Г.Тукай
рабочая программа (7 класс) на тему

Опубликовано 02.04.2015 - 10:31 - Гарипова Гузалия Хабибрахмановна

Г.Тукай

Скачать:

Вложение	Размер
rabochaya_programma_po_tatarskoy_literature.doc	618 КБ

Предварительный просмотр:

5 нче сыйныф

Татар әдәбиятыннан эш программасы

Атнага - 2 сәгать

Барысы – 70 сәгать

Шулардан:

әсәрләрне өйрәнү – сәгать

сөйләм үстерү – сәгать

дәрестән тыш уку – сәгать

кабатлау һәм йомгаклау – сәгать

Программа: Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары. 5-11 нче сыйныфлар/ Ф.Галимуллин, А.Әхмәдуллин. К., “Мәгариф”, 2010

Дәреслек-хрестоматия: Әдәбият: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5 нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия/ М.Ш.Җәләлиева, Г.М.Әдhәмова., - Казан: Мәгариф, 2006.

№	Дәреснең темасы, эчтәлеге	Срок	Үтәл еш	Тема буенча укучылар белергә тиешле минимум	Искәрмәләр
1	Дǝрестǝн тыш уку.№1.	1		Китап укуга кызыксыну тǝрбиялǝγ.	Китапханǝгǝ экскурия.
2	Халык авыз иҗаты.Фольклор турында төшенчǝ. Әкиятлǝр.	1		Фольклорның жанрлары. Алардагы фантастик, тылсымлы сюжетлар. Тылсымлы, хайваннар турындагы, тормыш-кѳнкγреш ǝкиятлǝре арасындагы аерма турында мǝгълγмат алу.	Класстан тыш ǝкиятлǝр укый башларга.
3-4	“Таңбатыр” ǝкияте.	2		Уку, текстка якын итеп сөйлǝγ. Әкият геройларының сыйфатлары.	Гипербола, литота турында төшенчǝ бирγ.
5-6	“Yги кыз” ǝкияте.	2		Уку, сөйлǝγ. Герой холкындагы гаделлек,тугрылык.
7.	Б.с.γ.Сочинение.”Гаделлек,тугрылык,хезмǝт кешене бизи”.	1
8.	Класстан тыш уку.№2.”Әкиятлǝр иленǝ сǝяхǝт”.	1		Әкиятлǝрне матур итеп сөйли белγлǝренǝ ирешγ, нǝтиҗǝ ясый алуларына ирешγ.
9.	Б.с.γ.№2. Сǝнгатьле уку кγнегγлǝре.

10-11.	Хайваннар турында ǝкиятлǝр.	2		Кешегǝ хас сыйфатларның хайваннарга кγчерелγе.
12.	Б.с.γ.№3. Картина буенча сочинение.”Сертотмас γрдǝк”.	1		Картинаны укый алырга өйрǝнγ, аны ǝсǝр белǝн бǝйли алулары.
13-14.	А.Алиш. Әкиятлǝр.	2		Биографиясе белǝн таныштыру, образлар системасындагы төп мотивлар, детальлǝр байлыгы.
15-16.	Мǝзǝклǝр.	2		Уку, анализлау.
17.	Класстан тыш уку.№3. Мǝзǝклǝр ярышы.	1
18.	Б.С.Y. № 4. Сǝнгатьле уку кγнегγлǝре.	1		Уку тизлеген тикшерγ, текстны аңлап укуларына ирешγ.	“Татар балалар ǝдǝбиятыннан хрестоматия”.
	2 нче чирек(14 сǝгать)
1.-3.	Г.Тукай.”Исемдǝ калганнар”	3		Балачак хатирǝлǝренең самимилеге, төгǝллеге. Авыр язмышны оптимистик рухта сурǝтлǝγ. Биография, автобиография турында төшенчǝ бирγ.
4-5.	Б.С.Y.5-6.Гади план төзγ кγнегγлǝре.	2		План тѳзγ кγнекмǝлǝре бирγ.(Һǝр бγлеккǝ план тѳзγ).	.
6-7	Г.Тукай.””Шγрǝле”	2		Уку, эчтǝлеген сѳйлǝγ. Авыл егетенең тапкырлыгы. Табигать кγренешенең тасвирланышы.	Теория: чагыштыру,эпитет.
8.	Г.Тукай.“Пар ат”	1		Лирик геройның татар мǝдǝнияте γзǝгенǝ омтылуы. Казанга зур ѳметлǝр баглавы. Шигырьдǝ хис-кичерешлǝр, уй-фикерлǝр тасвирлану.	Шигъри сөйлǝм турында тѳшенчǝ.
9.	Б.С.Y.№7. Сǝнгатьле уку кγнегγлǝре.	1
10.	Класстан тыш уку.№4. Г.Тукай.”Таз”,”Сабыйга”	1
11-12.	Ф.Әмирхан.”Нǝҗип”	2		Хикǝянең сюжеты. Нǝҗип кичерешлǝренең самимилеге, борылышлар.	Теория: хикǝя турында тѳшенчǝ.
13.	Б.С.Y.№8. Сочинение.”Минем яраткан hѳнǝрем”	1
14.	Класстан тыш уку.№5. Ф.Әмирхан.”Танымаганлыктан таныштык”	1
	3 нче чирек(20 сǝгать)
1.-3.	Г.Ибраhимов.”Алмачуар”	3		Язучының биографиясе белǝн таныштыру.Авыл малаеның табигатькǝ якынлыгы, атка мǝхǝббǝте, аңа бǝйле хыяллары. Хыялының җимерелγе.	Теория: пейзаж турында төшенчǝ.
4.	Һ.Такташ. “Ак чǝчǝклǝр”, “Урман”.	1		Язучының биографиясе белǝн таныштыру. Табигать кγренешлǝренең тѳгǝл чагылдыылуы. Җанландырылган табигать образлары.	Теория: лирик герой турында төшенчǝ.
5-7.	Һ.Такташ.”Караборынның дусты”.	3		Әйдγк hǝм Караборын образлары. Кγренешлǝрнең Караборын карашы аша тасвирлануы.
8.	Б.С.Y.№9.Сочинение.”Караборын-Әйдγкнең дусты”.	1
9.	Класстан тыш уку. Һ.Такташ.”Картайдым шул”, “ПИ-би-би-бип”(146,148 б.)	1
10-11.	Ә.Еники.”Курай”	2		Биографиясе турында белешмǝ. Әсǝрнең халык иҗаты белǝн уртаклыгы. Курай hǝм курайчы образлары.
12-13.	Ә.Еники.”Бала”	2		Уку, эчтǝлеген сөйлǝγ. Yзǝк вакыйганы билгелǝγ. Солдатның эчке дөньясын ачу γзенчǝлеклǝре. Сǝнгатьчǝ детальлǝрне табу, аларның мǝгънǝви көчен ачу.
14-15.	Г.Кутуй.”Сагыну”.	2		Язучының тормыш юлы. Лирик герой кичерешлǝрендǝ Туган ил образы.	Теория: нǝсер турында төшенчǝ.
16-19.	Г.Кутуй.”Рөстǝм маҗаралары”	4		Фашистларга каршы көрǝшнең фантастик маҗара стилендǝ бирелеше. Рөстǝмнең характер сыйфатлары. Фантастик ǝкиятлǝр белǝн бу ǝсǝр арасындагы уртаклык hǝм аермалар.
20.	Б.С.Y. №10. Бǝялǝмǝ.	1
	4 нче чирек(18сǝгать)
1-2.	М.Җǝлил. “Җырларым”, “Ана бǝйрǝме”, “Кызыл ромашка”	2		Шагыйрьнең эчке ышанычы. Өметлǝре, шигъриятне зурлавы. Фаҗига, драматизм белǝн батырлыкның γрелеше. Предметларны, табигатьне җанландырып тасвирлау.	Теория: рифма турында төшенчǝ.
3.	Б.С.Y. №11. Сǝнгатьле уку кγнегγлǝре.	1
4.-5	Ф.Кǝрим.”Yлем уены”	2		Шагыйрь турында белешмǝ. Yлемне җиңгǝн нǝни солдат тапкырлыгының юмор ярдǝ мендǝ бирелγе. Лирик геройның ярату хислǝренең чагылышы. Кыр казы уйнаган роль.
6-7.	М.Кǝрим.”Озын-озак балачак”	2		Әсǝр героеның табигать hǝм кешене аңлаудагы γзенчǝлекле юлын сурǝтлǝγ. Олы инǝй образы.
8.	Б.С.Y.№12. Сочинение. “Минем хыялым”	1			.
9-10.	Ш.Галиев. Балалар өчен шигырьлǝр.	2		Балалар дөньясының конкрет вакыйгаларда, предмет-сыйфатларда чагылышы.	Теоия: юмор, сатира турында төшенчǝ.
11-12.	Г.Сабитов. “Ярсулы яз”	2		Мǝктǝп тормышының γзенчǝлекле детальлǝрдǝ чагылышы. Укучы hǝм укытучы мөнǝсǝбǝтлǝрен. Табигатьне бала кγңеле hǝм хислǝре аша тасвирлау.
13.	Класстан тыш уку. Г. Сабитов хикǝялǝре.	1
14-15.	Н.Исǝнбǝт.”Хуҗа Насретдин”	2		Хуҗа Насретдин-халыкның зирǝклеген hǝм γлемсезлеген раслаучы образ.	Телрия: комедия турында төшенчǝ.
16-18.	Дǝрестǝн тыш уку, йомгаклау.	3

«Килешенде

Методик берләшмә җитәкчесе

________ __________________________

Беркетмә № _1______

“_01.09.2010_____” _________________ .

«Килешенде»

Кама-Исмәгыйль тɵп гомумбелем мәктәбенең укыту-тәрбия эшләре буенча директор урынбасары

________________ Кашапова Г.З..

“_____01.09.2010_” _________________

«Раслыйм

Кама_Исмәгыйль тɵп гомумбелем мәктәбе директоры

_______________ Фардеева Р.А.

_____

“01.09.______” _________________ 2010 ел.

