"Сүз төркемнәре илендә"
план-конспект урока (5 класс) на тему

Алабуга муниципаль районы

муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе

“1 нче гимназия”

Сүз төркемнәре илендә

5 нче сыйныфта сүз тɵркемнəрен гомумилəштереп кабатлау дəресе

                                                    Югары категорияле  татар теле

                                  һəм əдəбияты укытучысы

                                                     Ильдарханова З.М.

Тема:  Сүз төркемнәре илендә. (Исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль, рәвеш темаларын гомумиләштереп кабатлау)

Дәрес тибы: кабатлау һәм йомгаклау

Дәрес максатлары:

1. Белем бирү максаты:

• сүз төркемнәре буенча алган белемнәрне дөрес куллану;
• сүз төркемнәрен аера белү.

2. Үстерү максаты:

• укучыларның фикерләү сәләтен үстерү;
• сөйләм телләрен үстерүгә җирлек булдыру.

3. Тәрбия бирү максаты

• Укучыларда әдәплелек сыйфатларын тәрбияләү.

Җиһазлау: дәреслек (Ч. М. Харисова, Н.В. Максимов, Р.Р. Сәйфетдинов), презентация, таратма материаллар, интерактив такта.

Дәрес барышы

1. Оештыру.

1. Дәрестә уңай психологик халәт тудыру.

• Хәерле көн, укучылар!
• Кәефләрегез ничек?
• Бер-берегезгә карашып, елмаеп, яхшы кәеф теләгез!
• Мин дә сезгә бүген зур уңышлар телим!

2. Мотивация

- Укучылар, экрандагы күренешләр турында сез ни әйтә аласыз?

+ Бу күренешләр “Яңа гасыр” каналында баручы “Тамчы-шоу” тапшыруы, аның алып баручысы Марсель Әхмәдуллин турында сөйли.

2. Актуальләштерү.

- Әйе укучылар, бу күренешләрне мин юкка гына алмадым, чөнки бу тапшыруга бары тик белемлеләр, тырышлар гына эләгә ала. Ә безгә бүген Марсель Әхмәдуллин 1 тур - өйдә әзерләнү өчен бик күп сораулар һәм биремнәр тәкъдим итә. Әгәр дә без үзебезнең белемебезне күрсәтсәк, сорауларга дөрес җавап бирсәк, 2 турга юл ачык дигән сүз. Башлыйбызмы, укучылар? Игътибар – экранга.

- Рәсем буенча берничә сорау бирелгән. Ни өчен дип уйлыйсыз? Без бу сораулар белән кая таныштык?

-  Әйе, сүз төркемнәрен өйрәнгәндә. Ә нинди сүз төркемнәре белән таныштык?

+ Исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль, рәвеш.

• Димәк, без бүген нәрсә турында сөйләшербез?

+ Сүз төркемнәрен искә төшерәбез.

• Ә нинди максатлар куябыз?

+ Сүз төркемнәрен аера белү, сөйләмдә куллану...

3. Ныгыту.

1. Исем буенча биремнәр.

• Укучылар, әйдәгез, беренче бирем белән танышыйк. Сезнең каршыда Исем дип аталган агач. Тик менә ул тулы түгел. Матур булсын өчен, шушы түгәрәкләрне тутырырга кирәк. Димәк, Марсель абыегыз исем буенча белемнәрегезне тикшерә.

+ 6 килеш белән тулыландырабыз. (интерактив тактада тутыралар)

• Бик яхшы. Ә икенче биремдә килешләр белән дөрес төрләндергәннәрме? Тикшереп алыйк.

Баш килеш                          Болында

Иялек килеш                       Болынга

Юнәлеш килеш                   Болын              

Төшем килеш                      Болынның

Чыгыш килеше                    Болынны

Урын-вакыт килеше            Болыннан

+ Юк, хаталар бар. (интерактив тактада тикшерәләр, төзәтәләр)

• Әйдәгез, белемнәрне бәялик. Бәяләү карточкаларына үзегезгә билге куегыз.

2. Сан буенча биремнәр.

• 2 биремгә  игътибар итик. Сезгә кызыклы сораулар тәкъдим ителгән. Тик

 менә җавапларын таба алырсызмы, тикшереп карыйк.

• Имәндә 6 алма үсә иде. Берсен өзеп алдылар, ничә алма калды?
• Алсу җиде яше тулгач нишли?
• 1 йомырка 4 минут пешә. 5 йомырка пешерү өчен ничә минут вакыт кирәк?
•  Өстәл өстенең 4 почмагы бар, 1 почмагын кистеләр. Ничә почмагы булды?

