рабочая программа по алтайскому языку 5 класс
рабочая программа (5 класс) на тему

Тепукова Чечеш Сергеевна
Опубликовано 02.12.2015 - 18:04 - Тепукова Чечеш Сергеевна

 

Алтай тилле иштеер программа 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл rab_progr._5_kl._alt.til_.docx57.94 КБ

Предварительный просмотр:

1.Jартамал сос

5-чи класстын «Алтай тил» деп уреду предметтин иштеер программазы  «Алтай тилле бодоштыра программалар 5-9 класстарга. Автор- тургузаачылар: Н.Б.Тайборина, К.К.Пиянтинова, 2012 j.» тайанып тургузылган.  Уренетен бичик: «Алтай тил 5 класс». Автор- тургузаачылар: Ж.И.Амырова, Н.Г.Сулукова, Горно-Алтайск, 2012.

Иштеер программанын тозолгозинде 17.12.2010 j.  jоптолгон орто уредулу школдын федерал эл-тергеелик уреду стандартты, тос уреду программазы, текши уреду эдилгелерди темиктиреринин программазы салынган.

Иштеер программа федерал эл-тергеелик уреду стандарттын некелтелери аайынча бир канча чокым болуктерден турган:

  1. Jартамал сос.
  2. «Алтай тил» деп уреду предметтин текши учуры.
  3. «Алтай тил» деп уреду предметтин учебный планда jери.
  4. «Алтай тил» деп предметти уредеринин амадузы, танына бойынын озумиле, текши уреду эдилгелерле, предметле колбулу турулталар.
  5. «Алтай тил» предметле текши тос уреду аларынын содержаниези.
  6. Тематикалык план.
  7. Уредуни методический ле материально- технический jанынан jеткилдеери;
  8. «Алтай тил» деп уреду предмет аайынча темдектелген турулталар ла билгирлер.

Федерал эл-тергеелик уреду стандарттын  текши ууламjызы- когус –коруми байлык, билгири чынык ла терен, бастыра jанынан jайалталу, кандый ла ишти будурип билер уренчик таскадары. Онон улам текши уреду амадулар солынып, уредучинин ижинин учуры, ууламjылары солына берет. Билгирди беленинче берери деп корумнен ырап, уренчиктерди танынан иштедип, олордын уредузин башка-башка эп-сумелерле, эп-аргаларла ууламjылап, текши уреду эдилгелерге jединери федерал эл-теергелик уреду стандарттын тос амадузы.

Тос уредулу программада берилгени аайынча уренчик кандый ла предметти, ол тоодо «Алтай тилди», уренгенде чокым турултага келер учурлу. Уч будум турулта берилет: танына бойынын озумиле (личностный), предметле, текши уреду эдилгелерле колбулу (метапредметный). «Курстын ондайы» деп болукте уренер темалар берилген. «Тематикалык план»  деп болукте 5-чи класстын темалары, частардын тоозы, эрмек-куучынды темиктирер иштин будумдери, уренчиктердин будуретен уреду эдилгелерле колбулу ижи jарт коргузилген. «Уредуни методический ле материально- технический jанынан jеткилдеери» деп болукте урокто тузаланатан методикалык бичиктер ле технический jазалдардын тисмези берилген. «Алтай тил» деп уреду предмет аайынча темдектелген турулталар ла билгирлер» деп болукте 5-чи класстын уренчиктеринин jыл туркунына тос билгирлери ле алынатан темигулери чокымдалган.

Иштеер программа 105 часка тургузылган.

2.«Алтай тил» деп уреду предметтин текши учуры

Торол алтай тил текши орто уреду аларына, баланы оскурип таскадарына  jетирип турган камааныла, оско гуманитарный предметтер ортодо, база бир учурлу jерде туруп jат. Алтай Республиканын тил керегинде  jасагы аайынча алтай тил республиканын экинчи государственный тили болгоны оны школдо уренеринин учурын бийиктедет. Алтай тил школдо уредулу- таскадулу предмет болуп турганы- тилдин jон ортодо учурыла колбулу. Бала торол тилдин болужыла jон ортодо колбу тудуп, бойы онын туружаачызы болот; уйелердин ченемелин, албатызынын туукизин ле культуразын (ич jайаанын) билип, онын тозоочизи болуп озот. Торол тил ажыра jайаандыкты ондогоныла кожо баланын санаа-шуултези эземи, сезими, куучын-эрмеги ле созлиги темигип jат. Онын учун уреду баланын куучын-эрмегинин темигерин jеткилдеп, ого шуунип сананарына, сезимду ле ичкери корумду болорына jединер аргалар тозоп, оны jоннын jуруминде тен-тай туражарына белетеп jат. Кижини кижи эдип, тилин билер бичикчи эдип уредеринде ле таскадарында  торол тилдин терен учуры оны уренеринин амадузын элбедип jат.  «Алтай тил» деп предметтин тос функциязы- -уренчиктерди торол тилин  билерине, керекту иш будурер таскамалду болорына уредери. Алтай тил бойынын jымжак jургеери униле, кандый бир айалгадан улам состоринин учуры башка-башка болорыла, эрмегинин чиймелту структура будумиле оско турк тилдер ортодо анылу jерде турат. Озуп jаткан jаны уйе энчиликтен келген эрjинедий алтай тилин бийик кодурип, онын канча чактарга кестиртпей, озуп келгенин бастыра куунинен чеберлеп jурер учурлу. Орто школды божоткон балдар торол тилине ончо келтегейинен аjару салып, онын байлыгын, курмелу  jараш эрмектерин баалап, jайаанду алтай калык болгоныла оморкоп, оны ууламjылу ичкери апарар деп иженер керек.

