн гэжэ нэрэтэйб?

А)Мүнгэн - Хурабша абхай

Б) Гүнгэр – Сэсэн хатан

В) Алма - Мэргэн абхай

  1. Хан – Хюрмас тэнгэри Атай - Мэргэн тэнгэри хоёрой тэг дундахи тэнгэриин нэрэ хэлэгты

А) Манзан – Гүрмэ төөдэй

Б) Сэгээн – Сэбдэг тэнгэри

В) Эсэгэ – Малаан тэнгэри

  1. Шарнайхан шара  одигон Манзан – Гүрмэ төөдэй

А) Матаар аяга

Б) Эбдэрхэй шанага

  1. Хан – Хюрмас тэнгэри доодо замбидахи хүн зониие хамхаалхыень хэниие элбгээгээб?

А) Заса - Мэргэниие

Б) Бүхэ - Бэлигтые

В) Хабата – Гэрэлые

  1. Бүхэ – Бэлигтэ доодо замбида хүн хэнэйдэ хүбүүн боложо түрөөб?

А)Сэгээн – Сэбдэг тэнгэрииндэ

Б)Сэнгэлэн – Ноёнойдо

В)Саргал – Ноёнойдо

  1. Улаан зурбаахай хүбүүхэн обоо дээрэ хаягдахадаа, түрүүшын hүни ямар дайсады дарааб?

А) Байтаhанай зэргэ батаганаанууд

Б) Түмэр хушуута хирээнүүдые

В) Гуулин хоншоортой хулганаануудые

  1. Зургаадахи хоногто хүбүүн хаана хаягданаб?

А) обоо дээрэ

Б) Баабгайн  нүхэндэ

В) Агы нүхэндэ

Тест№ 3

Үүрэй толон

  1. Бадма абгайн бэри болохо басаганай нэрэ хэн бэ?

А) Аюушын Гүнжэд

Б) Галшын Должод

В) Доржын Балма

  1. Үбгэн түрүүгэй  үбэрhөөн гаргажа, Галшатанай бурханда табиhан хадаг

А) Сэнхир хадаг

      Б) Аюуша хадаг

  1. Галша үбгэнэй хүгшэнэй нэрэ хэлэгты

А) Дари

Б) Дулма

В) Гүнжэд

  1. Цыремпилэй эсэгэ хэн гэжэ нэрэтэйб?

А) Сэдүү

Б)Аянда

В) Бадма

5. Галшын гэрэй юун дээгүүр аляаhа батаганаан дүүеэб?

     А) Шэрээ

     Б) Байлгансагууд

     В) Тагууд

6.Цыремпил үрөөhэн дүрөө хэнэйхиhээ эрижэ абааб?

   А) Бадма абгайhаа

   Б) Галша үбгэнhөө

В) Аюшынхиhаа

     7.Хэнэй хуримда гэжэ эндэ тэндэhээ хн зон ошожо байнаб?

        А)Аюушын Гүнжэд

Б) Галшын Должод

В) Доржын Балма

Шалгалтын асуудалнууд

 вариант 1.

  1. Поэт Д.Дашанимаев ямар хүн байгаа гэжэ ойлгобот? Тэрэнэй творчество тухай бэшэхэ
  2. Буряад шүлэг зохёолгодо ямар шэнэ маяг түхэл оруулааб?
  3. «Тоёон» гэжэ нютаг ямар ашагта малтамалаар баян гэжэ хэлэгдэнэб?
  4. Шүлэгэй мүрнүүдэй hүүлэй үгэнүүдэй залгалтануудые хаража, ямараар тааруулагдаhан байнаб гэжэ хэлэхэ.  
  5. Галша Дари хоёр hуудал байдалаараа ямар шадалай айл болоноб?
  6. Үльгэр гэжэ юуб?

Вариант 2.

  1. Нютагай аман зохёол тухай бэшэхэ
  2. Ямар hургаал заабаринуудые мэдэхэбши?
  3. Х Н Намсараевай  зохёолнуудай тематика
  4. Сюжет баүйлын хүгжэлтэ гэжэ юуб? Жэшээ дээрэ зураглаха
  5. Шадаев-фольклорист, драматург
  6. Зохёол соохи арадуудай хани барисаан

Изложени

Арадай дуун

 Москвада hуража байhан элдэб яhатанай залуушуул шэнэ жэлые угтахаа «Салют» кафе соо сугларба. Сугларагшадай дунда монгол, солонгос, вьетнам, энэдхэг, буряад, яхад хүбүүд, басагад бии.

Яhатан бүхэнэй түлөөлэгшэд ээлжээгээр бодожо, үетэн нүхэдөө шэнэ жэлээр амаршалаад, элүүр энхэ, хоорондоо анда нүхэд шэнгеэр эбтэй ябахые юрөөбэд

Удаань уулзалгада хабаадагша бүхэн өөрынгөө түрэл хэлэн дээрэ дуу дуулаха, шүлэг уншаха гү, али арадайнгаа хатар наада харуулха гэhэн дурадхал оруулагдажа, алфавидай гуримаар буряад хүбүүд, басагад эхилхэ болобо.

Багшын дээдэ hургуулиин оюутан Сэсэг басаган буряад дуу уран гоё хоолоёгоор ханхинуулжа, бултанай магтаалда  хүртэбэ.

Түрэлхи хэлэеэ мэдэдэггүй Түмэр хүбүүнэй ээлжээн хүрэжэ ерэбэ.- Арадай ажахын дээдэ hургуулиин оюутанТүмэр дуулахань, - гэжэ ахалагша курсада hурадаг Баяр соностобо.

-Би буряад арадай дуу дуулахамни, -гэжэ  Түмэрэй ородоор тоб байса хэлэхэдэнь, нүхэдынь энэмнай хумхаараа, галзуураа юм гү гэжэ хэлсэhэншүүгээр урда урдаhаа харалсан, амилхаяашье болинхойнууд hууба. Хори хүрэтэр буряадаар тооложо шададаг  Түмэрхүбүүнэй бүдүүн хоолойгоор нэгэн, хоёр, гурба, дүрбэ, таба гэхэ мэтээр хори хүрэтэр уран гоёор дуулахадань, бултадаа альгаяа ташалдажа, буряад арадай дуун яагаа гоё гэлдээ бэлэй.

  1. Өөрын hанамжа бэшэхэ. Түмэр хүбүүе шүүмжэлхэ.  



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/_____________/                                                   _____/_____________________/                                              «_____»___________2012 г.                                                                                                                                          ______/________________/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                       ФИО

Протокол №____от                                                        «_____»____________2013 г.                                                       Приказ №____ от        «______»___________2013 г.                                                                                                                                            

                                                                                                                                                                                         «_____»___________2013 г.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Уровень обучения, класс: среднее общее, 10 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2013г 

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Программа   адаптирована для учащихся десятого  класса  Улюнханской средней общеобразовательной школы. На изучение бурятской литературы отводится 2 часа в неделю. Учебный объем всего курса «Турэлхи литература» составляет 68 часов.

 ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА»

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятская литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Обучение бурятской литературе на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

-воспитание духовно развитой личности, формирование гуманистического мировоззрения, гражданского сознания, чувства патриотизма ,любви и уважения к литературе;

-развитие эмоционального восприятия художественного текста, образного и аналитического мышления, творческого воображения, читательской культуры и понимания авторской позиции ;

формирование начальных представлений о специфике литературы в самостоятельном чтении художественных  произведений;

развитие устной и письменной речи учащихся

-освоение текстов художественных произведений в единстве формы и содержания, основных историко-литературных понятий;

-овладение умениями чтения и анализа художественных произведений с привлечением базовых литературоведческих понятий и необходимых сведений по истории литературы; выявления в произведениях конкретно-исторического и общечеловеческого содержания ; грамотного использования литературного языка при создании собственных устных и письменных высказываний.

Обучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

  1. речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
    четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
  1. социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  2. компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  3. учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Ведущие принципы.

Реализация дидактических принципов:

-Принцип воспитывающего обучения(создание условий формулирования личности в целом);

- Принцип научности (содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы-литературоведения, литературной критики. На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

-Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

- Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

- Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся ,организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

- Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

- Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

- Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся , правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);


Дата проведения

Фактически проведено

Кол-во часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

2.09

1 час

ХХ зуун жэлэй урдахи уран зохеол тухай юрэнхы мэдээн

Буряадай уран зохеол олонхи нютагуудта монгол γзэг дээрэ бэшэгдэжэ байhаниинь. Ород, тγбэд γзэг хэрэглэлгэ. Буряадуудай дундаhаа тγрγγ γзэл баримталhан γсѳѳхэн эрдэмтэдэй, багшанарай (Болдоновууд, Р. Номтоев, Г.Гомбоев, М.Н.Хангалов, Г.Цыбиков болон бусадай) урган гаргалга.

 

 Конспект

Буряадай уран зохеол олонхи нютагуудта монгол γзэг дээрэ бэшэгдэжэ байhаниинь.

Номоор ажал.

Буряадай уран зохеол олонхи нютагуудта монгол γзэг дээрэ бэшэгдэжэ байhаниинь. Ород, тγбэд γзэг хэрэглэлгэ. Буряадуудай дундаhаа тγрγγ γзэл баримталhан γсѳѳхэн эрдэмтэдэй, багшанарай (Болдоновууд, Р. Номтоев, Г.Гомбоев, М.Н.Хангалов, Г.Цыбиков болон бусадай) урган гаргалга.

 

Конспект

2

6.09

1 час

Буряадай бэшэмэл зохеолнууд тухай ойлгосо

Урданай зохёолнуудай жанрнууд: а.а.з.-лой суглуулбаринууд, угай бэшэгγγд, hургаалнууд, замай бэшэгγγд.

Конспект

Буряад литературын хүгжэлтэ

Урданай зохёолнуудай жанрнууд: а.а.з.-лой суглуулбаринууд, угай бэшэгγγд, hургаалнууд, замай бэшэгγγд.

Таблица хүсэлдүүлхэ

3

9.09.

1 час

Буряадай тγγхэ бэшэгγγд

Ц.Сахаров «Баргажанай буряадай тγγхэ бэшэг»;

Цэжэб Цэрэнов «Баргажанай буряад зоной тγγхын тобшо бэшэг».

Конспект, уншалга

«Буряадай тγγхэ бэшэгγγд» номтой танилсалга.

Ц.Сахаров «Баргажанай буряадай тγγхэ бэшэг»;

Цэжэб Цэрэнов «Баргажанай буряад зоной тγγхын тобшо бэшэг».

конспект

4

13.09

1 час

Замай тэмдэглэлнγγд.

Тγрγγшын зγжэгγγд

Мижид –Доржиин замай тэмдэглэлнγγд;

Тγрγγшын зγжэгγγд тухай ойлгосо.

Д.Абашеев «Yхэл»,

С.П.Балдаев «Цырен малшан»,

И.В.Барлуков «Архиин зэмэ», Ч.Лх.Базарон «Хаарташан»

Конспект, уншалга

Мижид –Доржиин замай тэмдэглэлнγγд;

Тγрγγшын зγжэгγγд тухай ойлгосо.

Д.Абашеев «Yхэл»,

С.П.Балдаев «Цырен малшан»,

И.В.Барлуков «Архиин зэмэ», Ч.Лх.Базарон «Хаарташан»

конспект

5

6

16.0920.09

2 час

Э.Х.Галшиев «Бэлигэй толи»

Шγлэглэмэл бγтээл. Хγн зониие зγб мγрѳѳр ябуулха, хγмγγжγγлхэ зорилготой hургаалай γгэнγγд.

Конспект.

Элинсэг хулинсагуудайнгаа hургаал заабаринуудые хэрэг дээрэ бэелγγлжэ шадаха, жэшээнγγдые хэлэхэ.

Шγлэглэмэл бγтээл. Хγн зониие зγб мγрѳѳр ябуулха, хγмγγжγγлхэ зорилготой hургаалай γгэнγγд.

Уран уншалга

7

23.09

1 час

«Монголой нюуса тобшо»

Монгол туургатанай тγγхын 400 гаран жэлэй хэрэг ябадал тухай; Чингис хаанай уг изагуур, бага балшар наhаниинь.

Конспект, уншалга

Монгол туургатанай тγγхын 400 гаран жэлэй хэрэг ябадал тухай; Чингис хаанай уг изагуур, бага балшар наhаниинь.

уншаха

8

9

3.10

6.10

2 час

Шалгалтын хγдэлмэри

1011

10.1013.10

2 час

Ч.Лх.Базарон «Хаарташан»

Тγрγγшын зγжэгγγдэй нэгэн

Тγрγγшын зγжэгγγдэй нэгэн

Ролеор уншаха

20-еод онуудай литература

12

20.10

1 час

Буряад литературын бγридэлгэ

20-еод онуудай литература

Буряад литературын бγридэлгэдэ γндэhэ hуури болоhон арга боломжонууд ба тγшэгγγд: а) манай орон дотор буряадуудай бэеэ даанги республика бололго; 2) соел болбосорол дээшэлγγлхэ талаар хэгдэhэн ажал: hургуулинуудые, гэгээрэл – болбосоролой эмхи зургаануудые нээлгэ…г.м.

Буряад литературын бγридэлгэ

Буряад литературын һуури табиһан уран зохёолшод тухай мэдэхэ

Уншаха,

Реферадуудые бэлдэхэ, хамгаалха

Буряад арадай дундаhаа гараhан тγрγγшын зохёолшод – Х.Намсараев, Д.Р.Намжилон, С.Туяа, Ч.Базарон, Ц.Дон, С.Балдаев г.м.

ХХ зуун жэлэй эхин γе хадаа буряад литературын бγридэжэ, хγгжэжэ байhан саг. Энэ γедэ буряад нютагуудта зγжэг бэшэхэ, наада табиха шэнэ заншал бии болоhон тухай.

20-ёод оной зγжэг зохёолнуудай диилэнги ушар.

Таблица зуралга,

конспект Л.Ц.Халхарова

«ХХ зуун жэлэй эхин γеын буряад уран зохёол» номтой танилсалга

Х.Намсараев, Д.Р.Намжилон, С.Туяа, Ч.Базарон, Ц.Дон, С.Балдаев гэгшэдэй намтараар реферадуудые бэлдэлгэ.

13

24.10

1 час

Д.Р.Намжилон «Буряад аршааншадай байдал»

Буряад аршааншадай байдал

Уран гоеор уншалга,

Анализ хэлгэ.

Һурагшад иимэнууд юумэ мэдэхэ ёhотой:

уран зохёолнуудые гу,али зохёолhоо хэhэгүүдые, тэрэ тоодо сээжэлдэhэн текстнүүдые

 тодо уранаар уншаха

-сюжедэй, байгуулгын(композициин ) зүйлнүүдэй образуудай гуримай ба зураглан тодо болгохо хэлэнэй арга боломжонуудай идейнэ, уран hайханай үүргые элируулхэ;

-үзэгдэhэн зохёолнууд дээрэ ундэhэлэн, авторай үзэл бодол зохёохы ажал хоёрой хоорондохи холбоо элирүүлхэ

уншаха

14

27.10

1 час

С.П.Балдаев «Yнэнэй баяр» зγжэг.

Шэнэ байдалай тγлѳѳ тэмсэл. Найдарай дγрэ. Холшорой сэдьхэл бодолдо болоhон хубилалта.

Уншалга. Драмын хэлэндэ а.а.з. уран γгын элбэгээр хэрэглэгдэhэнэй баримтануудые оложо, γγргыень хэлэхэ

Уншаха. Драмын хэлэн

15

31.10

1 час

Кл/г. уншалга:

Х.Намсараев «Харанхы» зγжэг

Ород драма hажаажа бэшэhэниинь. hургуулида γхибγγдээ hургаха, ариг сэбэрые сахиха, эмшэн докторто хандаха, архи, хаарта  хэхэгγй г.м. hургаал номноhон эдэ зохеолнуудай арад зониие гэгээрγγлхэ гэhэн гол удха. Зохёолнууд соо а.а.з. зγйл хэрэглэhэниинь.  

Ролёор уншалга

Уншаhан зγжэгγγдээрээ сочинени бэшэхэ «Революциин урда тээхи буряад арадай байдал».

16

14.11

1 час

Кл/г. уншалга:

И.Барлуков «Архиин зэмэ»

Ролёор уншалга

17

18

19

17.11

21.11

24.11

3 час

Б. Барадин «Сэнгэ баабай» рассказ

Б.Барадин – профессор, эрдэмтэ, оршуулагша.

«Сэнгэ баабай» баян хγнэй γхэл.

Уншаха.

Найруулга «Баян хγнэй байдал».

Асуудалда харюусаха. Уншаха, зураг зураха.

“Баян хүнэй байдал” найруулга

20

21

22

23

24

28.11

1.12

5.12

8.12

12.12

15.12

5 час

Х.Намсараев «Тайшаагай ташуур»

драма

Драмын гол удха

Х.Н.Намсараев – буряадай элитэ уран зохёолшо.

ХIХ зуун жэлэй дγшѳѳд онуудта болоhон баримтата ушар тухай.

Хориин ахалагша тайшаа Р.Д.Дымбыловэй дγрэ. Тарба Жигжитовай дγрэ. Арад зоной байдал, ангиин тэмсэлэй эршэдэлгэ, Гоншог γбгэнэй дγрэ. Драма соохи дγрэнγγдэй хэлэнэй онсо илгаанууд. Драмын гол удха.

Конспект

Уншаха. Характеристикэ бэшэлгэн.

Реферат.

уншаха

Р.Д.Дымбылов – Хориин Дγγмын тайшаа – найруулга бэшэхэ.

Тγсэб табиха.

25

19.12

1 час

Шалгалтын хγдэлмэри

тест

30-аад онуудай литература

26

22.12

1 час

30-аад онуудай литература тухай юрэнхы мэдээн

Бэлигтэй уран зохеолшодой гаралга. Литературын бγхы hалбари, жанрнуудай хγгжэлтэ. 1934 ондо болоhон уран зохеолшодой нэгэдэхи съезд.

Энэ γедэхи буряад литературын тематика ба идеэнэ шэглэл.

конспект

30-аад онуудай литература тухай юрэнхы мэдээн

уншаха

27

26.12

1 час

Ц.Дон. Уран зохёолшын намтар.

Ц.Дон – hуури табигшадай нэгэн. Зохёолнуудынь.

Конспект, реферат

Һурагшад иимэнууд юумэ мэдэхэ ёhотой:

-хэмжэгээрээ, янза шанараараа (характераараа), жанраараа илгаатай аман ба бэшэмэл сочиненинуудые зохёохо;

-литературын-шүүмжэлхы ба публицистическэ  статьянуудаар, багшын лекцинүүдээр түсэб, конспект бэшэхэ;

-хэдэн материалнуудай  үндэhоор литературна темэдэ элидхэл гү,али реферат бэлэдхэхэ;

-толинууд, энциклопедическэ тайлбаринууд, библиографическа заабарита номууд г.м.. элдэб янзын литературна тайлбаринуудые хэрэглэхэ.

Реферат.

28

29

30

31

16.01

19.01

23.01

26.01

4 час

«Брынзын санха» туужа

Туужа соо хγдѳѳ ажахые шэнэдхэн байгуулхын тγлѳѳ тэмсэл харуулга. Должон, Гомбо, Бальжанай дγрэнγγд. Тэдэнэй шэн зориг, эдэбхитэй ажал. Туужын хэлэнэй онсо шэнжэтэй байhаниинь.

Уншалган, асуудалнуудта харюусалга.

Уншаха.

Анализ.

Сочинени «Хамтын ажал»

32

33

34

35

36

37

38

39

30.01

2.02

6.02

9.02

13.02

16.02

20.02

22.02

(8 час)

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

1 час

Ж.Тумунов

 «Нойрhоо hэриhэн тала»:

Зохёолой темэ, гол удха.

Зохёол соохи дγрэнγγд: А.Петров, Н.Бороев, П.Базаров болон бусад.

Тэдэнэй hайхан сэдьхэл.

Нима Бороевой, Дэлгэр Доржиевай дγрэ.  

Эхэнэрнγγдэй дγрэнγγд: Сэсэгма, Рэгзэд, Янжима, Должод.

Ангиин дайсадай дγрэнγγд: Табхайн Дугар, Тоhото, Шодон болон бусад.

Нииитын зоной байдал ба хγнэй ѳѳрынь ябадалай хоорондохи орёо харилсаан.

Буряад литературада реализмын тогтонижорhон тухай.

Ж.Тумуновай намтар, зохёохы зам тухайнь мэдээн.

«Нойрhоо hэриhэн тала» романай гол темэ. Тγрэлхи литературын тγрγγшын ехэхэн романуудай нэгэниинь. Зохеол дотор ород буряад арадуудай хамтаржа, гражданска дайнай γедэ, Агада ангиин дайсад ба японо-американска интервентнγγдэй урдаhаа тэмсэhэн тэмсэл эли тодоор харуулалга.

Улаантан: коммунистнар Анатолий Петров, Нима Бороев , партизанууд: Дэлгэр, П.Базаров, Номошо Сэдэн, Хγhѳѳшэ Бγхэ г.м.

Сагаантан: баяд, ноед, ламанар, Д.Табхаев, Тоhото Хайдапов, Гомбо, Шодон, сотник Раднабазар г.м. атаман семенов гэгшэд.

Конспект

Зохёолой байгуулга дээрэ хүдэлмэри.

Зохёолой уран арганууд.

Даабаринуудые дүүргэлгэ. Зохёолнуудай анализ.

Уншаха.

Асуудалда харюусаха.

Эхэнэрнγγдэй дγрэнγγтэ характерист.

350 –жэлэй ойн баярта зорюулан, найруулга бэшэхэ: «Ород, буряад арадай хани барисаан»

40

27.02

1 час

Шалгалтын ажал

30 –аад оной литература

тест

41

2.03

1 час

Х/х сочинени

Yхибγγд темэеэ шэлэхэ

бэшэлгэн

Дайнай γеын литература

42

6.03

1 час

Дайнай γеын литература тухай тобшо мэдээн

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай γеын литература.

Дайнда хабаадаhан уран зохёолшод.

конспект

Дайнай γеын литература тухай тобшо мэдээн

Мэдээсэлнγγдые суглуулха

43

9.03

1 час

Уряал шγлэгγγд, дуунууд. Онсо шэнжэ

Дайнай γедэ бэшэгдэhэн уряал шγлγγд (патриотическая лирика)

Конспект,

Уран уншалга,

Дуу дуулалга

Уряал шγлэгγγд, дуунууд. Онсо шэнжэ

Yбгэд хγгшэдhѳѳ дайнай γеын дуунуудые суглуулха.

Шγлэг сээжэлдэхэ.

44

13.03

1 час

Ж.Т.Тумунов «Офицерэй дэбтэрhээ»

Ж.Тумуновай дайнай γеын намтар.

Дайнай γедэ тγрγγлэн гараhан жанр.

«Офицерэй дэбтэрhээ» уншалга

Дайнда хабаадаһан уран зохёолшод

Уншаха

45

16.03

1 час

Кл/г уншалга:

Ж.Тумуновай рассказууд

Дайнай γедэхи литературын, уран зохёолшодой γндэр γγргэ, патриотизм, арадуудай хани нγхэсэл, хγнγγдэй баатаршалга харуулалга, дайсан фашистын зэрлиг зосоохиие элишэлэлгэ гэhэн зорилгонууд.

«Халуун зγрхэн», «Веда», «Лейтенант Сахиянов» г.м.

Дайнай γедэхи литературын, уран зохёолшодой γндэр γγргэ, патриотизм, арадуудай хани нγхэсэл, хγнγγдэй баатаршалга харуулалга, дайсан фашистын зэрлиг зосоохиие элишэлэлгэ гэhэн зорилгонууд.

Уншаха

46

3.04

1 час

Ц.Номтоев «Сталинград шадарай агууехэ тулалдаан»

«Сталинград шадарай агууехэ тулалдаан»

Уншалган, анализ

Уншаха

47

6.04

1 час

Уран hайханай уншалга

Ц.Зарбуев «Нарhан»

Ц.Зарбуев «Нарhан»

шγлэг

Уран hайханай уншалга

Сээжэлдэхэ

48

10.04

1 час

Д.Мадасон «Алта мγнгэнhѳѳ γнэтэй адха хара шорой»

Лирич. шγлэгγγ соонь хγнγγдэй патриотизм, Эхэ орондоо γнэн ябадал харуулагдаhаниинь.

Уран hайханай уншалга

Сээжэлдэхэ

49

50

13.04

17.04

2 час

Х/х сочинени

- «Илалта шэрээлсэhэн уран зохёолшод»;

-«Хэншье, юуншье мартагдахагγй»;

-«Илалта шэрээлсэhэн эжынэрнγγд»;

- «Агууехэ дайн – минии гэр бγлын хуби заяанда»

г.м.

Дайнай hγγлээрхи γеын уран зохёол

51

20.04

1 час

Дайнай hγγлээрхи γеын уран зохёол

(1946-56 онууд)

Тγγхын γе сагые γгэнѳѳр зураглаhан ехэ зохёол бγтээхэ гэhэн уран зохёолшодой оролдолгонууд, бур. лит. соо прозын зохёолнуудай тγрγγ hуурида гаралга.

конспект

Дайнай hγγлээрхи γеын уран зохёол

(1946-56 онууд)

Уншаха. Конспект

52

53

54

55

24.04

27.04

2.05

4.05

4 час

Н.Г.Балдано «Энхэ Булад баатар» (драм. поэмэ)

Л/т. «Энхэ Булад баатар» гэжэ драмын гол удха ба темэ.

 Оперо, Драма тухай ойлгосо

Н.Г.Балданогой творчество.

Оперо тухай оролто хоорэлдоон. Энхэ-Булад баатар Эрхэ –Мэргэн хоерой хоорондохи зγрилдѳѳнэй эхин, эбгγй ябадал. Буумал хаанай хатуу шэрγγн хуули. Шаралдай хаанай эльгээhэн гурбан номо hаадагуудые зγбѳѳр тайлбарилга. Арад зоной эрхэ сγлѳѳгэй тγлѳѳ Энхэ –Булад баатарай баатарлигаар тэмсэлгэ.

Уншалган,

Конспект

Тест,

зачет

Оперо тухай

уншаха

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

8.05

11.05

15.05

18.05

22.05

10 час

Ч.Цыдендамбаев «Тγрэл нютагhаа холо» роман

Ч. Цыдендамбаевай Доржо Банзаров тухай зохёолнууд.

«Түрэл нютагhаа холо» роман

Д. Банзаровай Казаньда hурахада, ородой түрүү хүнүүдэй нүлөө.

Д. Банзаровай  дүрэ.

Д.Банзаровай нютагайхид.

Доржи Банзаров – буряадай тγрγγшын эрдэмтэн.

Роман тухай ойлгосо.

Ч.Цыдендамбаевай зохёохы зам, намтар. «Тγрэл нютагhаа холо» роман соо эрдэмтэ Д.Банзаровай намтар, эрдэмэй ажал тухай бэшэгдэhэниинь. Роман соо тγрγγшын буряад эрдэмтын шэнжэлхэ ухаанай хγгжэн hалбарhаниие, хэhэн ажалыень авторай уранаар зураглаhаниинь.

Д.Банзаровай эрдэмтэ болохо замда ород эрдэмтэд М.Ковалевский болон бусадай туhа.

Д.Банзаров. Тэрэнэй хурса бэлигтэй, тγрэл арадтаа γнэн сэхэ, γетэн нγхэдтѳѳ hайнаар хандадаг, γе сагайнгаа тγрγγ γзэл ойлгожо абахые оролдодог hайн hайхан шэнжэнγγдтэй байhыень γнэн зγбѳѳр харуулалга.

Авторай харуулhан тэрэ γеын буряад нютагдахи байдал.

Уншалган,

Конспект

Асуудалда харюу

Тест,

зачет

Роман тухай ойлгосо.

Уншалган,

Конспект

Асуудалда харюу

«Сэсэгхэн» шγлэг сээжэлдэхэ.

Д.Банзаров тухай бэшэхэ.

«Банзарай хγбγγн Доржо» бага наhан тухайнь хѳѳрэхэ.

66

24.05

1 час

Х/х  сочинени

6768

29.05

2 час

Ц.Номтоев «Ярууна»

Ц.Номтоевой «Ярууна», «Ород арад» шγлэгγγд. Эхэ ороноо, ажалша хγнγγдые, арадуудай хани барисаае магтажа, γдэр мэдэрэлээр харуулhаниинь.

Уран уншалга,

анализ

Уран уншалга,

анализ

сээжлдэхэ


Практические занятия

количество часов

всего

теорет.

практич.

контр.работы

Оролто хэшээл

-

ХХ зуун жэлэй урдахи уран зохеол тухай юрэнхы мэдээн

9

6

2

1

20 – оод онуудай литература

10

3

6

1

Х.Намсараев  « Тайшаагай ташуур»

5

3

2

-

30 –аад онуудай литература

2

1

-

1

Ц.Дон «Брынзын санха»

5

1

4

-

Ж.Тумунов «Нойрhоо hэриhэн тала»

8

2

6

-

Хэлэлгэ хγгжѳѳлгэ

1

1

Эсэгэ ороноо хамгалгын агууехэ дайнай литература

9

1

6

2

Дайнай  удаадахи жэлнүүдэй

литература

1

1

Н.Г.Балдано «Энхэ-Булад баатар»

4

2

2

Ч.Цыдендамбаев

«Түрэл нютагhаа холо»

10

3

6

1

Хэлэлгэ хγгжѳѳлгэ

2

-

2

-

Ц.Номтоев «Ород арад Ярууна»

2

1

1

-

Хэлэлгэ хγгжѳѳлгэ

Итого :

68


.

Система оценивания

Сочинени бэшэлгэ

I.Бэшэхэ гүрим.

 1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл.Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын тулоо; 2) зуб бэшэлгын тулоо

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо.Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

 

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Шүлэг уран гоёор уншалга

Критернүүд ба параметрнууд

«1»

«2»

«3»

«4»

«5»

Шүлэг уншаад,

удхыень мэдэнэ

Уран гоёо бэшэ,

олон тордиhо-

тойгоор

Уран гоёор бэшэ, 2-3

тордиhо-

тойгоор

Бага зэргэ гоёор,

тордиhо-

тойгоор

Уран

гоёор,

тордиhо-

тойгоор  

        Требования к  подготовке учащихся

  10 класста hурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха шухала эрилтэнүүд.

Һурагшад иимэнууд юумэ мэдэхэ ёhотой:

уран зохёолнуудые гу,али зохёолhоо хэhэгүүдые, тэрэ тоодо сээжэлдэhэн текстнүүдые

 тодо уранаар уншаха

-сюжедэй, байгуулгын(композициин ) зүйлнүүдэй образуудай гуримай ба зураглан тодо болгохо хэлэнэй арга боломжонуудай идейнэ, уран hайханай үүргые элируулхэ;

-үзэгдэhэн зохёолнууд дээрэ ундэhэлэн, авторай үзэл бодол зохёохы ажал хоёрой хоорондохи холбоо элирүүлхэ

ΙΙ

-хэмжэгээрээ, янза шанараараа (характераараа), жанраараа илгаатай аман ба бэшэмэл сочиненинуудые зохёохо;

-литературын-шүүмжэлхы ба публицистическэ  статьянуудаар, багшын лекцинүүдээр түсэб, конспект бэшэхэ;

-хэдэн материалнуудай  үндэhоор литературна темэдэ элидхэл гү,али реферат бэлэдхэхэ;

ΙΙΙ

-толинууд, энциклопедическэ тайлбаринууд, библиографическа заабарита номууд г.м.. элдэб янзын литературна тайлбаринуудые хэрэглэхэ.

Литература

Бурятская литература – хрестоматия  Ц.А.Дугарнимаев, С.С.Бальжинимаева, Н.Б.Цыретарова, Улан-Удэ, 1996 год

Бурятская литература – учебник  Ц.А.Дугарнимаев, С.С.Бальжинимаева, Н.Б.Цыретарова, Улан-Удэ, 1996 год

Туһаламжа литература

1. Ускеева В.Ш.,Цыренова Ц.Б.,Жамбуева Ж.Д.

«Турэлхи литература», Улан-Удэ, 2001 год

2.     Буряад литератураар тестнууд.

3.  Г.С.Санжадаева «Новые технологии на уроках литературы»

Научно методическое пособие ,У-У, изд-во «Бэлиг»,2006

4  Г.С.Санжадаева «Методика анализа художественной прозы» У-Удэ, 2008г.

5.        Г.С.Санжадаева, Н.В.Пашина,И.В.Казарцева «Уроки литературы в современной школе на основе педагогических технологий»

У-Удэ, 2007г.

6        В.Б.Махатов «Буряад уран зохёол зааха методико»

7.    Ц.А.Дугарнимаев, С.С.Бальжинимаева,Н.Б.Цыретарова.

Бурятская литература –хрестоматия

8. Ц.А.Дугарнимаев, С.С.Бальжинимаева,Н.Б.Цыретарова.

Түрэлхи литература- учебник,  Улан-Удэ, 1996 год

Приложение

Контрольно-измерительные материалы

  1. Тесты по бурятской литературе, повторение

«Шулуунууд дуулана»

  1. Цырен-Дулма Дондокова «Шулуунууд дуулана» гэhэн поэмэеэ юундэ  лиро-эпическэ гэжэ нэрлээб?
  2. Энэ зохёол юундэ «Шулуунууд дуулана» гэжэ нэрэтэйб?
  3. «Шулуунууд дуулана, шулуунууд,

           Шуухираа эжынэрэй шэнгээhэн…» - эдэ нγрнγγд соо ямар   уран арга хэрэглэгдэнхэйб?

  1. Юундэ энэ зохёолоо эхэнэрнγγдтэ зорюулааб?
  2. Ямар γе саг харуулагданаб?

  1. «Сγхэ – Баатар»

  1. 2.1. Энэ зохёол соо ямар γе саг харуулагданаб, γйлэ хэрэгγγд хана болоноб?
  2. Сγхэ –Баатар гэжэ хэн бэ?

  1. «Багшашни хэн бэ?»

  1. Даши-Рабдан Батожабайн творческо ажал.
  2. «Багшашни хэн бэ?» гэжэ юундэ нэрэтэйб?
  3. Шинии багшашни хэн бэ?

  1. Толи

Мэргэжэл –                                                болбосорол -

Аян –                                                          балшар -

Тγгэсхөө -                                                   баатарлиг -

Шагнагдаа –                                               домог -

Шэмэглэл –                                                гаршаг -

Габьяа -                                                       hургаал –

  1. Буряад орон

 «Минии тγрэл нютаг – Буряад орон» найруулга бэшэгты.

  1. Изложени

Алтан сэргэ.

Саг сагтаа... Дайнай урдахана бодхоогдоhон урсахан гэр хажуу тээшээ тγригдэжэ, hууридань томо гэгшын байшан баригдаба. Гэрэйнь эзэнэй ан-бун гэжэ амгалан ажаhуужа, арюун сэбэр байдалай газаа досоогуур γзэгдөөшье hаань, сэргэ зарим сагтаа уйдхар гунигта абтадаг болобо. Али магад, өөрөө хуушарантажа, γбгэржэ γмхиржэ захалба гγ? Хара хирээнγγдэй хаагалалдаха, гал могойнуудай галзуурха сагуудай газар дээгγγр γсөөн γзэгдэдэг болоошье hаань, монгол туургата арад зоной hγр hγлдэнь болохо морин эрдэни мартагдажа, энэ урсахан гэр мэтэ хажуу тээшээ тγригдэжэ эхилбэ гγ?

Yйлсэ гудамжаар хγнхинγγр дуутай, хγсэ шадалтай тγмэр моридой харайлдажа эхилхэдэ, алдар суута агта моридой жолоое тогтоожо абахань Алтан сэргэдэ тон хомор болошобо. Нэгэтэ буурал толгойтой боложо, γбгэржэ бγгтыhэн эсэгэдээ өөрөө эсэгэ болошоhон хγбγγниинь иигэжэ хандаба:

-Аба, энэ танай γбгэ эсэгэтэеэ сугтаа бодхооhон сэргэ машинаяа газаагаа табихадамни hаалта хэнэ, абажа хаяхамни гγ?

Мγнөөнэй сагай хубилалтануудые хуу ойлгожо байhан γбгэжөөл:

-Зай, тиигээд… тиихэл болоо гγбши даа, - гэжэ уруу дуруугаар дуугархаhаа ондоо юумэ хэлэжэ шадаагγй hэн.

Yглөө γглөөгγγрынь γндэр наhатай γбгэжөөл орой бодобо. Наhан ябантошоо, γни холо  γрзэгэрхэн хγбγγн ябахадаал иигэжэ нойртоо диилдэгшэ hэн. Yбгэн таягаа тулаhаар газаашаа гараба. Теэд тэрэ гэшхγγр дээрээ зог татан байшаба. Хари, муу бэшэ, hайн лэ хγбγγн хγл дээрээ γндыгөө hэн. Юуб гэхэдэ, γбгэ эсэгэтэйгээ сугтаа бодхооhон, мγнөө боробтор хара болошоһон хуушан сэргэнь абташа хаягдаагүй, хуушан һууридаа байба. Үшөө саашань адаглажа харахадань, хүбүүнэйнь хүбүүн, арбаад гаран наһатай аша хүбүүхэниинь, самсынгаа хормойдо шулуу суглуулжа асараад, сэргын хажууда хаяжа байба. (225 үгэ)

  1. Найруулга

- «Илалта шэрээлсэhэн уран зохёолшод»;

-«Хэншье, юуншье мартагдахагγй»;

-«Илалта шэрээлсэhэн эжынэрнγγд»;

- «Агууехэ дайн – минии гэр бγлын хуби заяанда»



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа

«Согласовано»                                                                         «Согласовано»                                                          «Утверждено»                                        

Руководитель МО                                                            Заместитель директора по УВР                                Директор школа

______/______________/                                                  _________/ ________________/                                  _________/______________/

 ФИО                                                                                      ФИО

Протокол№_____от                                                             «_______»______________2013г.                             Приказ №________от

«______»____________2013г.                                                                                                                                  «______»________________2013г.

Рабочая программа:

Учебный курс: Бурятский язык

Уровень  обучения, класс: основное общее, 8 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

С.Улюнхан

2013г

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятскому языку в 8 классе составлена  на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Курс рассчитан на 2  часа в неделю (всего 68ч. в год) и реализуется в рамках  национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК «Буряад хэлэн», 8-9  кл. (Ошоров С.Г.,Жамбуева Ж.Ц.,)Улан-Удэ, Бэлиг 2008г.