Татарстан Республикасы Әлмәт муниципаль районы

Муниципаль гомум белем бирү учреждениесе -

Кама-Исмәгыйль тɵп гомумбелем бирү мәктәбенең

1нче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Кашапова Газимә Заhит кызының

6 сыйныф өчен татар әдәбиятыннан

ЭШ ПРОГРАММАСЫ

№____ “____” ___________2010 ел

педагогик совет утырышында каралды

2010/2011 уку елы

Укыту-тематик план

Фән - татар әдәбияты

Сыйныф - 6

Укытучы - Кашапова Газимә Заhит кызы

Сәгать саны - барлыгы 70 сәгать, атнага 2 сәгать исәбеннән (35 атнага)

План буенча – Әсәрләрне өйрәнү — 51 сәгать, сөйләм үстерү — 12 сәгать, дәрестән тыш уку — 7 сәгать

Укыту – методик комплекты:

Программа: Татар урта мәктәпләр әдәбият программалары, 5-11 нче сыйныфлар/Ф. Хатипов.- Казан: Мәгариф нәшрияты, 2010

Татар мәктәпләрендә әдәбияттан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты/Ф.Ә.Ганиева, А.Г.Яхин, Л.Г.Әминова.-Казан, 2008

Дәреслек-хрестоматия: татар гомуми белем бирү мәктәбенең 6 нчы сыйныфы очен дәреслек-хрестоматия / Ф.Ә.Ганиева, И.Г.Гыйләҗев , Ф.Ф.Исламов. – Казан: Мәгариф, 2006.

Өстәмә методик кулланмалар:

Әдәби әсәргә анализ ясау: Урта гомуми белем бирү мәктәбе укучылары, укытучылар, педагогика колледжлары һәм югары уку йортлары студентлары өчен кулланма /Д.Ф.Заһидуллина, М.И.Ибраһимов,В.Р.Әминева.-Казан: Мәгариф, 2005
Әдәбият дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5-6 нчы сыйныфларында эшләүче укытучылар өчен кулланма/Я.Х.Абдрәхимова.-Казан: Мәгариф,2007
Заһидуллина Д.Ф. Мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. – Казан: Мәгариф, 2004.
Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов Ә.М., Гыйләҗев Т.Ш. Татар әдәбияты: Теория. Тарих. – Казан: Мәгариф, 2004

Аңлатма язуы

Эш программасы статусы

Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды. Казан, 2008 ел.

Эш программасы структурасы.

Татар әдәбиятыннан эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

“ТР Мәгариф турындагы Законы”ннан өзекләр.

7 маддә. 5-9 сыйныфлар өчен укыту программалары фикерләү гамәленең бербөтен системасы итеп төзелә: сыйныфта биреләсе белем, үткән сыйныф белеменә нигезләнеп, катлаулану һәм яңа белем өстәлү исәбенә арта.

8 маддә. Белем системасының катлаулыга үсү өлгесе.

10 маддә. Әдәбият тарихын өйрәнү. Әдәби чорларны уртак якларын күрсәтеп, аермаларына басым ясап, күп кабатланган сәнгать чараларын табып гомумиләштерү.

ЭШ ПРОГРАММАСЫНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ

Яңа стандарттагы иң мөһим таләп мондый: мәктәпне тәмамлаганда, «укучы үз алдына максат куярга һәм аны тормышка ашыру юлларын үзе таба алу дәрәҗәсенә күтәрелергә тиеш”. Бу – яңа стандартта эшлекле белем дип атала. Эшлекле белем – стандарт керткән яңалыкның әһәмиятле эчтәлеген ачып бирүче иң гомуми төшенчә. Белем алу гамәлләренең структурасын һәм принцибын стандарт үзе аңлата:

Структурасы – теория ярдәме белән, әдәби әсәрләргә анализ ясап, эчтәлек табу. Белем компонентлары өчәү: теория, өйрәнелә торган объект һәм алар арасындагы бәйләнеш – анализ гамәле.

Татар әдәбиятын укытуның максатлары:

татар әдәбиятының бай тарихын, классик язучыларының иҗатларын һәм иң күренекле әсәрләрне өйрәнү, үзләштерү
иң күркәм әсәрләр мисалында рухи байлыкның кыйммәтен күрсәтү, дәрәҗәсен күтәрү
укучыда кызыксыну хисен уяту, белем алуга, иҗади һәм рухи үсүгә теләк – омтылыш тудыру, укучының иҗади сәләтен үстерү

Татар әдәбиятыннан тематик планны “Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары”на (Фәрит Хатипов, 5-8 сыйныф, 2005) үзгәртүләр кертеп төзедем, чөнки БУП 2008( Примерный учебный план для учащихся 5-9 классов с углубленным изучением отдельных предметов) буенча әдәбиятка 2 сәгать каралган.

Җырлар, такмаклар турында кыскача мәгълүмат бирү.

Уку һәм анализлау өчен:

«Гөлҗамал», «Көзге ачы җилләрдә», «Туган ил», «Яшә, Республикам!». Аларның тематикасы, характеры.

Җыр турында төшенчә. Халыкның рухи тормышында җырның роле. Аның көй белән бергә яшәве. Көйләрдә моңның әһәмияте. Борынгы һәм хәзерге җырлар. Магнитофон язмасында җырлар тыңлау. (2 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

«Ай былбылым», «Сабан туе», «Шома бас». Озын һәм кыска җырлар, такмаклар турында төшенчә. Аларда кеше халәтенең төрле яклары чагылу. Укучыларга җырлар язып килергә тәкъдим итү. (1 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен:

Халык җырлары. «Әпипә», «Иске кара урман», «Ашказар», «Азамат», «Сандугач» (укытучы һәм укучылар сайлавы буенча).

Уку һәм анализлау өчен:

Г. Тукай. «Әллүки». Шагыйрьнең халык көенә, моңына тирән мәхәббәте. «Өзелгән өмет». «Тәфтиләү» көенә җырлана торган бу җырда лирик геройның моңсу хисләре гәүдәләнеше.

Авторы мәгълүм әсәрләрнең халык көенә җырлануы. (2 сәгать)

Дәрестән тыш уку һәм ятлау өчен: Г. Тукай. «Туган авыл».

Уку һәм анализлау өчен:

Г. Камал. «Беренче театр». Әсәрдә чагылган конфликтның иҗтимагый әһәмияте. Образларның үзенчәлекле сыйфатлары. Искелек гәүдәләнеше буларак Хәмзә образы.

Г. Камал иҗаты турында кыскача белешмә. Конфликт турында төшенчә. Комедия турындагы белемнәрне киңәйтү. (3 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

С. Рәмиев. «Уку», «Тац вакыты», «Авыл», «Мин». Шигырьләрдә мәгърифәткә, белемгә өндәү, рухи уянырга чакыру, шәхес азатлыгын, куәтен данлау. Туган якка мәхәббәт. Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле белән таныштыру. (2 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен:

Н. Думави. «Мәхбүс», «Авыл мужигының шәһәр баена әйткәне», «Авыл малайларының ягъмур теләве».

Уку һәм анализлау өчен:

Ә. Фәйзи. «Тукай». Романны дәрестә һәм өйдә уку. Тукай язмышы, бу язмышның төрле борылышларга бай булуы. Бу борылышларның халык язмышына бәилелеген күрсәткән ситуация һәм вакыйгалар. Тукайның халык баласы булуы.

Ә. Фәйзинең тәрҗемәи хәле турында кыскача белешмә бирү. (5 сәгать)

X. Туфан. «Гөлләр инде яфрак яралар», «Моабитны күрдем төшемдә», «Иртәләрем-кичләрем», «Каеннар сары иде», «Илдә ниләр бар икән?», «Чәчәкләр китерегез Тукайга». Шагыйрь әсәрләрендәге хисләр драматизмы, фәлсәфи тирәнлек, сәнгатьчә нәфислек.

Строфа турында төшенчә. X. Туфан шигырьләренең кайбер үзенчәлекләре.

Шагыйрьнең тормыш юлы белән таныштыру, иҗатына кыскача характеристика. (3 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

X. Туфан. «Киек казлар», «Кайсыгызның кулы җылы?», «Аралагыз мине», «Алмаз». Хисләрне табигать фонында, кошлар, җәнлекләр язмышы белән бәйләп яки күчерелмә рәвештә аңлату. «Алмаз» шигырендә туган телгә мәхәббәт, аның мәңге яшәргә тиешлеге идеясенең чагылышы. Күчерелмә мәгънә турында төшенчә. (3 сәгать)

Уку һәм анализлау өчен:

Г. Ибраһимов. «Кызыл чәчәкләр». Сыйнфый көрәшнең кешеләр язмышына тәэсире: бергә үскән малайларның алга таба көрәш эчендә төрле сукмактан китүе, бер-берсенә дошман булып әверелүе. (4 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен:

Н. Исәнбәт. «Туган ил», «Коммуна тимерлегендә», «Уракчы кыз».

М. Гафури. «Үзем һәм халкым», «Мин кайда», «Кызыл байрак» (укытучы һәм укучылар сайлавы буенча).

Укып фикер алышу өчен:

Г. Гобәй. «Маякчы кызы». Гражданнар сугышы картиналарының тасвирлануы, бу көрәштән балаларның да читтә кала алмавы. Илсөяр, Бикмуш карт образлары. Әсәрдәге маҗаралылык, бала өчен серлелек элементларының роле. (3 сәгать)

Уку һәм анализлау өчен:

И. Юзеев. Иҗаты белән кыскача гына таныштыру. «Бакчачы турында баллада», «Йолдыз кашка турында баллада». Баллада турында башлангыч мәгълүматлар. (2 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

И. Гази. Тәрҗемәи хәле. «Кызыл томаннар артында», «Мәүлия нигә көлде?», «Өч Мәхмүт». И. Газиның хикәя иҗат итүдәге осталыгы, сурәтләрнең тыгызлыгы, лирик, юмористик төсмерләргә байлыгы, гыйбрәтле хәлләрнең яктыртылуы, характерлар аныклыгы. (4 сәгать)

Уку һәм анализлау өчен:

Ч. Айтматов. «Беренче мөгаллим». Мәгърифәтне зурлау мотивларының көчле чагылышы. Дүшән һәм Алтынай образлары. Әсәрдә тугандаш кыргыз халкының гореф-гадәтләре чагылышы.

