Разработка открытого урока по марийскому языку в 6 классе "Пале мутын ышталтмыже" ("Способы образования имен прилагательных")
план-конспект урока (6 класс) на тему

Теме: Пале мутын ышталтмыже.

Цель: Тунемше-влаклан пале мутын ышталтме йонжо-влак нерген   шинчымашым пуаш.

Задаче-влак: образовательный: пале мутын ышталтмыже дене палдараш да нуным чын возен мошташ, пале мутын сылнымутышто кучылталтмыжым почын пуаш.

развивающий (вия‰дыме): мутер дене пайдаланен моштымо навыкым вияндаш; пален налаш тыршыме да шымлыме навыкым, шке шонымым раш да чын каласен кертмым, шкевуя паша ыштымым вия‰даш 

воспитательный: шочмо йылмым утларак йєраташ кумыландаш, тўрлє чонан нерген шинчымашым ешараш

Урокын цельже ден задачыже тыгай УУД-ым шуарымашке виктаралтыныт:

Личностный: -тунемме материал деке йоча-влакын кумылыштым лукташ,

-мутланымаште марий йылмын поянлыкшым кучылт мошташ туныкташ .

Регулятивный: -тунемме лектышыш шуаш манын, ончылан цельым шындаш да, ик этап гыч вес этапыш эртен, урокышто пашам ыштымылан акым пуэн мошташ.

Познавательный: - кўлеш информацийым чын кучылт мошташ;

- йодышым шынден, вашмутым пуэн керташ;

- тунемме правилым палаш да практичекий пашалаште чын кучылт мошташ туныкташ

Коммуникативный: - тўшкан ыштыме навыкым вия‰даш;

- шке шонымашым чын, раш каласен да икте-весым колыштын мошташ туныкташ.

Метод-влак: таратыше диалог (подводящий да побуждающий диалог), критический лудмын элементше, кычалмаш (поисковый): Сингапур методик

Технологий-влак:

1. Информационно-коммуникативный технологий.

2. Тазалыкым аралыме да пе‰гыдемдыме технологий.

3. Тунеммым вия‰дыме технологий. ( Развивающее обучение (проблемно – поисковый).

Вес предмет дене кыл: биологий, марий литератур.

Урокын типше: у шинчымашым налме урок.

Урокын эртымыже.

I. Организационный момент.

-Поро эр. Айста окнаш ончалына. Уремыште шыже     , кече онча. Икте-весым ончалына да шыргыжалына. Кумылнам нєлталына. Урокышто пашам уло кумыл дене ышташ тўналына вет. Шичса. Кидна парт умбалне, тупна тєр.

II.Ончыч тунеммым ушештарымаш.

1. Кидлан массажым ыштена.

1)Кугу парня дене чыла парнявуйнам массажироватлена.

2)Киднам гладитлена.

3)Шўргынам кидкопа дене тўкален да киднан шокшыжым шижына.

-Ынде тетрадьым почына да тачысе числам возена.

2. Йылме разминке.

-Тыгай паша лиеш. Мут-влакым кок столбикыш шеледен возаш. Могай правил( признак дене) почеш шеледеда. (Суффикс, мут ушалтме, мужыралтме йон дене да тун пале мут-влак. ). - Могай йєн дене ышталтыныт? ((Морфологический йєн дене).

1 команде: нарынче, шыжымсе, йуран, шыма, шерге, куанле, тылзаш, кугу, омодымо, сур, чевер-чевер

2 команде: икияш, поро, ныжылге, икмарда, кужу, икгай, пелганде, иктанаш, вичкыж, чулым, ялысе

3 команде: кужу-кужу, ошалге-канде, весела, киддыме-йолдымо, кумда, лыжга, ушан-шотан, сылне, яндар, изи-кугу, чонан

4 команде: мотор, пылан, кумда-кумда, сай, икоян, ласка, школысо, тамле, йошкарге, идалыкаш, ойлымаш

III. Проблемный ситуацийым шындымаш.

-Мут-влакым шеледымекда иктаж-могай нелылык шижалте мо? (Ик мутым нигушкат ышна пурто.)