3.Алтай тил» деп уреду предметтин учебный планда jери

«Алтай тил» деп уреду предмет 5-чи класста неделеде 3 катап откурилип jат. Алтай Республиканын регионал базисный учебный планында (РБУП) предметти уренерине текши 105 час берилет.

I уредулу четверть- 27 час

II уредулу четверть- 21 час

III уредулу четверть-30 час

IV уредулу четверть- 27 час.

4.«Алтай тил» деп предметти уредеринин амадузы, бойынын танынан озумиле, текши уреду эдилгелерле, предметле колбулу турулталар

«Алтай тил» деп уреду предметтин тос амадузы- уренчиктерге тил jанынан темигу берери:

- jастыра jок (грамотно) бичип, куучындап, кычырып билерине ле айдылган куучын-эрмекти чике ондоп угарына таскадар;

- торол тилиле jурумде, jон ортодо тузаланып билерин уредер;

- торол тилдин грамматиказынын анылу кебер- будумине ле уренип турган оско тилдердин анылу башказын билери;

- тил керегинде билгири ле кычырыжы ажыра уренчиктин текши уредузинин кемин элбедери;

- баланы шууп сананарына сос ажыра уредери, созлигин элбедери.

«Алтай тил» деп уреду предметти уренип, уренчиктердин jединетен турултазы федерал эл-тергеелик уреду стандарт аайынча уч будумду болот: уренчиктин бойынын танынан озуминде (личностный) турулталар, текши уреду эдилгелерле колбулу (метапредметный) турулталар, предметле колбулу турулталар.

Уренчиктин бойынын танынан озуминде (личностный) турулталар

  1. Алтай Республикада алтай тил экинчи эл-тергеелик тил деп, Алтай Республикада jадып, алтай тилди билери керекту деп куунзеп уренери.
  2. Алтай тилле санаа- шуултезин кону, эпут колбулу эрмек- куучынла чыгара айдып ла бичип турары (оос ло бичилген эрмек-куучын).
  3. Торол тилин билер уренчиктер кажы ла класста алтай тилинин учурын ондоп теренжиде уренери, торол тили кижинин бастыра jуруминде керектузин билип, алтай тил- алтай албатынын уйеден уйеге озуп, улалып баратан тили деп ондоп, сананып jурерине уредери, торолчи куунин бийиктедери.
  4. Алтай тилди jуруминде керекту деп jилбиркеп уренери.
  5. Кажы ла класста алтай тилдин грамматиказын уренип, тил билимнин тозогозин ондоп, оос то, бичилген де эрмек- куучында чын тузаланарына jединери.

Текши уреду эдилгелерле колбулу (метапредметный) турулталар:

1. Кажы ла урокто эмезе кандый ла ишти баштаарынан озо бойына амаду тургузарына уренчиктерди уредер ле таскадар (обучение целеполаганию), ол  ишти јетире будурбегенче амадуны санаазында тудары. Бойынын ижин пландап билерине уредери.

2. Эрмек-куучыннын бастыра будумдериле иштенип билери:

- уренчиктин оос ло бичилген эрмек-куучыны байлык болгоны: кандый ла источниктерден (билим ле кееркедим бичиктерден) кычырып, телекорултенен коруп, Интернеттен кычырып, јетиру алып, ондоп, ижинде тузаланары;

-текстле иштеп билери: кычырыныштын бастыра будумдериле тузаланып билери: текстле таныжып  кычырары (ознакомительное), не керегинде айдылганын турген коруп ийери (просмотровое), кандый бир јетиру бедиреп кычырары (поисковое);

- бойынын санаазын оос ло бичилген эрмек-куучынла јайым, чын чыгара айдынары;

- схемаларла, таблицаларла алгоритм аайынча тузаланып, иштеп турары.

3. Алтай тил ле литератураныҥ урогында алган билгирлерин оско предметтердин урогында, јуруминде тузаланып турары.

Предметле колбулу турулталар:

1. Алтай тилди уренип, терен билгирлер аларына јединери.

2. Алтай тилдин  билим тозогозин (научна основа), тилдин грамматиказынын ээжилерин теренжиде билерине јединери.

3. Эрмек-куучыннын башка-башка будумдериле: оос ло бичилген эрмек-куучын, монолог, диалог, полилог –тузаланары, кандый ла стильдерле, жанрла иштеери, алтай тилле шинжу ле проект иш тургузып, корулап билери.  