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКИЙ  ЯЗЫК»

Бурятский язык входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятский язык является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ

Обучение бурятскому  языку направлено на достижение следующих целей:

-формирование умений общаться на бурятском языке с учетом
речевых возможностей и потребностей  школьников: элементарных коммуникативных умений в говорении, аудировании, чтении и письме;

- развитие личности ребенка, его речевых способностей, внимания, мышления, памяти и воображения; мотивации к дальнейшему овладению  бурятским языком;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации  школьников к новому языковому миру для преодоления психологических барьеров в использовании  бурятского языка как средства общения;

- освоение элементарных лингвистических представлений, доступных  школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на  бурятском языке;

- приобщение детей к новому социальному опыту с использованием  бурятского языка: знакомство  школьников с  культурой бурятского народа, с  фольклором и доступными образцами  бурятской литературы;  

 - формирование речевых, интеллектуальных и познавательных способностей  школьников, а также их общеучебных умений.

Обучение  бурятскому  языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);

языковая компетенция - овладение новыми языковыми средствами (фонетическими, орфографическими, лексическими, грамматическими) в соответствии с темами, сферами и ситуациями общения, отобранными для основной школы; освоение знаний о языковых явлениях  бурятского языка, разных способах выражения мысли в русском и бурятском языке;

социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республиу, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;

компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;

учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловыекомпетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

 развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

            Ведущие принципы.

           Главным принципом конструирования содержания курса является гуманистическая направленность, суть которой состоит в том,                               чтобы  которую изучают для того, чтобы понимать и правильно решать проблемы каждого человека и общества в целом, а также в  организации, использовании учителем педагогических технологий сотрудничества и личностно-ориентированного обучения. Также  ведущими принципами являются следующие дидактические принципы:

  • В основу содержания и структуры предмета положен дидактический принцип личностно-ориентированного обучения, в качестве главного объекта учебно-воспитательного процесса рассматривающий учащегося с его индивидуальными особенностями восприятия и осмысления фундаментальных и прикладных знаний и умений;
  • В курсе обеспечено единство содержательной и процессуальнойсторон обучения, которое подразумевает не только передачу учащимся определенной системы научных знаний и умений, но и обучение их способам учебной деятельности по самостоятельному добыванию упомянутых знаний и умений с применением новейших учебных технологий и форм организации учебного процесса;
  • Принцип компетентностного подхода, т.е. конечный результат обучения определяется не столько суммой приобретенных знаний, сколько умением применять их на практике, в повседневной жизни, использовать для развития чувственных, волевых, интеллектуальных и других качеств личности учащегося.
  • ●Для организации учебного процесса учитываются следующие принципы:Субъектныйподход, который реализуется через использование принципа                 свободы выбора и создание ситуации, где каждый ученик оказывается в субъектной позиции( ему необходимо самостоятельно ставить цели, самостоятельно выбрать способы своей деятельности, анализировать и оценивать результаты).

Интерактивный подход, при которой ученик и учитель являются партнерами в проектировании, подготовке и осуществлении деятельности.                                                     

При реализации программы будут применяться различные методы обучения. Для мотивации, формирования интереса к учению запланировано применение познавательных игр, учебных дискуссий, методов эмоционального стимулирования (опора на жизненный опыт, создание ситуаций успеха), методов интеллектуального стимулирования (творческие задания, «мозговой штурм»).

Эффективное усвоение знаний предполагает такую организацию познавательной деятельности учащихся, при которой учебный материал становится предметом активных мыслительных и практических действий каждого ребенка. Поэтому на уроках, помимо традиционных словесных, наглядных и практических методов обучения, будут применяться и другие: логические (индуктивные, дедуктивные, сравнения, сопоставления, аналогии, анализа, синтеза, выделения главного, конкретизации, обобщения, систематизации), проблемные, частично-поисковые, исследовательские. Для контроля и коррекции знаний на уроках будут использоваться методы устногом и письменного контроля.

Технологии обучения в отличие от методики преподавания предполагают разработку содержания и способов организации деятельности самих школьников, исходя из этого положения, на уроках будет применяться технология адаптивного обучения. Центральное место при использовании адаптивной технологии отводится ученику, его деятельности, качествам его личности. Учение школьника рассматривается, прежде всего, как процесс, особое внимание уделяется формированию его учебных умений, при этом деятельность учащихся совершается совместно с учителем, индивидуально с учителем и самостоятельно под руководством учителя. Учение в условиях применения технологии адаптивного обучения становится преимущественно активной самостоятельной деятельностью: это выполнение лабораторных и практических работ, индивидуальная работа с учителем, контроль знаний.

Для реализации данной программы необходимо материально-техническое обеспечение: компьютеры,  наглядные пособия, дидактический материал, ТСО, аудио-видео материалы.

Дидактическая и методическая поддержка:

- учебно-методические материалы;

- таблицы;

- комплект для организации контрольных работ (карточки);

- раздаточный материал (карточки для самостоятельных работ, тесты);

- разработки для проведения практических работ.

При отборе средств обучения  учтены достижения новейших информационных технологий (мультимедиа, интерактивная доска, аудиовизуальные средства); особое внимание обращено на средства обучения, содержание которых имеет комплексный характер; учтено соблюдение системности, обеспечивающей пособиями и оборудованием все разделы и темы


Календарно-тематический план

Дата проведения

Факти

чески проведено

Количество часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Темэ 1. 8 –дахи класста үзэhэнөө дабталга(7ч)

1

3.09

1

Хэлэн тухай шухала мэдээн

Манда түрэл хэлэн хэрэгтэй. Түрэл хэлэнэй хүгжэлтэ  тухай ажал   ябуулха.

Номоор ажал: зураг зураха, рассказ бэшэхэ.

Асуудалнуудта харюу стр.3.

Манда түрэл хэлэн хэрэгтэй.

Буряад хэлэеэ шудалха ёhотойбди  

Сочинени бэшэхэ: «Манда түрэл хэлэн  хэрэгтэй!»

2

7.09

1

Литературна хэлэн ба тэрэнэй стильнүүд

Литературна хэлэн ба тэрэнэй стильнүүд тухай мэдэсэ

Хэлэеэ литературна уран гоё болголго

Литературна хэлэн ба тэрэнэй стильнүүд илгаруулха

Нютаг ба литературна хэлэнүүд

Нютаг хэлэнэй үгэнүүдые бэшэхэ

3

10.09

1

Фонетикэ

Хэлэлгын абяануудые

Абяан ба хашалган

Аялганай тааралдал

нугарал ба hубарил

Юрын конструкцитай мэдүүлэлнүүдhээ бүридэhэн багахан рассказые ородhоо буряад дээрэ оршуулха.

Хэлэлгын абяануудые

Абяан ба хашалган

Упр. 4. Стр.5 бэшэмэл харюу

4

14.09

14.09

1

Лексикэ

Хэлэлгын үгэнүүд

Сэхэ ба шэлжэhэн удха

Лексикэ; үгын удха, антоним, синоним, омоним.

Даабари №15

Нютаг ба мэргэжэлтэдэй үгэнүүд  

Упр.7, 8 стр.6 Уланхаанай, Хурамхаанай буряадуудай нютаг үгэнүүдые бэшээд абаха.

5

17.09

17.09

1

Морфологи

Хэлэлгын хубинууд

Бэеэ дааhан хэлэлгын хубинууд

Юумэнэй, тэмдэгэй, тоогой, түлөөнэй нэрэнүүд,  глагол, наречи. Морфологическа шүүлбэри дабтаха

Бэеэ дааhан ба туhалагша хэлэлгын хубинууд

Текст оршуулга

Стр. 11, упр.18

6

21.09

21.09

1

Хэлэлгын хубинууд

Хэлэлгын хубинууд

Бэеэ дааhан хэлэлгын ба туhалагша хубинууд

Морфологическа шүүлбэри дабтаха

7

24.09

24.09

1

Шалгалтын хүдэлмэри

№1

Дадал ба шадабари шалгалта

Бэшэлгын дүй дүршэл шалгаха

Темэ 2. Синтаксис (1ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

28.09

28.09

1

Синтаксис тухай юрэнхы мэдээн

Синтаксис тухай юрэнхы мэдээн. Литературна хэлэн дээрэ  хөөрэжэ hургаха.

Литературна хэлэн дээрэ  хөөрэхэ

Буряад хэлэнэйнгээ

үгэнүүдые илгаха мэдэсэ

Упр.27.стр.24.

Дүрим сээжэлдэхэ стр.18

Темэ 3. Холбуулал (3ч)

Темэ 3. Холбуулал (4ч)

1

6.10

6.10

1

Холбуулал тухай ойлгосо

Холбуулалнуудай илгарал: тогтомол ба сүлөө холбуулалнууд

Холбуулал, тэрэнэй байгуулга, илгарал тухай ойлгосо.

Холбуулалнуудай илгарал (сүлөө: нэрэ,  үйлэ; тогтомол,), тэрэнэй шүүлбэри хэжэ hургаха

Холбуулалнуудые олохо

Номоор ажал: Упр.22, 23,стр.15

Холбуулалнуудай илгарал

Холбуулалнууд

Холбуулалнуудай илгарал

Упр.80, стр.115

Холбуулалнуудые зохёохо, үгэнүүдые бэеэрээ олохо

2

3

8.10

9.10

8.10

9.10

1

1

Тогтомол холбуулалнуудай удха

Изложени «Тамхинай хорон»

(сүлөө: нэрэ,  үйлэ; тогтомол,), тэрэнэй шүүлбэри хэжэ hургаха

Дадал ба шадабари

(сүлөө: нэрэ,  үйлэ; тогтомол,), тэрэнэй шүүлбэри хэхэ

Багшын уншаhан текстаар изложени бэшэхэстр. 78

Фразеологизм

Текестын удха

Упр. 27, стр. 16

Найруулга «Намарай саг»

Тема4. Мэдүүлэл (5ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

12.10

12.10

1

Мэдүүлэл  тухай ойлгосо

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр шүүлбэри хэжэ hургаха

Номоор ажал: стр.19 упр.33, 34

Мэдүүлэл

Упр. 36,34 стр.20

2

13.10

13.10

1

Юрэ хөөрэhэн, асууhан, идхаhан, шангадхаhан мэдүүлэлнүүд

Юрэ хөөрэhэн, асууhан, идхаhан, шангадхаhан мэдүүлэлнүүд

Юрэ хөөрэhэн, асууhан, идхаhан, шангадхаhан мэдүүлэлнүүдые хрестоматиhаа буулгаха

Мэдүүлэлнүүдэй илгарал

Упр. 28, стр..16

3

15.10

15.10

Мэдүүлэлнүүдэй сэгнэлтын тэмдэгүүд

Мэдүүлэлнүүдэй  сэгнэлтын тэмдэгүүдые зүбөөр табиха.  Простой мэдүүлэлнүүдэй шүүлбэри хэхэ

Мэдүүлэлнүүдэй  сэгнэлтын тэмдэгүүдые табиха

Мэдүүлэлнүүдэй  сэгнэлтэнүүд

Упр.38,стр.22

4

19.10

19.10

Удхын сохилто

Удхын сохилто ба үгэнүүдэй hуури, байра хэрэглэжэ, мэдүүлэлэй шухала үгэ илгаруулалга

Удхын сохилто дээрэ ажал

Уран гоёор уншалга

Упр.37,стр.22

5

22.10

22.10

Диктант №2

 «Шампии баабай»

Бэшэмэл хэлэ шалгалга

Уншалга доро текст алдуугуугүйгөөр бэшэлгэ(стр. 97-98)

Тема 5. Юрын мэдүүлэл (33ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

26.10

26.10

Юрын мэдүүлэлэй байгуулга

Фронтальный опрос. §9стр. 34. Упр. 44, 45(1 бадаг);

Юумэнэй нэрэ.

Гол шэнжэ. Синтаксическа үүргэ

Юумэнэй  нэрэ хэрэглэжэ 6 мэдүүлэл зохёохо

2

29.10

29.10

1

Мэдүүлэлэй гэшүүд

Хоёр ба нэгэ бүридэлтэ мэдүүлэлнүүд

Мэдүүлэлнүүдэй байгуулгаараа илгарал

Номоор ажал: §9 стр.23. упр. 40, 42.

Мэдүүлэлнүүдэй байгуулга

Зурагаар рассказ «Ойн барилга» стр.39.Упр.48

3

2.11

2.11

1

Мэдүүлэлэй гэшүүд Нэрлүүлэгшэ, тэрэнэй гаралга. Нэрлүүлэгшые заагша

Нэрлүүлэгшые заагша

Республикымнай газар дайда хэр баян бэ? Аймагайнгаа нютагай нэрэнүүдые бэшэхэ.

Нэрлүүлэгшэ,

хэлэгшэ

Упр.49(1).стр 29

4

12.11

12.11

1

Хэлэгшэ, тэрэнэй гаралга. Нэрэ хэлэгшэ ба үйлэ хэлэгшэ

Хэлэгшэ

Нэрэ баүйлэ

Упр.48,стр.29

Схемээр ажал

Хэлэгшэ

Нэрэ баүйлэ

Дүрим дабтаха: §11.Упр. 49 (2)

5

16.11

16.11

1

Нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрой дунда зурлаа табилга.

Ямар ушарта зурлаа табигданаб.

Тэдэниие хадуун абалга

Номоор ажал:стр. 30 упр. 52,53

Нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ дунда зурлаа

§ 11 Упр.53стр.30.

6

19.11

19.11

1

Диктант

«Буряад арад»

Бэшэлгэ шалгалга

Уншалга доро текст алдуугуугүйгөөр бэшэлгэ(стр.34)

Диктантын удха ба алдуугуугүйгөөр бэшэлгэ

Дүрим дабталга

7

23.11

23.11

1

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд.

Элирхэйлэгшэ, тэрэнэй гаралга.

Элирхэйлэгшэ, тэрэнэй гаралга

Асуудалнуудта харюу

§12, упр.  56, стр.33

Таблица зураха

Элирхэйлэгшэ

Упр.40, стр. 24

8

26.11

26.11

1

Хабсаргалта, тэрэнэй илгарал

Ушарлагша

Тэрэнэй гаралга, асуудалнууд

§12, стр.34, упр.57, 58

Ушарлагша

59, стр. 34

9

30.11

30.11

1

Тусгаарлагдаhан хабсаргалтанууд

Тусгаарлагдаhан хабсаргалтануудай гаралга

Тэрэнэй илгарал

§12Стр. 35, упр.60 Буряад литератураhаа

тусгаарлагдаhан хабсаргалтануудтай мэдүүлэлнүүдые буулгаха (5)

Тусгаарлагдаhан хабсаргалтанууд

Дүрим дабталга

10

3.12

3.12

1

Диктант «Урасхал»

Бэшэлгэ шалгалга

Уншалга доро текст алдуугуугүйгөөр бэшэлгэ (стр. 54)

Диктантын удха ба алдуугуугүйгөөр бэшэлгэ

Тестовэ ажалда бэлдэхэ

11

7.12

7.12

1

Тест №9

Ухаан бодол шалгалга

1, 2 вариантаар ажал

Асуудалнуудта харюу

Алдуу дээрэ ажал хэхэ

12

10.12

10.12

1

Нэмэлтэ

Нэмэлтэ, тэрэнэй асуудалнууд

Номоор ажал стр. 35, упр.61, 62

Нэмэлтын асуудалнууд

Хрестоматиhаа 5 мэд-дые буулгаха

13

14.12

14.12

1

Сэхэ ба хазагай нэмэлтэ

Нэмэлтын илгарал

Тэрэнэй асуудалнууд

Упр 67,стр. 37 Нэмэлтэтэй мэдүүлэл зохёохо  

Сэхэ нэмэлтэ

Хазагай нэмэлтэ

Синтаксическа шүүлбэри упр.63

( 2-4мэд-д)

14

17.12

17.12

1

Ушарлагша, тэрэнэй илгарал

7 янзын ушарлагшануудай илгарал

Упр.66, стр.36

Ушарлагша

Ондоо гэшүүдhээ илгаа

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр шүүлбэри

15

21.12

21.12

1

Диктант№5

 «Жэрхи»

Бэшэмэл дадал шалгалга

Уншалга доро текст алдуугүйгөөр бэшэлгэ

Диктантын удха ба алдуугүйгөөр бэшэлгэ

Упр.69, стр.37

16

24.12

24.12

1

Юрын гэшүүдые хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэлгэ

Юрын гэшүүдые хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэжэ hуралга

Номоор ажал Д-136,135 стр.63

Юрын гэшүүд

Оршуулга Д-146 стр.66

17

28.12

28.12

1

Нэмэлтэ, элирхэйлэгшын орондо таараха синонимууд

Нэмэлтэ, элирхэйлэгшын орондо таараха синонимуудые хэрэглэлгэ

Упр.133 стр.62

Нэмэлтэ, элирхэйлэгшэ

Д-137 стр 63

18

14.01

14.01

1

Нэгэ түрэл гэшүүд

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй мэдүүлэлнүүдэй илгарал ба гаралга  

Д-148,149 стр.69

Мэдүүлэлэй нэгэ түрэл гэшүүд

Стр.47-48

«Би танигдаагүй нютагтаб»

19

18.01

18.01

1

Хоолойн аялгаар холболдоhон нэгэ түрэл гэшүүд.

Хэдэн зүрилдэhэн нэгэ түрэл гэшүүдтэй мэдүүлэлнүүд

Д-156, 157 стр.72

Нэгэ түрэл гэшүүд илгаа

Д-149, стр.69

20

21.01

21.01

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй мэдүүлэлнүүүдэй сэглэлтэнүүд

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй мэдүүлэлнүүүдэй сэглэлтын тэмдэгүүд

Таабари таалган

 Д-164 ,стр. 74

Нэгэ түрэл гэшүүдэй сэгнэлтэнүүд

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй мэдүүлэлнүүүдэй сэглэлтын тэмдэгүүдые табиха(хрестом. абаха 5 мэд-л)

21

25.01

25.01

1

Шалгалтын ажал

Зурагаар ажал

«Талын дуран»

Ухаан бодол хурсадхаха

Зурагаар ажал

Найруулга бэшэхэ

Урид үзэhэн темэ хадуун абалга

Дүрим дабталга

22

28.01

28.01

1

Шалгалтын ажал

Зурагаар ажал

«Талын дуран (минии зураг)

Ухаан бодол хурсадхаха

Зурагаар ажал

Найруулга бэшэхэ

Урид үзэhэн темэ хадуун абалга

Дүрим дабталга

23

1.02

1.02

1

Мэдүүлэлэй тододхоhон гэшүүд

Мэдүүлэлэй тододхоhон гэшүүд тухай ойлгосо

Номоор ажал

Д-169, 171, 172,стр.78-79

тододхоhон гэшүүд

Д-174-175,

стр. 80

24

4.02

4.02

1

Тододхоhон гэшүүд

Тододхоhон гэшүүд, тэрэнэй сэглэлтын тэмдэгүүд

Д-176-178, стр.81

Тододхоhон гэшүүд, сэглэлтын тэмдэгүүд

Оршуулга

Д- 178,стр.81

25

8.02

8.02

1

Мэдүүлэлэй гэшүүд тодо болгоhон үгэнүүд

Мэдүүлэлэй гэшүүд тодо болгоhон үгэнүүдые элирүүлхэ

Д-179,180.стр.82

Мэдүүлэлэй гэшүүд

Д-183,стр.83

26

15.02

15.02

1

Тусгаарлалгын сэглэлтын тэмдэгүүд

сэглэлтын тэмдэгүүдэй онсо хадуун абалга

Номоор ажал: стр. 83,  упр. Д- 181

Тусгаарлалгын сэглэлтын тэмдэгүүд

Дүрим дабтаха, упр.184 стр.84

27

18.02

18.02

1

Шалгалтын ажал

Изложени  

(Д-249)стр.118

Бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Текст өөрын удхаар бэшэхэ

Текстын удха

Найруулга

«Байгаали - манай гэр»

28

22.02

22.02

1

Мэдүүлэлэй гэшүүд болодоггүй үгэнүүд

Мэдүүлэлэй гэшүүд болодоггүй үгэнүүдэй илгарал ба тэрэнэй сэгнэлтэ

Номоор ажал стр.88 упр.188,189

Мэдүүлэлэй гэшүүд болодоггүй үгэнүүд

Д-193,стр.88

29

25.02

25.02

1

Хандалга.

Мэдүүлэл соо интонаци

Зүб бэшэлгэ

Упр.191, 194, стр.89

Хандалга

Д-195, стр. 90

30

1.03

1.03

1

Оролто үгэнүүд

Оролто мэдүүлэлнүүд

Оролто үгэнүүдые зүб бэшэлгэ ба сэглэлтэ

Дабталгын асуудалнууд стр.91

(2 асуудал)

Оролто үгэнүүд

Оршуулга Д-198

(ород хэлэнhээ буряад хэлэн дээрэ)

31

4.03

4.03

1

Междометинүүдтэй мэдүүлэлнүүд

Междометинүүдтэй мэдүүлэлнүүдэй сэгнэлтын тэмдэг

Таблица зураха  стр.88,Упр.191

Междомети

Д-196, стр.90

32

8.03

8.03

1

Рассказ « Байгаалияа гамная»

Байгаали гамналгын асуудал тухай

Таанад яажа байгаалида ханданабта?

Байгаали гамнаха хэрэгтэй

Байгаали тухай зураг зураха

33

11.03

11.03

1

Изложени

 « Шэлүүhэн малгайтай үнэгэн»

Бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Анхаралтайгаар бэшэлгэ стр.27  

Алдуугүйгөөр бэшэхэ

Дүрим дабтаха

Темэ 6.  Дахуулал (5 ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

15.03

15.03

1

Дахуулал

Дахуулал тухай юрэнхы мэдээн

Юрын дахуулал

Таблица зураха

Номоор ажал стр. 93, упр.200, 201

Дахуулал тухай юрэнхы мэдээн

Дахуулалтай мэдүүлэл зохёохо

2

18.03

18.03

1

Дахуулалай сэгнэлтын тэмдэгүүд

Бэеэ дааhан дахуулалнууд

Зүб аялгатайгаар үгүүлэлгэ ба сэглэлтын тэмдэгүүд

Дүрим дабатаха, хадуун абаха

Упр.204, 205

Дахуулалай сэгнэлтын тэмдэгүүд хадуун абалга

Упр.199,стр.93

3

1.04

1.04

1

Дахуулал шүүлбэрилхэ алгоритм

Дахуулал шүүлбэрилхэ алгоритм

Дахуулал мэдүүлэлнүүдэй үүргэ

Дабталгын асуудалнууд

Д-211, стр.98

Дахуулалай илгарал

Д-190, стр.88

4

5.04

5.04

1

Шалгалтын ажал

Диктант

«Хойто полюс ошолго» Стр.95

Бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Стр.95

Стр.120, Д-252

5

8.04

8.04

1

Мэдүүлэлнүүдэй илгарал

Мэдүүлэлнүүдэй илгарал ба хэрэглэлгэ

Номоор ажал

Д- 210, 212, стр.100

Мэдүүлэлнүүдэй илгарал

Д-214, стр.101

Тема 7. Дабталга (5ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

12.04

12.04

1

Холболтотой мэдүүлэлнүүд

Холболтотой мэдүүлэлнүүд илгарал ба хэрэглэлгэ

Д- 224, 225, стр.106

Холболто

Д-215, 218, стр.102

2

15.04

15.04

1

Абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ

Абтаhан үгэнүүдэй байгуулга

Д-230,стр.108

Д-231,

Абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ

Д-237, стр.111

3

19.04

19.04

1

Шухала ба юрын гэшүүд

Шухала ба юрын гэшүүдэй байгуулга

Тэрэнэй асуудалнууд

ба илгаань

Д-221,223, стр.105

Шухала ба юрын гэшүүдые асуудалнууд ба илгаань

Стр.114, Д-243

4

22.04

22.04

1

Хэлэлгын хубинуудаар шүүлбэри

Морфологическа шүүлбэриин  онсо янза

Хэлэлгын хубяар илгарал ба хэрэглэлгэ

Д-222, 225, стр.106

Хэлэлгын хубинуудай  морфологическа шүүлбэри

Д-230, стр.106

5

26.04

26.04

1

Мэдүүлэлэй нэгэ түрэл гэшүүд

нэгэ түрэл гэшүүдэй асуудалнууд ба хэрэглэлгэ

Д-232(1,2)стр.109 ОршуулгаД-231

нэгэ түрэл гэшүүдтэ зүбөөр  асуудалнуудые табиха

Д-243,стр.114

Тема 8. Хэлэ хүгжөөлгэ (9час)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

29.04

29.04

1

Хэлэ хүгжөөлгэ

Дайнай үеын ара талын түлөөлэгшэд

Дайнай сагта ара талын байдал тухай

Манай нютагай үбгэд хүгшэд

Хөөрөөн, рассказ сээжээр , асуудалнуудта харюу

Манай нютагай үбгэд хүгшэд дайнай ара талада

Эжы абын туhаламжаар рассказ бэшэхэ

2

2.05

2.05

1

Холбоо хэлэ хүгжөөлгэ

Оршуулга. «Собачка на свете жила»

Ород, буряад хэлэеэ баяжуулха

Хэлэн дээрэ ажал ябуулха, хэлэ хүгжөөхэ

Ород хэлэнhээ текст буряадшалха Стр.124, Д-258

Ород, буряад үгэнүүдые мэдэхэ болохо

1-2 текст оршуулха, стр.125

3

6.05

6.05

1

10 сагаан буян, 10 хара нүгэл

10 сагаан буян, 10 хара нүгэл тодоруулха, илгааень зааха

Дэбтэртэ буулган абажа, эжы абынгаа   hургаал заабари бэшэхэ

Буян нүгэл хоёрой илгаа

Дүрим сээжэлдэхэ

4

10.05

10.05

1

10 сагаан буян, 10 хара нүгэл

Буян нүгэл хоёрой илгаа

Зүб харгы шэлэн абалга

Зүб бурууень илгажа, бэедээ хадуун абаха

Ажабайдалдаа хэрэглэлгэ

Буян нүгэл хоёрой илгаа ямар бэ? Асуудалда харюу

5

13.05

13.05

1

Дабталгын упражненинүүд

Практическа даабари дээрэ дүримүүдые хадуун абаха

Номоор ажал Стр.116,Д- 246, 248,250

Дүримүүдые мэдэхэ болохо

Д- 213,214 стр.107

6

17.05

17.05

1

Тест № 10

Ойлгосо шалгаха

Даабаринууд дээрэ ажал

Гол асудалнуудта харюу

Дүрим дабтаха

7

20.05

20.05

1

Минии ерээдүйн мэргэжэл

Бэедээ хэрэгтэй, хүндэ туhатай мэргэжэл шэлэхэ шухала

Мэргэжэл тухай хөөрэлдөөн

Мэргэжэл абаха шухала

Сочинени бэшэхэ

8

24.05

24.05

1

Кроссворд «Буряад хэлэн баян даа»

Буряад хэлэнэй баялиг тухай

Түрэл хэлэнэй хэрэгтэй тухай мэдэсэ  

Асуудалнуудта харюу

Можо боложо мүрысөөн

Буряад хэлэнэй үгэнүүд мэдэхэ

Асуудалнуудта харюу, кроссворд зохёолхо

9

27.05

27.05

1

Зунай амаралтын гоё хаhа ерээл даа!

Жэл соо мэдэхэ болоhон темэнүүд тухай

Дүн гаргалга  

Даабари абалга

Буряад хэлэн дээрэ ном уншаха

Буряад хэлэнэй баялиг мэдэрхэ

Уншалгын дневник хэхэ, намартаа шалгуулха

Практические занятия

Название разделов и тем

количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хɣгжөөлгэ)

контр.работы

Долоодохи класста узэhэн хушэр темэнуудые дабталга

5

1

1

Синтаксис

1

-

-

Холбуулал

1

1

1

Мэдүүлэл

3

1

1

Юрын мэдүүлэл

33ч

22

4

7

Дахуулал

5 ч

3

1

1

Дабталга

2

2

1

Хэлэ хүгжөөлгэ

3

4

2

Всего

68ч

40

14

14

.

Требования к  подготовке учащихся.

Һурагшад наймадахи  класс  дүүргэхэдээ, иимэнууд шадабаритай болон дадалтай болохо ёhотой:

Синтаксическа шүүлбэри хэхэ (холбоо үгэнүүдэй шухала болон юрын гэшүүдтэй, сэхэ хэлэлгэтэй мэдүүлэлнүүдтэ)

Нэгэ түрэл гэшүүдтэй, хандалгатай, оролто үгэнүүдтэй мэдүүлэлнүүдые зохёохо. Тиихэдээ синтаксическа синонимуудые таараха газартань хэрэглэхэ.

Литературна хэлэн дээрэ хөөрэхэ ба бэшэхэ.

5-7 классуудта шудалhан дүримүүдые мэдэхэ, бэшэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха болохо.

7-8классуудташудалhан сэглэлтын тэмдэгүүдые мэдүүлэлнүүдтээ табиха (Нэгэ түрэл гэшүүдтэй, хандалгатай, оролто үгэнүүдтэ, ушарлагшануудтай, сэхэ болон өөршэлэн хэлэлгэтэй мэдүүлэлнүүдтэ). Нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрой хоорондо тире табиха. Текстын стиль зүбөөр элирхэйхэ.

Орёо түсэб зохёохо. Дэлхэйн байгаали гү,али ямар нэгэн юумэн тухай тобшоор, зүбоор юрэ хоорэхэ, бэшэхэ.

Сочинени бэшэхэ материала суглуулха, зүбоор hанал бодолоо удаа дараалан бэшэхэ шадабаритай болохо.

I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Диктант сэгнэлтэ:

«5»-сэгнэлтэалдуугүй бэшэhэн гү, али шухала бэшэ 1 бэшэгэй дүримоор гү, али шухала бэшэ 1 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табиха;

«4»-  сэгнэлтэдиктант соо 2 бэшэгэй дүримоор ба 2 сэглэлтээр байhан гү,али 1 бэшэгэй,3 сэглэлтээр алдуутай байhан гү,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,4 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табижа болохо. Мүн «4» сэгнэлтэ 3 бэшэгэй дүримоор алдуутай аад, сэглэлтын тэмдэгтэ алдуугүй hаань табижа болохо.

«3» сэгнэлтэ4 бэшэгэй дүримоор,3 сэглэлтээр алдуутай аад гү ,али 3 бэшэгэй дүримоор, 5 сэглэлтээр алдуутай байhан, үгышье hаа бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 7 сэглэлтээр алдуутай диктантын түлоо табиха. Юрэнхыдоо буряад хэлэ муу мэдэдэг hурагшадта 5 бэшэгэй дүримоор ба 4 сэглэлтээр алдуутай байгаашье хадань табижа болохо.Мүн баhа «3»  сэгнэлтые диктант соо бэшэгэй дүримоор ба сэглэлтээр 6 алдуутай байхаданьшье табижа болохо.

«2»-сэгнэлтэ7 бэшэгэй дүримоор ба 7 сэглэлтээр алдуутай гү,али 6 бэшэгэй дүримоор,8сэглэлтээр алдуутай гү, али 5 бэшэгэй дүримоор ,9 сэглэлтээр алдуугай, мүн 8 бэшэгэй дүримоор ,6 сэглэлтээр гү, али энээнhээшье олон алдуутай диктантын түлоо табиха.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

           Диктант

Изложении

                                Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

Система оценивания.

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри.

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

 Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха. Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые, мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

 2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

           5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги, холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 грамматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Перечень учебно-методического обеспечения

Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ:2001
  2. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ»- Улан – Удэ: Бэлиг 2007.
  3.   Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»- Улаан – Удэ: 2001.
  4. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин ткстнүүдэй суглуулбари» - Улааан – Удэ: «Бэлиг»
  5. Диктантнуудай суглуулбари - Улаан–Үдэ: 2002.
  6. Д-Н. Доржиев. Мүнөөнэй буряад хэлэн. Синтаксис - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2005.
  7. Лабораторно-практическэ худэлмэринууд
  8. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы» - Улюн: 2008.
  9. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд»
  10. Цыдыпов Ц.-Ж.Ц. «Буряад хэлэ зааха методико» - Улаан - Удэ: Буряадай номой хэблэл, 2004.
  11. Ц.ЦЦыдыпов «Буряад хэлэнэй морфологи». - Улан-Удэ:  «Буряадай номой хэблэл»
  12. Цыренова Ц.Б.,Тудупова Б.Р. «Диктантнууд болон изложенинүүд» 9-11класс. - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2005.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006 он.
  2. ДоржиевД.Д.  «Мүнөөнэй буряад хэлэн»-  Улан Удэ:  «Бэлиг», 2005 он.
  3. Дондуков У-ЖШ., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка»- Улан – Удэ: «Бэлиг» 2006.
  4. Диктантнуудай суглуулбари - Улаан –Үдэ: 2002.
  5. НамтаровЖ. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» - Улаан-Удэ: БГУ, 2006.
  6. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан-Удэ: «Буряадай номой хэблэл», 1993.
  7. Намжилов Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.
  8. Цыренова Ц.Б.,Тудупова Б.Р. «Диктантнууд болон изложенинүүд» 9-11класс. - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2005.

Приложение

Образцы КИМ

Текст (оршуулга)

«Собачка на свете жила»

Жила-была на свете маленькая собачка.  Она была столь ничтожна, что не  имела имени. Родилась она весной и была очень счастлива, пока жила её мама-собачка. После смерти мамы ей ничего не оставалось, кроме как бродить в одиночку по свалкам в поисках пищи. Она была очень несчастна, ведь её никто не жалел!

 То, что он не имеет хозяина и грязна, вовсе не значит, что она хуже других собак.

И вдруг однажды обыкновенным утром…..(продолжить)

Диктант №2

Шампии баабай

Шампии баабай- нюргархуу шиираг бэетэй,үбсүүн дээрээ унама сагаан hахалтай, хүдэр томо гартай, далан наhаа дабажа ябаhан үбгэн - айл аймаг соогоо алдар солотой болохоhоо байтагай, республика соогоо суута хүнүүдэй нэгэниинь болоно.

Энэ үбгэн өөрынгөө хахад наhые хүбшэ тайгаар агнаhан намтартай. Хори гаран баабгай, хэдэн арбаад үнэ ехэтэ булган, хэдэн олон мянгаад хэрмэн-эдэ бүгэдэ тэрэнэй мэргэн шагаасаар олзонь болоо. Шампии баабай тайга газарые табан хургандаа адли мэдэдэг байгаа. Энэ гайхамшагта үбгэнэй гэртэнь ороо  hаань, нэн түрүүн баруун урда буландань аятайханаар зэргэлүүлжэрхиhэн элдэб янзын шулуунууд наранай туяада наадан, гоё hайханаар харагдажа, байхыень харахат.

        Тэрэнэй залуудаа агнажа ябахада, Цакирай эхиндэ, Сагаан Адха гэжэ эндэхи хормойдо хөө хара шулуу хараhаниинь мартагдадаггүй байhан юм.

       Тиигэжэ Зэдын комбинадай эхи табигдаха сагhаа хойшо Шампии баабай үнэтэ шухаг металлнуудые ой тайгын оёорhоо, орьёл торьел хабсагайhай бэдэрэн оложо, геологическа экспедицинүүдые газаршалжа эхилээ hэн.

      Мүнөө Зэдын комбинадта: «Шампии баабай –манай инженер», - гэжэ ехэ багагүй бултадаа хүндэлдэг юм.(110 үгэ)

Даабари №15

  1. Нюдэ сабшаха зуура – түргэн
  2. Хэбтэhэн хони бодхоохогүй - номгон
  3. Дүрбэн тэгшэ….
  4. Долоон хототой…..
  5. Бүдүүн хүзүүтэй…..
  6. Хэлэ амаа бүлюудэхэ……
  7. Дээрэ зүрхэтэй…….
  8. Амыень татаха…..
  9. Нарин хүн……
  10. Бүдүүн хүн……
  11. Хахад бэетэй…..
  12. Ута хушуутай…….  

Изложени

Хун шубуунда шүтэдэг заншал

Агын буряадууд ехэ нарилжа сахидаг заншалтай. Тэрэнь юун гээшэб гэхэдэ, хун шубуунай абяа дуулаа hаа,hү тараагаа барин, газаашаа гаража, дээшэнь сасажа, хойноhоонь үргэдэг байгаа. Хун шубууе алахань тон хорюултай, алаа, эхэеэ алаhантай адли саглашагүй муухай, зэрлиг ябадал, hалашагүй ехэ нүгэл гэжэ тоологдодог hэн. Юундэ энэ шубууе шүтэдэг болоhон юм? Энээн тухай иимэ домог бии.

Хабар байгаа гэхэ. Үндэр тэнгэрихүб хүхэ, үлгэн дэлхэй ноб ногоон. Эгээл энэ үедэ Барга Баатарай  хүбүүн Хоридой Мэргэн Байгал далайн эрьеэр агнажа, хатуу хара номоёо гартаа баринхай, харбаhан шубуудаа бүhэдөө хабшууланхай ябаба ха. Гэнтэ дуулан гэхэдэнь, хаанаб даа дээрэнь ганганалдаха абяан соностобо. Тэрэнэй толгойгоо үргэжэ, байра дээрээ тойрожо харахадань, сэлмэг үдэрэй сэнхир огторгойн толон доро сайбалзан, хун шубууд зэлэ татан ниидэбэ. Модоной саана Хоридой мэргэнхүбүүнэй бэеэ нюугаад хаража байтараа шубууд ганганалдаhаар далайн эрьедэ буужа, арhаяа хаян, сэбэр hайхан басагад болошолой.

Тиигээд далайн уhа руу орожо шунгаба. Хоридой Мэргэн хүбүүн үзөө хараагүй юумэнэй гайхан гэлын байтараа, hэмээхэн мүлхижэ арhануудтань ошоод,  нэгэнэйнь арhа абажа нюужархиба. Басагад шунгажа садаад, дээрэ гаража хубсалаад, hөөргөө хун шубууд болоод дэгдэшэбэ.  Харин сагаан шарайтай, гоё гулдагар бэетэй, елэн хара үhэеэ үбдэгтөө хүрэтэр надхуулhан басаган үлэшэбэ. Хоридой Мэргэн үбгэндөө арбан нэгэн хүбүү түрэбэ.Хүдэр хүбүүд үндыжэ, хүлэг моритой дүрөөдэ хүрэбэд, хүйтэн хабарай  шэрүүндэ дадабад, морин эрдэниие ургалбад.(196 үгэ)

Диктант№5

«Жэрхи»

Энээхэн бишыхан шуран амитаниие барасай дүүтэн гэжэ нэрлэдэг. Теэд жэрхи барастал адли бэетэй хүндэлэн hудалтай

бэшэ, харин тархиhаа доошо hүүл хүрэтэр табан  hудалтай байдаг.

Жэрхи угаа ажалша юм. Намарай эхинhээ саhанай оротор ургамалнуудай үрэhэ, хушын hамар түүжэ нөөсэлдэг.

Хариин жэрхиин  нүхые харахада, тэрэнэй ариг сэбэрые, нарин нягтые гайхахаар.

Жэрхи дунда зэргээр таба - найман килограмм сэбэр hамар хоёр-гурбан нүхэн соо дарадаг. Юундэб гэхэдэ, хушын hамар гурба - дүрбэн жэлдэ нэгэ удаа баян ургаса үгэдэг.