Язучының тормышы, иҗаты, ата-анасы хакында кыскача мәгълүмат бирү. (4 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

Р. Миңнуллин. «Энекәш, кирәк миңа!», «Әни, мин көчек күрдем!» Шигырьләрдә шаянлык, нечкә юмор аркылы олы фикерләр әйтү, шәфкатьлелек тәрбияләү. «Кунак егетләр».

Татарча көрәшнең милли, шул ук вакытта башка халыклар өчен дә кызыклы һәм үз булырлык якларын күрсәтү ярдәмендә халыкның матур гореф-гадәтләрен зурлау. «Батырлык эшләр идем». Бала күңеленең нечкәлекләрен мөлаем юмор ярдәмендә чагылдыру. «Шундый минем туган ягым», «Кайтыйк ла үзебезгә!». Туган илгә, туган якка мәхәббәтне бала исеменнән оста әйтеп бирү. (2 сәгать)

Л. Ихсанова. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты белән таныштыру. «Наил һәм Фаил». Үзәк геройның шуклыгы, хаталары, холкы. Фаилнең иптәшләре. (4 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен:

Т. Миңнуллин. «Авыл эте Акбай» пьесасы.

Уку һәм анализлау өчен:

М. Мәһдиев. Тәрҗемәи хәле. «Без — кырык беренче ел балалары». Бөек Ватан сугышы авырлыкларының әсәрдә чагылышы. Яшүсмерләр образы. Персонаж һәм вакыйгаларны нечкә юмор белән сурәтләү. «Мин» образы, аның бирелү үзенчәлеге. (4 сәгать)

Укып фикер алышу өчен:

Ф. Яруллин. Язучының тормыш юлы һәм иҗаты. «Иң гүзәл кеше икәнсез». Шигырьдә укытучыга соклану хисенең зурлыгы, шул соклану һәм зурлауны күрсәтү өчен китерелгән чагыштырулар. «Әйбәт тә минем әби», «Гайни», «Ялкау ялы». I Шигырьләрдә бала рухын чагылдыру үзенчәлекләре. «Ак төнбоек». Кешегә яхшылык эшләүнең күркәм гадәт икәнен, әмма аны һәрчак искә төшереп торуның кире тәэсир ясавын оста күрсәтү. (3 сәгать)

Дәрестән тыш уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

Халык җырлары. «Әпипә», «Иске кара урман», «Ашказар», «Азамат», «Сандугач».
Габдулла Тукай. «Туган авыл»
Нәҗип Думави. «Мәхбүс», «Авыл мужигының шәһәр баена әйткәне», «Авыл малайларының ямгур теләве».
Нәкый Исәнбәт. «Туган ил», «Коммуна тимерлегендә», «Уракчы кыз».
Туфан Миңнуллин. «Авыл эте Акбай».

Ятлау өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

► Туган ил турында халык җырлары (укытучы сайлавы буенча)

► Г.Тукай. “Туган авыл”

► Х.Туфан. “Гөлләр инде яфрак яралар”, “Алмаз”

► Г.Ибраһимов “Кызыл чәчәкләр” (“Башлангыч” дигән бүлек)

► Р.Миңнуллин “Әни,мин көчек күрдем!”

Бәяләү нормалары

Минутка укыганда куела торган таләпләр

№

Таләпләр

Билге

Шул сыйныфка таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиз, ачык, дөрес әйтелеп, фикер аңлаешлы бирелсә, ягъни:

-фонетик үзенчәлекләр (хәрефләрнең укылыш үзенчәлекләре) дөрес бирелсә;

-татар әдәби теленең орфоэпик нормалары (сүзнең язылыш һәм әйтелеш үзенчәлекләре) сакланса;

-җөмләләр сөйләмнең төп структур берәмлекләренә (сүзләр-иҗекләргә; җөмлә-сүз тезмәләре һәм сүзләргә, мәгънәле кисәкләргә) дөрес бүленсә;

-тукталышлар (паузалар) дөрес ясалса, сүз басымы һәм логик басым дөрес укылса яисә язылса;

-интонацион яктан тестктагы җөмләләр дөрес тавыш белән укылса;

Укучының текст эчтәлегеннән чыгып бирелгән сорауларга төгәл җавап бирелсә;

“5”ле куела

Таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиешле тизлектә укылса, ләкин кайбер сүзләрнең әйтелешендә фонетик, орфоэпик үзенчәлекләр тиешенчә үтәлмәсә, ягъни:

-кайбер сүзләрне укыганда, сүзләрнең укылыш үзенчәлекләре орфоэпик нормаларга туры килмәсә;

-сөйләмнең структур бүленешендә кайбер хаталар булса;

-җөмләне укыганда, интонацион яктан 1-32 төгәлсезлек җибәрелсә;

Укытучының сорауларына төгәл җавап бирсә

“4”ле куела

Уку тизлеге вакыт чикләренә сыймаса һәм уку барышында 3-4 фонетик,2-3 орфоэпик хата җибәрелсә;

Текст сөйләм берәмлекләренә тиешенчә бүленмәү сәбәпле, интонация төгәл бирелмәсә;

Текстны аңлап та, сорауларга бирелгән җавапларда төгәлсезлек булса;

“3”ле куела

Тиешле тизлектә уку күнекмәләре булмаса;

Уку барышында үтелгән орфограммаларда төгәлсезлекләр күп кабатланса;

Уку барышында җибәрелгән фонетик, орфоэпик, интонацион хаталар текст эчтәлеген аңлауга комачауласа;

Текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга өлешчә генә җавап алынганда;

“2”ле куела

Изложение бәяләү нормалары

№	Текстның бирелеше	Грамоталылыгы	Билге
1	Текст,планга нигезләнеп (яки плансыз), эзлекле бирелгән; стиль бердәмлеге сакланган; фактик һәм техник хаталар юк	1 орфографик яки пунктуацион (яки грамматик) хата бар	“5”ле куела
2	Тексттагы хикәяләү агышы бирелгән эзлеклелек белән тулысынча туры килми; стиль бердәмлегендә хилафлык сизелә; Язмада 1 фактик, 1 техник хата җибәрелгән.	2 орфографик,1 пунктуацион (яки1 грамматик) хата бар	“4”ле куела
3	Тексттагы хикәяләү агышы бирелгән эзлеклелек белән тулысынча туры килми; стиль бердәмлеге сакланмаган. Сүзләр бәйләнешендәге төгәлсезлекләр җөмләнең мәгънәсен бозуга китергән. Язмада 1 фактик, 2 техник хата җибәрелгән.	3 орфографик,2 пунктуацион 1 грамматик хата бар	“3”ле куела
4	Тексттагы эзлеклелек язмада сакланмаган; стил бердәмлеге юк; сүзләр һәм җөмләләр бәйләнешендә хаталар бар; фактик һәм техник хаталар күп.	Орфографик хаталарның саны 3тән, пунктуацион хаталарның саны 2дән, грамматик хаталарның саны 3 тән артык	“2”ле куела
5	Текстныэң эзлеклелеге язмада сакланмаган4 сүзләр һәм җөмләләр бәйләнешендә җибәрелгән хаталар текстның эчтәлеген аңлауны кыенлаштыра, техник хаталар бик күп.	Төгәлсезлекләр “2”ле кую нормасыннан артып китә.	“1”ле билгесе куела

Сочинение бәяләү нормалары

№	Эшнең эчтәлеге һәм теле	Грамоталылыгы	Билге
1	Эчтәлек темага туры килә; язмада фактик ялгышлар юк;план (яки плансыз) эзлекле язылган;теле бай, образлы, стиль бердәмлеге сакланган	1 орфографик яки пунктуацион (яки грамматик) хата бар	“5”ле куела
2	Язманың эчтәлеге темага туры килә, ул дөрес ачылган; 1 фактик хата җибәрелгән, хикәяләү эзлеклелелегендә артык әһәмияте булмаган бозу сизелә;тулаем алганда, теле бай, образлы; стиль бердәмлеге сакланган	2 орфографик,1 пунктуацион (яки1 грамматик) хата бар	“4”ле куела
3	Эчтәлекне бирүдә мөһим читләшүләр бар: ул нигездә дөрес, ләкин фактик төгәлсезлекләр очрый, хикәяләү эзлекле түгел; телнең ярлылыгы сизелеп тора; синонимик сүзләрне аз куллана, бертөрлерәк синтаксик төзелмәләр файдалана, образлы түгел, сүз куллануда ялгышлар җибәрә; стиль бердәмлеге сакланып җитмәгән.	3 орфографик,2 пунктуацион 1 грамматик хата бар	“3”ле куела
4	Тема ачылмаган; фактик төгәлсезлекләр күп, планга туры килми, эзлеклелек бозылган; теле ярлы; сүз куллану ялгышлары еш очрый; стиль бердәмлеге юк.	Орфографик хаталарның саны 3тән, пунктуацион хаталарның саны 2дән, грамматик хаталарның саны 3 тән артык	“2”ле куела
5	Төгәлсезлекләр билгесе “2”ле кую нормасыннан артып китә.	Төгәлсезлекләр “2”ле кую нормасыннан артып китә.	“1”ле билгесе куела

Укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:

тәкъдим ителгән эпик, лирик һәм драматик әсәрләрне уку һәм аларга үз мөнәсәбәтең, бәяң булу;
сайлап алган әсәрнең (кыскача, тулы, аерым бүлекләренең) эчтәлеген сөйли белү;
эпик әсәр буенча изложение язу;
әдәби әсәрнең төрләрен аера алу;
сайлап алып (яки тәкъдим ителгән) язучының тормыш юлын, иҗатын сөйләү;
әдәби әсәрнең төрен, жанрын исбатлау;
әдәби әсәрнең темасын, төп фикер – идеясен билгеләү;
әдәби әсәр героена характеристика бирү;
эпик әсәрнең бер өлешен образлы сөйләү;
шигырьне яттан белү яки прозадан өзекне яттан сөйләү;
әсәрнең сәнгать күренеше икәнлеген аңлата алу;
бер яки берничә әсәр геройларын чагыштырып, уртак һәм үзенчәлекле якларын табу;
төрле әсәрләрнең проблемаларын яки темаларын чагыштыру, үзенчәлекләрен билгеләү;
әдәби әсәрнең әһәмиятен, кыйммәтен, үзенчәлекләрен дәлилле итеп аңлата, исбатлый белү;
әсәрдә сюжет элементларын аера, композициясен, тел – сурәтләү чараларын күрсәтә, аңлата белү;
автор сөйләмен һәм персонажлар телен анализлау;
әдәби әсәр буенча сочинение язу;
татар, рус (яки башка халыкларның) әдәбиятларында бер төрдәге темага язылган әсәрләрне чагыштыру, милли үзенчәлекләрен ачыклау;
ирекле темага сочинение язу.