  1. Курстын ондайы

Школдо алтай тилдин курсы коммуникатив,  лингвистика ла тил, культуроведческий компетенцияларды тозоп таскадарына ууландырылган. Ол программалардын тургузылган аайы-структуразынан jарт билдирлу. Айдылган компетенцияларды тозоп таскадарын программаларда тос учурлу уч ууламjы jеткилдейт:

- коммуникатив компетенция тозоп таскадарынын содержаниези;

- лингвистика ла тил компетенцияларды тозоп таскадарынын содержаниези;

- культуроведческий компетенцияны тозоп таскадарынын содержаниези.

Программада баштапкы ууламjы «Эрмек-куучын, эрмектежип куучындажары», «Эрмектежип куучындажарына уренерге иштеери (речевая деятельность)», «Текст», «Тилди тузаланар аайынын будумдери» деп болуктерде берилген.

Экинчи ууламjы: «Тил керегинде текши jетирулер», «Эрмек- куучыннын табыштары ла чын айдары», «Графика», «Морфемика» ла состин будери, «Лексика ла фразеология», «Морфология», «Синтаксис», «Чын бичиири ле пунктуация» деп болуктер. Олор тилдин турган будумиле, онын единицаларын тузаланар анылузыла таныштырат.

Учинчи ууламjы: «Тил ле культура» деп болук тил ле албатынын туукизинин, культуразынын колбузын билип аларга болужат.

Уредуде ууламjылар (олордын болуктери) бой-бойыла тудуш, колбулу. Программанын кажы ла болугин уренгенде, уренчиктер jаны билгирлерле танышканыла коштой, эрмектежип куучындажар аргаларын таскадар, ого керекту коммуникатив билгирлер алынар, алтай тил алтай албатынын культуразы деп билерин теренжидер. Тилди мынайда уренгенде, онын системазын аайлаары ла оныла башка-башка учуралдарда  келиштире тузаланары бир аай одот.

Тил керегинде текши jетиру

Эрмек- куучыннын культуразы. Текст. Тексттин будумдери. Тексттин темазы, шуултези, тос учуры. Тексттин бажалыгы, тос учурлу состори. Алтай эрмек-куучыннын этикет ээжилери. Алтай тилдин туукизи.

Баштамы класстарда уренгенин катап корори.

Морфология.

Куучын- эрмектин алдынан учурлу болуктери. Адалгыш. Jарталгыш. Глагол. Тооломо. Солума. Кубулбас. Куучын- эрмектин болушчы болуктери. Уланты. Колбоочы. Болугеш.

Синтаксис ле пунктуация

Сосколбу. Сосколбу тос ло камаанду состордон турары. Состордин колбузын сурактар тургузып табары. Эрмек. Эрмек  амадузыла  jетиру берер, суракту, jакару учурлу болоры. Кыйгылу эрмектер. Эрмектин тос члендери – баштаачы ла айдылаачы, олор эрмектин тозогозин будурери. Эрмектин эчени члендери: jартаачы, толтыраачы, айалга. Кениткен ле кенитпеген эрмектер. Укташ членду эрмектер. Колбоочылу ла колбоочы  jок укташ члендер. Укташ члендердин алдында бириктиреечи сос турары. Колболу эрмек керегинде jетиру. Колболу эрмектин тегин эрмектери колбоочынын болужыла эмезе унле колбожоры. Чике эрмек- куучын. Онын токтой тужер темдектери.

Фонетика, графика, орфография, орфоэпия

Текст. Тексттин бажалыгы. Абзац. Тос ло кичинек темалар (подтемы). Фонетика, графика, орфография ла орфоэпия лингвистиканын болуктери. Эрмек –куучыннын табыштары ла таныктары. Унду табыштар, олордын болинери. Элес ундулер. Узун ундулер. Экиленген ундулер. Олордын jолдон  jолго кочурери. Алтай тилде сингармонизмнин ээжизи. Эрин ундулердин адалгыштарда чын бичилери. [Й] табышту состорди  jолдон jолго кочурери. Тандай ла эрин гармония. Туйук табыштар ла таныктар. Унгур ле тунгак туйук табыштар. Олордын темдектери. Эжерлу ле эжери jок туйук табыштар. Танмалык. Уйе. Согулта. Состорди jолдон  jолго кочурери. Оос эрмек- куучында колболу глаголдордын кыскарта айдылары. Элес ундулу состордин чын айдылары.

Лексика ла бузулбас сосколбулар

Эпиграф. Текстте эпиграфтын учуры. Цитата. Лексика керегинде  jетиру. Состин лексика учуры. Синоним. Синоним тизу. Антонимдер. Антонимдердин будумдери. Омонимдер. Алтай тилдин лексиказы керегинде  jетиру. Текши тузаланар ла текши тузаланбай турган состор. Чике ле кочуре учурлу, jаныс ла коп учурлу состор. Анылу лексика. Диалект лексика, онын аныланары. Тегин сосколбу ла бузулбас сосколбулар. Алтай тилдин созликтери.