Зарим тайгын эзэн-баабгайшье жэрхиин «амбарнуудые» hандаажа, нөөсэлhэн хүнэhыень эдижэрхидэг.

Иихэдээ жэрхи гансашье бэеэ бэшэ, харин баабгайешье тэжээлсэнэ ха юм.



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа

«Согласовано»                                                                         «Согласовано»                                                          «Утверждено»                                        

Руководитель МО                                                            Заместитель директора по УВР                                Директор школа

______/______________/                                                  _________/ ________________/                                  _________/______________/

                ФИО                                                                                      ФИО

Протокол№_____от                                                             «_______»______________2013г.                             Приказ №________от

«______»____________2013г.                                                                                                                                  «______»________________2013г.

Рабочая программа:

Учебный курс: Бурятский язык

Уровень обучения, класс: основное общее, 6 класс

ФИО разработчика:Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

с. Улюнхан

2013г.

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятскому языку составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

Курс рассчитан на 2  часа в неделю (всего 68ч. в год) и реализуется в рамках  национально-регионального компонента образовательного учреждения.

Для реализации данной программы используется УМК «Буряад хэлэн», 6-7 кл. (Цыдыпов Ц-Ж.Ц., Базарова Д.Б., Жамьянова Ц.Ж.,Улан-Удэ, « Буряад номой хэблэл», 1993г.

                                                       

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКИЙ  ЯЗЫК»

Бурятский язык входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятский язык является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ

Обучение бурятскому  языку направлено на достижение следующих целей:

-формирование умений общаться на бурятском языке с учетом
речевых возможностей и потребностей  школьников: элементарных коммуникативных умений в говорении, аудировании, чтении и письме;

- развитие личности ребенка, его речевых способностей, внимания, мышления, памяти и воображения; мотивации к дальнейшему овладению  бурятским языком;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации  школьников к новому языковому миру для преодоления психологических барьеров в использовании  бурятского языка как средства общения;

- освоение элементарных лингвистических представлений, доступных  школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на  бурятском языке;

- приобщение детей к новому социальному опыту с использованием  бурятского языка: знакомство  школьников с  культурой бурятского народа, с  фольклором и доступными образцами  бурятской литературы;  

 - формирование речевых, интеллектуальных и познавательных способностей  школьников, а также их общеучебных умений.

Обучение  бурятскому  языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);

языковая компетенция - овладение новыми языковыми средствами (фонетическими, орфографическими, лексическими, грамматическими) в соответствии с темами, сферами и ситуациями общения, отобранными для основной школы; освоение знаний о языковых явлениях  бурятского языка, разных способах выражения мысли в русском и бурятском языке;

социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республиу, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;

компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;

учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

            Ведущие принципы.

           Главным принципом конструирования содержания курса является гуманистическая направленность, суть которой состоит в том,                               чтобы  которую изучают для того, чтобы понимать и правильно решать проблемы каждого человека и общества в целом, а также в  организации, использовании учителем педагогических технологий сотрудничества и личностно-ориентированного обучения. Также  ведущими принципами являются следующие дидактические принципы:

  • В основу содержания и структуры предмета положен дидактический принцип личностно-ориентированного обучения, в качестве главного объекта учебно-воспитательного процесса рассматривающий учащегося с его индивидуальными особенностями восприятия и осмысления фундаментальных и прикладных знаний и умений;
  • В курсе обеспечено единство содержательной и процессуальной сторон обучения, которое подразумевает не только передачу учащимся определенной системы научных знаний и умений, но и обучение их способам учебной деятельности по самостоятельному добыванию упомянутых знаний и умений с применением новейших учебных технологий и форм организации учебного процесса;
  • Принцип компетентностного подхода, т.е. конечный результат обучения определяется не столько суммой приобретенных знаний, сколько умением применять их на практике, в повседневной жизни, использовать для развития чувственных, волевых, интеллектуальных и других качеств личности учащегося.
  • ●Для организации учебного процесса учитываются следующие принципы:Субъектный подход, который реализуется через использование принципа                 свободы выбора и создание ситуации, где каждый ученик оказывается в субъектной позиции( ему необходимо самостоятельно ставить цели, самостоятельно выбрать способы своей деятельности, анализировать и оценивать результаты).

Интерактивный подход, при которой ученик и учитель являются партнерами в проектировании, подготовке и осуществлении деятельности.

                                                         

Календарно-тематический план

Дата проведения

Факти

чески проведено

Количество часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Темэ 1. 5 –дахи класста үзэhэнөө дабталга(7ч)

1

6.09

1

Манда эб найрамдал хэрэгтэй

 Сентябриин 1 –эрдэм мэдэсын жабхаланта

Манда эб найрамдал хэрэгтэй. Эб найрамдалай хэрэгтэ ажал ябуулха.

Номоор ажал: зураг зураха, рассказ бэшэхэ.

Асуудалнуудта харюу стр.3.

Эб найрамдал, дайнай удха шанар мэдэрхэ

Сочинени бэшэхэ: «Хододоо наран байг лэ!»

2

7.09

1

Фонетикэ (Аялган ба хашалган  зүб бэшэлгэ)

ЭЭ-Эй, уй-үй, ы, ии-ы аялгануудые бэшэлгэ. Анхан hууриин дундахи тодо бэшэ аялгануудые бэшэлгэ.

Фронтальный опрос по фонетикэ

Асуудалда харюу §1,Упр.2,3.стр.7

Аялган ба хашалганай илгаа.  Фонетическэ шүүлбэри.

1-8

асуудалнуудта

 харюу бэлдэхэ: стр.25;

рассказ бэшэхэ «Зунай амаралта»

3

13.09

1

Аялгануудай тааралдал, нугарал , hубарил

Анхан ба гараhан hуури. Үндэhэн ба суффикс. Түргэн аялган ба тогтууригүй Н хашалганай уналга.

Мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүлбэри: Упр.8,11., стр.10-11.

Анхан ба гараhан hуури. Үндэhэн ба суффикс.

Упр.20 стр.30 кроссворд тааха, стр.20.

4

14.09

1

Омоним, синоним,

антоним

Мэдүүлэлэй шухала  гэшүүд: нэрлүүлэгшэ. Хэлэгшэ;

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд: элирхэйлэгшэ,  нэмэлтэ, ушарлагша.

Шухала ба юрын гэшүүд мэдэхэ.

Упр.15,18.стр.13

Шухала ба юрын гэшүүдэй илгаа. Мэдүүлэлнүүд соо илгажа шадаха

Таблица зураха, дүрим сээжэлдэхэ.

Упр.30.стр.25

5

20.09

1

Холбуулал

Нэрэ ба үйлэ холбуулал.

Тогтомол ба сүлөө холбуулал.

Схемэдэ тааруулжа, шүүлбэри хэхэ.

Холбуулал тухай мэдэсэ абаха

Нэрэ ба үйлэ холбуулалнуудые

Текстhээ абаха.

Упр.22,стр.19  

6

21.09

1

Диктант

Бэшэмэл дадал шалгалга.

Фонетическэ шүүлбэри: нютаг, мяхан

Дүрим дабтаха

7

27.09

1

Түрэлхи хэлэнэй удха шанар

Хэлэн тухай юрэнхы ойлгосо. Литературна хэлэн тухай мэдэсэ. Буряад хэлэнэй хүгжэлтын мэдээнүүд

«Хэлэеэ алдаhан арад - арад бэшэ» найруулга бэшэхэ

Түрэл хэлэнэй үүргэ.

 Би буряадби гэжэ омогорхол түрүүлхэ.

Упр.18, 21 Буряад хэлэнэйнгээ баялиг мэдэржэ, шүлэг бэшэжэ туршаха.

Темэ 2.  Лексикэ(4ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

28.09

1

Буряад хэлэнэй лексикэ

Үндэhэн буряад хэлэнэй үгэнүүд.Буряад хэлэнэй лексикын баялиг.

Номоор ажал: стр.21 упр. 25. Таблица зураха стр.22.

Буряад хэлэнэйнгээ

үгэнүүдые илгаха мэдэсэ

Кроссворд зохёохо Упр.27.стр.24.

Дүрим сээжэлдэхэ стр.18

2

11.10

1

Нютаг үгэнүүд. Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд. Үндэhэн буряад үгэнүүд .

Үндэhэн буряад үгэнүүд. Нютаг үгэнүүд. Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд.

Өөрынгөө хэлэндэ хэрэглэдэг  нютагай  

үгэнүүдые бэшэхэ.

Мэргэжэлтэдэй абажа ябадаг үгэнүүдые илгаха.

Нютагай үгэнүүдые

 бэе бэеhээнь илгаха.

Мэргэжэлтэдэй

Хэрэгсэлнүүдые  ойлгохо.

Уланхаанай, Хурамхаанай буряадуудай нютаг үгэнүүдые бэшээд абаха.

3

12.10

1

Ондоо хэлэнhээ абтаhан үгэнүүд.

Хуушарhан ба шэнэ  үгэнүүд.

абтаhан үгэнүүд

Хуушан ба шэнэ  үгэнүүд.

Номоор ажал: §5,6

Упр.33, 35.стр. 37-38.

Абтаhан үгэнүүд, шэнэ хэрэглэгдэдэг үгэнүүд

Стр.28 зурагаар рассказ: «Ондоо планетэ дээрэ»

4

16.10

1

Фразеологи тухай ойлгосо

Фразеологическа холбуулал. Оньhон үгэнүүд.

Фразеологическа тааралнууд.

Фразеологическа холбуулалнуудай удха дээрэ ажал. Упр.39.стр.30.

Фразеологиин  удха .

Оньhон үгэнүүдэй  тайлбарил

Фразеологиин удхыень тайлбарилха Дүрим дабтаха§7

Стр.28-29.

Упр.30,36.стр.30

Тема3. Морфологи (3ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

18.10

1

Шалгалтын хүдэлмэри

Хэлэлгын хубинууд

Бэеэ дааhан, туhалагша хэлэлгын хубинуудай илгарал.

Номоор ажал: §8 стр.33 упр.40.

Таблицаар ажал

10 хэлэлгын хубинууд.

Тэрэнэй асуудалнууд

Дүрим дабтаха

Упр.41.стр.33

2

19.10

1

Оршуулга

Аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Бэхижүүлгын упражненинүүд.

Номоор ажал: стр.34 упр.42; тестовэ ажал

Хэлэлгын хубинуудай хэлэлгэ соохи үүргэ

Упр. 44,стр.36.

«Буряад хэлэмни»

 гэhэн  шүлэг сээжэлдэхэ стр.36, упр 45.

Тема4. Юумэнэй нэрэ (20ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

20.10

1

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосо

Морфологи тухай мэдэсэ

Таблица хэхэ

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосо

Схемэжэ мэд-ые зохёохо

2

25.10

Юумэнэй нэрэ. Юумэнэй нэрын удха шанар.

Юумэнэй нэрын грамматическа гол шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэнь.

Фронтальный опрос. §9стр. 34. Упр. 44, 45(1 бадаг);

Юумэнэй нэрэ.

Гол шэнжэ. Синтаксическа үүргэ

Юумэнэй  нэрэ хэрэглэжэ 6 мэдүүлэл зохёохо

3

26.10

1

Хүниие ба хүнhөө бэшэ юумэ тэмдэглэhэн юумэнэй нэрэнүүд

Хэн? Юун? Асуудалнуудта харюу.

Амитай,  амигүй юумэнэй нэрэнүүд.

Номоор ажал: §10 стр.37. упр. 46, 47.

Амитай,  амигүй юумэнэй нэрэнүүд

 хэн? юун? Асуудалнууд

Упр.46

Зурагаар рассказ «Ойн барилга» стр.39.Упр.48

4

1.11

1

Юрын ба тусхайта

юумэнэй нэрэнүүд

Тусхайта  нэрэнүүдые бэшэхэ дүримүүд:

Географическа, газетэ, сэтгүүлэй, зурагай, кинофильмын  нэрэ ехэ үзэгөөр бэшэлгэ

Республикымнай газар дайда хэр баян бэ? Аймагайнгаа нютагай нэрэнүүдые бэшэхэ.

Тусхайта юумэнэй нэрэнүүдые юрын нэрэнүүдhээ илгаха  

Тусхайта  нэрэнүүдые карта дээрэhээ буулгаха Упр.49(1).

стр.41., 50.

5

2.11

1

Диктант «Тэжээмэл галуун»

Бэшэмэл шадал шалгаха.

1-3 мэдүүлэл  соо юумэнэй нэрэнүүдые олохо

Дүрим дабтаха: §11.Упр. 49 (2)

6

15.11

1

Юумэнэй нэрые хандалга болон хэрэглэлгэ

Юумэнэй нэрэнүүдэй хандалга бололго.

Номоор ажал: стр. 44 упр. 52,53

Хандалга , схемэдэ тааруулжа бэшэлгэ

Упр.51стр.44.

Хандалгатай 3 мэдүүлэл зохёохо

7

16.11

1

Хандалга. Мэдүүлэлэй гэшүүдээр шүүлбэри

Мэдүүлэл соо хандалга хэрэглэлгэ ба тэрэнэй сэглэлтэнүүд

Номоор ажал: стр. 45 упр.54

Хандалгын сэглэлтэнүүд

Хандалга зохёохо

8

22.11

1

Юумэнэй нэрэнүүдэй нэгэнэй ба олоной тоо

Нэгэнэй ба олоной тоо

Залгалтануудые мэдэхэ

Падежэй залгалтанууд.

Номоор ажал: Упр. 54, 57,стр. 46-47.

Падежэй залгалтанууд

Нэгэнэй ба олоной тоо

Изложени «Баярта уулзалга» эжы абатаяа бэшэхэ

9

23.11

1

олоной тоогой залгалтануудые зүб бэшэлгэ

Падеждэ зохилдол

Падежэй асуудалнууд ба залгалтанууд.

Таблицаар ажал: §14 стр.49.

Упр.58.стр.50.

Падеждэ зохилдуулха

Залгалтануудые бэшэхэ

Падеж сээжэлдэхэ

Упр.61.стр.52.

10

29.11

1

олоной тоогой залгалтануудые зүб бэшэлгэ

Падежэй залгалтануудай  hууриин зөөлэн хашалганай, дифтонгын, удаан ба сохилтотой аялганай. Хэлэнэй узуурай Н хашалганай удаа түхэлэй хубилгадаг ушарнууд.

Номоор ажал: Упр.63, 64.стр.53-54.

Таблица зураха

Залгалтануудые табиха. Падеж мэдэхэ.

Газетэ, журналнуудай нэрэ бэшэхэ

Сочинени бэшэхэ  «Минии нютаг баян даа!»

11

30.11

30.11

1

Юумэнэй нэрын зохилдол

Юумэнэй нэрын зохилдол ба тэрэнэй хубилалтанууд

Номоор ажал: §16

Упр. 65, 66,стр.54-55

Буряад хэлэнэй 7 падеж мэдэхэ, асуудалнуудые илгаха

Падеждэ зохилдуулха

Стр. 58 упр.71.

Шүлэг уран гоёор уншаха «Орбита» стр. 59

12

6.12

6.12

1

Нэрын ба хамаанай  падежүүд  

Нэрын, хамаанай, зүгэй падежүүд. Тэдэнэй залгалтанууд.

Таблица бэшэхэ

Нэрын ба хамаанай  падежүүдэй асуудалнууд

Падеждэ зохилдууулха

13

7.12

7.12

1

Зүгэй ба үйлын, падежүүд

Падежүүдэй асуудалнуудай илгаа.

Номоор ажал: Зураг 74, стр.59 рассказ бэшэхэ

Үйлын, зэбсэгэй падежүүд

Таблицаар ажал стр.76, упр.60

14

13.12

13.12

1

Тест. Шалгалта

Дадал ба шадабари шалгалта

Асуудалда харюу

Дүрим мэдэхэ

Дүримүүдые  мэдэхэ

15

14.12

14.12

1

Зэбсэгэй, хамтын ба гаралай падежүүд

Хамтын ба гаралай падежүүд

Номоор ажал: стр.61. Упр.77, 78.

Хамтын ба гаралай падеүүд

Зб. Хм. падеждэ зохилдуулха

Стр.62.Упр..79, шүлэг сээжэлдэхэ.

16

16.12

16.12

1

Падежүүдэй илгарал

Падежүүдэй асуудалнуудай илгаа

Номоор ажал: Упр.75, стр.59

Падежүүдэй асуудалнуудай илгаа

Падеждэ  зохилдуулха

17

20.12

20.12

1

Юумэнэй нэрын нюурта хамаадал

Ээ-эй залгалтануудые зүб бэшэлгэ

Нюурта хамаадал

Нэгэнэй ба олоной нюур.

Номоор ажал §17 стр.65. Упр.84, 85.

Таблица бэшэхэ

Нэгэнэй  ба олоной нюур

Упр.63 Стр. 68, упр.86,87.бэшэхэ, доогуурнь зураха

18

21.12

21.12

1

Юумэнэй нэрын нюурта хамаадал

3-дахи нюурта хамаадалай илгарал.

Хамаадалай залгалтануудые зүб бэшэлгэ. Таблица зураха стр. 67.

3-дахи нюурта хамаадал,

тэрэнэй асуудалнууд

Морфологическа шүүлбэри

Стр.63.Упр.88, 89.дүүргэхэ.

19

27.12

27.12

1

Диктант.

Юумэнэй нэрын морфологическа шүүлбэри

Нюурта ба өөртэ хамаадал. Тэдэнэй асуудалнуудба залгалтанууд

Номоор ажал: Таблица буулгаха, стр. 70, упр.90, 92.

Нюурта ба өөртэ хамаадал

Морфологическа

Шүүлбэри

Стр.71.Үреэл сээжэлдэхэ.

Упр.93,94,стр.73.

20

28.12

28.12

1

Диктант.

Юумэнэй нэрын бии бололго

Юумэнэй нэрын бии бололго, арганууд Тэрэнэй сэглэлтын тэмдэгүүд.

Номоор ажал: стр.79, упр. 106, 107

Суффикснууд ба  залгалтануудай илгарал мэдэхэ

Морфологическа

Шүүлбэри

( областиин, ангуушадта, Уланхаамни)

Темэ5. Тэмдэгэй нэрэ (7ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

17.01

17.01

1

Тэмдэгэй нэрын удха шанар. Синтаксическа үүргэнь  

Тэмдэгэй нэрэ.

Грамматическа щэнжэ.

Шанарта ба харилсаата

тэмдэгэй нэрэнүүд

Номоор ажал: стр. 85.упр. 114, таблица зураха, тэрэнээ дүүргэхэ.

Тэмдэгэй нэрэ

илгажа шадаха.

Асуудалнуудые табижа hураха.  

Стр. 87, упр.114, 115.

Зурагаар рассказ зохёохо «Үбэл»

2

18.01

18.01

1

Шанарта ба харилсаата тэмдэгэй нэрэнүүд

Шанар ба харилсаа тухай мэдэсэ. Асуудалнуудые табиха Сасуулгын зэргэнүүд.

5 шанарта , 5 харилсаата тэмдэгэй нэрэнүүдые бэшэхэ. Упр. 117, стр.88.

Шанарта тэмдэгэй нэрэ.

Суффиксын аргаар бии болодог  тэмдэгэй нэрэнүүд

Упр.116, стр. 87

3

24.01

24.01

1

Тэмдэгэй нэрын бии бололго

Суффиксын аргаар бии болодог  тэмдэгэй нэрэнүүд.

Номоор ажал: § 23 Упр.122, 123 стр.91,

Тэмдэгэй нэрэ илгажа шадаха

§23 дүрим сээжэлдэхэ.

Стр.89.упр.119 шүлэг анализ хэхэ

4

25.01

25.01

1

Тэмдэгэй нэрын hуурида болоhон хубилалтанууд

Тэмдэгэй нэрэ бии болгодог залгабаринууд ба  hууриин хубилалтанууд.

§24, стр.91 упр.124,125.

Ондоо хэлэлгын хубиhаа гараhан тэмдэгэй нэрэ

Словарна ажал: тэмдэгэй нэрэ суффиксын аргаар гаргаха

5

31.01

31.01

1

Тэмдэгэй нэрые юумэнэй нэрын орондо хэрэглэлгэ

юумэнэй нэрын удхатай болоhон тэмдэгэй нэрэ.

Тэмдэгэй нэрые хэрэглэжэ шадаха.

Номоор ажал: §25, стр.93,упр. 127, 128.

Тэмдэгэй нэрын удха шанар ба тэрэнэй хэрэглэлгэ

Номоор стр.93,упр.124, 126

6

1.02

1.02

1

Тэмдэгэй нэрэнүүдые дабталга

Тэмдэгэй нэрэнүүдые хэлэлгэ соогоо хэрэглэжэ абалга.

Тэмдэгэй нэрын шанарта ба харилсаата илгаа.

Фронтальный опрос

Номоор ажал, таблица зураха. Тестовэ ажал

Тэмдэгэй нэрэ хэлэлгэдэ анхарал табиха

Зурагаар «минии түрэhэн үдэр» гэhэн  рассказ бэшэхэ

7

7.02

7.02

1

Диктант

Бэшэмэл дадал хурсадхаха

Текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Удхыень ойлгохо, текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Дүримүүдые дабтаха

Темэ 6. Тоогой нэрэ (8 ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

8.02

8.02

1

Тоогой нэрэ.

Морфологическа шэнжэ. Тоогой нэрэ тухай мэдэсэ абалга.

Тоогой нэрын илгаралай таблица зураха. Дүрим дээрэ ажал хэхэ

Тоогой нэрын илгарал

Стр.98, упр. 136, 135.

2

14.02

14.02

1

Тоогой нэрын удха шанар

Синтаксическа үүргэ.

Номоор ажал: Стр. 102 упр.141. 142.

Хэлэлгэдэ тоогой нэрын удха шанар ба тэрэнэй илгаа

Стр. 103, упр.135, 136.

3

15.02

15.02

1

Тоогой нэрын илгарал

Тоолоhон, дугаарлаhан, баглуулhан, суглуулhан тоогой нэрэнүүдэй илгарал.

Таблицаар ажал, стр. 104, упр. 143, 144.

4 янзын тоогой нэрэнүүдэй илгарал

Упр.142, 143 стр. 105

Диктант

 «Улаан-Удэ урдань ба мүнөө» саашань удхадань тааруулжа бэшэхэ

4

21.02

21.02

1

Тоолоhон тоогой нэрын –Н хашалганиие уналга

Тоолоhон тоогой нэрын –Н хашалган. Тоогой нэрын илгарал ба хэлэлгэдэ зүб хэрэглэлгэ.

Упр.144, стр.105.

Асуудалнуудые зүб табилга

Тоолоhон тоогой нэрые хэлэлгэдэ зүб хэрэглэлгэ

Упр.144, 145,стр.105

5

22.02

22.02

1

Тоогой нэрын зохилдол

Падеждэ зохилдол

4 янзын илгаралай тоогой нэрые хэрэглэлгэ.

Номоор ажал: § 28

Упр.146, 147, стр.107

Падеждэ зохилдол

Асуудалнуудта харюу

Залгалтануудые зүб бэшэлгэ

Рассказ «Минии гэртэхин» тоогой нэрэ хэрэглэхэ

6

28.02

28.02

1

Тоогой нэрын хамаадал

Нюурта ба өөртэ хамаадал, тоогой нэрын хамаадал.

Падеждэ хамаадуулха

1,2, 3-дахи нюурай тоогой нэрэнүүд (табан, арбан гурбан, наян найман)

Хамаадал

Залгалтанууд

Упр.148,стр.110

7

1.03

1.03

1

Тоогой нэрэнүүдые  хэрэглэжэ hураха  

Тоогой нэрэнүүдые хэлэлгэдээ хэрэглэхэ, бэшэхэ шадабари олохо.

Зурагаар рассказ зохёохо Стр. 111, упр 150.Тестовэ ажал хэхэ.

Тоогой нэрэнүүдые хэлэлгэдээ  хэрэглэжэ hураха, мэдүүлэлэй гэшүүд бологохо  

Упр.152, 153 стр. 114

8

7.03

7.03

1

Диктант

Бэшэмэл дадал хурсадхаха

Текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Удхыень ойлгохо, текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Упр.156, 157

Дүримүүдые дабтаха

Темэ 7. Түлөөнэй нэрэ (6ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

8.03

8.03

1

Түлөөнэй нэрын удха шанар

Түлөөнэй нэрэ тухай юрэнхы ойлгосо. Тэрэнэй морфологическа гол шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэ.

Нүхэртөө бэшэг ба сониндо үгүүлэл бэшэлгэ.

Түлөөнэй нэрэ тухай юрэнхы ойлгосо абаха. Бэшэ хэлэлгын хубинуудhаа илгажа шадаха

Стр.120 упр.163,169, дүрим дабтаха § 30, стр.112.

2

14.03

14.03

1

Түлөөнэй нэрын илгарал

Түлөөнэй нэрын 6 янза болон хубаарилга.

Тэдэниие хэрэглэлгэ, илгарал хадуун абалга.

Номоор ажал §31стр. 113, таблица зураха, сээжэлдэхэ Упр.153, стр.115

6 янзын түлөөнэй нэрын илгарал ба хэрэглэлгэ

Рассказ «Урбаха гээшэ аймшагтай» стр.125, упр.169

3

15.03

15.03

1

Түлөөнэй нэрэнүүдэй олоной тоо

Нюурай  түлөөнэй нэрын хуряамжалагдан хубилалга, нюурай зүйр  

үгэнүүдые зүбөөр хэрэглэлгэ.

Буряад араднай ямар hайхан заншалтай байнаб? бодомжолго бэшэхэ.Текст дээрэ ажал, стр.116, упр.155

Нэгэнэй ба олоной тоо

Тэдэнэй залгалтануудые  зүб хэрэглэхэ

Упр.174, стр. 130

4

21.03

21.03

1

Түлөөнэй нэрэнүүдэй зохилдол

Падеждэ зохилдуулха.

Асуудалнуудта анхарал хандуулха.

Залгалтануудые хэрэглэхэ.

Номоор ажал: таблица буулгаха.1, 2, 3-дахи нюурай түлөөнэй нэрэнүүдые зохилдуулха

Түлөөнэй нэрэнүүдэй зохилдол ба тэдэнэй залгалтанууд

Упр.171, 172, стр. 128.

5

22.03

22.03

1

Түлөөнэй нэрэнүүдэй хамаадал

Түлөөнэй нэрэнүүдые хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэлгэ.

Хамаадалай залгалтануудые бэе бэеhээнь илгаха.

§34 стр.122, таблицаар ажал. Шалгалтын асуудалнуудта харюу олохо.стр. 125

Хамаадал зохилдол хоёрой илгаа, залгалтануудыень зүб хэрэглэхэ

упр.176. Зурагай удхаар хөөрэлдөө үнгэргэхэ, зураг зураха стр.121,

6

4.04

4.04

1

Х\Х Буряад литератураар уншаhан зохёолой  геройдо дэлгэрэнгы найруулга бэшэхэ

Аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ.

Түсэб табилга.

Хөөрэжэ, тэрэнээ гоёор бэшэхэ

hурагша бүхэн өөрөө геройео шэлэжэ, түрүүн сээжээр, hүүлдэнь бэшэмэлээр хөөрэхэ

Уншаhан юумэеэ мэдэхэболохо, муу ба hайн талыень илгаха

Дэбтэртээ уран гоёор найруулга  хүсэд  бэшээд ерэхэ.

Темэ 8. 5Дайбар үгэ (6ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

5.04

5.04

1

Дайбар үгын удха шанар

Морфологическа шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэ.

Дайбар үгын удха.

Номоор ажал: § 35, стр.126. Таблица буулгаха.Упр.170 , стр.128.

6 янзын дайбар  үгын илгаа, асуудалнууд    

Дүрим дабтаха, сээжэлдэхэ стр. 126.

Упр.173, стр. 129

2

11.04

11.04

1

Дайбар үгын бии болодог арганууд

Бии болодог арганууд, тэдэнэй сэгнэлтын залгалтанууд

Упр.181, 183стр.134.

Тестовэ ажал

Ямар аргаар бии болоноб, тэдэнэй илгарал

Эжы абынгаа hургаалнуудые бэшэхэ

3

12.04

12.04

1

Дайбар үгэнүүдэй хамаадал

Нюурта хамаадалай залгалтанууд

Тэдэнэй илгарал

§37 стр.132 упр. 179(II)

Хамаадал ба зохилдол, тэдэнэй илгарал

Упр.178, стр. 132

4

18.04

18.04

1

Диктант

« Хабарай үглөөгүүр»  

Бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Удхыень ойлгохо, текст алдуугүйгөөр  бэшэхэ  

Дүримүүдые дабтаха

5

19.04

19.04

1

Дайбар үгэнүүдые хэрэглэлгэ

Дүтэрхы удхатай дайбар үгэнүүдые мэдүүлэлнүүд ба хэлэлгэдэ хэрэглэлгэ дадал шадабари.

Номоор ажал: упр.174, стр.130

Дайбар үгэнүүдэй илгарал

стр. 135,1,2, 3. Шалгалтын асуудалнуудта харюу бэлдэхэ.

6

25.04

25.04

1

Зэргын, хэмжээгэй , зорилгын дайбар үгэнүүд

Ойлгосо ба мэдэсэеэ хадуун абажа, тэрэнээ бэхижүүлгэ

Номоор ажал: Упр.187, 188,190,стр.138-139.

Ойлгоhоноо хадуун абаха

Стр. 140, §14, упр.45 табан хушуун малай үүргэ тухай бэшэхэ. Гэртэхинhээ туhа абаха.

Темэ 9.Дабталга(7ч)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

26.04

26.04

1

Дабталга. Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ  

Хэлэлгын хубинууд бэхижүүлгэ

Номhоо упр.193, 191. Стр. 139-140

Хэлэлгын хубинуудай илгарал

Дүримүүдые дабтаха Упр.206,стр. 149 басни уншаад, бодомжолго бэшэхэ

2

2.05

1

Рассказ « Хабарай байгаали» зурагаар зохёолго

Хэлэлгын хубяар морфологическа шүүлбэриин заршам дээрэ ажал

5 үзэhэн хэлэлгын хубяар морфологическа шүүлбэри хэхэ

 (текст стр.149, упр.205)

Ххэлэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха болохо

Рассказ дүүргэхэ,  бэшэхэ

3

9.05

1

Хэлэлгын хубинуудаар дабталга

Фронтальный опрос Хэлэлгын хубяар морфологическа шүүлбэриин заршам дээрэ ажал

хэлэлгэдээ хэрэглэхэ. Упр.239.стр.30

Фразеологизм тухай мэдэсэ хадуун абалга

Упр.140, 180, 184 стр.150

4

16.05

1

Тоогой нэрэ, түлөөнэй нэрэнүүд

Аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгэ

Текстын удхаар  ажал

Удха тайлбарилха

Таблицаар ажал

5

17.05

1

Кроссворд

 «Бидэ илахабди»

Ухаан бодолоо хурсадхаха

Элдэб удхатай үгэнүүдые мэдэхэ

Асуудалнуудта можо болон харюусаха

Үгэнүүдэй удха тайлбарилха

Кроссворд зохёохо

6

23.05

1

Тест

Жэл соо үзэhэнөө хадуун абалга

Тестын асуудалнуудта харюу

Зүб харюунуудые бэшэхэ

Дүримүүдые дабтаха, сээжэлдэхэ

7

30.05

1

Түрэл буряад хэлэндээ дуратайб даа

Түрэл хэлэндэ дура татаха, анхарал хандуулха

Буряад хэлэн тухай найруулга бэшэхэ

Түрэл буряад хэлэндээ дурлаха

Минии  түрэл хэлэн -  буряад хэлэн.

Название разделов и тем

                                                      количество часов

всего

теорет.

Практически (хэлэлгэ хɣгжоолгэ)

контр.   работы

Табадахи класста узэhэн хушэр темэнуудые дабталга

7

4

2

1

Лексикэ

4

2

1

1

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосо

2

1

1

-

Юумэнэй нэрэ

20

10

7

3

Тэмдэгэй нэрэ

7

5

1

1

Тоогой нэрэ

8

5

1

2

Тулоонэй нэрэ

6

3

1

2

Дайбар угэ

6

3

2

1

Дабталга

4

1

2

2

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ

4

2

1

1

Всего

68

36

19

13

Требования к  подготовке учащихся.

Һурагшад зургаадахи класс  дүүргэхэдээ, иимэнууд шадабаритай болон дадалтай болохо ёhотой:

Зургаадахи класста үзэhэн хэлэлгын хубинууд болон тэдэнэй грамматическа  шэнжэнүүдые hайнаар мэдэхэ.1-5 классуудта үзэhэн хүшэр үгэнүүдэй бэшэгэй дүримуудые мэдэхэ, хэлэлгэдээ зүбоор хэрэглэжэ шадаха. Олон удхатай үгэнүүдэй илгаае мэдэхэ, хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэхэ. Словарь хэрэглэжэ, хүшэр үгэнүүдэй тайлбари хэжэ шадаха. Hурагшад юумэнэй, тэмдэгэй, тоогой нэрэнүүдые, дайбар үгэнүүдые хэлэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха.

Орёо түсэб зохёохо. Дэлхэйн байгаали гү,али ямар нэгэн юумэн тухай тобшоор, зүбоор юрэ хоорэхэ, бэшэхэ.

Сочинени бэшэхэ материала суглуулха, зүбоор hанал бодолоо удаа дараалан бэшэхэ шадабаритай болохо.

 I.Бэшэхэ гүрим.

1. Нэн түрүүн найруулгынгаа темэ шэлэгты.

2.Гол бодол яажа элирүүлхэ. Тодорхойлхо.

3.Гол бодолоо элирүүлээд, эпиграф шэлэгты.

4.Түсэб зохеогты.

5. Түсэбэй пункнуудые тодорхойлхо материала тэмдэглэгты, тон шухала бодолнуудаа онсологты.

6. Бодолоо баталhан цитатануудые, жэшээнүүдые абагты.

7.Түсэбэйнгоо ёhоор материала гүримшуулагты.

8.hанал бодолойнгоо удаа дараалан hубариhые, хубинуудайнь хоорондохи холбооень, хэмжүүрынь анхарагты.

9.Бэшэhэн найруулгаяа дэбтэртээ сагаалан буулгажа  бэшэгты.

II. Юрэнхы түсэб тухай.

1.Оролто хуби. Автор тухай мэдээн тон тобшоор үгтэхэ. Сочинениин гол бодол шэглэл тодорхойлхо, юун тухай бэшэхэ байhыетнай элирүүлхэ үүргэтэй.

2.Гол хуби. Сочинениин темэ задалжа, гол асуудалнуудые тодорхойлон, тобшололдо  асарха зорилголтой.

3.Түгэсхэл. Бэшэhэн матералыетнай согсолхо, онсолхо. Оорынтнай hанал бодол элирүүлхэ ёhотой.

Диктант сэгнэлтэ:

«5»-сэгнэлтэ алдуугүй бэшэhэн гү, али шухала бэшэ 1 бэшэгэй дүримоор гү, али шухала бэшэ 1 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табиха;

«4»-  сэгнэлтэ диктант соо 2 бэшэгэй дүримоор ба 2 сэглэлтээр байhан гү,али 1 бэшэгэй,3 сэглэлтээр алдуутай байhан гү,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,4 сэглэлтээр алдуутай байhан хүдэлмэриин түлоо табижа болохо. Мүн «4» сэгнэлтэ 3 бэшэгэй дүримоор алдуутай аад, сэглэлтын тэмдэгтэ алдуугүй hаань табижа болохо.

«3» сэгнэлтэ 4 бэшэгэй дүримоор,3 сэглэлтээр алдуутай аад гү, али 3 бэшэгэй дүримоор, 5 сэглэлтээр алдуутай байhан, үгышье hаа бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 7 сэглэлтээр алдуутай диктантын түлоо табиха. Юрэнхыдоо буряад хэлэ муу мэдэдэг hурагшадта 5 бэшэгэй дүримоор ба 4 сэглэлтээр алдуутай байгаашье хадань табижа болохо. Мүн баhа «3»  сэгнэлтые диктант соо бэшэгэй дүримоор ба сэглэлтээр 6 алдуутай байхаданьшье табижа болохо.

«2»-сэгнэлтэ 7 бэшэгэй дүримоор ба 7 сэглэлтээр алдуутай гү,али 6 бэшэгэй дүримоор,8сэглэлтээр алдуутай гү, али 5 бэшэгэй дүримоор ,9 сэглэлтээр алдуугай,мүн 8 бэшэгэй дүримоор ,6 сэглэлтээр гү, али энээнhээшье олон алдуутай диктантын түлоо табиха.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

           Диктант

             Изложении

                                Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

VII.Система оценивания.

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри.

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

 Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха. Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые, мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын тулоо; 2) зуб бэшэлгын тулоо

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

           5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо. Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад, тэрээн соо зарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ

хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Перечень учебно-методического обеспечения

                                                                                                     Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ: 2001.
  2. С.Г.Будаин, Ж.Д, Жамбуева, Я.Ц. Ивахинова, Ц.В.Лубсанова. «Буряад хэлээр тестнууд»
  3. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ» - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2007.
  4. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ:2001.
  5. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари» - Улаан – Удэ: «Бэлиг» хэблэл
  6. Диктантнуудай суглуулбари. - Улаан  -Үдэ: 2002.
  7. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы» - Улюн: 2008.
  8. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд» - Улаан – Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.
  9. Намжилон Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.
  10. Санжаева А.Б. Буряад хэлээр  лабораторно-практическа  худэлмэринууд - Улаан – Удэ: БГУ,2000.
  11. Цыдыпов Ц.Ц. «Буряад хэлэнэй морфологи» - Улаан - Удэ: 2003.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  2. Гомбоев Б.Б. «Буряад хэлээр тестнүүд». 5- 6 дахи класс.- Улаан - Удэ: «Бэлиг», 2008.
  3. ДоржиевД.Д.  «Мүнөөнэй буряад хэлэн» - Улан Удэ:  «Бэлиг», 2005.
  4. Дондуков У-Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка» - Улан – Удэ:  «Бэлиг» хэблэл, 2006.
  5. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд» - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.
  6. НамтаровЖ. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» - Улаан – Удэ: БГУ, 2006.
  7. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан – Удэ: Буряадай номой хэблэл, 1993.
  8. Намжилон Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.

                                                                                                         

Образцы КИМ

Диктант

Намарай эхин

Ангама халуун болохоёо болёод, hэрюун болобо. hүнинь хүйтэн. Зарим жэлдэ август hарада хюруу  унадаг. Тиихэдэнь модоной үнгэ буурадаг. Үгэрсэ, помидор хюрууhаа урид хуряана. Хартаабха, капуста, морхооб хюрууда гэмтэдэггүй. Эдеэшэhэн таряа хуряажа эхилнэ.

Хуhанай зарим набшаhад шарлаа. Уляаhанай набшаhад улайгаа.

