11-се класта башҡорт теленән ғәмәли курс буйынса эш прогаммаһы
рабочая программа (11 класс) на тему

БАШҠОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАҺЫ МУНИЦИПАЛЬ РАЙОН БЕЛОРЕТ РАЙОНЫНЫҢ БЕЛОРЕТ ҠАЛАҺЫ Я. ХАММАТОВ ИСЕМЕНДӘГЕ УРТА ДӨЙӨМ БЕЛЕМ БИРЕҮ БАШҠОРТ ГИМНАЗИЯҺЫ МУНИЦИПАЛЬ ДӨЙӨМ БЕЛЕМ БИРЕҮ БЮДЖЕТ УЧРЕЖДЕНИЕҺЫ

“Ҡаралды”                                “Килешелде”                               “Раҫланды”

МБ ултырышында                        уҡытыу эше буйынса                         мәктәп директоры

Протокол №___                        директор урынбаҫары

“__”____2016                                _________________                        ______________

 МБ етәксеһе        ________                Фәтхетдинова Р.Х.                           Ғәлийәнова З.Б.

Мостафина Р.З.                                                                  мәкт.пр. “...”_____2016

11-се класта башҡорт теленән ғәмәли курс буйынса эш прогаммаһы

Бойомға ашырыу мөҙҙәте: 2016-2017 й.й.

Төҙөүсеһе: юғары  категориялы  башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусы  

                  Ҡаһарманова Сәриә Мөхәмәдйән ҡыҙы

Эш программаһын төҙөү ваҡыты: 2016 йыл

11-се класта башҡорт теленән ғәмәли курс буйынса эш прогаммаһы

“Берҙәм республика имтиханына әҙерлек - 2017”

I. Аңлатма

Башҡорт теле  буйынса эш программаһы “БР  дәүләт  телдәре тураһында Законға”, ”(17.03.97.) , “Федераль  дәүләт стандарттары Положениеһына”(03.06.09),  Милли белем биреү концепцияһына, БР Мәғариф министрлығы тәҡдим иткән икенсе быуын стандарттары нигеҙендә төҙөлгән “Төп дөйөм белем биреү буйынса өлгө программалар” һәм Мәғариф буйынса Законға ярашлы төҙөлдө Белорет ҡалаһы Я.Хамматов исемендәге муниципаль   дөйөм  белем биреү учреждениеһы урта  дөйөм   белем биреү мәктәбенең  дөйөм  белем биреү  программаһына, муниципаль   дөйөм  белем биреү учреждениеһы урта  дөйөм   белем биреү гимназияһының    уҡыу планына, 2016/2017 йыл өсөн Белорет ҡалаһы Я.Хамматов исемендәге муниципаль   дөйөм  белем биреү учреждениеһы урта  дөйөм   белем биреү гимназияһының  директоры тарафынан  раҫланған уҡыу әсбәптары нигеҙендә төҙөлдө.

Эш программаһы 34 сәғәткә бүленгән (аҙнаға 1 сәғәт).

        Программа 11-се кластарҙы башҡорт теленән БРИ форматындағы имтихан тапшырыуға әҙерләү маҡсатынан төҙөлдө. Курс йөкмәткеһе 34 сәғәткә иҫәпләнгән.Ул уҡыусыларҙың дөйөм мәктәп программаһы буйынса алған белемдәрен системалаштырыуҙы, дөйөмләштереүҙе үҙ эсенә ала һәм 10-сы класта үҙләштерелгән белемдәрҙе тәрәнәйтеүҙе күҙ уңында тота. Программала дөйөмләштереү әңгәмәһе һәм тексты лингвистик анализлау өсөн теоретик материал бирелгән. Орфография, пунктуация өҫтөндәге эштәр текст буйынса күнекмәләр менән параллель ҡаралған. Телмәр стиле буйынса практик йүнәлештәге материалдар программала төп урындарҙың береһен алып тора. Башҡорт теле буйынса имтиханға әҙерлектең текст формаһы (“С” типынлағы биремдәр) телмәр һәм риторик эрудицияға эйә булырға мөмкинселек, төрлө стилдәге текстарҙы интерпретациялауға һәм рецензия яҙыуға йүнәлеш бирә. Ғәмәли курс 5-11-се кластың башҡорт теле буйынса программаһы менән тығыҙ бәйләнгән.Ул уҡыусыларҙың теоретик мәғлүмәттәрен киңәйтә һәм системалаштыра, ғәмәли белемдәрен һәм күнекмәләрен нығыта, белемдәрен арттыра, уҡыусыларҙы БРИ-ға әҙерләүҙе маҡсат итеп ҡуя.

