Татар теле һәм татар әдәбияты укытучысына ярдәмлек материал
методическая разработка на тему

Слайд 1

Тезмә кушма җөмләләр Белем һәм күнекмәләрне ныгыту этабы

Слайд 2

Дәрес максаты Белем бирү – тезмә кушма җөмләләр турында гомуми мәг ъ лүмат бирү; Күнекмә формалаштыру – тезмә кушма җөмләләрне аера белү, аларга синтаксик анализ ясау һәм сөйләмдә куллану күнекмәләрен булдыру; Тәрбияви максат – төрле мәкал ь -әйтемнәр һәм хәдисләр ярдәмендә укучыларда хезмәткә хөрмәт, тырышлык, сәламәтлеккә сакчыл караш кебек әхлакый сыйфатларны тәрбияләү.

Слайд 3

Тест сораулары Кайсы билгеләмә тезмә кушма җөмләләргә туры килә? а) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән тора; ә) гади җөмләләре үзара кушымчалар ярдәмендә бәйләнә; б) гади җөмләләре үзара янәшә тору юлы белән бәйләнә; в) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән тора.

Слайд 4

2. Теркәгечле тезмә кушма җөмләнең гади җөмләләре нинди чаралар ярдәмендә бәйләнә? а) интона ц ия ярдәмендә; ә) тезүче теркәгечләр белән; б) теркәгеч сүзләр ярдәмендә; в) ияртүче теркәгечләр ярдәмендә.

Слайд 5

3. Т еркәгечле тезмә кушма җөмләнең гади җөмләләре арасында нинди тыныш билгесе куела? а) нокталы өтер; ә) өтер; б) сызык; в) ике нокта.

Слайд 6

4. Бай дигән даны бар, тик чыкмаган җаны бар дигән җөмләнең төрен билгеләргә. а) гади җөмлә; ә) теркәгечле тезмә кушма җөмлә; б) иярченле кушма җөмлә; в) теркәгечсез тезмә кушма җөмлә.

Слайд 7

Теркәгечсез тезмә кушма җөмләнең гади җөмләләренең бәйләүче чаралары? а) кушымчалар; ә) мөнәсәбәтле сүзләр; б) санау һәм каршы кую интона циясе ; в) янәшә тору юлы.

Слайд 8

Ашарга чакырдылар кермәдем җөмләсендә нинди тыныш билгесе куела? а) өтер; ә) сызык; б) ике нокта; в) тыныш билгесе куелмый.

Слайд 9

Бирелгән җөмләләргә синтаксик анализ ясарга: 1) Тугры бул, холкың да кешеләргә изгелек эшли торган булсын. 2) Матурлык туйда кирәк, ә мәхәббәт көн дә кирәк. 3) Хезмәтнең тире ачы – җимеше татлы. 4) Сәламәтлек – җәүһәр, ләкин ул тиз югала. 5) Эшләгез, булдыра алган һәркемнең эшләре дә уң булыр.

Слайд 10

Дөрес җаваплар: 1) Тугры бул, холкың да кешеләргә изгелек эшли торган булсын . Бу теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, ике җөмләдән тора: беренчесе – Тугры бул , икенчесе – холкың да кешеләргә изгелек эшли торган булсын . Бәйләүче чара – санау интона циясе . Схемасы : [ 1 ] , [ 2 ] .

Слайд 11

2) Матурлык туйда кирәк, ә мәхәббәт көн дә кирәк. Бу теркәгечле тезмә кушма җөмлә, беренче җөмлә – Матурлык туйда кирәк , икенчесе – ә мәхәббәт көн дә кирәк . Бәйләүче чара – ә каршы куючы теркәгече. Схемасы: [ 1 ] , ә [ 2 ] .

Слайд 12

3 ) Хезмәтнең тире ачы – җимеше татлы . Бу теркәгечсез тезмә кушма җөмлә. Беренче җөмлә – Хезмәтнең тире ачы , икенчесе – җимеше татлы . Бәйләүче чара – каршу кую интона ц иясе. Схемасы: [ 1 ] - [ 2 ] .

Слайд 13

4) Сәламәтлек – җәүһәр, ләкин ул тиз югала. Бу теркәгечле тезмә кушма җөмлә, беренче җөмләсе -- Сәламәтлек – җәүһәр, икенчесе -- ләкин ул тиз югала. Бәйләүче чара – ләкин каршы кую теркәгече. Схемасы: [ 1 ] , ләкин [ 2 ] .

Слайд 14

5) Эшләгез, булдыра алган һәркемнең эшләре дә уң булыр. Бу теркәгечсез тезмә кушма җөмлә, беренче җөмләсе – Эшләгез, икенчесе -- булдыра алган һәркемнең эшләре дә уң булыр. Бәйләүче чара – санау интона ц иясе. Схемасы: [ 1 ] , [ 2 ] .