Календарь – тематик план

Т/с	Дәрес темалары	Сәг. саны	Җиһазлау, күрсәтмә әсбаплар	Төбәк компоненты	Укучылар белергә һәм үзләштерергә тиешле теоретик материал	Укучыларның мөст. эше	Өй эше	Үтәлу вакыты
Т/с	Дәрес темалары	Сәг. саны	Җиһазлау, күрсәтмә әсбаплар	Төбәк компоненты	Укучылар белергә һәм үзләштерергә тиешле теоретик материал	Укучыларның мөст. эше	Өй эше	План буенча	Факт
1.	Җырларның, такмаклар турында кыскача мәгълүмат бирү	1	Җыр төрләренә китаплар, фонохрестоматия	Халык җырлары	Җыр, такмак сүзләренең мәгънәсе, татар халык авыз иҗаты әсәрләре.	Әңгәмә катнашу	4-8 бит укыр. (т. халык җыры)
2.	Татарстан турында җыр: “Яшә республикам” Борынгы һәм хәзерге җырлар.	1	Магнитофон язмасы		Халыкның рухи тормышында җырның роле. Аның көй белән бергә яшәве. Көйләрдә моңның әһәмияте. Борынгы һәм хәзерге җырлар.	Җырларга анализ	Җыр тур. мәкаль һәм әйтем (5) такмаклар.
3.	“Ай былбылым”, “Шома бас”,озын, кыска җырлар. Такмаклар турында төшенчә	1	Фонохрестоматия	Авыл тур. чыккан такмаклар	Такмакларда кеше халәтенең төрле яклары чагылу.		Сыйн. тыш укуга әзер.
4.	Сыйныфтан тыш уку	1	“Әпипә”, “Иске кара урман”, “Ашказар”, “Азамат” һ.б.җырлар		Җырларның мәгънәсен ачыклау.		Х. авыз иҗ. җырлар табып язып килергә
5.	Б. с. ү. Сочинение “Җыр-кешенең гомерлек юлдашы”.	1				Мөстәкыйль иҗади эш.	Иҗади эшне йомгакларга.
6.	Г. Тукай “Әллүки”	1	Фонохрест. портрет, кит-р күргәзмәсе, компьютер.		Шагыйрьнең халык көенә, моңына тирән мәхәббәте	Шигырьгә анализ фикер алышу.
7.	“Өзелгән өмет”. “Тәфтиләү”	1	Җырлар китабы, фонохрест.	Татар халык җыр-ры	Г. Тукай әсәрләренең халык көенә җырлануы.
8.	Сыйныфтан тыш уку Г. Тукай “Туган авыл”	1
9.	Г. Камал иҗаты турында кыскача белешмә.	1	Портрет, китап-р күргәзмәсе.	“Беренче театр” уйналу	Комедия жанры тур. төшенчә. Г. Камал тур. белем-ен тирәнәйтү.	Биогр. белән танышу	Сөйл. өйр.
10 11	“Беренче театр” комедиясе	2	Портрет, китаплар күргәзмәсе	Үзара аралашулар, төрле гаиләләрдәге мөнәсәбәт	Әсәрдә чагылган конфликтның иҗтимагый әһәмияте. Искелек гәүдәләнелеше буларак Хәмзә образы. Образларның үзенчәлекле сыйфатлары.	Рольләргә бүлеп уку	Образ-га хар-ка сор, җавап.
12 13	Б. с. ү. Сочинение	1
14 15	С. Рәмиев. Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле белән танышу. “Уку”, “Таң вакыты”, “Авыл”, “Мин” шигырьләре	2	Портрет, фонохрестом.	Туган якка мәхәббәт, авылга мөнәсәбәт	Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле. Шигырьгә, мәгърифәткә, белемгә өндәү, рухи уянырга чакыру, шәхес азатлыгын, куәтен данлау.	Шигыр-не укып, анализлау.	Биогр., сөйл. “Авыл” ятларга.
16	Сыйныфтан тыш уку. Н. Думави әсәрләре	1
17	Ә. Фәйзинең тәрҗемәи хәле турында кыскача белешмә бирү.	1	Портрет, китап-р күргәзмәсе		Хикәя жанры турында белемнәрне ныгыту.	Биогр. конспектлау	Биогр. сөйл. өйр.
1819 20 21	“Тукай” романы	4	Тукай турында истәлекләр.	Ятимлек, халык язмышына бәйлелек.	Ә.Фәйзинең тәрҗемәи хәле. Г. Тукай язмышы. Бу язмышның төрле борылышларга бай булуы, төрле ситуация һәм вакыйгалар. Тукайның халык баласы булуы.	Романны дәрестә һәм өйдә уку	Сөйл. өйр., сорауларга җавап.
22 23	Б. с. ү. Сочинение Г. “Тукай – Җаек мәдрәсәсе шәкерте”	2					Язма эшне төгәлләргә
24	Х. Туфанның тормыш юлы белән таныштыру, иҗатына кыскача характеристика	1	Портрет, китап күргәзмәсе, фонохрест.		Х.Туфан тормыш юлы, иҗаты. Х.Туфан шигырьләрен беләсезме?	Конспект язу	Сөйл. өйр.
25 26	“Гөлләр инде яфрак яралар”, “Моабитны күрдем төшемдә”, “Каеннар сары иде”, “Чәчәкләр китерегез Тукайга” һ.б. шигырьләренә аналиә.	2	Портрет, китап күр., фонохрест.	Туган якны сагыну хисе.	Шагыйрь әсәрләрендәге хисләр драматизмы, фәлсәфи тирәнлек, сәнгатьчә нәфислек. Моабит нинди сүз? Нәрсәләр беләсез?	Анализ	“Гөлләр инде яфрак яралар” - ятларга
27 28	“Киек казлар”, “Кайсыгызның кулы җылы”? укып фикер алышу. “Алмаз” шигырендә туган телгә мәхәббәт.	2	Китаплар күргәзмәсе, фонохрестоматия.	Туган көн белән котлау.	Х. Туфан шигырь-тематика, төрлелеге. Хисләрне кошлар, җәнлекләр язмышы белән бәяләү. Күчерелмә мәгънә.	Сәнгатьле уку	“Алмаз” ятларга
29	Г. Ибраһимов турында кыскача белешмә	1	Портрет, китаплар күргәзмәсе.	Безнең авыл табигате, урнашуы.	“Алмачуар” әсәренең язылуы	Конспект язу	Сөйл. өйр.
30 31 32	“Кызыл чәчәкләр”	3	Портрет, фонохрест.		Сыйнфый көрәшнең кеше-р язмышына тәэсире. Бергә үскән малай-ң төрле томыш сукмагыннан китүе.	Образларга хар-ка бирү.	“башлангыч” бүлеген ятларга.
33 34	Б. с. ү. Сочинение	2
35	Сыйныфтан тыш уку Н. Исәнбәт “Туган ил”, “Коммуна тимерлегендә”, “Уракчы кыз”.	1
36 37 38	Г. Гобәй “Маякчы кызы”	3	Портрет, китаплар күргәзмәсе	Балалык чоры.	Гражданнар сугышы кайчан була? Бу көрәштә балаларның да читтә кала алмавы.	Илсөяр, Бикмүш карт обр.	өзек ят (133б.) укып сөйл. өйр.
39 40	И. Юзеев иҗаты белән кыскача, “Бакчачы турында баллада”, “Йолдыз кашка турында баллада”.	2	Портрет, кит. Күрг. әдәб-т белеме сүзлеге.	Атларга хөрмәт, бакчачы хезмәте.	Нәрсә ул баллада?	Сәнгатьле уку	Эчт. сөйл., сор. Җавап.
41	И. Газиның тәрҗемәи хәле	1	Портрет, китап күргәзмәсе.		И. Гази әсәрләрен укыганың бармы?	Конспект	Биография сөйләргә өйрәнергә.
42	“Мәүлия нигә көлде?”	1	Китаплар күргәзмәсе, портрет.		Төрле ырымнар, ышанулар турында сезнең фикерегез.	Сорау һәм биремнәр.	Сөй. өйр, ырымнар язып килергә.
43 44	“Өч Мәхмүт”	2			Сыйныфташлар укытучылар белән дуслык, татулык		Сөйл. өйр.
45	Ч. Айтматовның тормыш юлы	1	И. Айтматов портрет, кит. күргәзмәсе.	Төрле милләт вәкил.	Язучының тормышы, иҗаты, ата-анасы тур. мәгълүмат.	Конспект язу.	“Беренче укытучым” хик. яз.
46 47 48	“Беренче мөгаллим”	3	Портрет		Беренче укытучыгыз кем? Язган хикәяне уку.	Дүшән һәм Алтынай образ-ры.	Сөйл. өйр., сор. Җавап.
49 50	Б. с. ү. Сочинение Яхшылык “җирдә” ятмый.	2
51 52	Р. Миңнуллин иҗаты	2	Портрет, китаплар күргәзмәсе, фонохрест.	Туган якка мәхәббәт	Р. Миңнуллин турында ниләр беләсез?		Ятларга
53	Б. с.ү. Мәкалә язу	1	Картиналар, газета-ңурналлар	Иҗат итү
54	Л. Ихсанованың тормыш юлы, иҗаты белән танышу	1	Портрет, китаплар күргәзмәсе.		Язучының әсәрләрен “Сабанту” дан укыганыгыз бармы?	әңгәмә, конспект.	Сөйл. өйр.
55 56 57	“Наил һәм Фаил”	3	Дәреслек		Сезнең иптәшләрегез күпме? Аларның хар-ры сезгә ошыймы?	Сорау һәм биремнәр белән эш.	Сөйл. өйр.
58 59	Б.с.ү. Катлаулы план төзү.	2
60	Сыйныфтан тыш уку. Т Миңнуллин “Авыл эте Акбай” пьесасы.	1
61	М. Мәһдиевнең тәрҗемәи хәле	1	Портрет, китаплар күргәзмәсе.	Авылдан Б. В. суг-да катнашучылар	Бөек Ватан сугышы кайчан була? Ниләр беләсез?	Конспект.	Сөйл. өйр.
62 63 64	“Без – кырык беренче ел балалары”	3	Дәреслек		Сугыш чорына характеристика	Уку, сорау һәм бирем-р эш.	Сөйл. өйр.
65	Ф. Яруллинның тормыш юлы, иҗаты.	1	Портрет, китаплар күргәзмәсе.		Язучы турында ниләр беләсез?	Конспект.	Сөйл. өйр.
66 67	“Иң гүзәл кеше икәнсез” “Әйбәт тә минем әби” “Гайни” һ.б.	2	Портрет, кит. күргәзмәсе.		Кешегә яхшылык эшләү күркәм гадәт.	Сәнгатьле уку	Ятларга
68 -69	Ел буе үткәннәрне искә төшерү, тест эшләү	2
70	Йомгаклау.	1