• Ә хәзер, әйдәгез, җөмләләрдәге саннарны билгеләгез. Барлыгы ничә сан табарсыз? (8)

3. Алмашлык буенча сораулар.

• Укучылар, ничә?, нишли? сораулары җөмләдә нинди сүз төркеменә карый?

+ Алмашлык.

• Ә сез тагын нинди алмашлыклар беләсез?

+ Зат алмашлыклары.

• Әйдәгез әле, мин сезнең алмашлыклар буенча белемегезне тикшереп карыйм. “Тэйк офф – тач даун” . Әгәр дә минем белән килешәсез икән – басасыз, килешмисез икән – утырасыз.

 Мин – 1 зат, берлек сан

 Син – 2 зат, күплек сан

 Алар – 3зат, берлек сан

 Без – 1 зат, күплек сан.

 Ял вакыты.

• Бик яхшы. Ә хәзер әйдәгез ял итеп алыйк. ( физминутка). Марсель абыегыз сезгә бик матур ял вакыты тәкъдим итә. Сораулары да бар: ничә предмет, нинди төсләр, нинди хәрәкәтләр башкаралар?
• Әлеге ял вакытында ничә төрле предмет күрдегез?

+ 17

• Нинди төсләргә игътибар иттегез?

+ Сары, шәмәхә, зәңгәр...

• Ә төсләр нинди сүз төркеменә якын?

+ Сыйфат

• Әйе, сыйфат нинди билгеләргә ия?

+ Предметның билгеен белдерә, нинди соравына җавап бирә.

4. Сыйфат буенча биремнәр.

• Ә хәзер алдыгыздагы 4 нче биремгә игътибар итик.  Сезгә сыйфатлар бирелгән, ләкин аларның тагын иптәшләре бармы икән?

Әдәпле – тәрбияле, тәртипле, итагатьле

Матур –гүзәл, чибәр, күркәм

Белемле – укымышлы

• Ә менә, укучылар, әдәпле сүзен сез ничек аңлыйсыз?

+ Ул начарлык эшләми, үзен тыйнак тота, башкаларга ярдәм итә.

• Әйе, әдәпле бала гына бәхетле була, дигәннәр. Сезнең дә бәхетле булуыгызны телим.

Әлеге сыйфатларны төрле дәрәҗәләргә куегыз.

5. Рәвеш буенча биремнәр.

5 биремгә игътибар итик әле. Ниндидер сүзләр төшеп калган? Табыйк әле.

+ Рәвешләр төшеп калган.

• Ә сез рәвешләр турында нәрсә беләсез?

+ Ул кайда?, кайчан?, нигә? сорауларына җавап бирә.

• Ә нинди рәвешләр беләсез?

+ Урын, вакыт, сәбәп.

• Яхшы. Белемнәрегезне бәяләгез.

6. Фигыль буенча биремнәр.

• Экранга игътибар итик. Рәсемнәр буенча нәрсә әйтә аласыз?

+ Йөгерә, оча, сикерә, ята, уйный... Болар – фигыльләр.

• Сезнең фигыль буенча белемегезне сынар өчен тагын бер  бирем тәкъдим ителә. Аларны таныйсызмы?

Йөгерә, укыса, сөйлә, уйныйбыз, әзерлән, килсәләр, язалар, катнашыгыз, чыксак, җиңәбез.

+ Йөгерә, уйныйбыз, язалар, җиңәбез – хикәя фигыль

укыса, килсәләр, чыксак – шарт фигыль

сөйлә, әзерлән, катнашыгыз – боерык фигыль

• Яхшы, афәрин укучылар. Менә без сезнең белән бирелгән биремнәрне яхшы гына үтәп чыктык. Белемнәрегезне бәяләгез.
• Ә йомгак эшебез итеп,  иҗади эш башкарабыз. Игътибар – экранга.
• Рәсем буенча төрле сүз төркемнәрен кулланып,  җөмләләр төзегез.

7. Рәсем буенча иҗади эш.

IV. Йомгаклау.

• Минемчә, без бүген тапшыруга әзерлекне күрсәттек. Бары тик чакыру гына көтеп калабыз. Бүгенге дәрестә, бигрәк тә, сез нәрсәне истә калдырдыгыз?      
• Бәяләү карточкаларыгызны миңа җыеп бирегез. (Белемнәрне бәяләү)

V. Өй эше.

1. “Әдәплелек” темасына төрле сүз төркемнәре кергән 5 мәкаль язып килергә.

2. “Минем дустым” темасына кечкенә күләмле сочинение язарга.