Состин учурлу болуктери. Состин будуми ле будери (Морфемика)

Тексттин планы. Состин учурлу болуктери. Сос будурер ле состин кеберин (форма) будурер кожулталар. Кебер будерер кожулталар: сос кубултар ла кеп будурер. Колболу состордин чын бичилери. Колболу глаголдордын чын бичилери ле айдылары.

  1. Тематикалык план

5- чи класс-105 ч.

№

Тема

Час

Уренчиктин будуретен ижи

1

Торол тил. Онын учуры.

1

Торол тилдин учурын билип, бойынын санаа-шуултезин оосло айдары. Кееркедим эп -аргалардын учурын jартаары.

2

Эрмек-куучын

Тил ле эрмек-куучын.

7

1

Эрмек- куучыннын будумдериле таныжар. Эрмек- куучыннын башка-башка будумдериле тузаланып билер. Санаа-шуултезин оосло до, бичип те чыгара айдып билер. Таблицаны, схеманы кычырып билер. Электрон jакылталарды будурерден озо терен сананып, шууп турар.  

3-4

Текст. Текст ле эрмек-куучыннын будумдери.

2

Текст деген ондомолло таныжар. Тексттин шуултези, темазы керегинде билип алган теория материалды практический иштер ажыра корор. Тексттин тос учурын, тос учурлу состорин (ключевы слова) табар. Берилген тос учурлу состорди тузаланып, тексттер тургузар. Электрон уреду ресурстардагы  jакылталарды, тесттерди сананып, чын будурер.

5

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

6

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

7-8

Текстке jуук толо бичиир изложение «Jайлунын балдары».

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири. Текстке план тургузары.

9

Куучын –эрмектин болуктери. Морфология

 Адалгыш. Jарталгыш.

2

1

Куучын-эрмектин болуктерин баштамы класстарда уренгенин эбелтип, билгирин теренжидер. Адалгыштардын текши учурын билер. Ос ло текши адалгыштарды чын бичип турар. Адалгыштарды кубулткыштарла, jузундерле кубултып, кожулталарын чын бичип турар. Эрмектен jарталгыштарды jенил таап, адалгыш ла jарталгыштан турган сосколбуларды состор учуры аайынча бириккенин ондоор. Jарталгыштардын будер эп-аргазын билер.

10

Солума. Глагол. Тооломо.

1

Глаголдорды оско куучын-эрмектин болуктеринен ылгаштырар. Глаголдын сурактарын ылгаштырар. Эрмекте глаголдын учурын шиндеер, кандый сосло колбошконын  jартаар. Баштамы класстарда уренген орфограммаларды такып корори. Электрон уреду ресурстардагы  jакылталарды, тесттерди сананып, чын будурер.

11

Синтаксис ле пунктуация

Синтаксис нени уренет.

32

1

Синтаксис ле пунктуация нени уренип турганын, синтаксис тилдин кандый единицаларын уренип турганын билер.

12-13

Текстке jуук, толо бичиир изложение «Алтай Республикабыс керегинде»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири. Текстке план тургузары.

14-15

Сосколбу.

2

Состорди учуры аайынча бириктирип, сосколбулар тургузып турар. Сосколбуда состордин колбузын сурактар туругзып шиндеер. Сосколбулардан эрмектер тургузар. Эрмекте состордин турар аайын билер.

16

Эрмек- эрмек- куучыннын тос единицазы

1

Айдылар амадузыла башка-башка эрмектерди танып турар. Айдылар амадузыла башка-башка будум эрмектер тургузар, кандый ла будумду текст бичиир. Тексттин тос шуултезин табар. Эрмектерден куучын-эрмектин болуктерин jенил таап турар. Сосколбулардан эрмектер тургузар. Эрмекте состордин турар аайын билер.

17

Jетиру, сурак, jакару. Эрмекте олор канайда айдылат.

1

Айдылар амадузыла башка-башка эрмектерди танып турар. Айдылар амадузыла башка-башка будумду эрмектер тургузар, кандый ла будумду текст бичиир. Тексттин тос шуултезин табар.

18

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилери эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

19

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары.

20

Эрмекте кижинин сезимдери коргузилери.

1

Интонациянын болужыла бойынын куун-санаазын коргузери.

21-22

Кыскарта бичиир jетиру будумду изложение «Эркеш ле Мерген»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири. Текстке план тургузары.

23

Эрмектин грамматический тозогози.

1

Эрмектин тозогозин (тос члендерин табар). Баштаачы ла айдылаачы кандый куучын-эрмектин болуктериле  айдыларын билери. Эрмекти члендериле ылгаар.

24-25

Баштаачы ла айдылаачы. Олордын айдылары.

2

Эрмектин тозогозин (тос члендерин табар). Баштаачы ла айдылаачы кандый куучын-эрмектин члендериле айдыларны билери. Эрмекти члендериле ылгаар.

26

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

27

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары.

28

Эчени члендер ле олордын учуры.

1

Эрмектин эчени члендерин билери. Эрмекти члендериле ылгаары.