Каралды: Килешенде: Расланды:

МБ утырышы беркетмәсе Директор урынбасары Педагогик совет беркетмәсе

№1 2010 ел _________Кашапова Г.З. №1 2010 ел

МБ җитәкчесе Мǝктǝп директоры Фардеева Р.А. __________

7 нче сыйныф

Татар әдәбиятыннан эш программасы

Атнага - 2 сәгать

Барысы – 70 сәгать

Шулардан:

әсәрләрне өйрәнү – 47 сәгать

сөйләм үстерү –17 сәгать

дәрестән тыш уку – 4 сәгать

кабатлау һәм йомгаклау – 2 сәгать

Программа: Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары. 5-11 нче сыйныфлар/ Ф.Хатипов, А.Әхмәдуллин. К., “Мәгариф”, 2005

Дәреслек-хрестоматия: Әдәбият: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 7 нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия/Ф.М.Хатипов, Ф.Г.Галимуллин., - Казан: Мәгариф, 2006.

№	Дәреснең темасы, эчтәлеге	Срок	Үтәл еш	Җиһазлау, өстәмә чыганаклар	Искәрмәләр
1	Мәкаль һәм әйтем турында төшенчә. Тугандаш халыклар мәкальләре.			Н.Исәнбәт “Татар халык мәкальләре”, I-III томнар. Балалар төзегән альбом.	“Авыл утлары “ газетасындагы мәкаләләр белән даими рәвештә танышып барырга, “Мөслим төбәге фольклоры” тупланмасына материаллар җыюны дәвам итәргә. Әби-бабаларыбыздан ишеткән акыллы фикерләрне күңел дәфтәренә теркәп барырга, тупланмага җыюны дәвам итәргә.
2	Мәкаль һәм әйтемнәрнең үзенчәлекләре.			Исламов Ф.Ф. “Мәктәптә халык авыз иҗатын өйрәнү”, К., 1993. 2. Н.Исәнбәт “Татар халык мәкальләре”, I-III томнар. 3. Балалар төзегән альбом.	Яңа мәкаль һәм әйтемнәр язып килергә. Сөембикә турында белгәннәрне искә төшерергә.
3	Бәет турында төшенчә. “Сөембикә бәете”.			Халык авыз иҗаты. Легенда һәи риваятьләр. Бәетләр.К., 1983. “Сөембикә” ж., 1997. “Бәетләр” кульзма альбомы. “Мөслим төбәге фольклоры” тупланмасы.	Бәетне сәнгатьле итеп укырга өйрәнергә.
4	“Сөембикә бәете”ндә Сөембикә образы. Бәетнең сәнгатьчә эшләнеше.			Халык авыз иҗаты. Легенда һәи риваятьләр. Бәетләр.К., 1983. “Сөембикә” ж., 1997. “Бәетләр” кульзма альбомы. “Мөслим төбәге фольклоры” тупланмасы.	Өлкәннәрдән бәетләр язып килергә. “Сак-Сок” бәетен укырга.
5	Класстан тыш уку. Бәетләр.			Бәетләргә иллюстрацияләр.
6	К.Насыйриның тормышы һәм иҗаты. “Әбугалисина” әсәрен укый башлау.			Әдипнең портреты. Б. Альменов к., 1989, 7 стр. (иллюстрация). “Мәгариф” ж., 1992, №1; 1995, №2.	Әсәргә иллюстрация ясарга.
7	К.Насыйри “Әбугалисина”. Әсәрне уку һәм анализлау.			1. Әдипнең портреты. 2. Б. Альменов к., 1989, 7 стр. (иллюстрация). 3. “Мәгариф” ж., 1992, №1; 1995, №2; 1994, №2. 4. Гайнуллин М. “XIX йөз татар әдәбияты”, 124-142 б.	Төп образларга характеристика бирергә әзерләнергә.
8	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Әбугалисина һәм Әбелхарис образларына характеристика.				Г.Тукай турында белгәннәрне искә төшерергә.
9	Г.Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты. “Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш” поэмасы белән таныша башлау.			“Габдулла Тукай. Тормыш юлы һәм иҗаты.” (интерактив китап). Портрет. Китап күргәзмәсе. И.Нуруллин “Тукай турында хикәяләр”. Тукай (фотоальбом), иллюстрацияләр, рәсемнәр. С.Исмәгыйлева “VIII класста әдәбият дәресләре”, К., 1986. (127-136 б.)	Поэманы укып бетерергә, үзеңә ошаган өлешен сәнгатьле укырга әзерләнергә.
10	Г.Тукай “Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш” поэмасы.			1. “Габдулла Тукай. Тормыш юлы һәм иҗаты.” (интерактив китап). 2. Портрет. 3. Китап күргәзмәсе. 4. И.Нуруллин “Тукай турында хикәяләр”. 5. Тукай (фотоальбом), иллюстрацияләр, рәсемнәр. 6. С.Исмәгыйлева “VIII класста әдәбият дәресләре”, К., 1986. (127-136 б.)	Кисекбаш образына карата үзеңнең фикереңне белдерергә әзерләнергә.
11	Г.Тукайның “Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш” поэмасында Кисекбаш образы. Әдәбият теориясе. Гилербола.			Әдәбият белеме сүзлеге. Рәми И.Г., Даутов Р.Н. Әдәби сүзлек. - Казан: Татар. кит. нәшр., 2001. Әсәргә иллюстрация.
12-13	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение. Мин Кисекбашны нинди итеп күз алдына китерәм? “Печән базары...” әһелләре, Тукай сурәтләвенчә, кемнәр алар? Поэмадагы әкият алымнары.				Эшне төгәлләргә.
14	Г.Исхакыйның тәрҗемәи хәле. “Кәҗүл читек” хикәясе.			Әдипнең портреты. “Ялкын” журналыннан әсәргә иллюстрация. “Мәктәптә Г.Исхакый иҗаты белән танышу”, “Мәгараф” ж., 1996, №2, 21-22 б.	Әсәрне сәнгатьле итеп укырга әзерләнергә.
15	Г.Исхакыйның“Кәҗүл читек” хикәясе. Фикер алышу: баланың рухи дөньясын ачу үзенчәлекләре.
16	Дәрдемәнд. Шагыйрь турында белешмә. “Кораб”, “Куанды ил” шигырьләрен уку һәм анализлау.			1. Әдипнең портреты. 2. М.Мәһдиев “Рәмиевләр нәселеннән берәү”, “Казан утлары” ж., 1989, №2. 3. М.Гайнуллин “Татар әдипләре”, К., 1978, 156-172 б.	“Кораб”, “Ата-анам йорты өчен...” шигырьләрен ятларга.
17	Дәрдемәнднең “Рәсем”, “Видагъ”, “Җәй үтте”, “Урысча күп сүзең...” шигырьләрен уку һәм анализлау. “Кораб”, “Ата-анам йорты өчен...” шигырьләрен яттан сөйләү.			1. Әдипнең портреты. 2. М.Мәһдиев “Рәмиевләр нәселеннән берәү”, “Казан утлары” ж., 1989, №2. 3. М.Гайнуллин “Татар әдипләре”, К., 1978, 156-172 б.	Өй сочинениесе “Минем нәсел шәҗәрәм”.
18	К.Тинчурин. Язучы турында белешмә. “Мәдрәсәдә беренче көн” хикәясен укып фикер алышу.			Әдипнең портреты. Р.Ишморат “Дусларым – остазларым”. Кульязма альбом. Китап күргәзмәсе.	“Явызлык явызлык тудыра“ дигән темага өйдә әти-әниләр белән фикер алышырга.
19	К.Тинчуринның “Бүре зәхмәте” хикәясен уку, фикер алышу.			1. Әдипнең портреты. 2. Р.Ишморат “Дусларым – остазларым”. 3. Кульязма альбом. 4. Китап күргәзмәсе.	95 бит – мөстәкыйль эш өчен биремнәрне үтәргә.
20-21	Һ.Такташның тормыш юлы, иҗаты. “Мокамай” шигырен уку, фикер алышу, сәнгатьле укырга өйрәнү.			Әдипнең портреты. Китап күргәзмәсе. “Күренекле шәхесләр” сериясеннән CD “Һади Такташ” (“Мокамай” – укый А.Арсланов)	Шигырьне ятларга.
22	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Һ.Такташның “Мокамай” шигырен яттан сөйләү. “Кеше үз язмышына үзе хуҗа” дигән темага дискуссия.				Дискуссия темасына сөйләшүне өйдә әти-әниләр белән дәвам итәргә.
23-24	М.Әмир турында кыскача белешмә. “Агыйдел” повестеннан өзекләр белән танышу.				Әби-бабайлардан аларның яшь чаклары турында сөйләтергә, әсәрдәге чор, андагы вакыйгалар белән чагыштырыга. “Агыйдел рәсемдәге төсле матур...” дип башланган өзекне ятларга.
25	М.Әмирнең “Агыйдел” повесте. Гаяз, Ильяс, Артыкбикә образлары.
26	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Артыкбикә образына характеристика.				Әсәрне тулысынча укырга.
27	Бәйләнешле сөйләм үстерү. М.Әмирнең “Агыйдел” повестеннан өзекне яттан сөйләү. Әдәбият теориясе. Әсәрнең лиризмы.				Әниләр турындагы җырлар, шигырьләрне искә төшереп килергә.