Ғәмәли курстарҙа уҡыусыларҙың телмәрен үҫтереүгә, тәҡдим ителгән тексты үҙ аллы анализлау күнекмәләрен һәм оҫталыҡтарын арттырыуға иғтибар бүленә. Телмәрҙең һүрәтләү сараларына айырым урын бирелмәһә лә, ул текст менән эшләү процессында системалы рәүештә үткәрелә.

II. Планлаштырылған һөҙөмтәләр.

        Башҡорт теле буйынса ғәмәли программа түбәндәге компетенциялары үҫтереүҙе планлаштыра:

лингвистик – тел һәм телмәр тураһындағы төп мәғлүмәттәрҙе белеүҙе һәм уларҙы ғәмәлдә ҡулланыу күнекмәһен;

телмәр – башҡорт телендә иркен аралашыу оҫталығын, орфоэпия, грамматика, орфография, пунктуация ьуйынса тел нормаларын;

коммуникатив – башҡаларҙың телмәрен аңлауҙы һәм еткерә алыуҙы һәм үҙ тексын төҙөү күнекмәһен (“С” өлөшөндә инша яҙыу).

Программаның маҡсаты:

• Дөйөм (тулы) мәктәп курсы буйынса белемде системалаштырыу һәм дөйөмләштереү;
• Белем сифатын күтәреү, уҡыусыларҙы БРИ формаһындағы имтиханға  маҡсатлы һәм сифатлы әҙерләү;
• Уҡыусыларҙы башҡорт теленең лексик һәм стилистик мөмкинлектәрен дөрөҫ файҙаланырға өйрәтергә, үҙҙәренең ижади эшен булдырырға.

Программаның бурыстары:

• Уҡыусыларҙың белемендәге “бушаҡ” урындарҙы бөтөрөргә, уларҙың яҙма телмәрен һәм һөйләү телмәрен камиллаштырырға, һүҙ байлығын арттырырға һәм телмәрҙең грамматик ҡоролошон яҡшыртырға;
• Уҡыусыларҙың ижади һәләтен үҫтерергә.

Эш формаһы: индивидуаль һәм фронталь эштәрҙе аралатып биреүҙә..

Эш алымдары:

• лекция;
• әңгәмә;
• уҡытыусы аңлатыуы;
• проблемалы ситуация булдырыу;
• төрлө симлдәге һәм тҡрҙәге текстарҙы анализлау;
• әҙер инша өлгөләрен анализлау;
• БРИ текстары менән эш;
• грамматик анализдың төрлө төрҙәре;
• таблица, схема, алгаритм төҙөү;
• диалог, әңгәмә ҡороу;
• фекерләү иншаһын яҙыу һәм редакторлау;
• дәреслек һәм белешмә әҙәбиәт менән үҙ аллы эшләү;
• контроль тест биремдәре менән үҙ аллы эшләү;

Курс аҙағына уҡыусылар белергә тейеш:

• башҡорт теле курстарының төп бүлектәре буйынса теоретик йөкмәткеһен;
• А типындағы тест биремен иң кәмендә 60-7% -ҡа эшләргә;
• Б типындағы тест биремен иң кәмендә 50%-ҡа үтәргә;
• тексты аналаизларға һәм ундағы төп проблеманы билдәләргә;
• тәҡдим ителгән текстың тибын һәм стилен билдәләргә;
• фекерләү формаһындағы үҙенең яҙма эшен булдырырға;
• текстағы прблемаларҙың береһен  күрһәтергә һәм уға комментарий бирергә, автор позицияһын асыҡларға һәм үҙ позицияһын яҡларға.

III. Программаның йөкмәткеһе.

Инеш. БРИ формаһындағы имтихандың структураһы һәм йөкмәткеһе. Баһалау критерийҙары.

Фонетика һәм орфоэпия. Өн һәм хәреф.Орфоэпия нормалары. Башҡорт телене фонетикаһының күркәм саралары.

Лексика һәм фразеология.Һүҙҙең лексик мәғәнәһе. Лексик нормалар. Синонимдар. Антонимдар. Контекстуаль синонимдар һәм антонимдар. Омонимдар. Фразеологик берәмектәр. Лексик анализ. Лексиканың һәм фразеологияның күокәм саралары.