29

Толтыраачы.

1

Эрмектин эчени члендерин билери. Эрмекти члендериле ылгаары.

30

Айалга.

1

Эрмектин эчени члендерин билери. Эрмекти члендериле ылгаары.

31-32

Jетире бичиир изложение «Кызыл бичик».

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири. Текстке план тургузары.

33

Jартаачы.

1

Эрмектин эчени члендерин билери. Эрмекти члендериле ылгаары. Кениткен ле кенитпеген эрмектерди таныыр.

34-35

Укташ члендер. Укташ члендерлу эрмектерде токтой тужер темдектер.

2

Укташ члендерлу эрмектерде токтой тужер темдектерин тургузар.

36

Кычыру сос.

1

Эрмектерден кычыру состори табары. Олордын анылузын билери.

37

Чике эрмек- куучын.

1

Чике эрмек-куучын ла автордын состорин танып турар. Чике эрмек-куучын автордын состоринин кийнинде, алдында, ортозында турар аайын билип, токтой тужер темдектерин чын тургузар.

38

Колболу эрмек.

1

Тегин ле колболу эрмектердин будер эп-аргаларын, колболу эрмектин тегин эрмектерин табып, олордын колбошкон эп-аргазын jартап турар.

39

Jурук аайынча чумделге иш (И.Ортонулов «Кичинек jылкычылар»)

1

Бойынын санаа-шуултезин jайым айдып ла бичиири.

40

«Синтаксис ле пунктуация» деп теманы катап корори.

1

Эрмектин грамматика тозогозин чын табып, jартап; сосколбуда тос ло камаанду состорди таап, олордын колбошкон эп-аргазын сурактардын болужыла  jартап; эрмектерди амадузыла, эчени члендериле ылгаштырып турар

41

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

42

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

43

Фонетика, графика, орфография, орфоэпия.

Тилдин табыштары, олордын будери.

21

1

«Фонетика, графика, орфография, орфоэпия» лингвистиканын болуктери, бу терминдерле нени темдектеп турганын билип алар.

44

Унду ле туйук табыштар.

1

Эрмек -куучыннын табыштары, тилде олордын учуры ла табыш солынганынан состин учуры кубуларына таскаду иштер будурер.  Алтай тилде табыштар  унду ле туйук табыштарга болинерин, унду табыштар (будер jериле jымжак ла катуга, будер эп-аргазыла кен ле тапчы, эриндердин туружарыла эрин чойилер ле эрин чойилбеске) болинерин состорди ылгаганы ажыра когуске алар.

45

Унгур ле тунгак туйуктар

1

Туйук табыштар унгур ле тунгак туйукка болинерин, су-алтай состордо айдылар ла бичилер туйук табыштар, орус тилден кирген туйук табыштар деп баштамы класстарда уренгенин эске алар. Эжерлу  ле  эжери jок туйук табыштарды эске алып, тунгак туйуктар бойынын унгур эжерине кочор учуралдарга темдектер табар. Алтай тилдин бажында ла учында турбас туйук табыштарла таныжар.

46

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

47

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

48-49

Унду табыштар.

2

Алтай тилде табыштар  унду ле туйук табыштарга болинерин, унду табыштар (будер jериле jымжак ла катуга, будер эп-аргазыла кен ле тапчы, эриндердин туружарыла эрин чойилер ле эрин чойилбеске) болинерин состорди ылгаганы ажыра когуске алар.

50

Эрин ундулердин чын бичилери.

1

Сингармонизмнин ээжилериле таныжары. Кожулталардын чын бичилерине таскаду иштер будурер.  

51

Кату ла jымжак ундулердин состордо турар аайы.

1

Сингармонизмнин ээжилериле таныжары. Кожулталардын чын бичилерине таскаду иштер будурер.  

52-53

Текстке jуук бичиир изложение jурамал «Мош»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

54

Элес ундулердин чын бичилери.

1

Элес ундулу состор ло экиленген унду табыштарлу состордин чын бичилерине темдек состор табар. Ортозында (й) табышту состорди jолдон jолго кочурери ле уйелерге болиирине таскаду иштер будурер.

55-56

Узун ундулердин чын бичилери.

2

Узун унду табыштардын будериле таныжып, кыска ла узун ундулер состин учурын кубултарына таскаду иштер будургенде, состорди айдып, олордын учурын jартаар.

57-58

Текстке jуук бичиир изложение - jурамал «Агаш аразында»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

59

Алтай тилдин таныктары. Танмалык.

1

Алтай  тилдин танмалыгы, табыштардын ээчий-деечий турары, созликтерде оныла тузаланып иштеерине таскамал алар.

60

Уйе. Согулта.

1

Уйе деген терминле таныжып, кижинин эрмек- куучынында состор уйелерге болинери, уйелер аайынча состорди jолдон jолго кочурери, jе кезик учуралдарда сости jолдон jолго кочурери   уйелери аайынча келишпей турганын практический иштер ажыра билип алар. Состорди уйелерге болип, учы ачык, jабык  болуп турганын айдар.