28	С.Хәким иҗаты турында белешмә. “Юксыну”, “Әнкәй”, “Клиндерләр эзлим” шигырьләре. Әдәбият теориясе. Индивидуальлек, гомумилек.			“Күренекле шәхесләр” сериясеннән CD “Сибгат Хәким” (“Юксыну”, “Әнкәй” шигырьләре – укый Р.Таҗетдинов). Әдипнең портреты, фотогалерея. Китап күргәзмәсе.	Үзеңә ошаган бер шигырен ятларга яисә җырын өйрәнергә.
29	С.Хәким “Тегермән стенасындагы язулар” шигыре.			1. Тегермән рәсеме.	Шигырьне чәчмә формада язып килергә.
30	С.Хәким “Һәйкәл урынында уйланулар”			Әдипнең портреты, фотогалерея. М.Җәлил һәйкәленең фоторепродукциясе. Җәлилчеләрнең барельефлары фоторепродукциясе. Мәктәбебездә М.Җәлилгә куелган истәлек тактасы.	Мемориаль комплекста булып, андагы сыннарны тагын бер кат игътибар белән күзәтергә һәм күңелдә туган хисләрне кәгазьгә төшерергә.
31-33	Ф.Хөсни. Язучы турында белешмә. “Йөзек кашы” повесте.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Әсәргә ясалган иллюстрацияләр.	Әсәргә иллюстрацияле китап бите ясарга. Үзеңә ошаган өзекне сәнгатьле укырга өйрәнергә. Укылган өлешләрнең кыскача эчтәлеген сөйләргә өйрәнергә.
34	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Айдар холкының үзенчәлекләре (катлаулы план төзү, диалогик сөйләм күнегүләре). Әдәбият теориясе. Типиклык төшенчәсе.
35- 36	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Хөкем йөртү тибындагы сочинение. Вәсилә, мин дә синеңчә эшләр идем. Минем холкым – минем язмышым. Госман образына минем мөнәсәбәтем.				Сочинениене төгәлләргә.
37	Класстан тыш уку. Ә.Фәйзи “Әүхәдинең хатыны Майшәкәр белән саубуллашуы”, “Бал корты” яки “Габдулла Тукайга” әсәрләре.				“Габдулла Тукайга” (ятларга)
38	Ф.Кәрим. Шагыйрь һәм аның иҗаты турында тулырак мәгълүмат бирү.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Әсәрләргә ясалган иллюстрацияләр.	Шагыйрь биографиясенең хронологиясен язып килергә.
39	Ф.Кәрим “Ант”, “...Сөйләр сүзләр бик күп алар”, “Ватаным өчен” шигырьләрен уку һәм анализлау.			Фонохрестоматия. Ф.Галимуллин укуында.	“...Сөйләр сүзләр бик күп алар” шигырен ятларга.
40	Ф.Кәрим “Кыңгыраулы яшел гармун” поэмасыуку, фикер алышу. Әдәбият теориясе. Поэма турында төшенчә.			Фонохрестоматия. Ф.Галимуллин укуында.	Поэмадан бирелгә өзекне ятларга.
41	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сәнгатьле уку конкурсы. Ф.Кәрим шигырьләре.				Р.Мөхәммәдиевнең “Муенсалы күгәрчен” хикәясен укырга, иллюстрация ясарга.
42	Класстан тыш уку. Р.Мөхәммәдиевнең “Муенсалы күгәрчен” хикәясе.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе.	Төркемнәргә биремнәр: Ә.Еники турында ниләр беләсез? Нинди әсәрләрен укыганыгыз бар? сорауларына тулы җаваплар әзерләргә. Фотогалерея эшләргә. Китап күргәзмәсе әзерләргә.
43	Ә.Еникинең тормыш юлы һәм иҗатына күзәтү. “Әйтелмәгән васыять” хикәясен укый башлау (1 нче бүлек). Әдәбият теориясе. Пейзаж картинасы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. “Ялкын” ж., 1999, №2.
44-46	Ә.Еникинең“Әйтелмәгән васыять” хикәясен уку һәм анализлау. Акъәби образы. Аның уй-фикерләре. Әдәбият теориясе. Проблема төшенчәсе.			Иллюстрацияләр. “Мәгариф” ж., 1996, №10; 1994, №4. Ә.Еники “Халыкның күңелен ачык белү дә кирәк”, “Казан утлары”, 1989, №3. Әдһәмова, Әминов “7 нче класста әдәбият дәресләре”, К., 1989., 83-85 б. Музей экспонатлары.
47	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение өчен катлаулы план төзү, эпиграф турында мәгълүмат бирү, цитаталардан файдалану үзенчәлекләрен аңлату.				Сочинение язарга әзерләнергә.
48	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение язу. “Ә.Еникинең“Әйтелмәгән васыять” хикәясендә Акъәби образы”.				Сочинениене язып бетерергә.
49	Н.Арсланов. Шагыйрь турында белешмә. “Атлантида”, “Яз”, “Тәлгәш-тәлгәш миләш” “Халкыма” шигырьләрен уку;, сәнгатьлелек дәрәҗәсе, фәлсәфи тирәнлеге, форма ягыннан камиллеге турында фикер алышу.			1. Әдипнең портреты (Б.Альменов, К., 1988, 50-52 б.). 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.	Бер шигыренә иллюстрация ясап, телдән тасвирларга әзерләнергә.
50	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Туган тел, туган як табигатенең гүзәллеге, яки гаиләдәге кешеләр турында шигырь язып карау. Ритм, рифма, иҗек саны турында төшенчә.			1. Шигырь үрнәкләре.
51	Г.Ахунов. Язучының тәрҗемәи хәле белән таныштыру. “Артышлы тау буенда” повестен укый башлау.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.
52-53	Г.Ахуновның “Артышлы тау буенда” повестен уку, фикер алышу. Һәр бүлектә уздырылган фикер, төп идея.
54	“Артышлы тау буенда” повестендагы Хәсән холкына хас сыйфатлар.				Сочинениегә әзерләнергә.
55-56	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение. Хәсән – минем яшьтәшем. Кешенең холкы – аның язмышы.
57	Х.Сарьян. Язучының иҗаты турында кыскача мәгълүмат. “Бер ананың биш улы” әсәрен укый башлау.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.	1-3 нче бүлекләрне сөйләргә әзерләнергә.
58-59	Х.Сарьянның “Бер ананың биш улы” әсәрен уку, фикер алышу.
60	Х.Сарьянның “Бер ананың биш улы” әсәрендә хикәяләүче образы. Әдбият теориясе. Тема турында төшенчә.				Сочинение өчен тема сайларга һәм аны нигезләргә.
61-62	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение. Ананың күркә сыйфатлары: йомшак күңеллелек һәм рух ныклыгы. Маһисәрвәр апа – бөек ана! Мин әсәрдәге ананың нинди сыйфатларын үземдә булдырыр идем? Мирзаның үлеме – иң югары дәрәҗәдәге мәгънәле үлем. Сирин образындагы һәм минем холкымдагы аермалы яки уртак яклар. Исән булса, Хәвадискә яшәү җиңел булыр идеме?
63	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Язма эшләргә коллектив анализ.				Р.Гаташның бер шигырен чтларга.
64	Класстан тыш уку. Р.Гаташ шигырьләре.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.
65	Якташ язучылар иҗаты белән танышу.
66	Язучылар һәм шагыйрьләр белән очрашу.
67	Спектакль карау.
68-69	Ел буена үткәннәрне кабатлау.
70	Белемнәрне тикшерү һәм бәяләү.

Каралды: Килешенде: Расланды:

МБ утырышы беркетмәсе Директор урынбасары Педагогик совет беркетмәсе

№1 2010 ел _________Кашапова Г.З. №1 2010 ел

МБ җитәкчесе Мǝктǝп директоры Фардеева Р.А. __________

8 нче сыйныф

Татар әдәбиятыннан эш программасы

Укытучы ____ Кашапова Газимǝ Заhит кызы__________________________

Атнага 2 сәгать исәбеннән (35 атна – 70 сәгать)

Әсәр өйрәнү – 51 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 12 сәгать

Класстан тыш уку – 7 сәгать

Дәреслек: А.Г.Әхмәдуллин, Ф.Ә.Ганиева. Әдәбият. Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 8 нче сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия. – Казан: Мәгариф, 2006.