Шубуудай уургай хооhон. Дулаан орон руу ниидэдэг шубууд холын аянда бэлдэнэ. Хараасгай бусажа эхилээ. Hаядаа бусад олон шубууд хойноhоонь ниидэн ошохо.

Хэрмэд модоной гэшүүhэндэ hархяаг үлгэжэ хатаана, модоной хүнды соо hамар суглуулна. Хулганашье нүхэн соогоо орооhо суглуулна.

Ямаршье амитан үбэлдэ бэлэдхэжэ эхилнэ. (81үгэ)

Изложени

hара дээрэхи басаган

          Нэгэ тосхондо Чан Э гэжэ басаган ажаhуудаг hэн ха. Ухаамгай, урихан тэрэ басагые булта хүнүүд  hайхашаадаг байгаа гэхэ. Тэрэнэй үшөө багахан байхада эхэнь наhа бараба. Хойто эхэнь тэрээндэ гансата дурагүйдэжэ, сохидог, хараадаг, элдэбээр доромжолдог болобо.

          Нэгэтэ басаган хани басагадаараа далайн дун суглуулхаяа ошобо. Эрье дээрэ абаашаhан туулмагтай эдихэ юумэеэ табихадань, муухай үнэр танар гараба. Тайлаад харахадань, эдихэ юумэнэйнь орондо хүнэй аргал байжа байба. Муу зантай хойто эхынь хэhэн юумэ гэжэ басаган ойлгоод, досоонь муудаба. Хани басагадынь тэрээнээ аргадажа оробо.

          Басаган гашуудалтайгаар уйлан иигэжэ хэлэбэ:

-Болиит даа, хани басагадни, намайе бү хайрлагты. Иимэ байдалhаа  би эсээб! Тэнгэридэ ниидэжэ гарахаяа hанааб, магад тэндэ амар заяагаа оложо болохоб. Таба  хоноhон хойно hара дээрэ hүүдэр хараа hаа. Тэрэниие намай гэжэ ойлгооройгты.

       Хани басагадынь гайхалсан тэрээниие шагнабад. Нэгэ мэдэхэдэнь, басаган гэнтэ үгы болошоhон байба, харин гансал туулмагтай юумэнь элhэн дээрэ хэбтэбэ.

       Хани басагадынь гэртээ ерээд, табадахи үдэрэй  үдэшые  тэсэжэ ядан хүлеэбэд. Hарын аргаахан хөөрэн гарахадань, нээрээшье дээрэнь хүнэй  hүүдэр эли тодоор харагдажа байба. Тэрэнь үнэхөөрөөөшье эдир залуу басаганай түхэлтэй байгаа. (140 үгэ)

Шалгалтын асуудалнууд

Вариант 1

  1. Юумэнэй нэрэ гэжэ юуб?
  2. Юумэнэй нэрын нэгэнэй ба олоной тоо тухай юу мэдэхэбта? Ямар юумэнэй нэрэнүүд олоной тоогой залгалта абангүй, олон юумэ тэмдэглэhэн байдаг бэ?
  3. Юумэнэй нэрын удхаараа, түхэлөөрөө,үүргээрээ илгарал.
  4. Юумэнэй нэрын зохилдол тухай бэшэхэ.
  5. Нюурта хамаадал гэжэ юуб? Ямар удхаар хэрэглэгдэнэб? Залгалтануудыень хэлэгты.
  6. Юумэнэй нэрын бии бололго. Ямар хэлэлгын хубинуудhаа, ямар суффикснуудай хүсөөр бии болоноб?
  7. Юумэнэй нэрэнүүдэй мэдүүлэл соо ямар синтаксическа үүргэ дүүргэнэб?

Вариант 2

  1. Тэмдэгэй нэрын удха шанар. Тэрэнэй илгарал.
  2. Тэмдэгэй нэрын бии бололго. Зохилдол. Хамааадал.
  3. Тэмдэгэй нэрын синтаксическа үүргэ.
  4. Тоогой нэрэ гэжэ юуб? Илгарал. Залгалтануудынь
  5. Тоогой нэрэнүүд мэдүүлэл соо ямар үүргэ дүүргэнэб?

Тест

Лексикологи

  1. Лексикэ гэжэ юун бэ?

А) абтаhан үгэнүүдүү

Б) Үндэhэн буряад үгэнүүд

В) хэлэнэй словарна бүридэл

  1. Лексикэ гэжэ үгэ анхан ямар хэлэнhээ абтаhан бэ?

А) Ород

Б) Грек

В) Француз

  1. К.М.Черемисовэй зохёоhон «Буряад –ород словарь» соо хэды үгэб?

А) 44 000

Б) 45 000

В) 46 000

  1. Үгэнүүдэй удха ямар толи соо хаража болохоб?

А) Орфографическа

Б) Тайлбарилhан

В) Орфоэпическэ

  1. Удхын тайлбарилга уншаад, ямар үгэб гэжэ таагты: Гарай сарбууда зүүдэг гоёолто

А) Бэhэлиг

Б) Хоолобшо

В) Бугааг

  1. Бууза, hугабша, орёомог, шабай-юугээр бэлдэгдэhэн хоол бэ?

А) Мяхаар

Б) Гурилаар

В) hүөөр

  1. Хилээмэн, ёпоошхо, алаади - юугээр бэлдэгдэhэн хоол бэ?

А) Мяхаар

Б) Гурилаар

В) hүөөр

  1. Аарса, хүрэнгэ, үрмэ - юугээр бэлдэгдэhэн хоол бэ?

А) Мяхаар

Б) Гурилаар

В) hүөөр

  1. Тибhэн, мангир, хаяар – эдэ юуд бэ?

А) Сагаан эдеэн

Б) Ургамал

В) Жэмэс

  1. Алирhан, мойhон, нэрhэн - эдэ юуд бэ?

А) Модод

Б) Жэмэсүүд

В) Шубууд

  1. Тула, хилмэ, нюлгар – эдэ юуд бэ?

А) Адуу мал

Б) Шумуулнууд

В) Загаhад

  1. Хамтадаа нэгэ удха тэмдэглэдэг хоёр үгые юун гэдэг бэ?

А) Омономууд

Б) Холбуулалнууд

В) Эхир үгэнүүд

  1. Ямар холбуулал соо шүдэн гэжэ үгэ шэлжэhэн удхатайб?

А) Хурса шүдэн  

Б) Тармуурай шүдэн

В) Борнойн шүдэн

  1. Алиниинь шэлжэhэн удхатайб?

А) Булад hэлмэ

Б) Булад шудхалга

В) Булад зүрхэн

  1. Ямар үгэнүүд синонимууд болоногүйб?

А) Сомоо- hүри

Б) Гар - толгой

В) Сухал – боохо

 



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Курумканское РУО

Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/_____________/                                                   _____/_____________________/                                              ______/________________/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                           ФИО

Протокол №____от                                                        «_____»____________2013 г.                                                       Приказ №____ от        «______»___________2013 г.                                                                                                                                             «_____»___________2013 г.

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятский язык

Уровень обучения, класс: основное общее, 5 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В., учитель бурятского языка и литературы

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2013г

Пояснительная записка

Рабочая программа по бурятской литературе составлена на основе:

  - Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

- Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, утвержденного  приказом МО и Н РФ №1312 от 09 марта 2004г.;

-Приказа МО и Н РФ №241 от 20.08.2008 «О внесении изменений в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования МО РФ от 09.03.2004 № 1312»;

- Приказа МО и Н РБ №1168 от 03.09.2008 «Об утверждении регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для ОУ РБ, реализующих программы общего образования»;

- Приказа  МО и Н РФ № 1994 от 03 июня 2011 года «О внесении изменений в федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

- Приказа МО и Н РБ № 1093 от 12 июля 2011 года  «О внесении изменений в региональный базисный учебный план примерные учебные планы для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования»;

-  Приказа МО и Н РФ от 1 февраля 2012 г. №74 «Изменения, которые вносятся в федеральный БУП и примерные учебные планы для ОУ РФ, реализующих программы общего образования, утвержденные приказом МО и Н РФ от 9 марта 2004г. №1312»;

-Приказа МО и Н РФ от 19 декабря 2012 года №1067 «Об утверждении федеральных перечней учебников, рекомендованных (допущенных) к использованию в образовательном процессе в ОУ, реализующих образовательные программы общего образования и имеющих государственную аккредитацию, на 2013-2014уч.г.»;

- «Санитарно-гигиенических       требований       к       условиям        обучения        в общеобразовательных     учреждениях» (Постановление    Главного    государственного    санитарного врача Российской Федерации от 29  декабря  2010 года № 189);

- Образовательной программы МБОУ «Улюнханская СОШ» на 2013-2014 уч.г.;

-Устава МБОУ «Улюнханская СОШ»;

- Приказа № 1 по школе от  30 августа 2013 года «Об утверждении учебного плана школы на 2013-2014 уч.г.»

              Программа   адаптирована для учащихся пятого  класса  Улюнханской средней общеобразовательной школы. Курс рассчитан на 2 часа в неделю (всего 68 часов в год) и реализуется в рамках национально-регионального компонента образовательного учреждения.

              Для реализации данной программы используется  «Буряад хэлэн»,        5 класс (Ц.Ц. Цыдыпов, Б.Б. Гомбоев 2002 он).

Рабочая программа конкретизирует содержание предметных тем образовательного стандарта и дает распределение учебных часов по разделам курса.

Актуальность программы обусловлено тем, что качественные изменения характера  национальной  политики нашего государства, а также отношения общества к проблеме развития и возрождения  национальных языков и культур, делают  преподавание национальных языков народов России   необходимым условием и неотъемлемой частью  литературного образования школьников. Национальные языки становятся  действенным фактором  национально-культурного развития общества. Все это существенно повышает их статус и значение как общеобразовательной учебной дисциплины.  

Программа составлена с учетом принципов  научности, системности, доступности, диалога культур, а также преемственности и перспективности между различными разделами курса. Рабочая программа выполняет две основные функции:

Информационно-методическая функция повышает уровень литературного образования школьников, способствует формированию у школьников целостной картины мира. Бурятский язык расширяет лингвистический кругозор учащихся, способствует формированию культуры общения, содействует общему речевому развитию учащихся, формированию основ филологического образования школьников.

Организационно-планирующая функция предусматривает выделение этапов обучения, структурирование учебного материала, определение его количественных и качественных характеристик на каждом из этапов, в том числе для содержательного наполнения промежуточной аттестации учащихся.

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКИЙ  ЯЗЫК»

Бурятский язык входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятский язык является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ

Обучение бурятскому  языку направлено на достижение следующих целей:

- формирование умений общаться на бурятском языке с учетом
речевых возможностей и потребностей  школьников: элементарных коммуникативных умений в говорении, аудировании, чтении и письме;

- развитие личности ребенка, его речевых способностей, внимания, мышления, памяти и воображения; мотивации к дальнейшему овладению  бурятским языком;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации  школьников к новому языковому миру для преодоления психологических барьеров в использовании  бурятского языка как средства общения;

- освоение элементарных лингвистических представлений, доступных  школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на  бурятском языке;

- приобщение детей к новому социальному опыту с использованием  бурятского языка: знакомство  школьников с  культурой бурятского народа, с  фольклором и доступными образцами  бурятской литературы;  

- формирование речевых, интеллектуальных и познавательных способностей  школьников, а также их общеучебных умений.

Обучение  бурятскому  языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

  • речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
    четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
  • языковая компетенция - овладение новыми языковыми средствами (фонетическими, орфографическими, лексическими, грамматическими) в соответствии с темами, сферами и ситуациями общения, отобранными для основной школы; освоение знаний о языковых явлениях  бурятского языка, разных способах выражения мысли в русском и бурятском языке;
  • социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  • компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  • учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

                                                           Ведущие принципы

Главным принципом конструирования содержания курса является гуманистическая направленность, суть которой состоит в том, чтобы  которую изучают для того, чтобы понимать и правильно решать проблемы каждого человека и общества в целом, а также в организации, использовании учителем педагогических технологий сотрудничества и личностно-ориентированного обучения. Также ведущими принципами являются следующие дидактические принципы:

  • В основу содержания и структуры предмета положен дидактический принцип личностно-ориентированного обучения, в качестве главного объекта учебно-воспитательного процесса рассматривающий учащегося с его индивидуальными особенностями восприятия и осмысления фундаментальных и прикладных знаний и умений;
  • В курсе обеспечено единство содержательной и процессуальной сторон обучения, которое подразумевает не только передачу учащимся определенной системы научных знаний и умений, но и обучение их способам учебной деятельности по самостоятельному добыванию упомянутых знаний и умений с применением новейших учебных технологий и форм организации учебного процесса;
  • Принцип компетентностного подхода, т.е. конечный результат обучения определяется не столько суммой приобретенных знаний, сколько умением применять их на практике, в повседневной жизни, использовать для развития чувственных, волевых, интеллектуальных и других качеств личности учащегося.

●-Принцип воспитывающего обучения(создание условий формулирования личности в целом);

Принцип научности (содержание обучения должно отражать современное состояние науки, изучающей литературы-литературоведения, литературной критики. На уроках  необходимо школьников обучать элементам  научного поиска, основам исследовательской деятельности);

Принцип связи обучения с практикой (использование уч-ся знаний в решении практических задач; применение полученных знаний в жизни; формирование собственной точки зрения, развитие у школьников устойчивости к информационному потоку, формирование критического мышления);

Принцип системности и последовательности(обучение и воспитание  в определенной системе, логическое построение содержания и процесса обучения);

Принцип доступности (учёт особенностей развития учащихся ,организация обучения, исключающая возможность психо-физических перегрузок уч-ся);

Принцип наглядности (целесообразное и эффективное привлечение органов чувств  к восприятию уч. материала через ТСО и ИК-технологии);

Принцип сознательности и активности учащихся при направляющей и организующей роли учителя(сознание уч-ся цели обучения, самостоятельности школьников в планировании и организации своей деятельности ; самоконтроль учеников, интерес к знаниям , самостоятельная постановка проблемы и поиск её решения);

Принцип прочности (прочное усвоение знаний, переход знаний в умения и навыки на основе активности уч-ся , правильной организации повторения изученного , учёта индивидуальных особенностей уч-ся, структурирования материала с выделением главного  и соблюдения логических связей, контроля результатов обучения ими их оценки);

Календарно-тематический план

Дата проведения

Фактически проведено

Кол-во часов

Тема урока

Содержание учебного материала

Система заданий

Понятийный минимум

Домашнее задание

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1

4.09.

1 час

Хэлэн тухай тобшо ойлгосо

Хэлэн тухай юрэнхы ойлгосо үгэхэ.

Буряад литературна хэлэн, нютаг хэлэнүүд.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

 Литературна ба диалектнэ үгэнүүдые илгаруулха;

Лит. үгэ-дые

хэлэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха.

Сочинени «Минии зунай амаралта»

2

6.09.

1 час

Абяан ба үзэгүүд

Абяан ба үзэгүүд тухай ойлгосо. Эрэ, эмэ, эрсэ аялганууд тухай.

Аялган ба хашалган аялганууд. Дифтонгнууд ба йотирована аялганууд. Түргэн, удаан аялгануудтай, зөөлэн хашалгануудтай үг. зүбөөр хэлэлгэ ба бэшэлгэ.

Тест. hурагшадай мэдэсые шалгалта.

Түргэн, удаан аялган-тай, зөөлэн хашалгануудтай, йотир. ба дифтонгтой үг. зүбөөр хэлэжэ ба бэшэжэ шадаха.

Дабтаха

3

11.09.

1 час

Юумэнэй нэрэ.  Глагол.

Юум.,тэмд., тоогой нэрэнүүд

 Үйлэ үгэ  тухай ойлгосо бэхижүүлгэ

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Хэлэлгын хубинуудые илгаруулжа, мэд. оложо шадаха;

Падежээр зохилдуулжа, мэд. соо падеж элир-жэ шадаха.

Упр.20

4

13.09.

1 час

Тоогой нэрэ,Тэмдэгэй нэрэ.

Тоогой, тэмдэгэй, тулөөнэй нэрэнүүд гэhэн хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосо дабтаха.

Тест

Упр.31

5

17.09.

1 час

Шалгалтын ажал.

Жэлэй эхинэй шалг. диктант;

диктант

Алдуугүйгөөр, орфограф. ба пунктуац. нормон- дые баримталан,  сэбэрээр, наринаар бэшэжэ hураха.

Хараhанаа найруулан хэлэжэ,бэшэжэ үгэжэ, удхыень тааруулан харуулжа шадаха.

6

21.09.

1 час

Хэлэлгын абяанууд.

Буряад хэлэнэй абяануудай илгарал. Хэлэлгын органууд тухай ойлгосо.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.41

7

24.09.

1 час

Yзэгүүд. Ехэ үзэгүүд.

Ехэ үзэгүүд. Тусхайта, юрын нэрэнүүд тухай ойлгосо.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.44

8

26.09

1 час

Аялганууд

Фонетикэ тухай ойлгосо.

Аялг. илгаа, хэл. урд., дунд., хойг.аялганууд.

Аялгануудые зүб бэшэлгэ.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Фонетикэ, орфоэпи, графика тухай мэдэхэ.

Бэшэгэй дүрим баримталжа, алдуугүгөөр бэшэжэ шадаха.

Орфографическа словарь хэрэглэхэ шадабаритай болохо.

Фонетическэ шүүлбэри хэжэ шадаха.

 

Упр.48

9

4.10.

1 час

Аялганудай илгаа

Упр.51

10

6.10.

1 час

Аялгануудай тааралдал.

Аялгануудай тааралдал

Упр.53

11

11.10

1 час

Аялгануудай hубарил

Аялгануудай hубарил

Упр.56

12

13.10.

Мэд.зохёохо

13

19.10

1 час

Аялгануудай нугарал

Аялгануудай нугарал

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

14

20.10

1 час

Аялгануудые  зүб бэшэлгэ (ээ-эй. Уй, Ỵй-ы)

Ээ-эй, уй-үй-ы, э-и илгажа бэшэхэ дүримүүд.

Буряад хэлэнэй алфавит мэдэхэ.

Ээ-эй. Удаан ээ, дифтонг эй аялганууд ямар гуримай еhоор бэшэгдэнэб?

Ямар ушарта уй, Yй бэшэгдэхэ дүрим гү,али ы бэшэгдэхэ дүрим. Ии-ы. э-и.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Аялгануудые зүб бэшэлгэ

Упр.65

15

26.10.

1

Ии-ы

Э-и Ỵ аялгануудые зүб бэшэлгэ

Упр.73

16

27.10

1 час

Хашалганууд .

Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд

Хаш-дые илгаруулха.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.94

17

1.11

1 час

Хатуу ба зөөлэн хашалганууд

Хонгёо ба будэхи хашалганууд тухай ойлгосо.

Хонгёо ба бүдэхи хашалгануудые зүб бэшэлгэ, зүб үгүүлэл, тэдэнэй илгарал.

 Хатуу ба зөөлэн хашалганууд тухай. Хашалганай зөөлэниие тэмдэглэлгэ.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Диктант, изложени бэшэжэ,  hурагшадай дадал шадабари шалгаха, сэгнэхэ.

Упр.101

18

2.11

1 час

Илгаhан Ъ, Ь тэмдэгүүд

Илгаhан ъ,ь тэмдэгүүдые зүб үгүүлэл, зүб бэшэлгэ.

Диктант  hурагшадай дадал шадабари шалгаха, сэгнэхэ.

hурагшадай дадал шадабари шалгаха, сэгнэхэ.

Упр.108

19

15.11

1 час

Yгын үе.

Yгын үе. Угэ таhалжа бэшэлгэ. Yгын фонетическэ шүүлбэри хэхэ дүрим.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Yгын үе. Угэ таhалжа бэшэлгэ. Yгын фонетическэ шүүлбэри хэхэ дүрим.

Упр.116

20

17.11

1 час

Үгэ таhалжа бэшэлгэ.

Үгэ зүбөөр таhалжа бэшэлгэ

Фонетическэ

шүүлбэри хэлгэ.

Упр.115

21

22.11

1 час

Абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ.

Абтаhан үгэнүүд тухай ойлгосо. Тэдэниие зүб бэшэлгэ. Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.148

22

24.11

1 час

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

Буряад хэлэнэй орфоэпи тухай ойлгосо.

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд тухай ойлгосо. Тэдэниие зүб бэшэлгэ.

Тест- hурагшадай дадал шадабари шалгалта.

Абтаhан үгэнүүдые зүбөөр буряадшалжа бэшэхэ г.м.

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

Мэд.зохёохо

23

29.11

1 час

Упр.149

24

1.12

1 час

Ородоор бэшэгдэhэн абтаhан үгэнүүд.

Ородоор бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд: хашалганаар hүүлтэhэн үгэнүүд, аялганаар hүүлтэhэн үгэнүүд, хүнэй алдар, нэрэ, обог, сохилтотой аялганаар hүүлтэhэн  географическа ба юрын нэрэнүүд.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.150

25

6.12

1 час

Мэд.зохёохо

26

8.12

Абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие буряадшалан бэшэлгэ.

Абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие буряадшалан бэшэлгэ.

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ.

Зурагаар ажал хэлгэ.

Өөрынгөө ябадалда болоhон ямар нэгэн ушарал тухай, мүн зураг хаража, сочинени бэшэлгэ

алдуугүгөөр     хөөрэжэшье,   бэшэжэшье    шадаха    

 ёhотой.

Изложени түсэбэй ёhоор бэшэжэ шадаха.

Хараhанаа

зүбөөр бэшэжэ шадаха.

Словарна баялиг баяжуулха.

Упр.155

27

13.12

1 час

Н.94 таблица зураха

28

15.12

1 час

Лексикэ тухай ойлгосо.

Лексикэ тухай ойлгосо.

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Үгэнүүдые зүб зүбөөр хэрэглэхэ  шадаба-

ритай болгохо.

Буряад-ород,

ород-буряад

словарьн-е

хэрэглүүлжэ

hургаха.

Кроссворд тааха

29

20.12

1 час

Yгын удха.  

Yгын удха.

 

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.165

30

22.12

1

Эхир  үгэнүүд.

Эхир  үгэнүүд

Упражн-дые дүүргэлгэ

Кроссворд таалган,

элдэб игран-е наадалга

Эхир угэнүүд

Упр.169 Зурагаар рассказ

31

27.12

1 час

Упр.168

32

17.01

1 час

Олон удхата үгэнүүд.

Нэгэ болон олон удхатай үгэнүүд

Ант., син., ом. илгаа.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Олон удхата үгэнүүд.

Упр.173

33

19.01

1 час

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха.

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха.

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха.

Упр.176

34

24.01

1 час

Холбуулалнуу-даар мэд.зохёохо.

35

26.01

1 час

Х/х найруулга

Зурагаар ажал

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ

алдуугүгөөр     хөөрэжэшье,    бэшэжэшье     шадаха    

 ёhотой.

Найруулга бэшэхэ

36

31.01

1 час

Омонимууд тухай ойлгосо

Омонимууд тухай ойлгосо

Синонимууд тухай ойлгосо

Антонимууд тухай ойлгосо.

Синоним, омонимуудые дабталга.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Омонимууд тухай ойлгосо

Синонимууд тухай ойлгосо

Антонимууд тухай ойлгосо.

Синоним, омонимуудые дабталга.

Упр.179

37

2.02

1 час

синонимууд.

Упр.182

38

7.02

1 час

Антонимууд.

Упр.172

39

9.02

1 час

Хэшээл-мүрысөөн

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

Лексикэ дабтан, наадан үнгэргэхэ

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

Кроссворд тааха.

40

14.02

1 час

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

Упр.179

41

16.02

1

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

Найруулга “Минии ерээдүй мэргэжэл”

42

21.02.

1 час

Нютаг үгэнүүд

Нютаг үгэнүүд. Элдэб диалектнууд

Нютаг үгэнүүд

10 диалектнэ үгэ бэшэхэ

43

22.02

1 час

Хуушарһан үгэнүүд

Хуушарһан үгэнүүд

Хуушарһан үгэнүүд

Бур.лит. жэшээнүүдые бэшэхэ

44

28.02

1

Уласхоорондын үгэнүүд

Уласхоорондын үгэнүүд

Изложениин тест 3 дахин уншаад, текстэ дүтэрхыгөөр бэшэжэ hургаха.

Уласхоорондын үгэнүүд

Упр.193,194

45

2.03

1 час

Буряад хэлэнэй толинууд

Буряад хэлэнэй толинууд

Толинуудаар ажал.

Словарна баялиг баяжуулха.

Буряад хэлэнэй толинууд

Упр.197

46

7.03

1 час

Үгын бүридэл ба үгын бии бололго.

1.hуури ба залгалта тухай ойлгосо.

2. Анхан ба гараhан  hуури тухай ойлгосо .

3. Түрэл үгэнүүд тухай ойлгосо

Yндэhэн, суффикс, залгалта тухай ойлгосо.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Үгэнүүдые

бүридэлөөрнь илгаха шадабаритай

болохо.

Сложно

үгэнүүдые

зүбөөр

хэлүүлжэ hургаха.

Анхан hууриин дунда-

хи тодо бэшэ

аялг. зүб

бэшэжэ шадаха.

1. түргэн аялганай  ба тогтууригуй  хашалганай унаха дүрим. Бүдэхи К,Т,П хашалгануудай орондо хонгёо Г,Д,Б хаш-дые бэшүүлжэ hургаха.

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ hургаха.

Таблица зураха

47

9.03

1 час

Үндэһэн ба һуури

Упр.208

48

14.03

1 час

Үгын залгабари ба залгалта

Зурагаар ажал

49

16.03

1 час

Залгалтанууд

Таблица зураха, сээжэлдэхэ

50

2.04

1 час

Орёо ба хуряамжалһан үгэнүүд

Упр.224

51

7.04

1 час

Үгэтэй суг бэшэгдэдэг зүйр үгэнүүд

1.Сложно үгэнүүд тухай ойлгосо.

2. үгын бүридэл соохи частицанууд тухай ойлгосо

3.Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ  hургаха.

1. Ямар ушарта аялгануудай тааралдал баримталдаггуй гэhэн мэдэсэ.

Ородоор бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд

К,т хашалгануудаар hүүлтэhэн абтаhан үгэнүүдэй косвенно падежнүүдтэ бэшэгдэхэ дүрим.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.226

52

9.04

1 час

Анхан һуурин дундахи тодо бэшэ аялгануудые зүб бэшэлгэ .

Түргэн аялгануудай ба тогтууригүй    хашалгануудай уналга

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.234

53

13.04

1 час

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри

1. hуури , залгалта, үндэhэн, суффикс тухай ойлгосо.

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ hургаха.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.238

54

18.04

1 час

Холбуулал тухай ойлгосо

Холбуулал тухай ойлгосо.

Холбулалнуудай шүүлбэри хэжэ hургаха

Холбуулалнуудые зохёожо hургаха

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Холбуулал ба мэд. хоёрые илгаруулжа шадаха.

Упр.242

55

20.04

Мэдүүлэл. Удхын сохилто

Мэдуулэл тухай ойлгосо.

Мэдуулэлэй удха ойлгоходо, шухала үүргэтэй үгэнүүд сохилтоор илгагдаhанииень харуулха.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Элдэб мэд.

зүб хэрэглэхэ  шадабаритай болгохо,интонац.

уншуулха.

Зурагаар ажал 141 н.

56

25.04

1 час

Мэдүүлэлнүүдэй илгаа

Хөөрэhэн, асууhан, идхаhан мэдүүлэлнүүд.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Хөөрэhэн, асууhан, идхаhан мэдүүлэлнүүдые илгаруулжа hургаха, ходорхойгоор уншажа

Упр.256

57

27.04

1 час

Шангадхаhан мэдүүлэлнүүд.

Шангадхаhан мэдүүлэл тухай ойлгосо.

Мэдүүлэлнүүдые зүб интонацитайгаар уншажа     hургаха.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.258

58

2.05

1 час

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд: нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ

Мэдүүлэл соо нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ элирүүлжэ hургаха.

Мэд. гэшүүдээр шүүлбэри хэжэ шадаха.

Хандалга элирүүлхэ.

Элдэб мэд. сэглэлтые

зүбөөр таби-

жа шадаха.

Сэхэ хэлэлгэ-

тэй мэд. зо-

хёожо шада-

ха.

Юрэ  хөөрэhэн, асууhан ба идхаhан, шангадхаhан мэд. үгүүлхэдээ,

зүбөөр интонаци хэхэ шадабаритай болгохо.

Диалогтой текстые зүбөөр уншалга.

Простой мэдүүлэлэй шүүлбэри хэжэ hургаха.

Аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ hайн байха ёhотой.

hанал бодолоо үгүүлэл болгожо шадаха.

Хэлэлгын стильнуудые хэрэглэжэ шадаха, мэдэхэ.

Упр.265

59

4.05

1 час

Хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүд

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

Мэдулэлнүүдые зохеожо hургаха.

Упр.267

60

10.05

1 час

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд: нэмэлтэ

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд тухай ойлгосо.

Нэмэлтэ  тухай ойлгосо.

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр ойлгосо.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.269

61

11.05

1 час

Элирхэйлэгшэ

Элирхэйлэгшэ тухай ойлгосо.

Юу элирхэйлнэб гэжэ заажа  үгэхэ.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.274 “Минии нютаг”

62

16.05

1 час

Ушарлагша

Ушарлагша тухай ойлгосо.

hурагшадай дадал шадабари, мэдэсэ шалгалта

Упр.278

63

18.05

1 час

Мэдүүлэлэй нэгэ турэл гэшүүд

Мэдүүлэлэй нэгэ түрэл гэшүүд тухай ойлгосо.

Асуудал зүб табижа hургаха.

Сэглэлтын тэмдэгүүдые зүб табижа hургаха.

Нэгэ турэл гэшуудые хэрэлэн, зохеолго бэшэхэ.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

упр.284 “Хабар”

64

23.05

1 час

Хандалгатай мэдүүлэл

Хандалга тухай ойлгосо.

Тэрэнэй сэглэлтын тэмдэгүүд тухай ойлгосо.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

Упр.291

65

24.05

1 час

Сэхэ хэлэлгэ

Сэхэ хэлэлгэ.

Мэдүүлэлнүүдэй хоорондохи холбоо харуулха:

А) удхаараа;

Б)союзуудай хүсөөр

В) иихэ, тиихэ гэhэн үгэнүүдэй элдэб түхэлнүүдээр;

Г) энэ, эдэ, тэрэ, тэдэ гэhэн наречинүүдээр холбогдодог

Д) эндэ, тэндэ гэhэн наречин   үүдээр холбогдодог

Е) уданшьегуй, тэрэ дары, тэрэ  үедэ, энэ зуура

Ж) мүн, юуб гэхэдэ, үгышье hаа г.м. үгэнүүдээр.

Номоор ажал: элдэб упражненинуудые дүүргэлгэ; карточкаар ажал, инд. ажал.

дабтаха

66

30.05

1 час

Шалгалтын хүдэлмэри

Үзэhэн темээрээ

шалгалта

Үзэhэн темээрээ

шалгалта, элдэб даабаринууд.

Алдуугүйгөөр, зүб бэшэжэ шадаха.

67

30.05

1 час

Хэлэлгын стиль

Уран hайханай стиль.

Литературна-яряанай стиль.

Уран hайханай стиль дахуулан, рассказ бэшэхэ.

«Баскетбол наадалга», «Санаар hолжоролго» г.м.

Литературна –яряанай стильтэй рассказ: «Экскурсида»,  «Дайнай ветерануудтай уулзалга», «Классай суглаан» г.м.

Yгын фонетическэ шүүлбэри

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр шүүлбэри

Сэхэ хэлэлгэ

Хандалга

Причастна ба деепричастна обородуудтай имэдүүлэлнүүд.

Hурагшадай дадал шадабари, мэдэсэ шалгаха.

өөрынгөө дуратай темэдэ рассказ бэшэхэ

Зураглалга, хөөрэлгэ, бодомжолго hурагшын үзэмжөөр бэшүүлхэ.

68

30.05

1 час

Yгүүлэлэй удха

Зураглалга, хөөрэлгэ, бодомжолго тухай ойлгосо

Практические занятия

  1. Хэлэн тухай ойлгосо – 1 час
  2. Эхин классуудта үзэhэнөө дабталга ба үргэдхэлгэ – 3 час
  3. Фонетикэ, графика, орфоэпи, бэшэгэй дүрим – 17 час
  4. Лексикэ – 19 час
  5. Үгын  бүридэл ба үгын бии бололго – 8 час
  6. Синтаксис, интонаци ба сэглэлтын тэмдэгүүд – 11 час
  7. Жэл соо үзэhэнөө дабталга – 2 час

     Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ – 3

 Шалгалтын хүдэлмэри - 4

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ

Текст ба тэрэнэй хубинууд тухай ойлгосо үгэхэ. Текстын хубинуудай лексическэ аргаар холболдолго. Юрын түсэб. Темэ (ехэшэг ба багашаг) болон тэрэнэй гол бодол. Хэлэлгын найруулга тухай ойлгосо. Яряанай хэлэнэй ба уран зохёолой хэлэнэй найруулга тухай юрэнхы мэдээн. Юрэ хөөрэлгэ, зураглал ба бодомжололго тухай юрэнхы ойлгосо.

       Үзэжэ байһан литературна зохёолоор, диафильм ба кинофильмын, радио болон теле-дамжуулгын удхаар юрэ хєєрэһэн удхатай дэлгэрэнгы изложени зохёолго ба бэшэлгэ.

        Өөрынгөө ябадалда болоһон ямар нэгэн ушарал тухай, мүн зураг хаража, сочинени бэшэлгэ (жэшээнь: “Зунай амаралтын нэгэ үдэр”, “Манай экскурси” г.м.).

        Юрэ хєєрэћэн текстын ямар нэгэ хубидань хуряангы изложени бэшэлгэ.

        Ямар нэгэ юумые гү, али амитаниие тодорхойлон бэшэћэн юрэ хєєрэћэн текстээр дэлгэрэнгы изложени.

        Богонихон мэдүүлэлнүүдћээ бїридэћэн бишыхан рассказые ород хэлэнћээ буряад хэлэндэ оршуулга.

        Уншаћан рассказ, статья тухай ћанамжаяа хэлэжэ їгэлгэ. Уншаћан зохёолдо табигдаћан асуудалнуудта харюу бэшэлгэ.

        Уншаћан номой удхые тобшохоноор хєєрэжэ үгэлгэ. Ханын газетэдэ тэмдэглэл бэшэлгэ.

Шухала шадабаритай ба дадалтай болголго.

Табадахи класс дүүргэхэдээ, ћурагшад иимэнүүд шадабаритай, дадалтай болохо ёћотой гэбэл:үгэнүүдые абяануудаарнь, үгэнүүдые бүридэлєєрнь, мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүмжэлхэ. Ћурагшад простой болон сложно мэдүүлэлнүүдые зохёожо шадаха, үгэнүүдэй бэшэгэй дүрим мэдэхэ, тэдэниие үндэћэлэн хэлэжэ шадаха ба зүбөөр бэшэдэг болохо ёћотой.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

 Диктант

Изложени

Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха.Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые , мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо.Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн о озарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Литература

Шухала литература:

  1. «Буряад хэлэн» 5 кл. Ц.Ц. Цыдыпов, Б.Б. Гомбоев 2002 он

  1. “Буряад хэлэн”,  5-9кл. Б-Д.Б.Батоев, С.Д.Будаев, Б.Б.Будаин, У-У, «Бэлиг», 2006 он

Туhаламжа литература:

1.Буряад хэлэн. Ошоров С.Г., Жамбуева Ж.Ц. Улан-Удэ «Бэлиг», 2008

2.А.Б. Санжаева «Буряад хэлээр тестнууд»,У-У,2001

3.С.Г.Будаин, Ж.Д,Жамбуева, Я.Ц,Ивахинова, Ц.В.Лубсанова.

 «Буряад хэлээр тестнууд»

4.Ц.Б.Цыренова, Б.Б.Жалсанов  «Буряад хэлээр, уншалгаар,буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари,дадал сэгнэхэ эрилтэ»,У-У,Бэлиг 2007 г.

5. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд»

6. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»,У-У,2001

7.Диктантнуудай суглуулбари, Улан-Үдэ,2002.

8.Изложенинууд

9.Лабораторно-практическэ худэлмэринууд

10. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы», Улюн,2008г

11. Л.Д.Шагдаров «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дүримүүд», Улан-Удэ «Бэлиг», 2009

Приложение

Контрольно-измерительные материалы

  1. Диктант

                                        Зунай үглөөгүүр

Зулгы һайхан зунай нэгэ үглөөгүүр хүбүүхэнэй нойрһоо һэрихэдэ, һэеы гэрэйнь нээлгэтэй үүдээр наранай элшэ туяа нааршаан шагаажа байба. Гэр соо хон-жэн, гансал газааһаа һүхын тос-тас байса сабшаха абяан дуулдана. Бурханай хайраар балшар наһанайнгаа баяр жаргалда умбажа ябаһан үрзэгэрхэн хүбүүн һуняажа эбһээлһээр газаашаа тэгүүлбэ. Огторгой сэлмэг, наран хурса гэрэлээр наадана...  Хүхы донгодоно, жэргэмэл жэргэнэ.(53 үгэ).

•        Аялгануудай илгаа. Удаан ба түргэн аялганууд. Дифтонгнууд.

Самбарта: һэеы, хон- жэн.

Үгын удха: умбажа, балшар, тэгүүлбэ.

  1. Даабари: Олоной тоогой залгалтануудые нэмэхэ.        

    Багша        +        -нар        γхэр        +        ….

    Город        +           …        Туг        +        ….

    Мори        +          -д        Эгэшэ        +        ….

    Хонин        +           …        Аха        +        ….

    Нγхэр        +           …        Вождь        +        ….

      Ан        +           …        Худа        +        ….

    Лауреат        +           …        Билет        +        ….

     Аптека        +           …        Мандат        +        ….

      Театр        +           …        Темэ        +        ….

                                (18 γгэ)

  1. Словарна диктант

  Пружина, поэтикэ, оперэттэ, оптико, минеральна, метафора, лицейскэ, концертнэ, кафедра, картотекэ, клеткэ, еврейска, египетскэ, дивизии, диета, депутатска, гражданка, астрономическа, таджикска, текстильнэ, сапёрно, статистическа, рифмэ, реактивна, прозо, институтска, инженернэ.

(27 γгэ)

  1. Оршуулга

  Однажды смотрю, по тропинке из соседней заречной деревни бежит собачка Малька. Одна-одинёшенька. Бежит домой деловито, ни на что не оглядывается. Я удивился: куда это она бегает? Оказалось, в чужую деревню за два километра был отдан её щеночек. И каждый день, несмотря ни на какие опасности, Малька бегает кормить его. Сыночек ведь!    