61

«Фонетика. Графика. Орфография. Орфоэпия» деп болуктерди катап корори.

1

Орфографиянын ээжилериле таныжып, таскаду иштерди будурип тура, орфограммазын айдып, оныла коштой орфоэпический билгирлер алар.

62

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

63

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

64

Лексика.

Сос. Онын лексический учуры.

17

1

Лексикологиянын ондомолдорыла таныжар. Алтай тилдин лексиказы су-алтай (jебрен турк тилден арткан) ла оско тилдерден кирген (араб, персид, монгол ло о.о.) состордон турганыны билип алар.

65-66

Синонимдер. Синонимический тизу. Антонимедр.

2

Синоним деген сос кандый тилден келгенин, ол терминле кандый состорди адап турганын билип алар. Тема аайынча  берилген таскадуларды будурип тура, синоним состор бир куучын-эрмектин болуги болоры jанынан шуулте чыгарар. Синоним тизулер тургузып, ондо тос состорди табар, тизуге кирип турган состор учурыла бир эмеш аныланып турарын билип алар. Бойынын эрмек-куучынында синоним состорди тузаланарына таскаар.

67-68

Изложение «Чага байрам»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

69

Омонимдер. Омоформалар.

1

Омоним деген ондомолло таныжар. Бойлоры ондый состор табып, кандый куучын-эрмектин болуги болгонын практика иштер ажыра ылгаштырар. Олордын будумдериле таныжар.

70

Jурук аайынча чумделге иш. (М.Бабаков «Алтайдын тууларында»)

1

Бойынын санаа-шуултезин чокым, jарт айдып ла бичип билери.

71

Чике ле кочуре учурлу состор.

1

Теория материалды кычырып, состор чике ле кочуре учурлу болуп турганыла таныжар.

72

Бузулбас сосколбулар (фразеологизмдер)

1

Бузулбас сосколбулар (фразеолгизмедр) деп ондомолло таныжар. Олордын  лексика учурын jартаар. Тегин сосколбу ла бузулбас сосколбуларды ылгаштырар. Кееркедим литературанын тексттеринен фразеологизмдер табар. Бойынын эрмек-куучынында фразеологизмдер тузаланар.

73

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

74

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

75

Текши тузаланар состор ло анылу состор.

1

Алтай тилдин лексиказы текши тузаланар ла текши тузаланбай турган (кандый бир профессияла колбулу) состорго болинери керегинде билип алар.

76-77

Jетире бичиир изложение –jурамал «Кышкы jурамал»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

78

Диалект лексика.

1

Диалект лексика фонетика, морфология, лексика аайынча аныланарыла таныжып, таскаду иштер ажыра олорды ылгаштырып айдар.

79

Эскирип калган ла jаны состор, оско тилдерден кирген состор.

1

Архаизмдер керегинде билери

80

Созликтер. Созликте состор.

1

Созликтер керегинде билип алар (энциклопедия, состин учурын jартаган, эки тилле тургузылган ла о.о.)

81-82

Состин будуми ле будери (морфемика)

Состин тазылы. Угы jаныс состор.

21

2

Состин учурлу болуктери: тазыл ла кожулта; тазыл- состин учурын коргузер тос болук болгоныла таныжар. Таскадуларда берилген состордон сос будурер ле кебер будурер кожулталар табар.

83-84

Jакылталу изложение «Кей не керекту?»

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

85-86

Сос будурер кожулта ла тозого.

2

Сос будурер кожулталардын болужыла jаны учурлу состор будерине таскаду иштер будурер.

87-88

Сос кубултар кожулталар.

2

Таскаду иштер ажыра состин кеберин будурер кожулталар сос кубултар, кеп будурер болгонын ылгаштырар. Сос кубултар кожулталарга кубулткыштын, jузуннин, тоонын кожулталары кирерин когуске алып, кеп будурер кожулталарды анылап, схемалар тузаланып коргузер.

89

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилерди эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

90

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

91-92

Кеп будурер кожулталар

2

Таскаду иштер ажыра состин кеберин будурер кожулталар сос кубултар, кеп будурер болгонын ылгаштырар. Сос кубултар кожулталарга кубулткыштын, jузуннин, тоонын кожулталары кирерин когуске алып, кеп будурер кожулталарды анылап, схемалар тузаланып коргузер.

93-94

Ченелте изложение «П.В.Кучияктын бала тужынан».

2

Кычырганын, укканын когуске алынып, сананып алары ла бичиири.

95-96

Состор будер эп-аргалар.

2

Состор буткен эп-аргазыла болинери: кожултанын болужыла буткен, эки сос биригип, бир сос будурген, состор бириккен ле олордын бир-бирузине кожулта кожулып буткен состорло, кыскарткан колболу состорло (аббревиатурала) таныжар.

97-98

Колболу состор.