№	Дәреснең темасы, эчтәлеге	Срок	Үтәлеш	Җиһазлау, материал	Методик алымнар, эш төрләре	Искәрмәләр
1	Дастан турында төшенчә. “Идегәй” дастаны. Дастан героеның тарихи җирлеге.			“Мәгариф” ж., 1991, №11. “Фән һәм мәктәп” ж., 1999, №1 (100-102 б.). Иллюстрацияләр.	Актуальләштерү. Халык авыз иҗаты. Төрләре. Укытучы сөйләме.	“Мөслим төбәге фольклоры” тупланмасына материаллар җыюны дәвам итәргә.
2	“Идегәй” дастаны. Ватан һәм милли азатлык мәсьәләләренең чишелеше, сәнгатьчә эшләнеше, тел байлыгы.			Аудиоматериаллар. Яхин А.Г. 9 нчы класста әдәбият укыту (методик кулланма), 18-32 б.	Сәнгатьле уку күнекмәләре бирү.	Бирелгән өзекне ятларга яки җырын өйрәнергә.
3	“Идегәй” дастаныннан өзекне яттан сөйләү.				Сәнгатьле сөйләү конкурсы. “Идегәй яшәгән чордагы вакыйгалар, гореф-гадәтләр белән бүгенге көн арасында бәйләнеш, охшашлык, уртаклыклар бармы?” - әңгәмә.
4	Ф.Кәриминең тормышы һәм иҗаты. “Салих бабайның өйләнүе” хикәясе. Әсәрнең эчтәлеге белән таныша башлау.			1. Татар мәгърифәтчеләре. Портретлар галереясе. 2. Гайнуллин. Татар әдипләре. К., 1978 (50-79 б.). 3. Әдәбият белеме сүзлеге.	1. Мәгърифәтчелек әдәбияты һәм мәгърифәтче язучылар турында белешмә.
5	Ф.Кәрими “Салих бабайның өйләнүе”. Хикәядә шул чордагы гореф-гадәтләрнең, кешеләр арасындагы күркәм мөнәсәбәтләрнең төгәл чагылдырылуы. Салих карт холкындагы уңай сыйфатлар, кайбер ярамаган шөгыльләре.
6	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Хикәя буенча катлаулы план төзү.				Монологик сөйләм күнекмәләре
7-10	М.Фәйзи. Драматург турында белешмә. “Галиябану”. Олы, саф мәхәббәтнең иҗтимагый тигезсезлек белән бәрелешүе. Бу конфликтның хәл ителешендә кешеләр холкының роле. Галиябану, Хәлил, Исмәгыйль образлары. Әсәр тукымасында реалистик һәм романтик алымнар. Сәнгатьле детальләрнең роле.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. “Мәгариф” ж., 1992, №2; 2000, №3. 5. “Казан утлары” ж., 1991, №11.	1. Әдәбият теориясе. Музыкаль драма. Аның тууы. Рольләргә бүлеп уку. Театр атналыгына спектакль әзерләү. Өлешчә анализ.
11-12	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение. “Галиябану һәм Хәлил – иске гадәт-йола корбаннары”.
13	Ш.Камалның тормышы һәм иҗаты турында кыскача белешмә. “Акчарлаклар” повесте.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр.	1. Ш.Камалның Казандагы музей-фатирына виртуаль экскурсия: http://www.museum.ru/M2174.	Диңгез күренешен сурәтләргә (телдән яки рәсемен ясарга).
14	Ш.Камал “Акчарлаклар” повесте. Сезонлы эшчеләр тормышының яктыртылышы. Аларның өметләре акланмавы, канатсыз акчарлаклар хәлендә калулары.			Иллюстрацияләр.
15	Ш.Камал “Акчарлаклар” повесте. Гариф, Газизә, Шәрәфи карт образлары. Үзара мөнәсәбәтләрдәге җылылык, эчкерсезлек, самимилек.				4, 7, 9 нчы сорауларга Җаваплар әзерләү.	Сочинениегә әзерләнергә.
16	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Конроль сочинение. “Егет кешене кыюлык бизи” яки “Гариф образы”.					Ш.Бабич шигырьләрен укырга. Биографиясе һәм иҗаты буенча индивидуаль биремнәр.
17	Класстан тыш уку. Ш.Бабич “Халкым өчен” һ.б. шигырьләре.
18	Һ.Такташ иҗаты турында тулырак мәгълүмат бирү. “Алсу”поэмасы. Әсәрдә яшәү шатлыгы, оптимизм, үзеңне бәхетле тою хисләренең чагылышы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр (Б.Альменов. 15 б.). 5.”Мәгариф” ж., 1992, №1 (18 б.). 6. 6 класста әдәбият дәресләре. К., 1985, 40-43 б. 7. Истәлекләр.		“Алсу”поэмасын ятларга.
19-20	Һ.Такташ “Киләчәккә хатлар” поэмасы. 30 нчы еллар башындагы иҗтимагый тормышның, социаль-психологик каршылыкларның киң күренешен сурәтләү, киләчәккә ышаныч белдерү.			Иллюстрацияләр.	Поэма жанры турында искә төшерү. Поэмадагы хатлар формасы.	“Мәхәббәт тәүбәсе”н укырга.
21	Һ.Такташның “Мәхәббәт тәүбәсе”.			1. Аудиоязма. (Н.Арсланов укуында)		Бирелгән өзекне ятларга.
22	Бәйләнешле сөйләм үстерү. ”Алсу” һәм “Мәхәббәт тәүбәсе” поэмаларыннан өзекләрне яттан сөйләү.
23	Г.Бәширов. Язучы турында биографик белешмә.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Әдәби бюллетень. 5. “Мәгариф”, 1999, №8, 25 б.; 1997, №6, 27-29 б.
24-26	Г.Бәширов “Туган ягым – яшел бишек”. Халыкның ерак тарихтан килә торган яшәү рәвеше, рухи байлыгы, әхлак кагыйдәләре. Гореф-гадәтләрне чагылдыру.				Автобиографик әсәрләрне искә төшерү. Викторина.
27-28	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение. “Халкымның күңел байлыгы”, “Туган ягым – яшел бишек”.
29	Класстан тыш уку. Р.Фәйзуллин “Якты моң”, “Үлем белән үлемсезлек”, “И кардәшем, бер хаҗәтсез кайчак...”, “Бишбармак”, “Гәмбәзләре – кояшмыни...” шигырьләре.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Т.Галиуллин. Шагыйрьләр һәм шигырьләр. – К., 1985, 127 б.		М.Җәлил биографиясен искә төшерергә.
30	М.Җәлилнең биографиясе. “Тик булса иде ирек” шигыре. Шагыйрьнең гражданлык һәм поэтик батырлыгы турында белешмә бирү. Шигырьләрнең язылу шартлары.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. “Җәлилчеләр” – портретлар. 6. Әдәби бюллетень. 7. Мәктәптәге М.Җәлил бюсты, истәлек тактасы. 8. Истәлекләр. 9. Аудиоязма (Ф.Галимуллин укуында) 10. “Гасырларда калыр батырлык” (М.Җәлилнең тормышы һәм иҗатына багышланган интерактив методик әсбап), ООО “Мастер”, 2006.	1. М.Җәлилнең Казандагы музей-фатирына виртуаль экскурсия: http://tatar.museum.ru/Jalil/jalil.htm	1. Биографиясен хронологик тәртиптә өйрәнергә. “Кичер, илем”, “Соңгы җыр” шигырьләрен ятларга.
31	М.Җәлилнең “Соңгы җыр”, “Серле йомгак” шигырьләре. Лирик геройның көрәшкә, иреккә омтылышы, интернационалист булуы, немец халкының бөек улларына хөрмәте. Яу кырында сугыша алмау үкенече, моңсу хисләр.			Аудиоязма (Ф.Галимуллин укуында). Иллюстрацияләр. Китап күргәзмәсе.	Лирик герой һәм шагыйрь хисләренең бердәмлеге.	“Серле йомгак” – ятларга.
32	М.Җәлилнең “Сандугач һәм чишмә” балладасы. Поэтик предмет һәм җан ияләрен кешечә хис итәргә сәләтле итеп сурәтләү. Кош һәм Чишмә образлары ярдәмендә Туган ил азатлыгы өчен фидакарь көрәшнең изгелеген раслау.			1. “Ана бәйрәме” – мультфильм, Казан: Татарстан –синема”, 2006.
33	Бәйләнешле сөйләм үстерү. М.Җәлил шигырьләрен яттан сөйләү.				Сәнгатьле укучыга конкурс.
34	Н.Фәттах “Ител суы ака торур” романы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.	1. Укытучы лекциясе. 2. Әсәр белән таныша башлау (189-194 б.).
35-37	Н.Фәттах “Ител суы ака торур” романы. Болгар дәүләте тормышын, кабиләләр тартышын, гореф-гадәтләрен, йолаларын, сәүдә, мәдәният, дин мөнәсәбәтләрен, геройларның хисләрен тасвирлау. Сюжетка киеренкелек, җанлылык бирүдә Тотыш холкының роле.
38	Тарихи роман турында төшенчә. Сочинение язуга әзерлек. “Үз халкыңны үз итсәң, ят халыкка кол булмассың”.
39-40	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Контроль сочинение. “Тарихлардан килгән хакыйкать”.
41	Класстан тыш уку. Рабит Батулла “Сөембикә” романы.			1.”Мәгариф” ж., 1999, №7, 21-22 б.
42	Т.Миңнуллинның биографиясе, иҗаты.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень. 6. “Мәгариф” ж., 1995, №7; 1999, №2; 2000, №2.
43	Т.Миңнуллин “Бәхетле кияү”. Авыл кешеләре арасындагы эчкерсез, саф мөнәсәбәт һәм мөгамәләләрнең кызыклы ситуациядә ачылуы һәм сурәтләнүе.				Рольләргә бүлеп уку. Театр атналыгында күрсәтергә әзерләү.
44	Т.Миңнуллин “Бәхетле кияү”. Әсәр үзенчәлекләре. Мөлаем, яратып көлү өчен кулланылган чаралар.
45-47	Аяз Гыйләҗев. Биографик белешмә. “Язгы кәрваннар”. Авылда сугыш чоры яшьләренә килгән тормыш һәм хезмәт авырлыкларының чагылышы. Күңел төшенкелегенә бирелмәү, яшьлек хисләренең юл яруы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.
48	Класстан тыш уку. Атилла Расих “Урланган хәзинә”.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.
49-52	С.Сөләйманова “Туган җирем, эчкән суым...”, “Кеше барыбер кошлар нәселеннән...”, “Кеше”, “Этюд”, “Сулар ага, күлләр күккә бага...”, “Тагын узды кыңгыраулы язлар” шигырьләре. Аларда хисләр байлыгы, күңел тирбәнешләренең табигыйлеге, поэтик бизәкләргә муллык. Сүз белән сурәт ясау осталыгы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень. 6. “Мәгариф” ж., 1998, №10; 1997, №12.	Сурәтләү чаралары (кабатлау).
53	Класстан тыш уку. Ш.Галиев шигырьләре. “Камырша”, “Утсыз төтен булмый”, “Үзең нинди”, Тимерче Гомәр һәм гомер”.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.
54-57	М.Юныс. Язучы турында кыскача белешмә. “Шәмдәлләрдә генә утлар яна” повесте. Әсәрнең тормыш материалыннан чыгып икегә бүленүе. Бу өлешләрдә хикәяләү үзенчәлекләре. Образлар системасы. Повестьта уздырылган фәлсәфи фикерләр, хикәяләүдә табигыйлек.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.
58-59	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Образларга характеристика бирү. Бергәләп тикшерү, тулыландыру, редакцияләү.
60	Г.Афзал иҗатына гомуми бәяләмә. Биографиясе. “Дөнья матур, дөнья киң” һ.б. шигырьләрендә Туган ил, туган җир, халкыбыз турындагы шигьри сурәтләр.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.
61	Г.Афзал “Мыштыбый”. Юмор аша кеше батырлыгының чагылышы.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Батырлык турында әңгәмә.
62	Г.Афзал “Тәнкыйть сүзе”, “Ялкау кызлар”, “Өф-өф итеп”. Көлү объектлары һәм предметлары. Аларның халыкчан җирлекләре һәм халыкчан чаралар куллану.				Сурәтләү чараларына анализ. Сатира турында төшенчә.
63	Класстан тыш уку. Р.Харис. “Ант суы”, “Борылышта”.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея.
64	Харрас Әюп шигырьләре.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.	Яраткан шигырьләрен яттан сөйләү.	Милли-төбәк компоненты
65-66	Р.Төхфәтуллин “Йолдызым”			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Ф.Шәфигуллин мәкаләсе.
67-68	Ф.Садриев хикәяләре.			1. Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Фотогалерея. 4. Иллюстрацияләр. 5. Әдәби бюллетень.	Бәйләнешле сөйләм телен үстерү.	Милли-төбәк компоненты
69-70	Театрга бару, язучылар белән очрашу өчен резерв дәресләр.