Морфема һәм һүҙьяһалыш. Морфемалар. Һүҙгә марфема анализы. Һүҙьяһалыш төрҙәре. Һүҙьяһалыштарҙы анализлау. Һүҙьяһалыштың күркәм саралары.

Грамматика. Морфология. Үҙ аллы һәм ярҙамсы һүҙ төркөмдәре. Морфологик анализ. Грамматик нормалар.

Грамматика. Синтаксис.Һүҙбәйләнеш. Һүҙбәйләнеш төрҙәре. Һөйләм. Һөйләмдең грамматик нигеҙе. Һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәре. Бер һәм ике составлы һөйләмдәр. Тарҡау һәм йыйнаҡ һөйләмдәр. Тулы һәм кәм һөйләмдәр.Ябай һөйләм. Ҡушма һөйләм. Теҙмә ҡушма һөйләм. Эйәртеүле ҡушма һөйләм. Сит телмәрҙе еткереү ысулдары. Ябай һөйләмгә анализ. Ҡушма һөйләмгә анализ. Грамматик нормалар. Грамматиканың күркәм саралары.

Орфография. Башҡорт телендә сингармонизм. Ассимиляция. Диссимиляция. К,Ҡ,П өндәренең сиратлашыуы. Башҡорт телендә Ъ һәм Ь билдәләренң яҙылышы. Рус теленән ингән һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы. Ҡушма һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы.

Пунктуация. Эйә менән хәбәр араһында һыҙыҡ. Ябай һөйләмдәрҙә өтөр ҡуйылышы (өндәш һүҙҙәр, инеш һүҙҙәр һәм һөйләмдәр, һөйләмдең тиң киҫәктәре, айрымланыу,). Тура телмәрҙә һәм цитаталарҙа тыныш билдәләре. Теҙмә ҡушма һөйләмдәрҙә тыныш билдәләре. Эйәртеүле ҡушма һөйләмдәрҙә тыныш билдәләре. Ҡатмарлы синтаксик төҙөлмәләрҙә тыныш билдәләре. Пунктуацион анализ.

Телмәр. Телмәр өлгөһө булараҡ текст. Телмәрҙең стилистик һәм функциональ-мәғәнәүи төрҙәре. Текстың мәғәнәүи һәм композицион ҡоролошо. Текстағы һөйләмдәрҙе бәйләү саралары. Төрлө стилдәге һәм жанрҙағы стилдәрҙе мәғлүмәти эшкәртеү. Аралашыуҙың темаһы, маҡсаты, адресаты һәм ситуацияға ярашлы телмәр мөмкинлектәрен һайлау. Тексҡа анализ. Фекерләү текстары төҙөү.

Һүрәтләү саралары. Эпитет, сағыштырыу, метафора, оксюморон, йәнләндереү, гипербола, литота, экспрессив лексика, анафора, эпифора, антитеза, инверсия, градация, парцелляция, ҡабатлау, риторик һорау, риторик өндәү, синтаксик параллелизм.

IV. Календарь-тематик план.

Ҡулланылған әҙәбиәт

1. Капинос В.И. и др. Единый государственный экзамен. Русский язык. Контрольные измерительные материалы 2004-2005, М.: Просвещение, 2005.  

 2. Мамона Т.Н. и др. ЕГЭ. Русский язык. Практикум по выполнению типовых тестовых заданий ЕГЭ: учебно-методическое пособие, М.: Экзамен, 2009.  

3. Псәнчин В.Ш., Псәнчин Ю.В. 11-се класс өсөн «Башҡорт теле» буйынса эш программаһы милли мәктәптәр өсөн эшкәртелгән уҡыу планына таянып ҡоролдо. Программаның нигеҙенә Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланылған программа алынды: “Башҡорт теленән программалар” (5-11 кластар өсөн). Ижевск: КнигоГрад, 2008.-160 бит.

4.Псәнчин В.Ш., Псәнчин Ю.В. Дәреслек. Әсә теле.10-11 –се кластар өсөн дәреслек., Өфө: Китап, 2009.

5.Сәйетбатталов Ғ.Ғ. Башҡорт теле: педагогия училещелары өсөн дәреслек. – Өфө:Китап, 1997.