Хәл фигыль
план-конспект урока (7 класс) на тему

Казан шәһәре Идел буе районының “Аерым предметлар тирәнтен өйрәнелә торган 24нче урта гомуми белем мәктәбе” гомуми белем муниципаль бюджет учреждениясенең 1 кв. татар теле һәм әдәбияты укытучысы Шамсивалеева Рәзилә Минвалеевна

Тема:  хәл фигыль һәм аның төрләре

Максат:  1) хәл фигыль турында төшенчә бирү, мәгънәсен ачыклау;

           2) хәл фигыльләрне сөйләмдә куллана һәм таба белү;

           3) укучыларның тел турындагы белемнәрен арттыру.

Җиһазлау: ноутбук, карточка, дәреслек-7класс, таблица.

Дәрес барышы

1. Оештыру моменты

2. Өй эшен тикшерү

3. Узган материалны кабатлау

    -фигыльләрне төрле заман формаларына куярга: утыра, кия, бара,              сөйли, белә, килеп, куя, ала, биргәч, кайт.

    -артык сүзләрне билгеләргә.

4. Яңа тема өстендә эш

А) таблица буенча теманы аңлату, кушымчаларын аеру

Б) һәр төрен экранда карау:

1) –п, -еп, -ып, -ап, -әп

Карап, белеп, утырып

Карап язу, белеп сөйләү, утырып уку

2) –а, -ә, -ый, -и

 Бара-бара сөйләү, әйтә-әйтә бару, әйтә тора, сөйли-сөйли язу.

     3) –гач, -гәч, -кач, -кәч

     Баргач күрү, белгәч әйтү, кайткач эшләү, әйткәч белү

     4) –ганчы, -гәнче, -канчы, -кәнче

 Барганчы белү, күргәнче әйтү, кайтканчы көтү, әйткәнче эшләү.

 Һәр төренә җөмлә төзетеп бару

5. Теманы ныгыту

а) Фигыльләрне 4 төренә дә куярга

Эшлә, киен, сикер, кайт, кара, сана, укы, җырла, йокла, ят.

б) хәл фигыльләр кулланып һәр көнне нәрсә эшләүләре турында  

җөмлә төзетү.

Дүшәмбе дәресләргә әзерләнеп утырам.  Чәршәмбе шигырь  ятлый-ятлый йөрдем. Пәнҗешәмбе  хикәя укыгач ял иттем. Җомга кешеләрдәге    матур, гүзәл сыйфатлар  турында сочинение язганчы газета укыдым.

6. Ял минуты

    Р. Харисның “Кеше кайчан матур була?” шигырен уку.  

    Төп фикерне чыгару:

    “Кешенең бар нәрсәсе: йөзе дә, киеме дә, фикерләре дә матур булырга тиеш”

                                                                              А. П. Чехов

    в) Хикәя төзү: “Кеше һәр яктан да гүзәл булырга тиеш”. Һәр җөмләдә хәл фигыль булсын.

    г) Хәл фигыльләр белән җөмләне тулыландыр.

                      Ул баса.                  Ул ярата.                     Ул ашый.

Ул чыга.               Ул сикерә.                 Ул йөгерә.

 Ул киенә.               Ул укый.                   Ул йоклый

       д) хәл фигыльләргә –рак, -рәк кушымчалары өстәргә:

      Төшереп, манып, тырышып, иелеп, көлеп, кызартып, кычкырып  

      е) экранда җөмлә бирелә, хәл фигылләргә морфологик анализ      ясарга.

     Бичара егет нишләгәнен белмичә, иптәшенә кулын сузды.

     Кыз түзмәде, чайкала-чайкала көләргә тотынды.

      ж) китап белән эш.

     171 нче күнегү. Хәл фигыльнең тиешле төрен ясап, җөмләләрне яз.

      1 вариант – 1, 2, 3 җөмлә; 2 вариант – 4, 5, 6 җөмлә.

7. Өй эше

      174нче күнегү. Хәл фигыльләрнең төрләрен яз.

8. Йомгаклау

    - Хәл фигылнең ничә төре бар?

    - Һәр төренең кушымчаларын әйтегез.

    - Һәр төренә мисаллар китерегез.