     Между  тем наступила весна. Речка разлилась, Связь с берегом  оборвалась. А как же Малька? Я видел, как она подбежала к воде, сунулась туда-сюда. Потом ступила в воду и вдруг поплыла. Такая маленькая беспомощная собачонка не испугалась широкой быстрой реки и холодной воды!                                                                            

     



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Районное управление образования

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/____________/                                                   _____/Е.М.Бадлуева/                                                                   ______/Е.Б.Будаева/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                             ФИО            

Протокол №____от                                                        «_____»____________2017 г.                                                       Приказ №____ от      «_____»____________2017 г.                                                                                                                                      «______»___________2017 г.                                                                                                                                            

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Ступень обучения, класс: основное общее, 5 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В.

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2017

Пояснительная записка

  Рабочая программа по бурятской литературе для 5 класса составлена на основе:

- Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

-  Федерального Государственного образовательного стандарта основного общего образования (утвержден Приказом Министерства образования и науки РФ № 1897 от 17.12.2010 г.) с внесенными изменениями;

- Примерной ООП ООО, утвержденной  МО и Н РФ  от 8 апреля 2015 г. № 1/15;

- Примерной учебной  программы по предмету «Бурятская литература» (авторы: С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова).      

- Приказа МО и Н РФ от 31 марта 2014 года № 253 «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих  государственную аккредитацию образовательных программ общего образования»  (с изменениями на 5 июля 2017 г.)

-Письма Министерства образования и науки РФ от 28 октября 2015 г. № 08-1786 «О рабочих программах учебных предметов»;

- Основной образовательной программы основного  общего образования МБОУ «Улюнханская СОШ»,  утвержденной 31 августа 2017 г.

- Положения о рабочей программе педагога, реализующего ФГОС НОО и ООО, МБОУ «Улюнханская СОШ», утвержденного 31 августа 2016 г. (Приказ № 4 от 31 августа 2016 г.)

  На изучение предмета отводится 1 час в неделю, итого 35  часов за учебный год.

Планируемые предметные результаты освоения учебного предмета

5-дахи классай түрэлхи литературын хэшээлдэ һурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгөөр хэгдэхэ ажалай гол янзанууд.

  Уран зохёолой, түрэлхи литературын ном соо оруулагдаһан зохёолой хэһэгүүдые тодорхойгоор уншалга.
        Уран зохёолһоо сээжэлдэһэн хэһэгүүдые, шүлэгүүдые тодо һонороор, уранаар хэлэлгэ.
        Рассказуудые, ехэ прозаическа зохёолой хэһэгүүдые удхадань дүтэрхыгөөр, тобшоор, шэнжэлэн хөөрэхэһөө гадна, бэшэг дээрэ тэрэнээ найруулан бэшэлгэ. Тиихэдээ байгаалиин үзэгдэл, геройн түхэл шарай, гэр соохи байдал г.м. зураглан хөөрэлгэ ба бэшэлгэ.
        Үзэһэн, уншаһан зохёолой удхаар ойлгоһоноо, мэдэхэ болоһон юумэеэ өөрынгөө үгөөр хөөрэлгэ, зохёолго бэшэлгэ, табигдаһан асуудалда дүүрэн харюу хэлэлгэ, мүн баһа бэшэмэл харюу бэлдэлгэ, литературна герой тухай рассказ зохёожо хєєрэлгэ, тэрэнээ зохёон бэшэлгэ.
        Түрэлхи литературын ном соо ороһон багашаг зохёолой текстын удхаар түсэб табилга.
        Хараһан, үзэһэн, дуулаһан, мэдэхэ болоһон юумэеэ уранаар зураглан хөөрэлгэ, рассказ зохёожо туршалга, удхатай онтохоной, рассказай болоод зарим басниин удхаар инсценировко бэшэлгэ.
        Уншаһан һонин зохёол, уран зураг, хараһан кино, теле-дамжуулга тухай һанамжаяа хөөрэлгэ.
   

   

                      Буряад хэлэнэй хэшээлдэ үргэлжэлүүлэгдэхэ зүйлнүүд


        Юрэ хөөрэлгэ, зураглал, һанаһанаа хєєрэлгэ үргэлжэлүүлгэ. Юрын түсэб. Хэлэнэй найруулга һайжаруулалга. Уран зохёолой, хөөрэлдөөнэй, эрдэм ухаанай найруулга. Элдэб юумэ зураглаһан юрэ хєєрэһэн текст удхадань дүтэрхыгөөр хөөрэлгэ, бэшэлгэ. Зураглаһан, юрэ хєєрэһэн, һанамжалһан маягтай зохёолго бэшэлгэ.

        V классай түрэлхи литературын хэшээлдэ һурагшадай мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд


        Һурагшад иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёһотой:
        — Үзэһэн зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрые;
        — Үзэһэн зохёолойнгоо гол үйлэнүүдые (сюжет), геройнууд, тэдэнэй хоорондохи хани харилсаан тухай;
        — портрет, пейзаж, эпитет, метафора тухай, тэдэнэй онсо янзануудые;
        — программаар хараалагдаһан сээжэлдэхэ ёһотой зохёолой хэһэгүүдые, шүлэгүүдые.

        Һурагшад иимэ юумэ хэжэ шадаха ёһотой:

I

        — уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэһэн уран зураглалые хөөрэжэ;
        — үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илгажа;
        — зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;
        — үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;
        — зохёолой геройдо өөрынь хэһэн хэрэг, үйлэ, хэлэһэн һанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэжэ;

II

        — уран зохёол болон хрестомати соохи текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа;
        — сээжэлдэһэн зохёолоо тодоор, уранаар уншажа;
        — багашаг эпическэ зохёол болоод ехэ зохёолой хэһэгүүдые тобшоор, удхадань дүтэрхыгөөр, түүбэрилэн найруулан бэшэжэ;
        — зохёолой герой тухай хөөрэжэ;
        — багахан эпическэ зохёолой удхаар түсэб табижа;
        — өөрынгөө дураар уншаһан зохёол тухайгаа һанамжаяа, ойлгоһоноо өөрынхеэрээ хөөрэжэ;
        — уран зураашадай гоё һайхан зураг тухай ойлгоһоноо, һанамжаяа хэлэжэ.

III

        — “Түрэлхи литература” болоод уншаһан ном соохи тайлбари үгэдэг оньһо хэрэглэжэ.

Бурятская литература входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

         Бурятская  литература является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Она открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего литературного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания. Основной  целью изучению бурятской литературы   является выполнение коммуникативной задачи, которая предполагает не только практические умения, но и  определенные качества личности: общительность, коммуникативная направленность и т.д.

Изучение  бурятской литературы  на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

Социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;

             Компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;

            Учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

Ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения.

Данные компетенции обеспечивают механизм  понимания у школьников важности изучения  бурятского языка и литературы в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе;
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.);
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Сроки и этапы  реализации программы, ориентация на конечный результат

Бурятская литература входит в образовательную область «Язык и литература». Она входит в учебный план в качестве национально-регионального компонента образования. Объем отводимых на его обучение часов определяется региональным органом управления, исходя из объема выделенных на НРК часов.    

Национально-региональный компонент программы представлен изучением произведений  известных писателей и поэтов-выходцев баргузинской долины  Н. Дамдинова, С. Ангабаева,  Д. Доржиевой, произведений устного народного поэтического творчества и составляет 10% от общего количества часов.

Формы организации учебных занятий

Основной формой учебных занятий являются уроки:

- уроки усвоения новой учебной  информации;

- уроки формирования практических умений и навыков учащихся;

- уроки совершенствования знаний, умений и навыков;

- уроки обобщения и систематизации знаний, умений и навыков;

- уроки проверки и оценки знаний, умений и навыков;

Помимо этого в программе предусмотрены такие виды учебных занятий как проектная работа, игры.

Содержание курса

(34 часа, 1час в неделю)

Раздел 1. Оршол. (1 час)

Литература – уран        үгын искусство Л/т.

Раздел  2. Фольклорой бага жанрнууд  (6ч.+1ч. (ш/х)

Фольклор тухай ойлгосо, бага жанрнууд –л/т. Тоолуурнууд, буряад нааданууд. Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд. Жороо үгэнүүд.  Таабаринууд. Оньhон ба хошоо үгэнγγд.

Раздел  3. Буддын шажанай зохёолнууд  ( 2 ч.) Буддын шажанай зохёолнууд. «Yлзытэ найман тэмдэг»

Раздел  4. Арадай онтохонууд (5ч). «Зургаан нγхэд». hγγл хγбγγн. «Сэсэн хулгана. Уран бүтээлэй хэшээл.

 Раздел  5. Литературна онтохонууд  ( 3 ч.) В.Халхуев “Жаабдай. Эпическэ  зохёолнууд. Шалгалтын хγдэлмэри.

Раздел  6. Эпическэ жанрнууд: (6час)Л.Толстой “Хайратай морин”.  А.Лыгденов “Унаган”рассказ . Зохёолой анализ.

Раздел  7. Эпическэ жанрнууд: туужа  (6час )Ц.-Б.Бадмаев Будамшуугай орон нютагаар Сережын аяншалга». Буряад арадай ёһо заншал. Хани нүхэсэл. Цырен-Базар Бадмаевай геройнууд – манай үеын үхибүүд.  Даага дэллээн. Хэшээл –наадан.

Раздел  8. Лирическэ зохёолнууд –  2 ч. Л/теори: Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо Д.Дамбаев “Байгалай долгид”, “Үдэшын зураг”, “Орьел”.

Раздел  9.  Басни –1 час . С.Норжимаев “Аймхай Охотноон”, “Шаазгайн элидхэл”, “Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ”

Раздел  10. Дабталга (1 час)

Изложени –Х/х . Жэл соо үзэһэнөө дабталга. Зачёт.

Календарно-тематическое планирование

№ урока

Тема урока

Дата проведения

Основное содержание

Основные виды учебной деятельности ученика

фактически

По плану

Предметные

Метапредметные УУД

Личностные УУД

1

Литература – уран        үгын искусство Уран зохёолой нюусанууд Л/т.

6.09.

“Уран зохёолшо”, “Автор”, “Уншагаша” гэһэн үгэнүүдэй удхын илгаа гарагн ойлгуулха. Автор – Зохёол – Уншагша;

Хөөрэгшэ герой;

литература тухай мэдэсэ, уран литературын онсо шэнжэнүүд.

        — уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэһэн уран зураглалые хөөрэжэ;
        — үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илг

Буряад арадайнгаа ажабайдал, түүхэ, заншал, зан абари үзэжэ байгаа зохёолнууд дээрэ үндэһэлэн, һайнаар ойлгуулха, ухаан сэдьхэлдэнь шэнгээхэ, манай обществын ёһото

Раздел  2. Фольклорой бага жанрнууд – 6ч.+1ч. (ш/х)

2

Фольклор тухай ойлгосо, бага жанрнууд –л/т

13.09.

Арадаймнай алтан баялиг – арадай аман зохёол.

А.а.з. жанрнууд

Арадаймнай алтан баялиг – арадай аман зохёол.

А.а.з. жанрнууд

        — зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

Бүлэгөөр хүдэлхэдөө, һурагшадай бэе бэеынгээ һанал бодол дэмжэхэ, шүүмжэлхэ болон өөрынгөө һанамжые баталжа һурахые хүмүүжүүлхэ;

3

Тоолуурнууд, буряад нааданууд

20.09.

А.а.з. бага жанр - тоолуурнууд

А.а.з. бага жанр - тоолуурнууд

— үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;

4

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд

27.09.

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд.тэдэнэй дүримүүд.

Фольклор суглуулагша

Сэсэ буляалдаан, буряад нааданууд.тэдэнэй дүримүүд.

Фольклор суглуулагша

                — зохёолой геройдо өөрынь хэһэн хэрэг, үйлэ, хэлэһэн һанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэжэ;

- уран зохёол болон хрестомати соохи текст зүбөөр, тодорхойгоор уншажа;

Өөртөө найдамтай байлга хүмүүжэлгэ. 

Интернет сооһоо хэрэгтэй материал оложо шадаха шадабарида һургалга;
- һурагшадай ойлгосонуудаар хүдэлүүлжэ һургаха (умение работать с понятиями);

5

Жороо үгэнүүд.  Таабаринууд

4.10.

Жороо үгэнүүд

Сэбэр хэлэлгэ. Таабаринууд. Хүнэй ухаан бодол хүдэлгэхэ, һүбэлгэн ухаа хүмүүжүүлхэ, юумэ анхаран адаглажа һургаха гол зорилго

Жороо үгэнүүд

Сэбэр хэлэлгэ. Таабаринууд.

“Юртэмсын гурбан ба юртэмсын дүрбэн”

6

Оньhон ба хошоо         үгэнγγд

11.10.

Оньhон ба хошоо         үгэнγγд, тэдэнэй илгаа.

Оньhон ба хошоо         үгэнγγд, тэдэнэй илгаа.

— багашаг эпическэ зохёол болоод ехэ зохёолой хэһэгүүдые тобшоор, удхадань дүтэрхыгөөр, түүбэрилэн найруулан бэшэжэ;

Оньhон ба хошоо         үгэнγγдэй удхыень ойлгон, бэеэ нарин нягтаар абажа ябалга.

7

Шалгалтын хγдэлмэри

18.10.

Арадай аман зохёолой жанрнууд – тест, найруулга

Раздел  3. Буддын шажанай зохёолнууд – 2 ч.

8

Буддын шажанай зохёолнууд

25.10.

Буддын шажанай зохёолнууд

Буддын шажанай һургаал заабаринууд

Буддын шажанай зохёолнууд.

Буддын шажанай һургаал заабаринууд

— уран зураашадай гоё һайхан зураг тухай ойлгоһоноо, һанамжаяа хэлэжэ.

Буддын шажанай һургаал заабаринуудые сэгнэжэ, баримталжа ябалга

9

«Yлзытэ найман тэмдэг»

8.11.

Yлзытэ найман тэмдэгүүдтэй танилсалга, удхыень тайлбарилга

Yлзытэ найман тэмдэгүүдтэй удха

Раздел  4. Арадай онтохонууд – 5ч.

10

«Зургаан нγхэд»

15.11

Арадай онтохонууд. Зохёолой сюжет, композици. Арадай идеал

Арадай онтохонууд. Зохёолой сюжет, композици. Арадай идеал

Литературна онтохонуудай онсо шэнжэ

Һурагшадые өөрынгөө hанамжануудые өөрынхеэрээ хөөрэжэ, табиhан асуудалнуудта дүүрэн харюу үгэжэ hургаха

Шүлэглэмэл зохеол уран гоеор уншажа hургаха

Багшын ударидалга доро арадай онтохоной литературна онтохонhоо илгаа элируулжэ шадаха

Ролеор уншажа шадаха еhотой

Түрэл нютагтаа  дуратайгаар, омогорхожо ябаха һурагшадые хүмүүжүүлхэ. Буряад хэлэндэ һонирхол үргэлжэлүүлхэ.

11-12

hγγл хγбγγн

22.11. 29.11.

Онтохонуудай онсо шэнжэнүүд. “Һүүл хүбүүн” онтохонтой танилсалга

Онтохонуудай онсо шэнжэнүүд

13

«Сэсэн хулгана»

6.12.

 Геройнуудай абари зан, арадай идеал.

14

Уран бүтээлэй хэшээл

13.12.

Буряад арадай онтохошод – үльгэршэд

Буряад арадай онтохошод – үльгэршэд

Раздел  5. Эпическэ жанрнууд: Литературна онтохонууд – 2 ч.+1ч. (ш/х)

15

В.Халхуев “Жаабдай

20.12.

Литературна онтохон тухай ойлгосо; арадай онтохон ба лит. онтохоной илгаа.

Литературна онтохон тухай ойлгосо; арадай онтохон ба лит. онтохоной илгаа.

Уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;

Бэлиг шадабаритай зохёолшодой намтарай жэшээ дээрэ үхибүүдые эрдэм номдо, буряад хэлэндэ дуратай болгохо,

16

Эпическэ  зохёолнууд

27.12.

Гол шухала үйлэнүүд. Рассказ, повесть, роман тухай мэдэсэ  

Гол шухала үйлэнүүд

Зохёолой удха задалан

уран зохёолой hайханиие тобшолон дамжуулха. Хүнэй түлөө, олоной

17

Шалгалтын хγдэлмэри

17.01.

Кроссворд  таалган, зохёолгон                                                              Г/д - онтохо зохёохо.

Раздел  6. Эпическэ жанрнууд: Рассказ – 5ч.+1ч.(х/х)

18

Л.Толстой “Хайратай морин”.

24.01.

Л.Толстойн намтар. “Хайратай морин” рассказ.Рассказай байгуулга. Гол герой. Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ, дүүргэлтэ.

Рассказай байгуулга. Гол герой. Эпическэ сюжет. Уялдуулагша, эршэдэлгэ, түгэсхэгшэ. Эхилэлтэ дүүргэлтэ.

Уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байһаарнь тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;

амитадта дуратай болгоохо, хүниие хубсаhаарнь сэгнэжэ болохогүй гэhэн ойлгосотой танилсуулха.

19

А.Лыгденов “Унаган”

рассказ

31.01.

Уран зохёол бэшэхэ уран арганууд: юрэ хөөрэлгэ, зураглан

Зохёолой байгуулга. Уран арганууд.

Автор ба рассказчик, герой ба сюжет, диалог ба монолог тухай ойлгосо.

Уран зохёол бэшэхэ уран арганууд: юрэ хөөрэлгэ, зураглан

Зохёолой байгуулга.

Уран арганууд.

Автор ба рассказчик, герой ба сюжет, диалог ба монолог тухай ойлгосо.

-асуудалнуудые табижа, гол удхыень илгаха;

-Удхаарнь түсэб, зураг зураха.

Уран зохёолшын рассказай удхаар анализ хэхэ, бэедээ гол юумэ шэлэхэ.

20

Зохёолой анализ

7.02.

Рассказай гол удха, һургаал заабари.

Рассказай гол удха, һургаал заабари.

21-22

Ц.Номтоев «Хилээмэн» рассказ

14.02.

Ц.Номтоевай «Хилээмэн». Таряан ажалтай, хүдөө зоной хилээмэндэ хандаса. Үнэн юумэ зохёон найруулгын нэгэ арга. Литературна характер тухай ойлгосо.

Үнэн юумэ зохёон найруулгын нэгэ арга. Литературна характер тухай ойлгосо.

hуралсалай үүргэ туhа ойлгуулжа, hуралсалдаа hонирхол гүнзэгырүүлхэ.

23

Уран бутээлэй хэшээл

21.02.

Раздел  7. Эпическэ жанрнууд: туужа – 5час+ 1 ч.(х/х)

24

Ц.-Б.Бадмаев Будамшуугай орон нютагаар Сережын аяншалга»

28.02.

Ц.-Б.Бадмаевай намтар.

Туужа тухай ойлгосо

Туужын онсо шэнжэнүүд.

Туужа тухай ойлгосо. Туужын онсо шэнжэнүүд.

  Уран зохёолой, түрэлхи литературын ном соо оруулагдаһан зохёолой хэһэгүүдые тодорхойгоор уншалга.

 

25

Буряад арадай ёһо заншал

НРК

7.03.

Арадай ёһо заншал: “Айлшанай угталга”, “Төөлэй табилга”, “Сагаан эдеэн табаг”.

Амитаниие хайрлаха заншал.

Арадай ёһо заншал: “Айлшанай угталга”, “Төөлэй табилга”, “Сагаан эдеэн табаг”.

Амитаниие хайрлаха заншал.

 Уран зохёолһоо сээжэлдэһэн хэһэгүүдые, шүлэгүүдые тодо һонороор, уранаар хэлэлгэ.

       

буряад арадай ёhо заншалтай дүтөөр танилсалга;

арадайнгаа ёhо заншал, урданайнгаа hургаалнуудые мэдэжэ, ажабайдалдаа хэрэглэжэ ябаха;

26

Хани нүхэсэл

14.03.

Хүнүүдэй хоорондохи харилсаан, хани нүхэсэл

-үзэжэ байһан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдһээ илгажа;

        — зохёол соохи үйлэнүүдэй болоһон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

        — үзэжэ байһан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооһоо илгажа;

Рассказуудые, ехэ прозаическа зохёолой хэһэгүүдые удхадань дүтэрхыгөөр, тобшоор, шэнжэлэн хөөрэхэһөө гадна, бэшэг дээрэ тэрэнээ найруулан бэшэлгэ. Тиихэдээ байгаалиин үзэгдэл, геройн түхэл шарай, гэр соохи байдал г.м. зураглан хөөрэлгэ ба бэшэлгэ.

       

 

 

ажал  наадан хоёр нягта холбоотой байhаниинь мэдэсэ;

   үхибүүд ехэшүүлэй ажалда ехэ үүргэ ,туhа оруулдагынь ойлгосо;

27

Цырен-Базар Бадмаевай геройнууд – манай үеын үхибүүд

21.03.

Зохёол соохи хөөрэгшэ ба үйлэдэгшэ нюурнууд. Туужа соохи геройнуудай дүрэнүүд.

28

Даага дэллээн

4.04.

Морин эрдэни тухай хөөрэлдөөн. Даага дэллэн –ёһо заншал.

29

Хэшээл -наадан

11.04.

Өөрын тобшолол гаргалга.

30

Л/теори: Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо Д.Дамбаев “Байгалай долгид”, “Үдэшын зураг”, “Орьел”.

18.04.

Лирическэ зохёолнууд. Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо. Гражданска, байгаалиин гү, али пейзажна,нюурай гү, али интимнэ лирикэ. Д.Дамбаевай намтар. Шүлэгэй гол удха. Авторай мэдэрэл.

Лирическэ зохёолнууд.

Ирагуу шүлэгэй жанр тухай ойлгосо. Гражданска, байгаалиин гү, али пейзажна,нюурай гү, али интимнэ лирикэ.

Түрэлхи литературын ном соо ороһон багашаг зохёолой текстын удхаар түсэб табилга. Хараһан, үзэһэн, дуулаһан, мэдэхэ болоһон юумэеэ уранаар зураглан хөөрэлгэ, рассказ зохёожо туршалга, удхатай онтохоной, рассказай болоод зарим басниин удхаар инсценировко бэшэлгэ.

     

Хаанашье ябаа һаа, уран гоеор өөрынгөө түрэл хэлэн дээрэ шүлэгүүдые хэлэжэ шадалга.

31

Ш.Байминов “Онгосомни”, “Аадар”

25.04.

Ш.Байминовай зохёохы ажал. Байгаалиин үзэгдэлнүүд. Толгой холбуулга, рифмэ, ритм.

Лирическэ зохёол.

Толгой холбуулга, рифмэ, ритм.

Лирическэ зохёол.

        Уншаһан һонин зохёол, уран зураг, хараһан кино, теле-дамжуулга тухай һанамжаяа хөөрэлгэ.    

Раздел  9. Басни –1 час

32

С.Норжимаев “Аймхай Охотноон”, “Шаазгайн элидхэл”, “Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ”

2.05.

С.Норжимаев “Аймхай Охотноон”, “Шаазгайн элидхэл”, “Хүмүүжүүлэгшэ Хирээ”

Аллегори. Хүнэй шанар шэнжэ тон һайнаар харуулдаг зохёол.

        — уран зураашадай гоё һайхан зураг тухай ойлгоһоноо, һанамжаяа хэлэжэ.

Раздел  10. Зүжэглэмэл зохёолнууд – 1час

33

Л/теори: зүжэглэмэл зохёолнуудай шэнжэ. Б.Эрдынеев “Бишыхан хатан

9.05.

Драма ба тэрэнэй жанрнууд. Наадаха нюурнууд.

Зохёолой онсо шэнжэ. Үлэдэгшэ нюурнууд. Ролеор уншалга.

Драма ба тэрэнэй жанрнууд. Наадаха нюурнууд. Зохёолой онсо шэнжэ

Уран зохёолой жанр болон родто хубаардагые ойлгожо элирүүлхэ шадабаритай болохо.

Уран зохёолй хэлэнэй эстетическэ үүргэ дүүргэдэгые, тэрэнэй жэжэ тодорхойлолгонуудые мэдэхэ

Дабталга – 1час

34

35

Жэл соо үзэһэнөө дабталга. Зачёт.

16.05.

23.05.

Үхибүүдэй хөөрөөн. Асудалда харюу. Зачет.

Үхибүүдэй хөөрөөн. Асудалда харюу. Зачет.

        — “Түрэлхи литература” болоод уншаһан ном соохи тайлбари үгэдэг оньһо хэрэглэжэ.

Практические занятия

Уран зохёол үзэлгэдэ – 26 ч.

Литературна теоридо – 3 ч.

Шалгалтын хүдэлмэридэ – 2ч.

Хэлэлгэ хүгжөөлгэдэ -  2ч.

Национально-региональна компонентдэ – 1ч.

Учебно-методическое обеспечение образовательного процесса

Для учащихся:

  1. «Буряад литература»,        5 класс (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова),
  2.  «Ажалай дэбтэр» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова),
  3.  «Методическа дурадхалнууд» (С.Д. Будаев,  Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова).
  4. “Булагай эхин”  үхибүүдэй хрестомати, 2-дохи хэблэл (Ц.Б.Цыренова, М.Ш.Батуева), У-У, «Бэлиг» 2008 он.

Пособия для учителя

Автор

Название

издательство

Год

С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

Книга для учителя «Методическа дурадхалнууд» к учебнику «Буряад литература»

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2011

Ц.Б.Цыренова, М.Ш.Батуева

«Булагай эхин» үхибүүдэй хрестомати, 2-дохи хэблэл

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2008

Николай Дамдинов

“Избранные произведения”

в 3 томах

“ОАО” Республиканская

Улаан –Үдэ

2001

Доржо Норбосампилович Сультимов

“Амиды зула” (зүжэг болон рассказууд)

(“Өөрыгөө һэхээбэ”)

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2004

Дугар Абидуевич Дылгыров

“Эсэгын орден”

Буряадай номой хэблэл

Улаан-Үдэ

1982

Михаил Александрович Шолохов

“Рассказууд” (“Мэнгэ”)

Буряадай номой хэблэл

Улаан-Үдэ

1980

С.Ж.Балданов

Буряад һургуулиин программа (5-11 кл.)

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2009

Дидактический материал

Автор

Название

издательство

Год

С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова, Д.Х.Митупова

«Ажалай дэбтэр» к учебнику для учащихся

5 класс

«Бэлиг»

2011

Учредители проекта: Министерство образования и науки РБ, Респуб. центр мониторинга и инф. технологий

Электронный учебник бурятского языка «Буряад хэлэн»

ООО «Сонсар»

2012

Режиссер Эржена Буруева

Народное художественное творчество Баргузинских бурят

Студия  «Добрый день»

У-У, «Белая тара», Э.Буруева

2012

Автор проекта, продюсер Эржена Буруева

Бурятия – территория толерантности

«Белая тара», У-У

2009

Ж.Д.Жамбуева

Я.Ц. Ивахинова

«Буряад литератураар сочинени бэшэхэ заабаринууд»

“Бэлиг”

Улаан –Үдэ

2002

Хандажап Дампилова

«Буряад литератураар тестнүүд”5-11 кл.

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2003

С.А. Ошорова

“Буряад аман зохёол”

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2003

Ц.Б.Цыренова, Б.Б. Жалсанов

“Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ”

“Бэлиг”

Улаан -Үдэ

2007



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Районное управление образования

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/____________/                                                   _____/Е.М.Бадлуева/                                                                   ______/Е.Б.Будаева/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                             ФИО            

Протокол №____от                                                        «_____»____________2017 г.                                                       Приказ №____ от      «_____»____________2017 г.                                                                                                                                      «______»___________2017 г.                                                                                                                                            

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятская литература

Ступень обучения, класс: основное общее, 7 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В.

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2017

Пояснительная записка

  Рабочая программа по бурятской литературе для 7 класса составлена на основе:

- Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

-  Федерального Государственного образовательного стандарта основного общего образования (утвержден Приказом Министерства образования и науки РФ № 1897 от 17.12.2010 г.) с внесенными изменениями;

- Примерной ООП ООО, утвержденной  МО и Н РФ  от 8 апреля 2015 г. № 1/15;

- Примерной учебной  программы по предмету «Бурятская литература» (авторы: Э.А.Ошорова, С.С.Балданова, «Бэлиг», 2014он).      

- Приказа МО и Н РФ от 31 марта 2014 года № 253 «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих  государственную аккредитацию образовательных программ общего образования»  (с изменениями на 5 июля 2017 г.)

-Письма Министерства образования и науки РФ от 28 октября 2015 г. № 08-1786 «О рабочих программах учебных предметов»;

- Основной образовательной программы основного  общего образования МБОУ «Улюнханская СОШ»,  утвержденной 31 августа 2017 г.

- Положения о рабочей программе педагога, реализующего ФГОС НОО и ООО, МБОУ «Улюнханская СОШ», утвержденного 31 августа 2016 г. (Приказ № 4 от 31 августа 2016 г.)

  На изучение предмета отводится 1 час в неделю, итого 35  часов за учебный год.

Планируемые предметные результаты освоения учебного предмета

      7 классай  литературын курс hурагшадые уран зохёол абьяастайгаар уншаха дуратай, ходорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабариинь хүгжэхэ, уншаhан зохёолоо ухаандаа буйлуулан, удхыень зүбөөр элирүүлэн ойлгодог, hонирходог болгохоhоо гадна hурагшадай зохёол шудалан, шэнжэлэн үзэхэ эхин дадалнуудые бүридүүлхэ, түрэлхи литература тухайгаа юрэнхы мэдэсэтэй болгохо гэhэн зорилгонуудые табина.

      7 класста буряад литературын программа соо оруулагдаһан зохёолнууд бүхыдөө эхинһээ адаг хүрэтэр уншагдахаһаа гадна, шэлэгдэн абтаһан эпическэ зохёолой зарим хэһэгүүд уншагдахаар хараалагдана.  Зохёолой удха тухай хөөрэлдөөн, эхин шатын шэнжэлэл хэжэ һуралга имагтал литературна текст дээрэ хүдэлэлгэһөө эхитэй. Тиимэ дээрэһээ эндэ һурагшад тахандан хэлэхэ багшы нүгэдэ тусгаар эрилтэ табигдана.

       Уран зохёолой гол удха, байгуулга, хэлэ зүбөөр ойлгуулха, һурагшадай һанал бодол зүбөөр бүрилдүүлхэ,  ухаан бодолоо хэлэжэ һургаха хэрэгтэй. Класс бүхэндэ хэлэ хүгжөөлгөөр тусгаар саг хараалагдана.

         Энэ программа зохёогдоходоо, баазова теоретико- литературна ойлгосонууд дээрэ үндэhэлжэ, тэдэниие гол принцип болгон байгуулагдаа. Класс бүхэндэ өөр өѳрын баазова теоретико – литературна ойлгосо онсологдоо гэбэл иимэ:

        7- дохи класста – герой – характер - образ.

         Иигэжэ 7-дохи класста теоретико- литературна ойлгосонуудые үгэлгэ хадаа урда жэлнүүдэй программанууд соо хэрэглэгдэдэг байhан тематическа, хронологическа болон историко- литературна принципүүдтэ харша бэшэ, харин хэрэгтэй нэмэринь болоно. Һурагшад ганса историко- литературна бэшэ, мүн баhа теоретико-литературна талаар мэдэсэеэ үргэдхэхэ бэшэ, харин литературын теорёор hайн баазова ойлгосонуудтай байха ёhотой. Уран hайханай литература үзэлгэ, тэрэниие шэнжэлэлгэ теорико- литературна ойлгосонуудтэйгөөр бэелүүлэгдэдэггүй. Тиимэhээ тэдэнэр теоретическэ ойлгосо мэдэсэнүүдые ба уран зохёол шудалан үзэлгын шухала зэмсэг болоно.

        Тус программа 7 класста литература үзэлгын гол шэглэлнүүдые иигэжэ тодорхойлжо үгэнэ:

       7- дохи класс - уран hайханай литературые үгын искусство гэжэ шэнжэлэн  үзэлгэ болоно.

          Һурагшадые литература үзэлгын талаар hургахын тула ямар зорилгонууд табигданаб гэбэл иимэ:

         7-дохи класста –эстетическэ аналих хэжэ hургалга.

         Литература шудалан үзэлгэ 7- дохи класста ехэ удха шанартай.

         Энээндэ анхаралаа хандуулха хэрэгтэй. Юуб гэхэдэ, 7-дохи класста hурагшадай урда жэлнүүдтэ ойлгожо абаhан мэдэсэ, шадабари бүридхэгдэжэ ябталагдана ба hурагшадые историко - литературна курс үзэлгэ ябталагдана.            

         Тус программа дотор түрүүшынхиеэ буддын шажанай hургаал, тэрээнтэй нягта холбоотой бурхан багшын hургаалнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон зохёолнууд оруулагдаа. Гэбэшье шажан мүргэл тухай ганса дунда классудта үзөөд үнгэрхэ бэшэ, харин Буддын шажанай, бөө мүргэлэй hургаалнуудые бүхы классуудта дурдажа, hурагшадта hануулжа, мэдүүлжэ байха хэрэгтэй.

        Программа дотор нилээн ехэ hуури  арадай аман зохёолнуудта үгтөө. Юуб гэхэдэ, энээнгүйгөөр литературын асуудалнууд, илангаяа уран hайханай ёhо заншал, литературна хүгжэлтын, ментальна ёhо заншалнууд г.м. хүсэд hайнаар ойлгогдохогүй. Гэхэтэй хамта уран hайханай литература хадаа  арадай аман зохёолой үргэлжэлэл гэжэ хэлэхэдэ болоно. Мүнөө үеын литературна зохёолнууд аман зохёолнуудгүйгѳѳр бэшэгдэнэгүй.

        Һурагшадай үргэн дэлисэтэй байхын хажуугаар, түрэл литератураяа hайнаар ойлгожо абахын тула программа дотор буряад литературада бии болоhон шэнэ зохёолнууд оруулагдаа. Хуушан программанууд соо, номууд соо байhан зарим зохёолнууд гаргагдаhан, зариманиинь классуудаар hэлгэгдэн үгтэhэн байна. Коммуникативно- творческо ажалнуудые хэрэглэжэ болохо байна.

        Тус программа соо hурагшад гол түлэб иимэнүүд онол шадабаритай болохо гэжэ хараалдагдана:

- үзэг бэшэгэй талаар зүбѳѳр, алдуугүйгѳѳр ба удхатайгаар (удхыень ойлгожо) уншаха оньhон аргатай, дадалтай болохо;

- уран хурсаар уншаха шадабаритай болохо;

- уран зохёолые сюжетно- композиционно нэгэдэл гэжэ хадуужа абаха;

-уран зохёол дотор авторыень, тэрэнэй зохёол соо зураглагдаhан геройнуудта ба үйлэ хэрэгүүдтэ, ушарнуудта, уншагшадта хандалгые ойлгожо абаха;

- уран зохёол дотор этическэ, социальна- историческа ба нравственна- философско проблематика илгаруулха шадабаритай болохо;

- уран зохёолые ба тэрэнэй хубинуудые хаба соогоо бэеэ даагаад анализ хэхэ шадабаритай болохо;

-уран зохёолдо үндэhэ баримтатай эстетическэ сэгнэлтэ үгэжэ шадаха;

-уран зохёолые соёл болон ёhо заншалтай холбожо, тайлбарилха шадабаритай болохо;

- диалог ба монолог зүбөөр хэрэглэжэ, хэлэжэ шадаха болохо;

- элдэб янзын бэшэмэл ажалнуудые бүтээхэ шадабаритай болохо;

- шэнжэлгын ажалнуудые хэхэ шадабаритай болохо.

          Энэ тайлбари бэшэг соо үгтэhэн дурадхалнуудые багша бэелүүлхэдээ, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа ябан ажаллаха. Сээжэлдэхэ зохеолнууд  багшын үзэмжөөр үгтэхэ  гэжэ хараалагдана.  Багша  «Календарна – тематическа түсэблэлгэдэ» хубилалта оруулха эрхэтэй.

Буряад литературын хэшээлдэ  hурагшадай наhандань болон ухаан бодолдонь тааруулжа,  мэдэсэ, шадабарида табигдаха гол эрилтэнүүд

        Һурагшад гол түлэб иимэ юумэнүүдые мэдэхэ ёhотой:

- уншажа байhан зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрын удха тайлбарилга;

-уран зохеолшоной намтарhаа тон шухала мэдээнүүдые;

-уран зохёолой текстнүүдые;

- шудалан үзэжэ байhан зохёолой герой болоод гол үйлэдэгшэ нюурнууд тухай, зохёол соохи шухала үйлэнүүдые мэдэхэhээ гадна, тэдэнэй хоорондохи харилсаа холбоонуудые, типическэ удха шанар;

- уран зохёол бэшэхэ гол шухала арганууд, зураглалай янзанууд, зохёолой темэ, идей, гол удха, уран зохёолой геройнууд, сюжет г.м. литературна теориhоо  ойлгосонуудые;

- байгуулгын (композициин) шухала онсо янзануудые, хэлэнэй зураглан тодорхойлхо арга  хэрэгсэлнүүдые;

- программын эрилтын ёhоор сээжэлдэhэн шүлэгүүдые, эпическэ зохёолой хэhэгүүдые;

- литературна зан абари (характер), литературна тип, романтизм, реализм гэhэн ойлгосонуудай шухала шэнжэнүүдые г. м.    

                                   Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ  шадаха ёhотой:        

- уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хөөрэжэ;

- уран зохёолшын зураглаhан зурагые ухаан бодолдоо, сэдьхэлдээ бии болгожо;

- үзэжэ байhан зохёолой гол шухала дые (эпизодуудые), үйлэдэгшэ нюурай хэлэhэн үгэ, хэрэг г.м. бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;

- зохёол соохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие, сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

- үзэжэ байhан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооhоо илгажа;

- зохёолой идейнэ болоод уран hайханай талые харуулалгада сюжедэй зүйлнүүдэй (үйлын хүгжэлтын эхин, үйлын уялдалга, үйлын хүгжэлтын эгээл дээдэ шата) үүргэ болон гол проблематика элирүүлжэ;

-үзэгдэжэ байhан зохёолнуудай байгуулгын (композициин) зүйлнүүдые илгажа;

- зохёолой удха задалан харуулхадаа, геройн үүргэ ба геройдо үгэhэн авторай сэгнэлтэ эли тодо болгожо;

-зохёолой геройнуудай өөр өөрын ба бултандань хабаатай шэнжэнүүдые тодорхойлон, характеристикэ үгэжэ, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые элирүүлхэ зорилготойгоор геройнуудые зэргэсүүлжэ;

-уран зохёолнуудай текст лирическэ, эпическэ, драматическа жанрай байhаарнь тэдэнииень хараадаа абажа, тодоор, уранаар уншажа;

-уран зохёолой геройнуудта характеристикэ үгэхэ сложно түсэб табижа;

-үзэжэ байhан зохеолой геройнууд тухай, тэдэндэ авторай ямараар хандажа байhые хараадаа абан, hурагша бүхэнэй, бүхы hурагшадай зэргэсүүлhэн аман гү, али бэшэмэл өөрын бодомжолготой найруулга (сочинени- рассуждени) зохёожо;

- монологическа хэлэлгэ hайнаар хэрэглэжэ, өөрынгөө hанамжа ойлгосотойгоор хэлэжэ, тэрэнээ ойлгуулжа, баримталжа, хамгаалжа;

- түсэб табижа, тэрэ тоодо тезиснэ түсэб, мүн литературна - критическэ статьянуудаар конспект бэшэжэ;

- нэгэ гү, али хэдэн материалнууд дээрэ үндэhэлэн, литературна темээр элидхэл, соносхол (сообщени) гү, али реферат бэлдэжэ;

- үзэhэн зохёолоор гү, али хэдэн зохёолнуудаар проблемнэ шэнжэтэй аман ба бэшэмэл бодомжолготой сочинени (сочинени- рассуждени), тэрэ тоодо зэргэсүүлhэн характеристикэ зохёожо, мүн литературна ба публицистическэ темэнүүдээр бодомжолготой сочинени зохёожо;

-литературын асуудаонуудаар бэшэhэн хүдэлмэринүүдээр тезисүүдые ба конспектнүүдые табижа;

-бэеэ даагаад уншаhан номоор, хараhан кинофильмүүдээр, теледамжуулгануудаар, зүжэгүүдээр, уран зурагуудаар, шагнаhан хүгжэмөөр рецензи гү, али hанамжа бэшэжэ;

- уншаhан номой справочна аппарат, мүн литературна терминүүдтэй словарь, шэнэ толинуудые хэрэглэжэ г.м.