-Молан нине мутшым нигушкат ышда возо? (Кажне командын вашмутшо турло)

-Составыштым ончыктена. Кузе ышталтын тиде мут? (1 командын – тун пале мут=влак да суффикс дене лийше пале мут-влак, суралге-канде нигушкат ок пуро; 2 команде – тун пале мут-влак да мут ушалтме дене лийше п.м., оласе – суффикс дене лийше; 3 команде – тун п.м-влак да мужыралтме йон дене лийше п.м., поранан  суффиксан; 4 команде – тун п.м-влак да вес мут гыч лийше п.м-вл, ойлымаш – лум мут лиеш)

-Таче урокышто мо нерген ойлаш тў‰алына? Темына могай лиеш, кузе шонеда?         Пале мутын ышталтмыже.  Темынам тетрадьыш возен шындена.

- Урокын темыжым келгынрак умылаш могай цельым шынден кертына?

( Пале мутын ышталтмыже да возалтмыже нерген пален налаш, состав дене чын лончылаш.)

-Йоча-влак, урокын цельышкыже шуаш могай задачым шындаш лиеш?

(Йоча-влакын вашмутышт тÿрлö лийын кертеш.)

(1.Икте-весылан полшен шогыман.

2.Письменный паша-влакым чын возаш тыршыман.

3.Урокышто правилым умылен колыштман.

4.Икте-весын пашаштым аклен моштыман да т.м.

5.Предложенийлаште пале мут-влакым муын мошташ да кузе ышталтмыштым,  возалтмыштым палаш.

IV.У темым почмаш.

1. Книгасе правилым лудыт да таблице дене пашам ыштымаш.

- Туге гын, пале мут-влак могай тушкалан шелалтыт?

-Вес мут гыч пале мут-влак могай йон дене ышталтыт?

2. – Ынде доскаш ончалына да пашам шуктена. Ик ен доска деке лектеш, 3-шо предложенийым член шот дене лончыла .

 (Экраныште предложений-влак:

Аваже туныкта гын, йоча пашалан чулым лиеш, ачаже гын – ушан.

Аван шумжо кече дечат шокшырак.

Ава – туняште эн поро, тыматле да яндар чонан.

(Предложенийым член дене лончылаш, пале мут-влакым муаш)

- Мо тугае пале мут, могай ойлымаш ужаш? Предлдоженийыште пале мут могай член лиеш? / Определений, сказуемыят лийын кертеш/

=    Чылаланнат авана эн шерге, эн поро, эн тыматле, эн лишыл, эн ласка …

    Поэт ден писатель-влакат авалан шуко сылнымутан произведений-влакым полекленыт. Иктажым ала шарналтена? /А.Иванован «Ава кид», З.Дудина «Авай дене пырля»./  

3) - Ме поэтак онал гынат, айста ава нерген, пуымо пале мут-влакым кучылтын, предложений-влакым чонена. /кажне ен предложенийым чона, ик мутымак уэш-пачаш она кучылт/

4) Учебник дене паша

3-шо паша, стр 32.

5) Занимательный материал дене паша.

Доскаште: 

Пале мут-влакым кум тушкалан шелаш. Могай тушка лийыт?

1) тун пале мут

2) суффикс полшымо дене ышталтше

3) сложный пале мут-влак

6)  4-ше паша (самостоятельно). Текст гыч вес мут гыч лийше пале мут-влакым возен лукташ да  ышталтме йоныштым ончыкташ. Тетрадьдам вашталтыза да икте-весыдан пашадам тергыза.

7) Оценкым шындымаш.

8) Иктештымаш.

    Пале мут-влак илышыште молан кулыт?

(Предложенийым, ойым сылнештараш: Сылне мурат ок шоч, кумыланже оят ок шоч).

Оценкым шындена.

2. Мужыр дене паша. Картырче дене паша. Ик мужыр ушалтме дене лийше мутым кычалеш, весыже -мужыраным.

Оценкым шындена.

3. Индивидуальный паша. Пеледыш-модыш.

Турло ойлымаш ужаш гыч пале  мутым ыштен возыза.:

Пасу; ик ой;  уш; медаль; эрла; ошо, сур; пеле, канде; вич ий; ушан; паша; кадыр, кудыр; куат; турло, турло.

-Келшыше мут денже предложенийым чоныза.

Оценкым шындена.

VII. Тунемшын шке ыштыме пашажым, умылымашыжым тергымыже. (Рефлексия)

-Мом урокышто пален налда?

Мут ышталтме лекскико-синтаксический йєнлан шотлалтыт…

Сложный мут ышталтыт…

Ушалтме дене лийше мут возалтеш…

Мужыралтме дене лийше мут возалтеш…