2

Колболу состордин чын бичилериле таныжар. Берилген состорди эмезе эрмектерден колболу состор чыгара бичип, таблица тургузар: jаба бичилер, чийучек ажыра бичилер, эки башка бичилер. Тексттерден берилген ээжилерге келижип турган состорди табып, олордын чын бичилерин jартаар, состорди ылгап ээжизин керелеер. Кыскарткан колболу состордин чын бичилерин jартаар.

99

«Состин будуми ле будери (Морфемика)» деп теманы  катап корори.

1

Состин учурлу болуктерин ле кожулталарын табып, учурын jартап турар; состорди буткен эп-аргазыла болип: кожултанын болужыла буткен 2) эки сос биригип буткен 3) биригип буткен состордин бир-бирузин кожулта кожулып буткен состорди ондоп тузаланар, состин будумиле ылгап турар.

100

Ченелте иш.

1

Уренген ээжилери эске алынып, бойынын билгирин ченеп корори.

101

Jастыраларла иш.

1

Эткен jастыраларды тузедип, ээжилерди эске алынары

102 -105

5-чи класста уренгенин катап корори.

4

Табыштарды будер эп-аргазыла ылгап, олорды чын айдып ла бичип турар; эрмекте керекту сости учур согулталу айдып, согулта состин учурын солып турганын ондоп, сингармонизм деп ондомолды ондоп, эрин унудулерлу состорди чын бичип ле айдып турар.  

Эрмектин грамматика тозогозин чын табып, jартап; сосколбуда тос ло камаанду состорди таап, олордын колбошкон эп-аргазын сурактардын болужыла  jартап; эрмектерди амадузыла, эчени члендериле ылгаштырып турар. Электрон тесттер будурер.

Состин лексический учурын jартап, омонимдерди, синонимдери, антонимдерди эрмектерден таап, учурын jартап; алтай тилдин созликтерин ылгаштырып, олорло тузаланып билер.

Состин учурлу болуктерин ле кожулталарын табып, учурын jартап турар; состорди буткен эп-аргазыла болип: кожултанын болужыла буткен 2) эки сос биригип буткен 3) биригип буткен состордин бир-бирузин кожулта кожулып буткен состорди ондоп тузаланар, состин будумиле ылгап турар.

  1. Уредуге керекту методикалык иштердин тисмези

Класс

Керекту методикалык иштер

5

 

Амырова Ж.И., Сулукова Н.Г. Алтай тил 5 класс.- Горно-Алтайск, 2012.- 183 с.

Амырова Ж.И. Уренчиктердин эрмек- куучынын темиктирерине ле созлигин байыдарына болушту ууламjылар (5-7 класстарга).- Горно-Алтайск, 2004.- 62 с.

Амырова Ж.И., Сулукова Н.Г. Бежинчи класстын «Алтай тил» уренер бичигине методикалык ууламjылар.- Горно-Алтайск, 2013.- 87 с.

Ядагаева Г.Е., Сарлаева Л.Б. Алтай тилди ле литератураны уредеринде интерактив эп-сумелерди тузаланары.- Горно-Алтайск, 2014.- 95 с.

Чандыева Е.Д., Шокшиланова А.С. Алтай тил ле литературанын урокторында текши уреду эдилгелерди темиктирери.-Горно-Алтайск, 2012.- 85 с.

Уредуни материально- технический jанынан jеткилдеери

№

Материально- технический эдимдер

1

Суразакова Н.Н. Алтай тилдин грамматиказы (таблицаларда).- Горно-Алтайск, 2001.- 174 с.

2

Амырова Ж.И. «Алтай тил.5 класс. ЭОР».- Горно-Алтайск, -2013.

3

8. Уреду предмет аайынча темдектелген турулталар ла билгирлер

5-чи класста уренчиктердин тос билгирлери ле алынатан темигулери

Текстле иштеп билер, эрмек- куучыннын ла тексттин будумдерин билер; кандый ла литературала иштеп, онон керекту jетирулер таап, билгир аларына jуткиир; санаа-шуултезин учуры аайынча состорди колбоп, кону jарт чыгара айдып турар. Состорди табыш- таныктарла ылгап; табыштарды будер эп-аргазыла ылгап, состо чын айдып ла бичип турар; эрмекте керекту сости учур согулталу айдып, согулта состин учурын солып турганын ондоп, тузаланар; сингармонизм деп ондомолды ондоп, эрин ундулерлу состорди чын бичип ле айдып турар; состин лекический учурын   jартап, омонимдерди, синонимдерди, антонимдерди эрмектерден таап, учурын jартап; алтай тилдин созликтериле тузаланып; состин учурлу болуктерин ле кожулталарын табып, учурын jартап; состорди буткен эп-аргазыла болип: 1) кожултанын болужыла буткен (синтетический), 2) эки сос биригип (аналитический), 3) биригип буткен состордин бир- бирузине кожулта кожулып буткен (аналитико-синтетический) ле кыскарткан колболу состорди; эрмектин грамматика тозогозин чын табып, jартап; сосколбуда тос ло камаанду состорди таап, олордын колбошкон эп-аргазын сурактардын болужыла jартап; эрмектерди амадузыла, эчени члендериле ылгаштырып; кыйгылу эрмектерди унле коргузип; укташ члендерлу эрмекте токтой тужер темдектерди тургузып; айдылар амадузыла башка-башка учурлу эрмектердин учында темдектерин чын тургузып билер.