           Мүнөө үедэ шабинарай  бэе махабад бэхижүүлхэ, элүүр энхые сахиха тухай асуудал гол асуудал болоод байна. Тиимэһээ энэ һуралсалай программаар үзэгдэхэ материал  үхибүүдэй ухаан бодол болон наһандань таарамжатайгаар зохёогдонхой.

          Багша творческо хандажа, hурагшадайнгаа наhа, бэлэдхэл, мэдэсэ, шадабари хараадаа абан ажаллаха ёhотой. Сээжэлдэхэ зохёолнууд класс бүхэндэ багшын үзэмжөөр үгтэхэ  гэжэ хараалагдана.

          Тус ажалай программа тематическа, социально- историческа, хронологическа, историко- литературна, теоретико – литературна принципүүдые баримталжа байгуулагдаа.

Сроки и этапы  реализации программы, ориентация на конечный результат

Бурятская литература входит в образовательную область «Язык и литература». Она входит в учебный план в качестве национально-регионального компонента образования. Объем отводимых на его обучение часов определяется региональным органом управления, исходя из объема выделенных на НРК часов.    

Национально-региональный компонент программы представлен изучением произведений  известных писателей и поэтов-выходцев баргузинской долины  Н. Дамдинова, С. Ангабаева,  Д. Доржиевой, произведений устного народного поэтического творчества и составляет 10% от общего количества часов.

Формы организации учебных занятий

Основной формой учебных занятий являются уроки:

- уроки усвоения новой учебной  информации;

- уроки формирования практических умений и навыков учащихся;

- уроки совершенствования знаний, умений и навыков;

- уроки обобщения и систематизации знаний, умений и навыков;

- уроки проверки и оценки знаний, умений и навыков;

Помимо этого в программе предусмотрены такие виды учебных занятий как проектная работа, игры.

Программын байгуулга ба удха

Хараалагдаһан сэдэб

Сэдэбэй тайлбари

Оршол. Зохёолой гол нюур – Абари зан – Дүрэ

Литературна зохёол соохи уран hайханай дүрэ. «Зохёолой гол нюур», «абари зан» тухай ойлгосо.

Yльгэр. Айдуурай Мэргэн.

Yльгэр тухай ойлгосо. Yльгэрэй гол нюур, тэрэнэй абари зан болон юрэнхылэгдэhэн  дүрэ. Yльгэрэй хэлэн. Yльгэршэд, үльгэр түүрээлгэ тухай тобшо мэдээн. «Айдуурай Мэргэн» үльгэрэй онсо шэнжэ.

Һургаалай зохёол. Ринчен Номтоев «Аршаанай дуhал».

Һургаалай зохёол тухай юрэнхы ойлгосо. Ринчен Номтоевой намтар. «Аршаанай дуhал» зохёолой үндэhэн, удха, байгуулгын түхэл маяг.

Буряад арадай XVIII-XIX зуун жэлнүүдэй бэшэмэл зохёолнууд. «Балжан хатан» туужа домог.

Түүхэ бэшэгүүд тухай ойлгосо. Энэ үеын буряад арадай бэшэмэл зохёолнууд соо түүхэтэ зоной дүрэ зураглалга.

Хориин 11 эсэгэ тухай тобшо мэдээн. «Балжан хатан»  домог, удха, байгуулга.

Вандан Юмсунов «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан»

Вандан Юмсунов, тэрэнэй намтар. «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» үльгэрэй удха. Эрдэмтэ соохор мориной шэдитэ үүргэ.

Yргэлжэлhэн зохёол болон гол нюур тухай ойлгосо. Х. Намсараев «Олзорхуу Ондорёон»

Yргэлжэлhэн зохёол, тэрэнэй онсо шэнжэ, илгарал.

Х. Намсараев, тэрэнэй намтар, зохёохы зам тухай тобшо мэдээн. «Олзорхуу Ондорёон» рассказ. Юмор ба сатира.

Ж. Тумунов «Талын бүргэд».

Ж.Тумуновай намтар, зохёолой удха ба байгуулалта, тэрэнэй гол геройн дүрэ, гаргаһан баатаршалга тухай.

Б. Ябжанов «Хэрмэшэ».

Б.Ябжановай намтар, творческо зам тухай, Доржо хүбүүн Хэрмэшэ хоёрой нүхэсэл тухай, зохёолой уран һайханай шэнжэ шанар.

В. Тулаев «Эсэгэеэ хүлеэлгэ»

В. Тулаевай намтар, зохёохы зам. «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа соо зураглагдаhан дайнай hүүлээрхи хүндэ хүшэр үе саг. «Дайнай үеын үхибүүдэй» ажабайдал, сэдьхэл.

Ц. Номтоев «Шагжын хула»

Ц. Номтоевой намтар, зохёохы зам. «Шагжын хула» туужа. Санжа үбгэнэй болон адуун hүрэгэй эрхим морин – Шагжын хула хоёрой дүрэнүүд. Морин-эрдэни тухай.

Ч. Цыдендамбаев «Түрэл нютагhаа холо» роман.

Ч. Цыдендамбаев, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Д. Банзаров – түрүүшын буряад эрдэмтэн. Роман-дилоги. «Банзарай хүбүүн Доржо» тухай тобшо мэдээн. «Түрэл нютагhаа холо» соо түүхын баримтанууд.

А. Ангархаев «Алтан» туужа.

А. Арданхаев, тэрэнэй намтар болон зохёохы зам. «Алтан» туужа. Сюжет зохёолгын уран шадабари. Сюжедэй композици ба образай композици. Туужын конфликтын үндэhэн. Нэрэ хүндэ тухай үнэн ба худал ойлгосо үгэхэ. Романтическа характер тухай ойлгосо.

Ш. Байминов «Жамбал баатар» туужалhан шүлэглэл.

Ш. Байминов, тэрэнэй намтар болон зохёохы зам.

«Жамбал баатар» туужалhан шүлэглэл. Эсэгэ ороноо хамгаалалгын Агууехэ     дайнай герой – мэргэн буудагша Жамбал Ешеевич Тулаев тухай хɵɵрɵɵн. Туужалhан шүлэглэл тухай ойлгосо. Зохёолой хэлэнэй онсо шэнжэ, уран арганууд, байгуулга.

Уянгын зохёолой гол нюур тухай юрэнхы ойлгосо.

Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад».

Уянга тухай ойлгосо үргэдхэхэ ба гүнзэгырүүлхэ. Лирическэ зохёолой автор ба лирическэ герой. Лирическэ герой ба эпическэ зохёолой герой. Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад».

Д. Улзытуев «Хабартаа», «Хабарай эхиндэ ханха зайдан».

Д. Улзытуев, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд. Уянгын нюур.

Л. Тапхаев «Зүүн Саяан», «Yбэлэй үдэшэ».

Л. Тапхаев, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд. Уянгата «Би».

Б. Жанчипов «Буряаднай» (дуун).

Б. Жанчипов, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. «Буряаднай» дуун.

Г. Раднаева «Наран сэсэг», «Ургы сэсэгби», «Хүгшэн эжыдээ».

Г. Раднаева, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд.

Д. Доржогутабай «Хара хүнэй – дура hэшхэл».

Д. Доржогутабай, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгын гол нюур.

М. Чойбонов «Мүнхын аршаанай мүнгэн дуhал», «Зула бадарна».

М. Чойбонов, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд.

Зүжэгэй зохёолой гол нюур тухай юрэнхы ойлгосо.

Б. Пурбуев «Талын басаган».

Драма, литературна род гэhэн ойлгосонуудые үргэдхэхэ, гүнзэгырүүлхэ. Драматическа зохёолой герой ба тэрэнэй бии болгохо хэрэгсэлнүүд. Драма соо авторай үзэл суртал гаргаха арганууд.

Б. Пурбуев «Талын басаган».

Холбоо хэлэлгэ хүгжѳѳлгэ

Дабталга. Дүн гаргалга.

Календарно-тематическа түсэб

    Хэшээлэй темэ

Һара, үдэр

саг

Гол удха        

        

Даабаринууд

Гэрэй даабари

Түсэб

Факт

1

Зохёолой гол нюур – Абари зан – Дүрэ

7.09.

1

Литературна зохёол соохи уран hайханай дүрэ. «Зохёолой гол нюур», «абари зан» тухай ойлгосо.

Томьёо үгэнүүдэй тодорхойлолгонуудые дэбтэртээ бэшэжэ, сээжэлдэхэ. Тусхай толи хэрэглэхэ. Багшын хөөрөөе дэбтэртээ тобшо конспект болгожо бэшэхэ.

Томьёо үгэнүүдые hанажа абаха

2

Yльгэр тухай ойлгосо

14.09.

1

Yльгэр тухай ойлгосо.. Yльгэршэд, үльгэр түүрээлгэ тухай тобшо мэдээн.

Үльгэрэй геройдо арад зоной үгэһэн сэгнэлтэ. Үльгэр гэжэ ойлгосодо тодорхой харюу дэбтэр соогоо бэшэхэ.

Үльгэр гэжэ ойлгосодо схемэ зураха

3

«Айдуурай Мэргэн» тайлбарилан уншалга

21.09.

1

Удхаар хɵɵрэхэ. Yльгэрэй гол нюур, тэрэнэй абари зан болон юрэнхылэгдэhэн  дүрэ. Асуудалнуудта   харюусаха.

зураг зураха

4

«Айдуурай Мэргэн» тайлбарилан уншалга

28.09.

1

Ном  сооһоо үльгэрэй дүрэнүүдые элирхэйлһэн мүрнүүдые оложо, дэбтэртээ буулгаха. Һайн ба муу талын образууд илган бэшэхэ.

хөөрэхөө бэлдэхэ

5

 «Айдуурай Мэргэн» үльгэр соо хүнэй  дүрэ

5.10.

1

«Айдуурай Мэргэн» үльгэр соо хүнэй образ зураглалга.

Уншаһан бүлэгтөө асуудалнуудые зохёохо.

дүтэрхы хөөрэхэ

6

Үльгэрэй  гол нюур, тэрэнэй абари зан, дүрэ

12.10.

1

Yльгэрэй гол нюур, тэрэнэй абари зан болон юрэнхылэгдэhэн  дүрэ. Үльгэрэй геройдо арад зоной үгэһэн сэгнэлтэ

Ном соохи асуудалнуудта харюусаха. Портретнэ характеристикэ үгэхэ. Х.х.х. бэлдэхэ. Түсэб табиха.

асуудалнуудта харюусаха

7

«Балжан хатан» туужа домогой удха

19.10.

1

Түүхэ бэшэгүүд тухай ойлгосо. Энэ үеын буряад арадай бэшэмэл зохёолнууд соо түүхэтэ зоной дүрэ зураглалга.

Хориин 11 эсэгэ тухай тобшо мэдээн. «Балжан хатан»  домог, удха, байгуулга.

«ϴɵрын дайда дулаан, хариин дайда хүйтэн» оньhон үгын үндэhэн дээрэ хɵɵрɵɵ эмхидхэхэ.

Асуудалнуудта харюусаха.

Удхаар хɵɵрэхэ.

Уншаха. Уншаһандаа тобшо түсэб табиха.

8

«Балжан хатан» соо зохёолой нюур, абари зан, дүрэ.

26.10.

1

Асуудалнуудта харюусаха.

Балжан басаганай хэлэhэн үгэ тодорхойлхо.

Нютаг нютагай домогууд тухай хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ.

Буряад арадай хурим найрай ёhо заншалнууд тухай шэнжэлэлгын ажал үнгэргэхэ (багшын үзэмжөөр). Сахим ном хэрэглэхэ.

«Түүхэдэ ороһон эхэнэрэй дүрэ» гэжэ хөөрөө бэлдэхэ.

9

Х. Намсараев «Олзорхуу Ондорёон» хөөрөөн

9.11.

1

Yргэлжэлhэн зохёол, тэрэнэй онсо шэнжэ, илгарал. Эпическэ зохёолнуудай янзанууд ба герой

Х. Намсараев, тэрэнэй намтар, зохёохы зам тухай тобшо мэдээн. «Олзорхуу Ондорёон» хөөрөөн. Юмор ба сатира.

Yргэлжэлhэн зохёолой илгарал гэжэ түшэглэлгын схемэ бэлдэхэ. Эпическэ зохёолнуудай янзанууд тухай мэдэсэ.

уншаха,хөөрэхэ

10

Х. Намсараев «Олзорхуу Ондорёон» хөөрөөн

16.11.

1

Эпическэ зохёолнуудай янзанууд ба герой. Х. Намсараев «Олзуурхуу Ондорёон».

Ондорёоной нюур шарай, абари зан тухай багахан зураглалга бэшэхэ. Асуудалнуудта харюусаха.

шог хөөрөө бэлдэхэ

11

Х/Х Хүхюу буряад (шог хөөрөөн)

23.11.

1

шог хөөрөө хамгаалга.

Ж.Тумуновай намтар бэлдэхэ

12

Ж.Тумуновай намтар  «Талын бүргэд» хөөрөөн

30.11.

 1

Ж.Тумуновай намтар, зохёолой удха ба байгуулалта, тэрэнэй гол геройн дүрэ, гаргаһан баатаршалга тухай.

Асуудалнуудта харюусаха.

Ролёор уншаха. Ж.Тумуновай намтар ба зохёохы зам. «Талын бүргэд».

уншаха

13

«Талын бүргэд» хөөрөөн тайлбарилан уншалга

7.12.

1

Уншаха. Түсэб. Интерактивна самбар хэрэглэжэ, Ж.Тумуновэй зохёолнуудаар Зохёолоор тест. выставкэ-презентаци эмхидхэхэ.

түсэб табиха

14

Х\Х Изложени

14.12.

1

«Талын бүргэд» соо хэhэгээр изложени

асуудалнуудта харюусаха

15

Б.Ябжановай намтар, творческо зам тухай. «Хэрмэшэ» рассказ.

21.12.

1

Б.Ябжановай намтар, творческо зам тухай, Доржо хүбүүн Хэрмэшэ хоёрой нүхэсэл тухай, зохёолой уран һайханай шэнжэ шанар.

Дайнай үеын үхибүүдэй хүндэ хүшэр ажабайдал тухай хөөрэлдөө эмхидхэхэ.

Асуудалнуудта харюусаха.

конспект хэхэ

16

Доржын  Хэрмэшэ нохойтой нүхэсэл

28.12.

1

Асуудалнуудта харюусаха.

Түсэб табиха. Буряад үүлтэрэй нохой тухай Интернедhээ, номууд сооhоо материал олохо.

нохой тухай мэдээсэл бэлдэхэ

17

Зохёолой уран һайханай шэнжэ шанар.

18.01.

1

Ном соо үгтэhэн бүлэгүүдэй удхаар түсэб зохёохо. Солбон Ринчиновэй «Хүлеэлгэ» гэhэн зураг хэрэглэн, хүбүүнэй нэрэhээ эсэгэдэнь бэшэг бэшүүлхэ. Хүн ба байгаали гэhэн бодол тухай бодомжолго.

4 асуудалда харюусаха

18

Х/Х Минии дуратай амитан( нохой)

25.01.

1

найруулга

3 асуудалда дэлгэрэнгы харюу бэлдэхэ

19

В. Тулаевай «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа.

1.02.

1

В. Тулаевай намтар, зохёохы зам. «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа соо зураглагдаhан дайнай hүүлээрхи хүндэ хүшэр үе саг.Дайнай үеын үхибүүдэй» ажабайдал, сэдьхэл.

Асуудалнуудта харюусаха.

Геройнуудые зэргэсүүлхэ. Вл. Тулаевай намтар, зохёохы зам. «Эсэгэеэ хүлеэлгэ» туужа. Энэ сэдэбтэ хабаатай уран зураашадай зурагуудые Интернедhээ бэдэржэ, слайд  бэлдэхэ.

 хөөрэхөө бэлдэхэ

20

«Дайнай үеын үхибүүдэй» ажабайдал, сэдьхэл.

8.02.

1

Дайнай үеын үхибүүдэй ба мүнɵɵ үеын үхибүүдэй байдал тухай хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ (Георгий Павловай «Yнгэрhэн саг» зураг хэрэглэхэ). Дайнай үедэ үхибүүн байhан нютагайнгаа хүнүүдтэй уулзажа гү, али музей сооhоо баримтануудые хэрэглэжэ, эссе бэшэхэ.

2-3 асуудалнуудта харюусаха

21

В.Тулаев «Эсэгэеэ хүлеэлгэ». Асуудалнуудта харюусалга

15.02.

1

Удхаар хɵɵрэхэ. Уншаха. Түсэб. Зохёол соо зураглагдаhан дайнай hүүлээрхи хүндэ хүшэр үе саг тухай хѳѳрэлдѳѳн. Тестэвэ даабари хэхэ.

Ц.Номтоевой зохёохы зам бэлдэхэ

22

Ц. Номтоевой «Шагжын хула» туужа.

22.02.

1

Ц. Номтоевой намтар, зохёохы зам. «Шагжын хула» туужа. Санжа үбгэнэй болон адуун hүрэгэй эрхим морин – Шагжын хула хоёрой дүрэнүүд. Морин-эрдэни тухай.

Ц. Номтоевой намтар, зохёохы зам. «Шагжын хула» туужа. «Мориной муу зан – эзэнhээ…» зүйр сэсэн үгэнүүдэй удхаар хɵɵрэлдɵɵ эмхидхэхэ.

Асуудалнуудта харюусаха.

уншаха,хөөрэхөө бэлдэхэ

23

Санжа үбгэнэй, адуун hүрэгэй эрхим морин

1.03.

1

Уншаха. Тобшо түсэб. Шагжын хулын, мүн «Айдуурай Мэргэн» соохи Одон Бууралай, «Эрдэмтэ Соохор моритой Эрилтэй хаан» соохи Эрдэмтэ  Соохор мориной абари зан зэргэсүүлэн үзэхэ. Буряад уран зохёол соохи мориной юрэнхылэгдэhэн дүрэ гаргажа туршаха.

 Буряад арадай ажабайдалда морин-эрдэниин үүргэ тухай

хөөрөө бэлдэхэ

24

Морин-эрдэни тухай

8.03.

1

Зохёолой удхаар тестнүүдые бэлдэхэ. Зэргэсүүлгэ. Ц. Сампиловай «Боро үдэр»  зурагаар хɵɵрэлдɵɵ үнгэргэхэ. Буряад арадай ажабайдалда морин-эрдэниин үүргэ тухай хэлсэхэ.

асуудалнуудта харюусаха

25

Шалгалтын ажал

15.03.

1

Дайнай үеын, дайнай hүүлээрхи онуудта зорюулагдаhан сэдэбээр зохёолго бэшэлгэ (Сэдэб hурагша өөрөө шэлэнэ).

Ч.Цыдендамбаевай зохёохы зам бэлдэхэ

26

Ш. Байминовай намтар болон зохёохы зам.

22.03.

1

Ш. Байминов, тэрэнэй намтар болон зохёохы зам.

«Жамбал баатар» туужалhан шүлэглэл. Эсэгэ ороноо хамгаалалгын Агууехэ     дайнай герой – мэргэн буудагша Жамбал Ешеевич Тулаев тухай хɵɵрɵɵн. Туужалhан шүлэглэл тухай ойлгосо. Зохёолой хэлэнэй онсо шэнжэ, уран арганууд, байгуулга.

«Жамбал баатар». Республикынгаа баатар хүнүүд тухай хɵɵрɵɵ эмхидхэхэ.

Уран гоёор  уншаха. Эсэгэ ороноо хамгаалалгын Агууехэ     дайнай герой – мэргэн буудагша Жамбал Ешеевич Тулаев тухай хɵɵрɵɵн..

Жамбал Тулаев тухай сээжэ элидхэл бэлдэхэ

27

Туужалhан шүлэглэл тухай ойлгосо.

5.04.

1

Туужалһан шүлэглэл тухай ойлгосо үгэхэ. Уран гоёор уншаха. 1-дэхи бүлэг уншаха.

уншаха, хөөрэхөө бэлдэхэ

28

Нэгэдэхи бүлэгэй байгуулгын онсо шэнжэ

12.04.

1

Түсэб табиха. 1-дэхи бүлэгэй байгуулгын онсо шэнжэ харуулха. Жамбал баатарай зүүдэ тайлбарилха.

Бүлэгэй удхаар хɵɵрэхэ.

29

Зохёолой хэлэнэй онсо шэнжэ

19.04.

1

Баатаршалга гаргаһан хүнүүд тухай хэлсэхэ.

Зэргэсүүлгын хүдэлмэри эмхидхэхэ. 3-дахи бүлэг. Зохёолой хэлэнэй онсо шэнжэ, уран арганууд, байгуулга.

хэhэг шүүмжэлхэ

30

Уянгын зохёолой гол нюур

26.04.

1

Уянга тухай ойлгосо үргэдхэхэ ба гүнзэгырүүлхэ. Лирическэ зохёолой автор ба лирическэ герой. Лирическэ герой ба эпическэ зохёолой герой. Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад».

Уянгын зохёол тухай ойлгосо үгэхэ. Уянгын зохёолой гол нюур тухай юрэнхы ойлгосо.

Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад». Гол нюур.  

Н.Дамдинов тухай хөөрэхэ.

Н.Дамдинов тухай нэмэри мэдээсэл оложо, элидхэл хэхэ. Номуудайнь выставкэ эмхидхэхэ.

31

Н. Дамдинов «Шэнхинээтэ нарhад».

3.05.

1

Уран hайханаар уншаха.

Энэ шүлэглэлэй урда үзэhэн шүлэглэлhөө илгаа харуулха.

Шүлэглэлэй хэлэгшэ ба хэлэгшэдые элирүүлхэ.

Гол нюурай абари зан, дүрэ гаргаха..

Н. Дамдиновай оршуулгануудые оложо уншаха

32

Д. Улзытуев «Хабартаа»

10.05.

1

Д. Улзытуев, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд. Уянгын нюур.

Д. Улзытуев «Хабартаа» «Хабарай эхиндэ ханха зайдан». Уран гоёор уншаха.

«Хабартаа» шүлэгэй уянгын нюур гаргаха.

Хоёр уянгата шүлэгүүдые зэргэсүүлхэ.

Асуудалнуудта харюусаха. Д. Улзытуев – буряад уянгын зохёолой жэргэмэл гэhэн сэдэбтэ элидхэл бэлдэхэ. Уншаhандаа эскиз бэлдэхэ.

«Хабартаа» шүлэгэй хэhэг сээжэлдэхэ.

33

Л. Тапхаевай  шүлэгүүд

17.05.

1

Л. Тапхаев, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. Уянгата шүлэгүүд. Уянгата «Би».

Л. Тапхаев «Зүүн Саяан», «Yбэлэй үдэшэ». Уран гоёор уншаха.

Уянгата «Би» элирүүлхэ.

Хоёр уянгата шүлэгүүдые зэргэсүүлхэ.

Асуудалнуудта харюусаха.

. Ч. Шенхоровой «Түнхэнэй мундарганууд» Л. Тапхаевай «Зүүн Саяан» гэhэн шүлэгэй удхатай зэргэсүүлэн, hанамжа хэлэхэ.

«Yбэлэй үдэшэ» шүлэг бадаг бадагаарнь хубаажа, оршуулха Түрэл нютагаа магтаhан шүлэг зохёожо туршаха

34

Б. Жанчипов «Буряаднай»

24.05.

1

Б. Жанчипов, тэрэнэй намтар ба зохёохы зам. «Буряаднай» дуун.

Б. Жанчипов «Буряаднай» (дуун). Уран гоёор уншаха.

Уянгын гол нюур элирүүлхэ.

Асуудалнуудта харюусаха.

Б. Жанчиповай зохёохы замаар Интернет сооhоо материал оложо, элидхэл бэлдэхэ.

Перечень учебно-методического обеспечения

Литература для учителя

     1.Алагуева В. «Буряадууд тухай алтан ном» - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.

     2. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улан - Удэ,2001.

     3.«Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ» - Улаан - Удэ: «Бэлиг»,2007.

     4. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан - Удэ ,2001.

     6 . Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари», Улаан - Удэ:  «Бэлиг»хэблэл,2005.

     7.Дашиева Л.Д. «Традиционная музыкальная культура бурят». Улан-Удэ: Республиканская типография ,2005.

     8.  Дампилова Х.«Буряад литератураар тестнууд»- Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2003.

     9.«Буряад хэлэ, литература заалгын зарим асуудалнууд болон ерээдүйн хараа бодолнууд» - Улаан Удэ: 2007 г.

     10. Санжадаева Г.С «Новые технологии на уроках литературы»- Улан-Удэ: «Бэлиг»хэблэл ,2006.

     11. Лабораторно-практическэ худэлмэринууд

     12.Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы»- Улюн: 2008.

     13.Цыренова Э.О. «Болор тунгалаг дэлхэй»-  Бархан, 2012.

Литература для учащихся:

  1. Алагуева В. «Буряадууд тухай алтан ном» - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008
  2. Алагуева В. «Буряадууд тухай мүнгэн ном» - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008
  3. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  4. Батуева М.Ш., Ц.Б.Цыренова «Булагай эхин» Улан Удэ:  «Бэлиг»,хэблэл, 2006.
  5. Бабуева В.Д. «Материальная и духовная культура бурят», - Улан – Удэ: 2004.
  6. Дондуков  У - Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка» - Улан – Удэ:  «Бэлиг» хэблэл,2006.
  7. Намтаров Ж. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» - Улаан – Удэ: БГУ, 2006.
  8. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан - Удэ: «Буряадай номой хэблэл»,1993.



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Районное управление образования

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/____________/                                                   _____/Е.М.Бадлуева/                                                                   ______/Е.Б.Будаева/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                             ФИО            

Протокол №____от                                                        «_____»____________2017 г.                                                       Приказ №____ от      «_____»____________2017 г.                                                                                                                                      «______»___________2017 г.                                                                                                                                            

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятский язык

Ступень обучения, класс: основное общее, 7 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В.

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2017

Пояснительная записка

  Рабочая программа по бурятскому языку для 7 класса составлена на основе:

- Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

-  Федерального Государственного образовательного стандарта основного общего образования (утвержден Приказом Министерства образования и науки РФ № 1897 от 17.12.2010 г.) с внесенными изменениями;

- Примерной ООП ООО, утвержденной  МО и Н РФ  от 8 апреля 2015 г. № 1/15;

- Примерной учебной  программы по предмету «Бурятский язык»  (авторы: О.Ш.Цыремпилова, Ц.С.Жанчипова, «Бэлиг»,  2014 он.).      

- Приказа МО и Н РФ от 31 марта 2014 года № 253 «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих  государственную аккредитацию образовательных программ общего образования»  (с изменениями на 5 июля 2017 г.)

-Письма Министерства образования и науки РФ от 28 октября 2015 г. № 08-1786 «О рабочих программах учебных предметов»;

- Основной образовательной программы основного  общего образования МБОУ «Улюнханская СОШ»,  утвержденной 31 августа 2017 г.

- Положения о рабочей программе педагога, реализующего ФГОС НОО и ООО, МБОУ «Улюнханская СОШ», утвержденного 31 августа 2016 г. (Приказ № 4 от 31 августа 2016 г.)

  На изучение предмета отводится 2 часа в неделю, итого 68  часов за учебный год.

Планируемые предметные результаты освоения учебного предмета

Программын зорилгонууд:

       Буряад хэлэнэй программа соо буряад хэшээлэй гол удха болон шухала шэглэлнүүд хараалагдана. Эдэ шэглэлнүүдэй тон шухалань хадаа hургалга хүмүүжүүлгэ хоерые түрэлхи хэлэнэй хэшээлнүүдтэ нягта холбоотойгоор эмхидхэхэ гэhэн эрилтэ болоно. Һурагшадай материалаa ойлгон абалгые эдэбхитэй болгохо арга методүүдые хэрэглэхэ, хэлэ шудалан үзэлгые hонирхолтой болгохо хэрэгтэй. Һурагшадые хүдэлгэжэ, өөрын дүршэлтэй болгохо шухала: эндэ хамагай түрүүн hургуулиин учебнигүүд ба элдэб словарьнууд хэрэглэдэхэ байна. Түрэлхи хэлэндэ, тэрэнэй үүргэдэ hурагшадай hонирхолые саг үргэлжэ дээшэлүүлжэ, тон дуратайгаар хүмүүжүүлхэ шухала. Тиигэхын тула буряад хэлэнэй баялигые, тэрэнэй уран   аргануудые – зэргэсүүлгэ, эпитет, метафора гэхэ мэтые – хэшээлдээ хэрэглэхэ, тэдэниие hурагшадай хэлэлгэдэ хэрэглүүлжэ hургаха.

       Тиигэхэтэеэ хамта түрэлхи хэлэ заахадаа, hурагшадта гүнзэгы, бата бэхи эрдэм болбосорол олгохо хэрэгтэй. Буряад хэлэ заахадаа, багша болбол теоретическэ асуудалнуудта тусхай анхарал хандуулха, hурагшадай теоретическэ мэдэсэнүүдые элдэб янзын шүүлбэри хэхэдээ элирүүлхэ. Түрэлхи  хэлые литературатайнь, мүн баhа бэшэ предмедүүдтэй  нягта холбоотойгоор зааха хэрэгтэй, тиихэдээ литературын хэшээлдэ үзэhэн уран зохеолой хэлэ, бэшэ предмедүүдэй олон ондоо ойлгосонуудые  буряад хэлэнэй хэшээлнүүдтэ үргэнөөр хэрэглэхэ хэрэгтэй.

       Түрэлхи хэлэнэй хэшээлдэ хэлэлгэ хүгжөөлгэ хадаа иимэнүүд гол шэглэлтэй:

  • литературна хэлэндэ һургалга;
  • һурагшадай үгын нөөсые болон мэдүүлэл зэхеолгые баяжуулга;
  • холбоо хэлэлгэдэ hуралга;
  • уран гоеор уншалгада hургалга.

Һуралсалай үзэхэ  саг:  7-хи класста – 70 час (долоон хоногто 2 час).

Программа иимэ хубинуудhаа бүридэнэ: тайлбари бэшэг, hуралсалай- тематическа түсэб,программын байгуулга ба удха, календарно-тематическа түсэб, hурагшадай мэдэсэ шадабариин гол эрилтэнүүд, hуралсалай- методическа хангалга, хабсаргалта.

Буряад хэлэнэй программада дидактикын хамтын түхэлэй принципүүдhээ гадна, ѳѳрсэ маягтай эрдэмэй методическа принципүүд оронхой, мүн программын эрдэмтэ ёhыень баримталhан эрдэмэй- лингвистическэ мэдээнүүд, ойлгосонууд, грамматикын дүримүүд оронхой. Программаар үзэгдэхэ сэдэбүүд, дүүргэгдэхэ даабаринууд коммуникативна шэглэлтэй. Тодорхойлбол: һурагшад дунда һургуули дүүргэхэдээ, түрэлхи хэлэн дээрээ тон һайнаар хэлэжэ, хөөрэжэ, харилсажа, һанал бодолоо зүбөөр найруулан дамжуулжа шадаха болохо ёһотой.

 Буряад хэлэн тухай эрдэмэй гол бүлэгүүдые 5-9-дэхи классуудта удаа дараалан үзэлгын шухала заршам баримталагдаа.

Һуралсалай бусад предмедүүдтэй холбоон. Буряад, ород, англи хэлэнүүд. Эдэ хэшээлнүүдтэ һурагшадай хэлэжэ, хөөрэжэ, уншажа, найруулга ба зохёолго бэшэжэ шадаха дүршэлынь үргэдхэлгэ. Зохёолго бэшэлгэ. Хэрэгтэй материал суглуулалгаар, шэлэн абалгаар гуримтай болголго, орёо түсэб табюулга; эпическэ зохёолой тусхай хэһэгэй текстын удхаар тобшо, түүбэри удхатай найруулга бэшэлгэ үргэлжэлүүлэлгэ, хүнэй хэһэн хэрэг, ажал, үйлэ тушаа зохёолго бэшэлгэ, байгаалиин үзэгдэл тухай, гэр байра соохи оршон тойрониие зураглан зохёолго бэшүүлэлгэ.

Хэшээлһээ гадуур хүдэлмэри

Буряад хэлэнэй багша хэшээлнүүдээ классһаа гадуур хэгдэдэг хүдэлмэреэр баяжуулдаг. Буряад хэлээр хэшээлһээ гадуурхи хүдэлмэри элдэб янзын байха ушартай: кружогууд, бүлгэмүүд (жэшээлхэдэ, түрэлхи хэлэндээ дуратайшуулай бүлгэм, аман зохёолой кружок г. м.), конкурснууд ба олимпиаданууд (уранаар уншагшадай, хөөрэгшэдэй, зохёолшодой, уран зохёол шүүмжэлэгшэдэй мүрысөөнүүд, грамматическа олимпиада г. м.), тусхай сэдэбтэ зорюулһан Баярай үдэрнүүд, буряад хэлэнэй танхим байгуулга; буряад хэлэндэ, хэлэ шэнжэлдэг эрдэмтэдтэ, дурасхаалта һайндэрнүүдтэ зорюулагдаһан тусхай ханын сонин гү, али бюллетень гаргалга, сониндо үгүүлэл бэшэлгэ ба бусад.

Һурагшадай мэдэсэ шадабариин гол эрилтэнүүд

Һурагшад иимэнүүд шадабари ба дадалтай болохо ёһотой:

Үгэ соохи үзэгүүд ба абяануудые зүбөөр илгаруулха, шүүлбэрилхэ, үгэнүүдые бүридэлөөрнь, мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүмжэлхэ, юрын болон орёо мэдүүлэлнүүдые зохёохо; буряад болон абтаһан үгэнүүдэй бэшэгэй дүрим мэдэхэ, тэрэниие баримталан, үгэнүүдые болон мэдүүлэлнүүдые зүб үгүүлхэ, бэшэхэ; юрэ хөөрэһэн, бодомжолһон, зураглаһан найруулгануудые бэшэхэ түсэб табижа шадаха.

Фонетикэ, графика, орфоэпи, орфографи шудалан үзэлгэ хадаа буряад хэлэнэй абяанай системын онсо зүйлнүүдые харуулха, абяан үзэг хоёрые худхахагүй, литературна үгүүлбэриин хэм баримталха, зүб бэшэлгын дүримүүдые хэрэглэжэ шадаха болохо ёһотой. Үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые, үгүүлэлнүүдые зүбөөр галиглажа һурабал, фонетическэ шүүлбэри зүбөөр хэгдэхэ.

Тус программа соо лексикологи ба фразеологи гэһэн сэдэбүүдтэ онсо һуури үгтэнэ. Буряад хэлэнэй үгын баялиг, тэрэниие баяжуулха гол арганууд, хэлэнэй уран аргануудые: эпитет, метафора, синекдохэ, гиперболэ – эдэ бүгэдые һурагшад эдэбхитэйгээр хэрэглэжэ һураха ёһотой. Лексикологёор мэдэсэнүүд морфологи, синтаксисшье шудалха үедөө нэмэгдэхэ, бэхижүүлэгдэхэ. Буряад литературын хэшээлнүүдтэ зохёолой хэлэнэй шүүмжэлгэ хэхэдэ, лексикээр хүдэлмэри ябуулагдаха болоно. Түрэл хэлэнэйнгээ арга боломжые, тодо, хурса, ураниие улам бүри дүүрэнээр хэрэглэжэ һургаха шухала. Һурагшадые лексическэ шүүлбэридэ һургаха хэрэгтэй.

Морфологи шудалан үзэхэдөө, һурагшад үгын бүридэл ба үгын бии болодог аргануудтайнь танилсана. Үгын удхата хубинууд – үндэһэн ба залгабаринуудай үүргэ тухай, үгэнүүдые холбодог арга зэбсэгынь болохо залгалта тухай ойлгосо һурагшадта үгэхэ, үгые ганса бүридэлөөрнь шүүлбэрилжэ һураха бэшэ, мүн баһа ямар үгэһөө яагаад бии болоһыень ойлгуулха шухала юм. Үгын бүридэлөөр ба үгын бии бололгоор шүүлбэридэ наринаар хандаха, зүб бэшэлгэтэйнь холбоотойгоор хараха. Хэлэлгын хубинуудай морфологическа шэнжэнүүдые ойлгон, тэдэнэй хоорондохи адли ба ондоо зүйлнүүдые мэдэжэ абаха зорилго табигдана.

Синтаксис шудалан үзэхэдөө, һурагшад үгэнүүдэй холбоо, мэдүүлэл, мэдүүлэл доторхи үгэнүүдэй холбоо, мэдүүлэлэй шухала ба юрын гэшүүд, мэдүүлэлэй тусгаарлагдаһан гэшүүд, причастна ба деепричастна дахуулалтай мэдүүлэлнүүд, юрын ба орёо мэдүүлэлнүүдэй гол янзанууд тухай мэдэсэ, хэрэглэхэ шадабари бата бэхеэр ойлгожо абаха ёһотой. Мэдүүлэлнүүдые уншахадаа, хоолойн аялга ашагладаг байха хэрэгтэй. Һурагшадые сэглэлтын тэмдэгүүдые зүбөөр табиха дүй дүршэлтэй болгохоһоо гадна, мүн баһа уран уншалгыень хүгжөөхэ байна. Морфологи синтаксис хоёрой хоорондохи холбоое хараада абаха шухала юм. Зүб бэшэлгын дүримүүд, сэглэлтын тэмдэгүүдээр дүримүүд, шалгахань бэрхэтэй орфограммануудта анхарал хандуулагдаха ёһотой.

Грамматикын тодорхойлолгонуудые ба дүримүүдые сээжэлдэхэ гэһэн зорилготой бэшэшье һаань, тэдэниие сохом тодоор, удхыень ойлгожо, найруулан хэлэхэ эрилтэ һурагшадта табиха.

Лингвистическэ шүүлбэринүүдые саг үргэлжэ үнгэргэжэ байхада, һурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал гуримшаха ёһотой.

Һурагшад долоолохи класс дYYргэхэдээ,

иимэ шадабаритай ба дадалтай болохо ёhотой:

  • һурагшад өөһэдынгөө хэлэлгэдэ олон янзын глаголнуудые зүбөөр хэрэглэжэ hураха.
  • Причастна болон деепричастна  дахуулалнуудтай мэдүүлэлнүүдые хэлэлгэдээ хэрэглэхэ.
  • Тула, түлөө гэжэ дахуул үгэнүүдые хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэжэ hураха.
  • Дүтэрхы удхатай союзуудые зүбөөр хэрэглэхэ.
  • Зүйр үгэнүүдые  илгаануудые мэдэхэ, зүбөөр хэрэглэжэ hураха.
  • Аянгалhан үгэнүүдые хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэхэ.

Программын байгуулга ба удха

Оролто хэшээл (1 час)

Дабталга (4 час)

Дабтагдаха сэдэбүүд: Юумэнэй нэрын морфологическа шанар шэнжэнүүд. Юумэнэй ба түлөөнэй нэрэнүүдэй нюурта, өөртэ хамаадал. Шанарта ба харилсаата тэмдэгэй нэрэнүүдэй илгаа. Тоогой нэрэнүүдые хэлэлгэдээ хэрэглэлгэ. Дайбар үгэнүүдэй үйлэ, шанар тодорхойлолго. Тэдэниие мэдүүлэл соо хэрэглэлгэ.

Үйлэ үгэ (30 час)

Эхин классудта үйлэ үгэ тухай үзэһэнөө дабталга. Үйлэ үгын удха. Тэрэнэй морфологическа шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэ. Үйлэ үгые мэдүүлэлэй хэлэгшэ болгон хэрэглэлгэ. Үйлэ үгын һуури. Үйлэ үгын түхэлнүүд. Үйлэ үгын нюурта зүйр үгэнүүдые абалга. Үйлэ үгын бии бололго. Причастинуудай зохилдол, хамаадал. Причасти ба деепричастинуудай үүргэ.

Зүйр үгэ (3 час)

Зүйр үгэнүүд тухай ойлгосо. Илгарал. Суг ба амяараа бэшэгдэдэг зүйр үгэнүүд. Нюурай зүйр үгэнүүд. Хэрэглэлгэ.

Дахуул үгэ (3 час)

Туһалагша хэлэлгын хубинууд тухай юрэнхы ойлгосо. Дахуул үгэнүүд тухай ойлгосо. Бии бололго.

Холболто (4 час)

Холболто тухай ойлгосо. Юрын ба бүридэмэл холболтонууд. Ниилэлдүүлһэн ба дахалдуулһан холболтонууд тухай ойлгосо. Хэрэглэлгэ.

Аянгалһан үгэ (3 час)

Аянгалһан үгэнүүдэй удха, үүргэ. Абяа дууряаһан үгэнүүд. Сэглэлтын тэмдэгүүд, хоолойн аялгаар илгалга. Хэрэглэлгэ.

Дабталга (4 час)

Үйлэ үгын синтаксическа үүргэ. Причастна ба деепричастна  дахуулалнуудтай  мэдүүлэлнүүд. Тэдэниие хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэлгэ. Иимэ мэдүүлэлнүүдые нугалбаритайгаар хэлэлгэ, уншалга. Дахуул үгэнүүдые зүбөөр хэрэглэлгэ. Нюурай  зүйр үгэнүүдые дабталга.  Зүйр үгэнүүдтэй мэдүүлэлнүүдые аялга нугалбаритайгаар уншалга.

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ (10 час)

Үзэhэн текст ба тэрэнэй хубинуудые дабталга. Яряанай хэлэнэй, эрдэм шэнжэлгын, тусхайта хэрэг дансын, уран зохёолой найруулга тухай дабтаха. Публицистикын найруулга тухай юрэнхы ойлгосо Yгэхэ.

Хараhан диафильм ба кинофильмын, радио болон теле-дамжуулгын удхаар хуряангы изложени бэшэлгэ.

Литературна геройнуудай характеристикэ (жэшээнь, “Хиртэhэн hараhаа” Радна Yбгэнэй, “Нэгэтэ hYниhөө” Холхойн Хандын характеристикэ г.м.); мүн танил дYтэ хүнэйнгөө характеристикэ бэшэлгэ.

Юрэ хөөрэhэн текстээр үйлэдэгшэ нюурай характеристикэ харуулhан дэлгэрэнгы изложени.

Газаа түхэлөөрнь хүниие ажаглан хадуужа абаhанаа харуулhан сочинени, мүн зураг хаража сочинени бэшэлгэ.

Ямар нэгэ юумые, байгаалиие, ажал хүдэлмэриие ажаглан хадуужа абаhанаа тодорхойлhон сочинени. Һайн, муу талын литературна геройнуудай характеристикэ зэргэсүүлэн хөөрэжэ үгэлгэ.

       

Календарно-тематический план

Хэшээлэй темэ

саг

По плану

факт

Гол удха

Даабаринууд

Гэрэй даабари

1

Фонетикэ, графика, орфоэпи, бэшэгэй  дγрим.

1

4.09.

Фонетикэ гэжэ хэлэнэй hалбариин удха шанар дабталга,  аялган ба хашалган абяануудай илгаа  элирүүлхэ. Фонетическэ шүүлбэриин гурим

 «Байгалай намар». Энэ үгүүлэлээр уран уншалга бэлдэхэ. Номоор хүдэлмэри: д19 «Хүршэ гүрэнүүдэй холбоон».

д 20-22

д10 дүүргэхэ

2

Дабталга. Лексикэ, лексикологи, фразеологи.

1

7.09.

Аялгануудай тааралдалай дүримүүдые дабтаха. Лексикэ hалбариин удха шанар дабталга.

Г. Чимитов «Дуhал». Д 27. Буряад арадта иимэ сэсэн үгэнүүд бии… Номоор хүдэлмэри: Д 28-35

д21 дүүргэхэ

3

Дабталга. Yгын бии бололго. Yгын бүридэл.

1

11.09.

Үгын бүридэлөөр шүүлбэриин гурим дабтаха. Үгэнүүдые бии болгодог залгабаринуудые харуулха.

Yгын бүридэлѳѳр шүүлбэри.

упражненинʏʏд

д44 дүүргэхэ

4

Дабталга. Хэлэлгын хубинууд.

1

14.09.

Хэлэлгын хубинууд

Д 64-66

Д 67. Ч-Р. Намжилон «Тоомгүй хүбүүн».

д68.дүүргэхэ

5

Холбуулал. Мэдүүлэл.

1

18.09.

Сиснтаксис гэһэн схема тайлбарин хөөрэлдөө үнгэргэхэ

Э. Дугаров «Номо Годли хоёр» тус басни ямар hургаалтайб? Бодомжолго бэшэхэ.

Д 80. Номоор хүдэлмэри.

д 77 дүүргэхэ

6

Шалгалтын диктант

1

21.09.

Буряад хэлээр һуралсалай мониторинг

Шалгалтын диктант.

д59.дүүргэхэ

7

Алдуу дээрэ хγдэлмэри.

1

25.09.

Шалгалтын диктант шүүлбэри хэжэ, алдуунуудые хаража, дабталгын ажал ябуулха

Алдуу дээрэ хүдэлмэри.

Дүримүүдые дабтаха

8

Үгүүлэл, тэрэнэй янзанууд

1

1

28.09.

Үгүүлэл тухай ойлгосо тэрэнэй янзанууд: бодомжолго, зураглалга, хѳѳрэлгэ.

Номоор хүдэлмэри

д93 дʏʏргэхэ

9

Үгүүлэл,Бэхижʏʏлгын даабаринууд

2.10.

жэшээ hанажа бэшэхэ

даабаринууд

текстээр ажал

найруулгада бэлдэхэ

10

Х/Х «Манай нютаг ерээрэйгты!»

1

1

5.10.

Проект, проект бэшэхэ гурим Нютаг тухай мэдээсэл, нютагай омогорхол, нютагтаа урилга

Найруулга. Материал суглуулга .

проект хамгаалха бэлдэхэ

11

Х/Х Проект «Манай нютаг ерээрэйгты!»

9.10.

проект презентаци

ʏйлэ ʏгэ дабтаха

12

Yйлэ үгэ. Yйлэ үгын удха шанар.

1

12.10.

Yйлэ үгын гол морфологическа шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэтэй танилсуулха.

Переходно ба переходно бэшэ үйлэ үгэнүүдэй илгаа элирүүлхэ

Номоор хүдэлмэри: Д 96, 97

д 98дүүргэхэ

13

Үйлэ үгэнүүдэй бии бололго

1

16.10.

Yйлэ үгын  анхан ба гараhан hууриин илгаае элирүүлхэ

Д99 (тобшолол гаргаха.), 100 Номоор хүдэлмэри.

элект.ном соо даабари дʏʏргэхэ

14

Үйлэ үгын маягууд

1

19.10.

Үйлэ үгэ бии бололго,  маягууд. Залгабаринууд

Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ

Д105,106 дʏʏргэхэ  

15

Үйлэ үгын вид

1

23.10.

Үйлэ үгын ямар янзаар ʏнгэрhые харуулhан грамматическа шэнжэ. Юрын ба бʏридэмэл вид.

Даабаринууд 108-109

таблица зохёолго

Д-110 дʏʏргэхэ

16

Шалгалтын хʏдэлмэри

 « Үйлэ үгын шэнжэ»

1

26.10.

Yйлэ үгын гол морфологическа шэнжэнүүд ба синтаксическа үүргэ

тест

§1-4 дабтаха, электр.ном соохи даабаринууд

17

Мэдүүлhэн түхэл.

1

1

6.11.

Yйлэ үгын  мэдүүлhэн тYхэлэй удха шанар, залгалтануудтай танилсуулалга

 Ц-Д. Дамдинжапов «Юрын буряад эхэ» Д 113, бодомжолго хэхэ. Д 117-118. дүүргэхэ. Номоор хүдэлмэри.

д 117 дүүргэхэ

18

Мэдүүлhэн түхэл.

9.11.

Творческо хүдэлмэри. Д132 «На льдине», «Друзья». Оршуулга.

д 129  дүүргэхэ

19

Хандаhан түхэл.

1

13.11.

Yйлэ  үгын   хандаhан түхэлэй удха шанар, залгалтанууд

Таблицаар хүдэлмэри. Д 136 (2) hургаал заабаринуудые бэшэхэ. Д137-140

д148 .дүүргэхэ

20

Хандаhан түхэл.

1

16.11.

Yйлэ  үгын   хандаhан түхэлэй удха шанар, залгалтанууд

тайлбарилгын бэшэг

Д 144 оршуулга хэхэ.

д150 дүүргэхэ

21

Проект «Нагаса эжы»

1

20.11.

Проект, проект бэшэхэ гурим

Тʏрэлхид. Нагаса гэhэн ʏгын удха шанар. Нагаса эжын шэнжэлхэ таланууд, материал

«Нагаса аба, эжы» гэhэн проект бэелүүлгэ.

§5-6 дабтаха

22

Шалгалтын хүдэлмэри.

1

23.11.

Бэшэгэй дүрим ойлгоһониие элирүүлгэ

Шалгалтын хүдэлмэри. Диктант бэшэлгэ.

д156 .дүүргэхэ

23

Причастна түхэл.

1

27.11.

Yйлэ  үгын  причастна түхэлэй  шанар шэнжэтэй танилсалга

Таблицаар хүдэлмэри. Д 164  Причастинуудай синтаксическа үүргэ элирүүлхэ.  Д 167, 169

Д170 дүүргэхэ

24

Бэхижүүлгын хүдэлмэри.  

1

30.11.

Yйлэ  үгын  причастна түхэлэй  дабталга

Бэхижүүлгын хүдэлмэри.

Д173  дүүргэхэ

25

Причастинуудай зохилдол.

1

4.12.

Причастинуудай зохилдолой онсо шэнжэнүүдые элирүүлхэ

1.Номоор хүдэлмэри: Д177-181. 2.Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ.

оньhон үгэ тайлбарилаха

Д .181 дүүргэхэ

26

Причастинуудай нюурта ба ѳѳртэ хамаадал.

1

7.12.

Причастинуудай хамаадалай онсо шэнжэнүүдые элирүүлхэ

Д186 «Соодой лама тухай». Д188-189 дүүргэхэ. 2Д 190 «Колокольчики» оршуулга.

д186 хөөрөө

бэлдэхэ

27

Изложени «Соодой лама тухай»

1

11.12.

изложени.

асуудалда

харюусаха

28

Причастинуудай юумэнэй нэрэ бололго.

1

14.12.

Шэнжын причастинууд юумэнэй нэрэ болодог. Ямар ушарта причастиб, ямар ушарта юумэнэй нэрб гэжэ элирүүлхэ

1Д 175 «Малгай нюулсаан». 2.Hима Пурбуевай  «Амгалан байдал» гэhэн зурагаар зохёолго бэшэхэ.

жэшээ hанан бэшэхэ

29

Тобшолол «Причастна түхэл»

1

18.12.

Причастинуудай  шанар шэнжэ, илгарал, залгалта, юумэнэй нэрэ бололго тухай мэдэсэеэ үргэдхэхэ

Практическа хүдэлмэри.  Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ.

Д 199  дүүргэхэ

30

Шалгалтын хүдэлмэри.

1

21.12.

Үйлэ үгын түхэлнүүдые үзэһэнөө шалгалтын ажал үнгэргэхэ

Шалгалтын хүдэлмэри.

д201 дүүргэхэ

31

Алдуу дээрэ хγдэлмэри. Четвертиин дүн.

1

25.12.

Шалгалтын ажал шүүлбэри хэжэ, алдуунуудые хаража, дабталгын ажал ябуулха

Алдуу дээрэ хүдэлмэри. Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ. Четвертиин дүн гаргалга.

Үйлэ үгын түхэлнүүдые дабтаха

32

Х.х.х.Творческо хүдэлмэри.  Зохёолго бэшэлгэ. Багшын  үзэмжөөр.

1

28.12.

“Шэнэ жэл”. “Үбэлэй амаралта”.

Сүлөө хөөрэлдөөн. Зохёолго бэшэлгэ.

 элект.ном соо даабари дүүргэхэ

33

Деепричастна түхэл.

1

15.01.

Yйлэ  үгын    деепричастна түхэлэй шанар шэнжэтэй, илгаатай танилсалга.

Таблицаар хүдэлмэри (95 н.).

Д 206 (1 хэhэг шэлэжэ, даабари хэхэ.).208 удха тайлбарилха

д 205,207 дүүргэхэ

34

Деепричастна түхэлэй илгаа

1

1

18.01.

Yйлэ  үгын    деепричастна түхэлэй шанар шэнжэтэй, илгаатай танилсалга. Залгалтанууд.

 Д 215- 217

Д 221 оршуулга

Д 219 «Тэмээн» онтохонуудые бэлдэхэ

35

Деепричастна түхэлэй илгаа

22.01.

Д 204, 220 Мэдүүлэлнүүдые зохёолго

д 216 .дүүргэхэ

36

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдэй үүргэ.

1

1

25.01.

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдые мэдүүлэл, текст сооһоо илгаха, тодорхойлхо, үүргыень элирүүлхэ

Номоор хүдэлмэри. Д 222- 228 «Буряад заншалhаа» үгүүлэл дүүргэхэ. Д. Улзытуев «Бороохон» уран уншалга.

д 225.дүүргэхэ

37

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдэй үүргэ.

29.01.

Аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ Д 237

англи хэлэн дээрэ д237 оршуулха

38

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдтэй мэдүүлэл

1

1

1.02.

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдтэй мэдүүлэл, сэглэлтын тэмдэгүүд

схемээр мэдүүлэл зохёолго

тайлбари диктант

мэдүүлэл зохёохо

39

Причастна болон деепричастна түхэлнүүдтэй мэдүүлэл

5.02.

пунктуационно графическа диктант

дааабаринуудые зохёолго

асуудалнуудта харюусаха

40

Бэхижүүлгэ-тобшолол. «Үйлэ үгэ»

1

8.02.

Үйлэ үгын түхэлнүүдые үзэһэнөө дабталгын ажал үнгэргэхэ

Бэхижүүлгэ-тобшолол. Д.243, 244.

д 245 .дүүргэхэ

41

Шалгалтын хүдэлмэри «Үйлэ үгэ»

1

12.02.

Шалгалтын хүдэлмэри

шалгалтын асуудалнуудта харюусаха

42

Шалгалтын хүдэлмэри «Үйлэ үгэ»

1

15.02.

Шалгалтын хүдэлмэри.

даабаринуудые зохёохо

43

Алдуу дээрэ хүдэлмэри

1

19.02.

Алдуу дээрэ хүдэлмэри

мэдүүлэл зохёохо

44

Изложени «Сухалтай Гомбо»

1

22.02.

Хуряангы изложени

Д 238  дүүргэхэ

45

Изложени «Сухалтай Гомбо»

1

26.02.

Хуряангы изложени

Д 238  дүүргэхэ

46

Туhалагша хэлэлгын хубинууд. Зүйр үгэ.

1

1.03.

Зүйр  үгын удха шанар, тэрэнэй илгаа элирүүлхэ.  

Таблицаар хүдэлмэри. Номоор хүдэлмэри: д 250-255;

д259дүүргэхэ

47

Зүйр үгэнүүдэй удхаараа илгарал

1

5.03.

Зүйр  үгэнүүдые хамаатай  үгэтэйнь сугтань ба амяарынь бэшэхэ дүримтэй танилсуулха

Ц. Цыреторон «Ханза» уншаха, творческо проект дүүргэхэ.

д261 дүүргэхэ

48

Практическа хүдэлмэри.

1

8.03.

Зүйр  үгэнүүдые  хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэлгэдэ анхаралаа хандуулха

Зүйр үгын морфологическа шүүлбэри хэхэ дүримтэй танилсуулха

Практическа хүдэлмэри.

д264дүүргэхэ

49

Дахуул үгэнүүдэй удха шанар.

1

12.03.

Дахуул үгын удха шанар, тэрэнэй илгаа элирүүлхэ

Упражненинүүдые  дүүргэлгэ: 269-271.

д 272 дүүргэхэ

50

Дахуул үгэнүүдэй илгарал.

1

15.03.

Ондоо хэлэлгын хубинуудhаа гараhан дахуул үгэнүүдэй онсо шэнжэнүүдтэй танилсалга

Таблицаар хүдэлмэри. Д 275, 284. (холб. оршуулаад, мэд.зохёохо.)

Д 273.дүүргэхэ

51

Бэхижүүлгэ-тобшолол.

1

19.03.

Дахуул үгэнүүдэй  падежэй ба хамаадалай   залгалтануудые абалга,  тула, түлөө  гэжэ дахуул үгэнүүдые хэлэлгэдээ зYб хэрэглэлгые элирүүлхэ

Бэхижүүлгэ. Д 291 «Бэлэрын халуун аршаан тухай домог». Шалгалтын асуудалнууд (141 н.)

Туһалагша хэл. хуб. дабтаха

52

Шалгалтын хүдэлмэри.

1

22.03.

Туһалагша хэлэлгын хубинуудые үзэһэнөө шалгалтын ажал үнгэргэхэ

Шалгалтын хүдэлмэри.

Д288 дүүргэхэ

53

Х.х.х.Зохёохы  хүдэлмэри.

1

2.04.

Творческо хүдэлмэри.  Зохёолго бэшэлгэ.

дүүргэхэ

54

Холболто. Холболтонууд болон холболто үгэнүүдэй илгарал.

1

5.04.

Хоболто  үгын удха шанар элирүүлхэ

Номоор хүдэлмэри: д 293-296.  

д 297 дүүргэхэ

55

Ниилэлдүүлhэн холболтонууд.

1

9.04.

Холболто үгын илгаатай танилсуулха

Упр. дүүргэхэ: 298-299. Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дγγргэхэ.

д  300 дүүргэхэ

56

Практическа хүдэлмэри.

1

12.04.

Холболтонууд болон холболто үгэнүүд, тэдэнэй удха шанар ба илгарал

Бэхижүүлгэ.  Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ.

Мэдүүлэл

нүүдые зохёохо

57

Дахалдуулhан холболтонууд.

1

16.04.

Дахалдуулһан холболтонуудай удха шанар, илгарал

§ 4. Д 302- 304, 311 hурагшын диктант заhаха.

 д 306 дүүргэхэ

58

Бэхижүүлгын хүдэлмэри.

1

19.04.

Холболтонууд болон холболто үгэнүүд, тэдэнэй удха шанар ба илгарал

д 310. «Сансарын хүрдэ». Шалгалтын асуудалнуудта харюусаха… (152 н.)

 д. 307 дүүргэхэ

59

Изложени

1

23.04.

изложени дэлгэрэнгы

Шалгалтын асууд.сээжээр харюу үгэхэ.н.152

60

Изложени

1

26.04.

изложени дэлгэрэнгы

Шалгалтын асууд.сээжээр харюу үгэхэ.н.152

61

Аянгалhан үгэнүүд.

1

30.04.

Аянгалhан  үгэнүүдэй  удха, тэдэнэй хэлэн соохи  үүргэтэй танилсуулха. Дуунайнгаа аялгаар илгалга элирүүлхэ.

Номоор хүдэлмэри. Даабаринууд : 317-321.

д. 322 дүүргэхэ

62

Абяа дууряаhан үгэнүүд.

1

3.05.

Абяа дууряаhан  үгэнүүд тухай мэдэсэеэ үргэдхэхэ

Таблицаар хүдэлмэри. Д 324-325. Л. Тапхаев «Голой эрьедэ зундаа…»

д 336 дүүргэхэ

63

Сэглэлтэ.

1

14.05.

Аянгалhан  үгэнүүдэй  хойно запятой ба шангадхаhан тэмдэг хэрэглэлгэ.

Номоор хүдэлмэри.  Ц. Номтоев «Дэгэлэй тобшонууд»,  «Буряад хэлээр тестнγүд».  

 д.339 дүүргэхэ

64

Жэл соо үзэhэнөө дабталга.

1

1

1

1

17.05.

Жэл соо үзэhэнөө дабталга  
Үйлэ үгын синтаксическа  үүргэ дабталга, мэдүүлэлэй синтаксическа шүүлбэри хэхэ. Причастна ба деепричастна дахуулалнуудтай мэдүүлэлнүүдые дабталга. Бэеэ даагаагүй хэлэлгын хубинууд тухай үзэhэнөө дабталга

Жэл соо үзэhэнөө дабталга. Бэхижүүлгэ-тобшолол.   Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ. Номоор хүдэлмэри. «Буряад хэлээр тестнүүд».  

д. 357, 364дүүргэхэ

65

Жэл соо үзэhэнөө дабталга.

21.05.

 Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ. Номоор хүдэлмэри. «Буряад хэлээр тестнүүд».  

 д.371

дүүргэхэ

66

Жэл соо үзэhэнөө дабталга.

24.05.

Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ. Номоор хүдэлмэри. «Буряад хэлээр тестнүүд».  

д.379

дүүргэхэ

67

Жэл соо үзэhэнөө дабталга.

28.05.

Дидактическа материалнуудые хэрэглэн, бэеэ даагаад дүүргэхэ. Номоор хүдэлмэри. «Буряад хэлээр тестнүүд».  

дабтаха

68

Шалгалтын хүдэлмэри.

1

Жэл соо үзэhэнэй дүнгөөр шалгалтын ажал

Шалгалтын хүдэлмэри.

дабтаха

Перечень учебно-методического обеспечения

Литература для учителя

  1. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ: 2001.
  2. С.Г.Будаин, Ж.Д, Жамбуева, Я.Ц. Ивахинова, Ц.В.Лубсанова. «Буряад хэлээр тестнууд»
  3. «Буряад хэлээр, уншалгаар, буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ эрилтэ» - Улаан – Удэ: «Бэлиг», 2007.
  4. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико» - Улаан – Удэ:2001.
  5. Батоев Б.Б, Аюрзанайн А.А. «Изложениин текстнүүдэй суглуулбари» - Улаан – Удэ: «Бэлиг» хэблэл
  6. Диктантнуудай суглуулбари. - Улаан  -Үдэ: 2002.
  7. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы» - Улюн: 2008.
  8. Мархаева С.Ж.«Буряад хэлээр тестнууд» - Улаан – Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.
  9. Намжилон Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.
  10. Санжаева А.Б. Буряад хэлээр  лабораторно-практическа  худэлмэринууд - Улаан – Удэ: БГУ,2000.
  11. Цыдыпов Ц.Ц. «Буряад хэлэнэй морфологи» - Улаан - Удэ: 2003.

Литература для учащихся:

  1. «Буряад хэлэн» электронный учебник бурятского языка «Сансар» студия, 2006.
  2. Гомбоев Б.Б. «Буряад хэлээр тестнүүд». 5- 6 дахи класс.- Улаан - Удэ: «Бэлиг», 2008.
  3. ДоржиевД.Д.  «Мүнөөнэй буряад хэлэн» - Улан Удэ:  «Бэлиг», 2005.
  4. Дондуков У-Ж. Ш., Лхасаранова Б.Б. «Учебник бурятского языка» - Улан – Удэ:  «Бэлиг» хэблэл, 2006.
  5. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд» - Улаан - Удэ: «Бэлиг» хэблэл, 2008.
  6. НамтаровЖ. Д, Санжаева А.Б. «Буряад хэлэнэй грамматикаар даабаринууд болон тайлбаринууд» - Улаан – Удэ: БГУ, 2006.
  7. Намжилон.Л.Б, Жамбалова О.Ц. «Буряад хэлэн» - Улаан – Удэ: Буряадай номой хэблэл, 1993.
  8. Намжилон Л. «Оюун түлхюур» - Улаан - Удэ: «Республиканская типография», 2010.



Предварительный просмотр:

МО «Курумканский район»

Районное управление образования

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнханская средняя общеобразовательная школа»

«Согласовано»                                                                              «Согласовано»                                                            «Утверждено»

Руководитель МО                                                      Заместитель директора по УВР                                               Директор школы

_____/____________/                                                   _____/Е.М.Бадлуева/                                                                   ______/Е.Б.Будаева/

               ФИО                                                                                      ФИО                                                                                             ФИО            

Протокол №____от                                                        «_____»____________2017 г.                                                       Приказ №____ от      «_____»____________2017 г.                                                                                                                                      «______»___________2017 г.                                                                                                                                            

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

Учебный курс: бурятский язык

Ступень обучения, класс: основное общее, 5 класс

ФИО разработчика: Бубеева М.В.

Срок действия программы: 1 год

с.Улюнхан

2017

Пояснительная записка

  Рабочая программа по бурятскому языку для 5 класса составлена на основе:

- Закона РФ  «Об образовании» (в действующей редакции);

-Закона РБ «Об образовании» (в действующей редакции);

-  Федерального Государственного образовательного стандарта основного общего образования (утвержден Приказом Министерства образования и науки РФ № 1897 от 17.12.2010 г.) с внесенными изменениями;

- Примерной ООП ООО, утвержденной  МО и Н РФ  от 8 апреля 2015 г. № 1/15;

- Примерной учебной  программы по предмету «Бурятский язык»  (авторы: С.Г.Будаин, Б.Б.Будаин, Б.Б.Гомбоев,  2012 он.).      

- Приказа МО и Н РФ от 31 марта 2014 года № 253 «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих  государственную аккредитацию образовательных программ общего образования»  (с изменениями на 5 июля 2017 г.)

-Письма Министерства образования и науки РФ от 28 октября 2015 г. № 08-1786 «О рабочих программах учебных предметов»;

- Основной образовательной программы основного  общего образования МБОУ «Улюнханская СОШ»,  утвержденной 31 августа 2017 г.

- Положения о рабочей программе педагога, реализующего ФГОС НОО и ООО, МБОУ «Улюнханская СОШ», утвержденного 31 августа 2016 г. (Приказ № 4 от 31 августа 2016 г.)

  На изучение предмета отводится 2 часа в неделю, итого 68  часов за учебный год.

Планируемые предметные результаты освоения учебного предмета

Текст ба тэрэнэй хубинууд тухай ойлгосо үгэхэ. Текстын хубинуудай лексическэ аргаар холболдолго. Юрын түсэб. Темэ (ехэшэг ба багашаг) болон тэрэнэй гол бодол. Хэлэлгын найруулга тухай ойлгосо. Яряанай хэлэнэй ба уран зохёолой хэлэнэй найруулга тухай юрэнхы мэдээн. Юрэ хөөрэлгэ, зураглал ба бодомжололго тухай юрэнхы ойлгосо.

 Үзэжэ байһан литературна зохёолоор, диафильм ба кинофильмын, радио болон теле-дамжуулгын удхаар юрэ хєєрэһэн удхатай дэлгэрэнгы изложени зохёолго ба бэшэлгэ.

 Өөрынгөө ябадалда болоһон ямар нэгэн ушарал тухай, мүн зураг хаража, сочинени бэшэлгэ (жэшээнь: “Зунай амаралтын нэгэ үдэр”, “Манай экскурси” г.м.).

        Юрэ хєєрэћэн текстын ямар нэгэ хубидань хуряангы изложени бэшэлгэ.

        Ямар нэгэ юумые гү, али амитаниие тодорхойлон бэшэћэн юрэ хєєрэћэн текстээр дэлгэрэнгы изложени.

        Богони хон мэдүүлэлнүүдћээ бїридэћэн бишыхан рассказые ород хэлэнћээ буряад хэлэндэ оршуулга.

        Уншаћан рассказ, статья тухай ћанамжаяа хэлэжэ їгэлгэ. Уншаћан зохёолдо табигдаћан асуудалнуудта харюу бэшэлгэ.

        Уншаћан номой удхые тобшохоноор хєєрэжэ үгэлгэ. Ханын газетэдэ тэмдэглэл бэшэлгэ.

Шухала шадабаритай ба дадалтай болголго.

Табадахи класс дүүргэхэдээ, ћурагшад иимэнүүд шадабаритай, дадалтай болохо ёћотой гэбэл:үгэнүүдые абяануудаарнь, үгэнүүдые бүридэлєєрнь, мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүмжэлхэ. Ћурагшад простой болон сложно мэдүүлэлнүүдые зохёожо шадаха, үгэнүүдэй бэшэгэй дүрим мэдэхэ, тэдэниие үндэћэлэн хэлэжэ шадаха ба зүбөөр бэшэдэг болохо ёћотой.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

 Диктант

Изложени

Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха.Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые , мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

2) зуб бэшэлгын түлөө

ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПРЕДМЕТА «БУРЯТСКИЙ  ЯЗЫК»

Бурятский язык входит в общеобразовательную область «Язык и литература».

Бурятский язык является одним из главных элементов культуры бурятского народа - носителя данного языка. Он открывает учащимся непосредственный доступ к  духовному богатству бурятского народа, повышает уровень их общего гуманитарного образования, а также является средством межкультурной коммуникации. Поэтому ему отводится существенная роль в решении важных задач, стоящих перед современной школой в плане формирования толерантной личности, развития  ее  национального самосознания.

ЦЕЛИ И ЗАДАЧИ  ОБУЧЕНИЯ  БУРЯТСКОМУ ЯЗЫКУ

Обучение бурятскому  языку направлено на достижение следующих целей:

- формирование умений общаться на бурятском языке с учетом
речевых возможностей и потребностей  школьников: элементарных коммуникативных умений в говорении, аудировании, чтении и письме;

- развитие личности ребенка, его речевых способностей, внимания, мышления, памяти и воображения; мотивации к дальнейшему овладению  бурятским языком;

- обеспечение коммуникативно-психологической адаптации  школьников к новому языковому миру для преодоления психологических барьеров в использовании  бурятского языка как средства общения;

- освоение элементарных лингвистических представлений, доступных  школьникам и необходимых для овладения устной и письменной речью на  бурятском языке;

- приобщение детей к новому социальному опыту с использованием  бурятского языка: знакомство  школьников с  культурой бурятского народа, с  фольклором и доступными образцами  бурятской литературы;  

- формирование речевых, интеллектуальных и познавательных способностей  школьников, а также их общеучебных умений.

Обучение  бурятскому  языку на ступени основного общего образования направлено на достижение следующих целей:

- развитие коммуникативной компетенции на бурятском языке в совокупности ее составляющих - речевой, языковой, социокультурной, компенсаторной, учебно-познавательной;

  • речевая компетенция - развитие коммуникативных умений в
    четырех основных видах речевой деятельности (говорении, аудировании, чтении, письме);
  • языковая компетенция - овладение новыми языковыми средствами (фонетическими, орфографическими, лексическими, грамматическими) в соответствии с темами, сферами и ситуациями общения, отобранными для основной школы; освоение знаний о языковых явлениях  бурятского языка, разных способах выражения мысли в русском и бурятском языке;
  • социокультурная компетенция - приобщение учащихся к культуре, традициям  бурятского народа, с учетом социально-экономических, этнокультурных, этнонациональных и других особенностей региона, в рамках тем, сфер и ситуаций общения, отвечающих опыту, интересам, психологическим особенностям учащихся основной школы на разных ее этапах (V-VII и VIII-IX классы); формирование умения представлять свою республику, культуру ее народов в условиях  межкультурного общения;
  • компенсаторная компетенция - развитие умений выходить из
    положения в условиях дефицита языковых средств при получении и передаче информации;
  • учебно-познавательная компетенция - дальнейшее развитие общих и специальных учебных умений; ознакомление с доступными учащимся способами и приемами самостоятельного изучения языков и культур, в том числе с использованием новых информационных технологий;

•ценностно-смысловые компетенции - компетенции в сфере мировоззрения, связанные с ценностными ориентирами ученика, его способностью видеть и понимать окружающий мир, ориентироваться в нем, осознавать свою роль и предназначение, уметь выбирать целевые и смысловые установки для своих действий и поступков, принимать решения. Данные компетенции обеспечивают механизм      

    развитие и воспитание понимания у школьников важности изучения  бурятского языка в современных условиях развития нашего общества и потребности пользоваться им как средством общения, познания, самореализации и социальной адаптации; воспитание качеств гражданина, патриота; развитие национального самосознания, стремления к взаимопониманию между людьми разных национальностей, толерантного отношения к проявлениям иной культуры.

 - валеологические:

  • Соблюдение надлежащей  обстановки и гигиенических условий в классе
  • Правильное чередование количества и видов преподавания (словесный, наглядный, аудиовизуальный, самостоятельная работа и т.д.)
  • Контроль  длительности применения ТСО (в соответствии с гигиеническими нормами)
  • Включение в план урока оздоровительных моментов на уроке: физкультминутки, динамические паузы, минуты релаксации, дыхательная гимнастика, гимнастика для глаз.
  • Соблюдение комфортного психологического климата на уроке.
  • Создавать здоровый психологический климат на уроках, повышать мотивацию учащихся.

Содержание курса

(68 часов, 2 часа в неделю)

Эхин классуудта үзэһэнөө дабталга ( 5 час)

Хэлэн тухай тобшо ойлгосо.  Абяан ба үзэгүүд. Юумэнэй нэрэ.  Глагол. Тоогой нэрэ,Тэмдэгэй нэрэ.

Шалгалтын ажал.

Фонетикэ, графика, орфоэпи, бэшэгэй дүрим ( 19 час)

Хэлэлгын абяанууд.Yзэгүүд. Ехэ үзэгүүд. Аялганууд. Аялганудай илгаа. Аялгануудай тааралдал. Аялгануудай hубарил. Аялгануудай нугарал. Аялгануудые  зүб бэшэлгэ (ээ-эй. Уй, Ỵй-ы). Ии-ы. Э-и Ỵ аялгануудые зүб бэшэлгэ. Хашалганууд. Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд.

Хатуу ба зөөлэн хашалганууд. Илгаhан Ъ, Ь тэмдэгүүд. Yгын үе. Үгэ таhалжа бэшэлгэ. Абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ. Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд. Ородоор бэшэгдэhэн абтаhан үгэнүүд. Абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие буряадшалан бэшэлгэ.

Лексикологи.(20 час)

Лексикэ тухай ойлгосо. Yгын удха.  Эхир  үгэнүүд. Олон удхата үгэнүүд. Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха. Х/х найруулга. Омонимууд тухай ойлгосо. Синонимууд. Антонимууд. Хэшээл-мүрысөөн. Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд. Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд. Нютаг үгэнүүд. Хуушарһан үгэнүүд. Уласхоорондын үгэнүүд. Буряад хэлэнэй толинууд.

Үгын бүридэл ба үгын бии бололго.(9 час)

Үгын бүридэл ба үгын бии бололго. Үндэһэн ба һуури. Үгын залгабари ба залгалта. Залгалтанууд. Орёо ба хуряамжалһан үгэнүүд.

Үгэтэй суг бэшэгдэдэг зүйр үгэнүүд. Анхан һуурин дундахи тодо бэшэ аялгануудые зүб бэшэлгэ. Yгын бүридэлөөр шүүлбэри.

Синтаксис, хоолойн аялга ба сэглэлтын тэмдэгүүд.(15 час)

Холбуулал тухай ойлгосо. Мэдүүлэл. Удхын сохилто. Мэдүүлэлнүүдэй илгаа. Шангадхаhан мэдүүлэлнүүд. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

Хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүд. Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд: нэмэлтэ. Элирхэйлэгшэ. Ушарлагша. Мэдүүлэлэй нэгэ турэл гэшүүд. Хандалгатай мэдүүлэл. Сэхэ хэлэлгэ. Шалгалтын хүдэлмэри. Хэлэлгын стиль. Yгүүлэлэй удха.

Календарно-тематическое планирование

№ урока

Тема урока

Дата проведения

Основное содержание

Основные виды учебной деятельности ученика

фактически

По плану

Предметные

Метапредметные УУД

Личностные УУД

1

Хэлэн тухай тобшо ойлгосо

5.09.

Хэлэн тухай юрэнхы ойлгосо үгэхэ.

Буряад литературна хэлэн, нютаг хэлэнүүд.

 Литературна ба диалектнэ үгэнүүдые илгаруулха;

Лит. үгэ-дые

хэлэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха.

Буряад хэлэн дээрэ зүбөөр, алдуугүйгөөр хөөрэлдэжэ шадаха;

- түрэлхи хэлэнэйнгээ грамматика зүбөөр ойлгоод, хэлэлгэдээ хэрэглэжэ hураха;

- тус хэлэнэй аша туhаар арадайнгаа соёл, болбосорол, түүхэ, абари зан, ёhо заншал, hургаал ойлгохо г.м.

hурагшад буряад хэлэнэй грамматика үзэхэдөө, тэрэнэй абяануудые, үгүүлбэринүүдые, хэлэлгын хубинуудые, синтаксис болон сэглэлтын тэмдэгүүдые гүйсэд ойлгожо, эдэниие аман болон бэшэмэл хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэжэ hураха.