Бойынын танынан озуминде турулталар (личностный), текши уреду эдилгелерле колбулу (метапредметный)  ла предметти уренеринин турулталары

5-чи классты божодып jаткан уренчиктердин алтай тилле алган уредузинен бойынын танынан озуминде турулталар (личностный):

  1. Уренчиктин jайалталарын ла когус- коруми элбек таскан калган.
  2. Алтай тилинин байлыгынын этика, эстетика учурын аайлап турар; торол тилин сууп, тооп, оныла оморкоп; алтай тил албатынын культуразы деп, оны чеберлеп аларына куунзеп турар; эрмек- куучынын jарандырар куун- тапту болор.
  3. Созлигинин кеми, грамматикала уренген эп-аргаларды когуске алынганы jеткил, эрмек- куучында куун- санаазы jайым, jарт айдар.

Текши уреду эдилгелерле колбулу турулталар (метапредметный):

  1. Текстле иштеп билер: текстти чокым, jарт кычырып, тос шуултезин таап, кандый бир темага керекту jетирулерди талдап, оны бир аайлап билер; текстле иштеп, онон керекту jетируни танынан бойы бедиреп, шиндеп, талдап билер.
  2. Эрмек- куучыннын бастыра будумдериле тузаланып билер:

- оосло до, бичип те эткен jетируни чын аайлап турар;

- кычырарынын будумдериле тузаланып билер;

- башка-башка аргалардан: газет- журналдан, электрон уреду ресурстардан ла Интернеттен керекту jетирулерди таап билер;

- технический эп- аргалардын, информация технологиялардын болужыла тапкан jетируни Power Point программала презентация ажыра белетеп, ижин корулаар, кыска ла jаан улекер иштер тургузып турар.

     3. Алган билгирин, таскамалын jуруминде тузаланар; торол тилин оско до предметтерле билгир алар эп-арга деп тузаланары.

     4.  Эрмектежип куучындашканда, кандый бир иш будургенде, блааш-тартышту, шуужуде эбире уренчиктерле колбу тудуп билер.

Предметле колбулу турулталар:

  1. Алтай тил- алтай албатынын тили, Алтай Республиканын экинчи эл-тергеелик тили деп билер; тил ле албатынын культуразы колбулу; кижинин, албатынын jуруминде торол тилинин учуры jаан деп билип турар.
  2. Эрмек- куучында орфоэпиянын, лексиканын, эмдиги алтай литературный тилдин грамматиказынын некелтелерин буспай тузаланар; сости, бузулбас сосколбуларды мары jанынан келиштире тузаланар; чын бичииринин, токтой тужер темдектерди тургузарынын ээжилерин бичикте билгир тузаланып турар; грамматика, эрмек-куучыннын некелтелери jанынан бар jедикпестерди таап, тузедип билер; лингвистика ла онын тос болуктери; тил ле эрмек- куучын, оос ло бичилген эрмек-куучын; монолог ло орток куучын; эрмек- куучыннын (jетиру берер- повествование, jурамал- описание, шууген учурлу- рассуждение); текст; тилдин тос единицалары, олордын темдектери ле эрмек- куучында тузаланар анылуларын билип тузаланар.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по русскому языку Класс – 10 Ф (физико-математический профиль)

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по русскому языку Класс – 10 Ф (физико-математический профиль) ,  Всего часов на учебный год – 34;Количество часов в неделю - 1 час Составлена в соответствии с ...

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по русскому языку Класс – 11 Е (естественнонаучный профиль)

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА по русскому языкуКласс – 11 Е (  естественнонаучный профиль) ,  Всего часов на учебный год – 34;Количество часов в неделю - 1 час;Составлена в соответствии с уч...

Пояснительная записка к рабочей программе. Предмет: русский язык. Класс: 6.УМК: Львова С.И. Пояснительная записка

Пояснительная записка к рабочей программе включает цели и задачи освоения курса, содержание курса, тематическое планирование, ЭОР, методическое обеспечение....

Рабочая программа по русскому языку класс по программе Ладыженской Т.А. и К.Т.П.

класс.Рабочая программа составленана основе программы Т.А, Ладыденской.  и К.Т.П....

Рабочая программа по английскому языку класс 9 Enjoy English М.З. Биболетовой, Н.Н.Трубанёвой,

Рабочая программа  по  английскому языку  класс  9  Enjoy English М.З. Биболетовой,  Н.Н.Трубанёвой, ...

рабочая программа по алтайскому языку 4 класс ФГОС

Баштамы класстарда алтай тилди јаны ÿренип баштаган ÿренчиктерле иштейтен программа келиштире 3 часка тургузылган....

рабочая программа по алтайскому языку 2 класс ФГОС

Алтай тилле иштеер программа (алтай тилди  jаны ÿренип баштаган ÿренчиктерле иштейтен программа)...