Түрэлхи хэлэн болбол үхибүүдые Эхэ орондоо, тоонто нютагтаа, ниитын хэрэгтэ дуратайгаар хүмүүжүүлхэ, аха зоноо, гэртэхинээ, түрэлхидөө, багшанараа хүндэлжэ, залуу үетэниие  hуралсалдань, ажал хүдэлмэридэнь, сахил журамдань hайнаар хандуулжа hургаха.

 Буряад хэлэнэй аша туhаар hурагшад түрэл арадайнгаа түүхэ, литература, фольклор, искусство, ёhо заншал, hургаал, зааабари, гурим, эрдэм, болбосорол хүмүүжүүлгэ, шажан мүргэл гэхэ мэтые гүнзэгыгөөр ойлгожо абаха.

hурагшадта грамматическа дүримүүдые зүбөөр ойлгуулжа, аман болон бэшэмэл хэлэлгэдэнь хэрэглүүлжэ hургаха: абяануудые, үгэнүүдые  зүбөөр үгүүлүүлхэ, үгэнүүдые бүридэлөөрнь илгаруулха, хэлэлгын хубинуудые гүнзэгыгөөр ойлгуулха, үгэнүүдые алдуугүйгөөр бэшүүлхэ, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоое элирүүлхэ, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр зохёолгохо, интонацилха, сэглэлтын тэмдэгүүдые алдуугүйгөөр табюулха г.м.

 Буряад хэлэнэй фонетикэ, морфологи, синтаксис заажа байхадаа, фонетическэ, морфологическа болон синтаксическа шүүлбэринүүдые hурагшадаар дүүргүүлхэ.

Буряад хэлэнэй грамматика заахадаа, үзэhэн дүримүүдтэ таараха мэдүүлэлнүүдые үгэхэ. Үгтэhэн мэдүүлэлнүүд ажабайдалта        й нягта холбоотой байха ёhотой. Мүн тиихэдэ үгтэhэн мэдүүлэлнүүд болбосоруулха болон хүмүүжүүлхэ удхатай байха зэргэтэй.

 Буряад хэлэнэй баялигые, тэрэнэй уран аргануудые (зэргэсүүлгэ, эпитет, метафора г.м.) хэшээлдээ хэрэглэхэ, тэдэниие hурагшадай хэлэлгэдэ хэрэглүүлжэ hургаха.

 морфологи заахадаа, синтаксис дээрэ үндэhэлжэ, тэрээнтэй нягта холбоотойгоор зааха шухала. Тиихэдээ мэдүүлэл  үгтэhэн хэлэлгын хубинуудай хоорондохи холбоо, бэе бэеhээ дулдыданги байhые ойлгуулха.

Буряад хэлэ литературатай нягта холбоотойгоор зааха хэрэгтэй. Тиихэдээ түрэлхи литературын хэшээлдэ үзэhэн уран hайханай зохёолой хэлэ, тэрэнэй баялиг, гоё hайхан найруулга, холбоо, оньhон болон хошоо үгэнүүдые, богонихон текстнүүдые түрэлхи хэлэнэй хэшээлнүүдтэ хэрэглэхэ.

 Буряад хэлэ заахадаа, hурагшадай аман болон бэшэмэл хэлэлгэдэ үдэр бүри анхаралаа хандуулжа hургаха шухала.

Һурагшад ямар нэгэ юумэн тухай  хөөрэхэдөө, гүнзэгыгөөр ухаан бодолоо хүдэлгэжэ, ухаалдижа, юумэнэй харилсаа холбооень ойлгожо, удаа дараалан хөөрэхэ ёhотой.

hурагшад асуудалнуудта дүүрэн харюу үгэхэ ёhотой. Мэдүүлэл бүхэн бэе бэеhээ дулдыдаhан, үргэлжэлүүлэгдэhэн, дүүрэн hанал бодол удаа дараалан харуулhан байха ёhотой.

hурагшадай хэлэлгэ, хөөрэлгэ тодо, hонор, хүнэй ойлгохоор байха зэргэтэй.

        hурагшад литературна буряад хэлэн дээрээ зохидхоноор, алдуугүйгөөр, баян үгэнүүдтэйгөөр хөөрэжэ hураха ёhотой.

hурагшадай хэлэлгэ хүгжөөхэдөө, багша иимэнүүд асуудалнуудта анхаралаа хандуулха болоно:

а) асуудалнуудта дүүрэн харюусуулха;

б) уншаhыень гү, али радиогоор шагнаhыень, телевизорээр       хараhыень тобшохоноор  хөөрүүлхэ, бэшүүлхэ;

в) изложении түсэбэй ёhоор бэшүүлхэ;

г) сочинении мүн лэ түсэбэй үндэhөөр бэшүүлхэ;

д) түсэб, конспект, реферат, элидхэл бэшүүлжэ hургаха;

е) уран гоёор, хоолойн аялгатайгаар текстнүүдые, зохёолнуудые уншуулаад, хөөрүүлжэ hургаха г.м.

Түрэл Буряад орондоо дуратайгаар ябахыень хүмүүжүүлхэ, буряад хэлэеэ сэгнэхэ, дуратай байха омогорхол түрүүлхэ.

Арадайнгаа ёһо заншалда дуратай болохые хүгжөөхэ, буряад хэлэнэй баялигые харуулха, түрэл хэлэндэ дурлал хүмүүжүүлхэ.

2

Абяан ба үзэгүүд

7.09.

Абяан ба үзэгүүд тухай ойлгосо. Эрэ, эмэ, эрсэ аялганууд тухай.

Аялган ба хашалган аялганууд. Дифтонгнууд ба йотирована аялганууд. Түргэн, удаан аялгануудтай, зөөлэн хашалгануудтай үг. зүбөөр хэлэлгэ ба бэшэлгэ.

Түргэн, удаан аялган-тай, зөөлэн хашалгануудтай, йотир. ба дифтонгтой үг. зүбөөр хэлэжэ ба бэшэжэ шадаха.

3

Юумэнэй нэрэ.  Глагол.

12.09.

Юум.,тэмд., тоогой нэрэнүүд

 Үйлэ үгэ  тухай ойлгосо бэхижүүлгэ

Хэлэлгын хубинуудые илгаруулжа, мэд. оложо шадаха;

Падежээр зохилдуулжа, мэд. соо падеж элир-жэ шадаха.

4

Тоогой нэрэ,Тэмдэгэй нэрэ.

14.09.

Тоогой, тэмдэгэй, тулөөнэй нэрэнүүд гэhэн хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосо дабтаха.

Алдуугүйгөөр, орфограф. ба пунктуац. нормон- дые баримталан,  сэбэрээр, наринаар бэшэжэ hураха.

Хараhанаа найруулан хэлэжэ,бэшэжэ үгэжэ, удхыень тааруулан харуулжа шадаха.

Бүлэг боложо хүдэлхэдөө, бэе бэеэ хүндэлхэ, гуниглажа ябаха һанааень хүмүүжүүлхэ

5

Шалгалтын ажал.

19.09.

Жэлэй эхинэй шалг. диктант;

Буряад арадайнгаа ажабайдал, түүхэ, заншал, зан абари үзэжэ байгаа зохёолнууд дээрэ үндэһэлэн, һайнаар ойлгуулха, ухаан сэдьхэлдэнь шэнгээхэ, манай обществын ёһото эрхэтэн болгон хүмүүжүүлхэ

6

Хэлэлгын абяанууд.

21.09.

Буряад хэлэнэй абяануудай илгарал. Хэлэлгын органууд тухай ойлгосо.

7

Yзэгүүд. Ехэ үзэгүүд.

26.09.

Ехэ үзэгүүд. Тусхайта, юрын нэрэнүүд тухай ойлгосо.

8

Аялганууд

28.09.

Фонетикэ тухай ойлгосо.

Аялг. илгаа, хэл. урд., дунд., хойг.аялганууд.

Аялгануудые зүб бэшэлгэ.

Фонетикэ, орфоэпи, графика тухай мэдэхэ.

Бэшэгэй дүрим баримталжа, алдуугүгөөр бэшэжэ шадаха.

Орфографическа словарь хэрэглэхэ шадабаритай болохо.

Фонетическэ шүүлбэри хэжэ шадаха.

 

9

Аялганудай илгаа

3.10.

Аялганудай илгаа ойлголго.

hурагшадта тγрэл нютагтаа дурлал, патриотизм тγрγγлхэ;  Герой шэнги бэеэ hайнаар абажа, арад зондоо туһатай, хүсэтэй,зоригтой ябаха бодол тγрγγлхэ.

Бүлэгөөр эбтэйгээр хүдэлхэ дадал хүмүүжүүлхэ

буряад хэлэн дээрээ уран гоёор хөөрэхэ дурлал түрүүлхэ; түрэл хэлээрээ омогорхохо мэдэрэл түрүүлэн, һуралсалдаа ба ажабайдалдаа үргэнөөр хэрэглэхэ.

10

Аялгануудай тааралдал.

5.10.

Аялгануудай тааралдал

11

Аялгануудай hубарил

10.10.

Аялгануудай hубарил

12

12.10.

13

Аялгануудай нугарал

17.10.

Аялгануудай нугарал

14

Аялгануудые  зүб бэшэлгэ (ээ-эй. Уй, Ỵй-ы)

19.10.

Ээ-эй, уй-үй-ы, э-и илгажа бэшэхэ дүримүүд.

Буряад хэлэнэй алфавит мэдэхэ.

Ээ-эй. Удаан ээ, дифтонг эй аялганууд ямар гуримай еhоор бэшэгдэнэб?

Ямар ушарта уй, Yй бэшэгдэхэ дүрим гү,али ы бэшэгдэхэ дүрим. Ии-ы. э-и.

Аялгануудые зүб бэшэлгэ

15

Ии-ы

Э-и Ỵ аялгануудые зүб бэшэлгэ

24.10.

16

Хашалганууд .

Хонгёо ба бүдэхи хашалганууд

26.10.

Хаш-дые илгаруулха.

Хашалгануудые зүб бэшэлгэ.

17

Хатуу ба зөөлэн хашалганууд

7.11.

Хонгёо ба будэхи хашалганууд тухай ойлгосо.

Хонгёо ба бүдэхи хашалгануудые зүб бэшэлгэ, зүб үгүүлэл, тэдэнэй илгарал.

 Хатуу ба зөөлэн хашалганууд тухай. Хашалганай зөөлэниие тэмдэглэлгэ.

Диктант, изложени бэшэжэ,  hурагшадай дадал шадабари шалгаха, сэгнэхэ.

18

Илгаhан Ъ, Ь тэмдэгүүд

9.11.

Илгаhан ъ,ь тэмдэгүүдые зүб үгүүлэл, зүб бэшэлгэ.

hурагшадай дадал шадабари шалгаха, сэгнэхэ.

19

Yгын үе.

14.11.

Yгын үе. Угэ таhалжа бэшэлгэ. Yгын фонетическэ шүүлбэри хэхэ дүрим.

Yгын үе. Угэ таhалжа бэшэлгэ. Yгын фонетическэ шүүлбэри хэхэ дүрим.

20

Үгэ таhалжа бэшэлгэ.

16.11.

Үгэ зүбөөр таhалжа бэшэлгэ

21

Абтаhан үгэнүүдые зүб бэшэлгэ.

21.11.

Абтаhан үгэнүүд тухай ойлгосо. Тэдэниие зүб бэшэлгэ. Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

22

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

23.11.

Буряад хэлэнэй орфоэпи тухай ойлгосо.

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд тухай ойлгосо. Тэдэниие зүб бэшэлгэ.

Абтаhан үгэнүүдые зүбөөр буряадшалжа бэшэхэ г.м.

Буряадаар бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд.

23

28.11.

24

Ородоор бэшэгдэhэн абтаhан үгэнүүд.

30.11.

Ородоор бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд: хашалганаар hүүлтэhэн үгэнүүд, аялганаар hүүлтэhэн үгэнүүд, хүнэй алдар, нэрэ, обог, сохилтотой аялганаар hүүлтэhэн  географическа ба юрын нэрэнүүд.

25

5.12.

Бүлэгөөр хүдэлхэдөө, һурагшадай бэе бэеынгээ һанал бодол дэмжэхэ, шүүмжэлхэ болон өөрынгөө һанамжые баталжа һурахые хүмүүжүүлхэ;

26

Абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие буряадшалан бэшэлгэ.

7.12.

Абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялганиие буряадшалан бэшэлгэ.

алдуугүгөөр     хөөрэжэшье,   бэшэжэшье    шадаха    

 ёhотой.

Изложени түсэбэй ёhоор бэшэжэ шадаха.

Хараhанаа

зүбөөр бэшэжэ шадаха.

Словарна баялиг баяжуулха.

Өөртөө найдамтай байлга хүмүүжэлгэ. 

27

12.12.

28

Лексикэ тухай ойлгосо.

14.12.

Лексикэ тухай ойлгосо.

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

Үгэнүүдые зүб зүбөөр хэрэглэхэ  шадаба-

ритай болгохо.

Буряад-ород,

ород-буряад

словарьн-е

хэрэглүүлжэ

hургаха.

29

Yгын удха.  

19.12.

Yгын удха.

- Интернет сооһоо хэрэгтэй материал оложо шадаха шадабарида һургалга;
- һурагшадай ойлгосонуудаар хүдэлүүлжэ һургаха (умение работать с понятиями);

30

Эхир  үгэнүүд.

21.12.

Эхир  үгэнүүд

Эхир угэнүүдые оложо, удхыень тайлбарилжа шадаха.

31

26.12.

Оньhон ба хошоо         үгэнγγдэй удхыень ойлгон, бэеэ нарин нягтаар абажа ябалга.

32

Олон удхата үгэнүүд.

28.12.

Нэгэ болон олон удхатай үгэнүүд

Ант., син., ом. илгаа.

Олон удхата үгэнүүд.

33

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха.

16.01.

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха.

Yгын сэхэ ба шэлжэhэн удха ойлгохо.

Тоонто нютаг тухай мэдэсэ үргэлжэлүүлхэ, дурлал түрүүлхэ.

34

18.01.

35

Х/х найруулга

23.01.

Зурагаар ажал

алдуугүгөөр     хөөрэжэшье,    бэшэжэшье     шадаха    

 ёhотой.

36

Омонимууд тухай ойлгосо

25.01.

Омонимууд тухай ойлгосо

Синонимууд тухай ойлгосо

Антонимууд тухай ойлгосо.

Синоним, омонимуудые дабталга.

Омонимууд тухай ойлгосо

Синонимууд тухай ойлгосо.

Антонимууд тухай ойлгосо.

Синоним, омонимуудые дабталга.

Yбгэд хγгшэдэйнгөө hургаал заабаринуудые сэгнэжэ, баримталжа ябалга

37

синонимууд.

30.01.

Буддын шажанай һургаал заабаринуудые сэгнэжэ, баримталжа ябалга.

38

Антонимууд.

1.02.

39

Хэшээл-мүрысөөн

6.02.

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

Буряад хэлэнэй  үгын баялиг.

40

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

8.02.

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

Үндэһэн буряад ба абтаһан үгэнүүд

41

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

13.02.

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

Мэргэжэлтэдэй үгэнүүд

42

Нютаг үгэнүүд

15.02.

Нютаг үгэнүүд. Элдэб диалектнууд

Нютаг үгэнүүд

43

Хуушарһан үгэнүүд

20.02.

Хуушарһан үгэнүүд

Хуушарһан үгэнүүд

44

Уласхоорондын үгэнүүд

22.02.

Уласхоорондын үгэнүүд

Уласхоорондын үгэнүүд

45

Буряад хэлэнэй толинууд

27.02.

Буряад хэлэнэй толинууд

Буряад хэлэнэй толинууд

46

Үгын бүридэл ба үгын бии бололго.

1.03.

1.hуури ба залгалта тухай ойлгосо.

2. Анхан ба гараhан  hуури тухай ойлгосо .

3. Түрэл үгэнүүд тухай ойлгосо

Yндэhэн, суффикс, залгалта тухай ойлгосо.

Үгэнүүдые

бүридэлөөрнь илгаха шадабаритай

болохо.

Сложно

үгэнүүдые

зүбөөр

хэлүүлжэ hургаха.

Анхан hууриин дунда-

хи тодо бэшэ

аялг. зүб

бэшэжэ шадаха.

1. түргэн аялганай  ба тогтууригуй  хашалганай унаха дүрим. Бүдэхи К,Т,П хашалгануудай орондо хонгёо Г,Д,Б хаш-дые бэшүүлжэ hургаха.

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ hургаха.

47

Үндэһэн ба һуури

6.03.

Түрэл нютагтаа  дуратайгаар, омогорхожо ябаха һурагшадые хүмүүжүүлхэ. Буряад хэлэндэ һонирхол үргэлжэлүүлхэ.

Ондоо арадай уран зохёол һонирхожо, сэгнэжэ, ёһо заншалнуудыень хүндэлжэ ябалга.

48

Үгын залгабари ба залгалта

8.03.

49

Залгалтанууд

13.03.

50

Орёо ба хуряамжалһан үгэнүүд

15.03.

51

Үгэтэй суг бэшэгдэдэг зүйр үгэнүүд

20.03.

1.Сложно үгэнүүд тухай ойлгосо.

2. үгын бүридэл соохи частицанууд тухай ойлгосо

3.Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ  hургаха.

1. Ямар ушарта аялгануудай тааралдал баримталдаггуй гэhэн мэдэсэ.

Ородоор бэшэгдэдэг абтаhан үгэнүүд

К,т хашалгануудаар hүүлтэhэн абтаhан үгэнүүдэй косвенно падежнүүдтэ бэшэгдэхэ дүрим.

52

Анхан һуурин дундахи тодо бэшэ аялгануудые зүб бэшэлгэ .

22.03.

Түргэн аялгануудай ба тогтууригүй    хашалгануудай уналга

Бэлиг шадабаритай зохёолшодой намтарай жэшээ дээрэ үхибүүдые эрдэм номдо, буряад хэлэндэ дуратай болгохо, уран зохёолой hайханиие тобшолон дамжуулха. Хүнэй түлөө, олоной түлөө хүн гээшэ ябаха ёhотой гэhэн юртэмсын нангин жама ёhо.

53

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри

3.04.

1. hуури , залгалта, үндэhэн, суффикс тухай ойлгосо.

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри хэжэ hургаха.

54

Холбуулал тухай ойлгосо

5.04.

Холбуулал тухай ойлгосо.

Холбулалнуудай шүүлбэри хэжэ hургаха

Холбуулалнуудые зохёожо hургаха

Холбуулал ба мэд. хоёрые илгаруулжа шадаха.

55

Мэдүүлэл. Удхын сохилто

10.04.

Мэдуулэл тухай ойлгосо.

Мэдуулэлэй удха ойлгоходо, шухала үүргэтэй үгэнүүд сохилтоор илгагдаhанииень харуулха.

Элдэб мэд.

зүб хэрэглэхэ  шадабаритай болгохо,интонац.

уншуулха.

56

Мэдүүлэлнүүдэй илгаа

12.04.

Хөөрэhэн, асууhан, идхаhан мэдүүлэлнүүд.

Хөөрэhэн, асууhан, идхаhан мэдүүлэлнүүдые илгаруулжа hургаха, ходорхойгоор уншажа

hуралсалай үүргэ,туhа ойлгуулжа,hуралсалдаа hонирхол гүнзэгырүүлхэ

57

Шангадхаhан мэдүүлэлнүүд.

17.04.

Шангадхаhан мэдүүлэл тухай ойлгосо.

Мэдүүлэлнүүдые зүб интонацитайгаар уншажа     hургаха.

Шангадхаhан

мэдүүлэлнүүдые илгаруулжа hургаха, ходорхойгоор уншажа шадаха

58

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

19.04.

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд: нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ

Мэдүүлэл соо нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ элирүүлжэ hургаха.

Мэд. гэшүүдээр шүүлбэри хэжэ шадаха.

Хандалга элирүүлхэ.

Элдэб мэд. сэглэлтые

зүбөөр таби-

жа шадаха.

Сэхэ хэлэлгэ-

тэй мэд. зо-

хёожо шада-

ха.

Юрэ  хөөрэhэн, асууhан ба идхаhан, шангадхаhан мэд. үгүүлхэдээ,

зүбөөр интонаци хэхэ шадабаритай болгохо.

Диалогтой текстые зүбөөр уншалга.

59

Хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүд

24.04.

Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд.

Мэдулэлнүүдые зохеожо hургаха.

Бэлиг шадабаритай зохёолшодой намтарай жэшээ дээрэ үхибүүдые эрдэм номдо, буряад хэлэндэ дуратай болгохо, уран зохёолой hайханиие тобшолон дамжуулха. Хүнэй түлөө, олоной түлөө хүн гээшэ ябаха ёhотой гэhэн юртэмсын нангин жама ёhо.

60

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд: нэмэлтэ

26.04.

Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд тухай ойлгосо.

Нэмэлтэ  тухай ойлгосо.

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр ойлгосо.

61

Элирхэйлэгшэ

1.05.

Элирхэйлэгшэ тухай ойлгосо.

Юу элирхэйлнэб гэжэ заажа  үгэхэ.

62

Ушарлагша

3.05.

Ушарлагша тухай ойлгосо.

Мэдүүлэлнүүдынь зүбөөр зохёогдоhон, үгэнүүдынь зүбөөр хэрэглэгдэhэн, hуури байраяа олоhон, грамматикын гуримаар зохёогдоhон байха ёhотой.

 hурагшад литературна хэлэн дээрэ зохидхоноор, алдуугүйгөөр, баян үгэнүүдтэйгөөр хөөрэжэ, бэшэжэ hураха уялгатай.

буряад арадай ёhо заншалтай дүтөөр танилсалга;

арадайнгаа ёhо заншал, урданайнгаа hургаалнуудые мэдэжэ, ажабайдалдаа хэрэглэжэ ябаха;

  ажал  наадан хоёр нягта холбоотой байhаниинь мэдэсэ;

   үхибүүд ехэшүүлэй ажалда ехэ үүргэ ,туhа оруулдагынь ойлгосо;

63

Мэдүүлэлэй нэгэ турэл гэшүүд

8.05.

Мэдүүлэлэй нэгэ түрэл гэшүүд тухай ойлгосо.

Асуудал зүб табижа hургаха.

Сэглэлтын тэмдэгүүдые зүб табижа hургаха.

Нэгэ турэл гэшуудые хэрэлэн, зохеолго бэшэхэ.

Простой мэдүүлэлэй шүүлбэри хэжэ hургаха.

64

Хандалгатай мэдүүлэл

10.05.

Хандалга тухай ойлгосо.

Тэрэнэй сэглэлтын тэмдэгүүд тухай ойлгосо.

Хандалгатай мэдүүлэлнүүдые хэлэлгэдээ зүбөөр хэрэглэжэ,  сэглэлтын тэмдэгүүдые табижа шадаха

65

Сэхэ хэлэлгэ

15.05.

Сэхэ хэлэлгэ.

Мэдүүлэлнүүдэй хоорондохи холбоо харуулха:

А) удхаараа;

Б)союзуудай хүсөөр

В) иихэ, тиихэ гэhэн үгэнүүдэй элдэб түхэлнүүдээр;

Г) энэ, эдэ, тэрэ, тэдэ гэhэн наречинүүдээр холбогдодог

Д) эндэ, тэндэ гэhэн наречин   үүдээр холбогдодог

Е) уданшьегуй, тэрэ дары, тэрэ  үедэ, энэ зуура

Ж) мүн, юуб гэхэдэ, үгышье hаа г.м. үгэнүүдээр.

Аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ hайн байха ёhотой.

hанал бодолоо үгүүлэл болгожо шадаха.

Хэлэлгын стильнуудые хэрэглэжэ шадаха, мэдэхэ.

Хаанашье ябаа һаа, уран гоеор өөрынгөө түрэл хэлэн дээрэ  хэлэжэ, бэшэжэ шадалга.

66

Шалгалтын хүдэлмэри

17.05.

Үзэhэн темээрээ

шалгалта

Алдуугүйгөөр, зүб бэшэжэ шадаха.

        Буряад арадайнгаа сахин ябаһан урдын нөөсэ бэхижүүлэн,  нарин сахижа ябахые ойлгуулха;

Буряад хэлэнэй үүргэ тухай һурагшадай ойлгосо үргэдхэлгэ, гүнзэгырүүлгэ;

67

Хэлэлгын стиль

22.05.

Уран hайханай стиль.

Литературна-яряанай стиль.

Yгын фонетическэ шүүлбэри

Yгын бүридэлөөр шүүлбэри

Мэдүүлэлэй гэшүүдээр шүүлбэри

Сэхэ хэлэлгэ

Хандалга

Причастна ба деепричастна обородуудтай имэдүүлэлнүүд.

Һурагшадай дадал шадабари, мэдэсэ шалгаха.

68

Yгүүлэлэй удха

24.05.

Зураглалга, хөөрэлгэ, бодомжолго тухай ойлгосо

Практические занятия

  1. Хэлэн тухай ойлгосо – 1 час
  2. Эхин классуудта үзэhэнөө дабталга ба үргэдхэлгэ – 3 час
  3. Фонетикэ, графика, орфоэпи, бэшэгэй дүрим – 17 час
  4. Лексикэ – 19 час
  5. Үгын  бүридэл ба үгын бии бололго – 8 час
  6. Синтаксис, интонаци ба сэглэлтын тэмдэгүүд – 11 час
  7. Жэл соо үзэhэнөө дабталга – 2 час

     Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ – 3

 Шалгалтын хүдэлмэри - 4

Холбоо хэлэлгэ хүгжөөлгэ

Текст ба тэрэнэй хубинууд тухай ойлгосо үгэхэ. Текстын хубинуудай лексическэ аргаар холболдолго. Юрын түсэб. Темэ (ехэшэг ба багашаг) болон тэрэнэй гол бодол. Хэлэлгын найруулга тухай ойлгосо. Яряанай хэлэнэй ба уран зохёолой хэлэнэй найруулга тухай юрэнхы мэдээн. Юрэ хөөрэлгэ, зураглал ба бодомжололго тухай юрэнхы ойлгосо.

       Үзэжэ байһан литературна зохёолоор, диафильм ба кинофильмын, радио болон теле-дамжуулгын удхаар юрэ хєєрэһэн удхатай дэлгэрэнгы изложени зохёолго ба бэшэлгэ.

        Өөрынгөө ябадалда болоһон ямар нэгэн ушарал тухай, мүн зураг хаража, сочинени бэшэлгэ (жэшээнь: “Зунай амаралтын нэгэ үдэр”, “Манай экскурси” г.м.).

        Юрэ хєєрэћэн текстын ямар нэгэ хубидань хуряангы изложени бэшэлгэ.

        Ямар нэгэ юумые гү, али амитаниие тодорхойлон бэшэћэн юрэ хєєрэћэн текстээр дэлгэрэнгы изложени.

        Богонихон мэдүүлэлнүүдћээ бїридэћэн бишыхан рассказые ород хэлэнћээ буряад хэлэндэ оршуулга.

        Уншаћан рассказ, статья тухай ћанамжаяа хэлэжэ їгэлгэ. Уншаћан зохёолдо табигдаћан асуудалнуудта харюу бэшэлгэ.

        Уншаћан номой удхые тобшохоноор хєєрэжэ үгэлгэ. Ханын газетэдэ тэмдэглэл бэшэлгэ.

Шухала шадабаритай ба дадалтай болголго.

Табадахи класс дүүргэхэдээ, ћурагшад иимэнүүд шадабаритай, дадалтай болохо ёћотой гэбэл:үгэнүүдые абяануудаарнь, үгэнүүдые бүридэлєєрнь, мэдүүлэлнүүдые байгуулгаарнь шүүмжэлхэ. Ћурагшад простой болон сложно мэдүүлэлнүүдые зохёожо шадаха, үгэнүүдэй бэшэгэй дүрим мэдэхэ, тэдэниие үндэћэлэн хэлэжэ шадаха ба зүбөөр бэшэдэг болохо ёћотой.

Бэшэгдэхэ ажалай хэмжээн

Класс

 Диктант

Изложени

Сочинени

5

70-80 үгэтэй

90-120 үгэтэй

Тетрадиин 1 нюурhаа бага бэшэ

6

80-90 үгэтэй

130-150 үгэтэй

1 нюур хахадhаа бага бэшэ

7

90-100 үгэтэй

170-180 үгэтэй

2 нюурhаа бага бэшэ

8

110-110 үгэтэй

180-220 үгэтэй

2 хахадhаа бага бэшэ

9

120-130 үгэтэй

230-250 үгэтэй

3 нюур хахадhаа

бага бэшэ

10

-

-

4 нюурhаа бага бэшэ

11

-

-

5-6 нюурhаа бага бэшэ  

Нэгэдэмэл шалгалтын хүдэлмэри

Диктантhаа ба нэмэлтэ грамматическэ болон бэшэгэй дүримоор гү,али лексическэ даабариhаа бүридэhэн шалгалтын хүдэлмэридэ түд бүридэнь сэгнэhэн хоёр сэгнэлтэ табиха.

Нэмэлтэ даабари дүүргэhые иимээр сэгнэхэ:

«5» сэгнэлтэ-hурагшадай бүхы даабарияа дүүргэhэн байгаа hаань;

«4»- сэгнэлтэ –даабариин гурбанай хоёр хубиие зүбоор дүүргэhэн байгаа hаань;

«3»- сэгнэлтэ даабариин хахадые зүбоор дүүргэhэн хүдэлмэриин түлоо;

«2»- сэгнэлтэ даабариин гурбанай нэгэ хуби зүбоор дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй гү,али даабари дүүргэжэ шадаагүй байгаа hаань табиха.

Найруулга сэгнэлгэ

Найруулга бэшүүлхэ текст hургалгын, болбосоролой, хүмүүжүүлгын зорилго хангаhан, удхынгаа ба үгэ хэлэнэйнгээ талаар hурагшадай бэшэжэ шадахаар байха ёhотой.

Һурагшадай найруулгада хоёр сэгнэлтэ табиха.Тэдэнэй бэшэhэн найруулга сэгнэхэдээ, иимэ эрилтэ хараадаа абаха:

-hурагшын хэр зэргэ текстын гол удха ойлгоhые;

-текстын удха хэр зэргээр дамжуулааб;

-найруулгын удаа дара ба холбоое;

-үгэ шэлэн абаhые , мэдүүлэл зүбоор зохёоhые, мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй холбоо болон гүрим, олон янзын мэдүүлэл хэрэглэhэниие, сэхэ болон ооршэлэн хэлэлгэ тааруулан зохёоhые;

-найруулгын стилистичекэ hайн талые (үгэ, мэдүүлэлэй олон янза, хэлэнэй баялиг зүбоор хэрэглэлгэ);

-бэшэгэй дүримдэ, сэглэлтын тэмдэгтэ гаргаhан алдуу

Зохёолго, найруулга сэгнэхэдээ, хоёр сэгнэлтэ табиха:

1)удхын болон хэлэлгын түлөө;

2) зуб бэшэлгын түлөө

Сэгнэлтэ

Зохёолой удха, хэлэлгэ

Зүб бэшэлгэ

5

-хүдэлмэриин удха зохёолой темэдэ таараhан

-алдуу үгы

-Үгын бялиг, элдэб янзын конструкцитай мэдүүлэл ,үгэ зүбоор хэрэглэгдэhэн

-текстын стиль болон уран найруулга тааралданхай

Хүдэлмэри соо хэлэлгын удхада нэгэ дутагдал байжа болохо

Бэшэгэй дүримоор,

сэглэлтын тэмдэгээр гү,али

1 грамматическэ алдуу байжа болохо

4

Хүдэлмэриин удха темэдэ юрынхыдоо таараhан

-удхань гол түлэб зүбшье hаа, багахан хазагайтай

-Һанал бодолоо найруулхадаа удаа дарааень бага зэргэ эбдэhэн

-Элдэб янзын лексическэ ба грамматическэ байгуулга хэрэглэжэ шадаhан

-Хүдэлмэриин стиль нэгэдэнги,холбоогоороо ба уран найруулгаараа онсо илгарhан

-Хүдэлмэри соо удхын талаар 2-3-hаа

дээшэ бэшэ, хэлэлгээр 3-4 дутагдал дайралдахадань

Бэшэгэй дүримоор 2-3 сэглэлтын тэмдэгээр 1-2 алдуу гү, али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад, 3-4 сэглэлтын тэмдэгээр алдуутай байжа болохо.Мүн 2 гармматическэ алдуу байжа болохо

3

- Хүдэлмэри темэhээ яhала хазагайрhан

- Хүдэлмэри гол шухала зүйлдоо тааранги аад,тэрээн о озарим нэгэ фактическэ дутагдал гаргагданхай

-Найруулгынгаа удаа дара зари газарта эбдэрhэн

-Үгэ хэлэниинь түлюур, нэгэ янзын байгуулгатай мэдуулэлтэй, үгэ буруугаар хэрэглэhэн

- Хүдэлмэриин стиль нэгэ янза болоогуй,үгэ хэлэниинь уран хурса бэшэ

- Хүдэлмэри соо 4-hоо дээшэ бэшэ удхын алдуу ба хэлэлгээр 5-6 дутагдалтай

Бэшэгэй дүримоор 4 ба 4 сэглэлтын алдуу гү,али 3 бэшэгэй дүримоор  ба 5 сэглэлтын алдуу гү ,али бэшэгэй дүримоор алдуугүй аад,7сэглэлтын алдуутай, мүн баhа 4 грамматическэ алдуу гаргагдаhан байхадань табиха

2

Хүдэлмэри темэдэ таараагүй

Олон дутагдалтай

- Хүдэлмэриин бухы хуби хойно хойноhоо бэшэгдээгүй, хоорондоо удхын талаар холбоогүй, хүдэлмэридоо түсэб батимталаагүй

- Хүдэлмэриин үгэ хэлэниинь ядуу, үгэ

үсоон дабтагдадаг, нэгэ янзын богонихон мэдүүлэлээр бэшэгдэhэн, үгэнүүд буруу хэрэглэгдэhэн

-Нэгэ янзын стиль баримталагдаагуй, удхадань 7-hоо дээшэ ба хэлэлгэдэнь 7 алдуунууд хүдэлмэри соо дайралдахадань, мун удхыень юрынхыдоо дамжуулжа шадаагүй байхадань

Бэшэгэй дүримоор 7 ба сэглэлтын 7 алдуу гү,али бэшэгэй дүримоор 6 ба сэглэлтын 8 ба тэрээнhээ дээшэ алдуунууд, бэшэгэй дүримоор 5 ба сэглэлтын тэмдэгээр 9 ба тэрээнhээ

дээшэ алдуунууд , бэшэгэй дүримоор 8 ба сэглэлтын тэмдэгээр 6 ба тэрээнhээ дээшэ алдуу,  мүн 7 ба тэрээнhээ дээшэ грамматическэ алдуу гаргагданхай

Литература

Шухала литература

  1. «Буряад хэлэн» 5 кл. С.Г.Будаин, Б.Б.Будаин, Б.Б.Гомбоев,  2008 он

  1. “Буряад хэлэн”,  5-9кл. Б-Д.Б.Батоев, С.Д.Будаев, Б.Б.Будаин, У-У, «Бэлиг», 2006 он

Туhаламжа литература

1.Буряад хэлэн. Ошоров С.Г., Жамбуева Ж.Ц. Улан-Удэ «Бэлиг», 2008

2.А.Б. Санжаева «Буряад хэлээр тестнууд»,У-У,2001

3.С.Г.Будаин, Ж.Д,Жамбуева, Я.Ц,Ивахинова, Ц.В.Лубсанова.

 «Буряад хэлээр тестнууд»

4.Ц.Б.Цыренова, Б.Б.Жалсанов  «Буряад хэлээр, уншалгаар,буряад литератураар hурагшадай мэдэсэ, шадабари,дадал сэгнэхэ эрилтэ»,У-У,Бэлиг 2007 г.

5. Мархаева С.Ж. «Буряад хэлээр тестнууд»

6. Б.Б.Батоев  «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дуримдэ hургаха методико»,У-У,2001

7.Диктантнуудай суглуулбари, Улан-Үдэ,2002.

8.Изложенинууд

9.Лабораторно-практическэ худэлмэринууд

10. Монголова Г.С.«Формирование коммуникативной компетенции на уроках бурятского языка и литературы», Улюн,2008г

11. Л.Д.Шагдаров «Буряад хэлэнэй бэшэгэй дүримүүд», Улан-Удэ «Бэлиг», 2009


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

ПМ 01, 02, 03, 04, 05 Рабочая программа по бух-учету, по налогам, для специальности 080110 и рабочие программы по налогам и бух-учету для специальности 080114 и программа экзаменов для ПМ 01 и 02

Рабочие программы:ПМ 01 -Документирование хозяйственных операций и ведение бухгвалтерского учета имущества организацииПМ 02-Ведение бухучета источников формирования имущества, выполнения работ по инве...

Рабочая программа курса химии 8 класс, разработанная на основе Примерной программы основного общего образования по химии (авторская рабочая программа)

Рабочая программа курса химии 8 класс,разработанная на основеПримерной программы основного общего образования по химии,Программы курса химии для 8-9 классовобщеобразовательных учреждений (а...

Рабочая программа по литературе для 6 класса (по программе В. Коровиной) Рабочая программа по литературе для 10 класса (по программе ]В. Коровиной)

Рабочая программа содержит пояснительную записку, тематическое планирование., описание планируемых результатов, форм и методов, которые использую на уроках. Даётся необходимый список литературы...

Рабочие программы по математике для 5 класса, по алгебре для 8 класса. УМК А. Г. Мордкович. Рабочие программы по геометрии для 7 и 8 класса. Программа соответствует учебнику Погорелова А.В. Геометрия: Учебник для 7-9 классов средней школы.

Рабочая программа содержит пояснительную записку, содержание учебного материала, учебно - тематическое планирование , требования к математической подготовке, список рекомендованной литературы, календа...

Аннотация к рабочей программе по математике (алгебре и началам анализа), 11 класс , профильный уровень; рабочая программа по алгебре и началам анализа профильного уровня 11 класс и рабочая программа по алгебре и началам анализа базового уровня 11 класс

Аннотация к рабочей программе по МАТЕМАТИКЕ (алгебре и началам анализа) Класс: 11 .Уровень изучения учебного материала: профильный.Программа по алгебре и началам анализа для 11 класса составлена на ос...

Рабочая программа по русскому языку 5 класс Разумовская, рабочая программа по литературе 5 класс Меркин, рабочая программа по русскому языку 6 класс разумовская

рабочая программа по русскому языку по учебнику Разумовской, Львова. пояснительная записка, календарно-тематическое планирование; рабочая программа по литературе 5 класс автор Меркин. рабочая программ...

Рабочая программа по Биологии за 7 класс (УМК Сонина), Рабочая программа по Биологии для реализации детского технопарка Школьный кванториум, 5-9 классы, Рабочая программа по Биохимии.

Рабочая программа по биологии составлена в соответствии с требованиями Федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования на основании примерной программы по биологи...