Каралды: Килешенде: Расланды:

МБ утырышы беркетмәсе Директор урынбасары Педагогик совет беркетмәсе

№1 2010 ел _________Кашапова Г.З. №1 2010 ел

МБ җитәкчесе Мǝктǝп директоры Фардеева Р.А. __________

9 нчы сыйныф

Татар әдәбиятыннан эш программасы

Дәреслек: Х.Миңнегулов, Ш.Садретдинов. Урта гасыр һәм ХIХ йөз татар әдәбияты.- К., 1998. 9 нчы сыйныф өчен дәреслек.

Хрестоматия: Әдәбияттан хрестоматия: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 9 нчы сыйныфы өчен дәреслек.

Методик кулланмалар:

Хөснетдинова Л.К. 9 нчы сыйныфта әдәбият укыту : укытучылар өчен кулланма. – Яр Чаллы, 2006.
Заһидуллина Д.Ф. Мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. – Казан: Мәгариф, 2004.
Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов Ә.М., Гыйләҗев Т.Ш. Татар әдәбияты: Теория. Тарих. – Казан: Мәгариф, 2004.

№	Тема	Материал, җиһазлау	Срок	Үтәлеш	Методик алымнар	Искәрмәләр
I чирек – 9 атна (18 сәгать)
1	Кереш. Тарихи-әдәби процесс һәм аның үзенчәлекләре. Матур әдәбиятның кеше тормышында тоткан урыны.	Татар әдәбияты тарихы.1 нче том. К., 1984. Географик карта. Әдәбият теориясе., К., 1979. “Мәгариф” журналы, 1997, №3. “Мәгариф” журналы , 1995, №5-6. “Ачык дәрес” газетасы (плакат-таблица), сентябрь, 2007.			Күчермә (репродуктив) ысул: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, сорау кую, нәтиҗә чыгару, лекция материалын тезислар рәвешендә язу.	“Әдәбият белеме сүзлеге”, “Татар әдәбияты тарихы” җыентыкларын һәр дәрестә кулланма итеп алырга. Дәреслек: 10-11 нче битләр.
2	Татар-төрки әдәбиятының чыганаклары. Рун язулы истәлекләр.	Ташка язылган җуелмас (Руник ядкярләрдәге мәкальләр һәм әйтемнәр), “Мирас” ж., 1993, №2. “Борынгы әдәбият”, “Ул дәрья да, бу дәрья”, “Татар халык авыз иҗаты” җыентыклары. Рун, уйгур, гарәп алфавитлары язылган плакат-таблица. “Атлас истории Татарстана и татарского народа”.- Казань-Москва, 1999. Рун, уйгур, гарәп алфавитларындагы тамгалар язылган плакат-таблица.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, әңгәмә, аңлатмалар бирү, чагыштыру, өзекләр уку, материалны төп фикерләр рәвешендә язу.	“Авыл утлары “ газетасындагы мәкаләләр белән даими рәвештә танышып барырга, “Мөслим төбәге фольклоры” тупланмасына материаллар җыюны дәвам итәргә. Хрест.- 5-7 бит. Дәр.- 19 бит, 1-5 нче сораулар.
3	Уйгур язулы истәлекләр. Гарәп язулы истәлекләр: М.Кашгарый “Диване лөгатет-төрк”, Й.Баласагунлы “Котадгу белек”. Әдәбият теориясе. Матур әдәбиятның иҗтимагый вазифасы.	“Борынгы әдәбият”, “Ул дәрья да, бу дәрья”, “Татар халык авыз иҗаты” җыентыклары. Ш.Әнвәр “М.Кашгарый төзегән “Түгәрәк җиһан харитасы”, “Мирас” ж., 1994, №5-6. Х.Мәхмүтов “Мәңгелек ядкяр”, “Мәдәни җомга”, 30 нчы апрель, 1999 нчы ел. Х.Госман “Борынгы төрки һәм татар әдәбиятының чыганаклары”, К., 1981.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, сәнгатьле уку, әңгәмә, аңлатмалар бирү, чагыштыру. Мәкальләрне хәзерге телдәге төрдәшләре белән чагыштыру. “Балаларга үгет-нәсыйхәт” китабын тәкъдим итү.	Әби-бабаларыбыздан ишеткән акыллы фикерләрне күңел дәфтәренә теркәп барырга, тупланмага җыюны дәвам итәргә. Дәр.- 22-30 бит., 25 бит- 3 нче сорау, 31 бит – 4 нче сорау.
4	Әхмәд Йүгнәки, Әхмәд Ясәви һәм Сөләйман Бакыргани иҗатлары турында кыскача мәгълүмат бирү.	“Халык авыз иҗаты” җыентыгы. “Балаларга үгет-нәсыйхәт” китабы.			Күчермә һәм иҗади уку ысуллары: укытучы сүзе, әңгәмә, аңлатмалар белән уку, сөйләү, чагыштыру.	Төбәгебездз һәм авылыбызда башкарылган игелекле эшләр турында чыгышлар әзерләргә. Хрест.- 19-24 бит. Дәр.- 31-38 бит.
5	Коъән. Ислам дине һәм төрки-татар мәдәнияте. Әдәбият теориясе. Шәрекъ классикасы.	Г.Хәйям “Робагыйлар”. Коръән тәфсире. “Балаларга үгет-нәсыйхәт” “Салават күпере” журналы, 1998, №11-12. Вәгазьләр, Коръән аятьләре яздырылган аудиоязмалар. Кулъязма яки басма Коръән. “Мәгариф” журналы, 1998, №3 (37-38 бит).			Күчермә ысул: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару, китап күргәзмәсе алымы, дәреслектәге язмаларның конспектын төзү, сайлап сөйләү. Татар фольклорындагы Коръән белән бәйле элементларга мисаллар таптыру.	“Йосыф” сүрәсен укырга.
6	Болгар чоры әдәбияты. Кереш.	Миңнегулов Х. Болгар чоры язма мәдәнияте., “Мирас” журналы, 1994, №5-6. Географик карта. “Атлас истории Татарстана и татарского народа”.- Казань-Москва, 1999. Китап күргәзмәсе. Рәсемнәр, иллюстрацияләр.			Күчермә ысул: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару, китап күргәзмәсе алымы, конспектлау.	Татар фольклорындагы болгар чорына мөнәсәбәтле ядкярләр, газета-журналлардагы мәкаләләр белән даими рәвештә танышып барырга.
7	Класстан тыш уку. М.Хәбибуллин “Кубрат хан” романы.	“Мәгариф” журналы, 1999, №5. (28-30 б.) Күргәзмә өчен сайланган китаплар. Язучы портреты. Иллюстрацияләр.			Газета-журналларның яңа саннары белән танышырга, китапханәдәге яңа китапларга күзәтү ясау. “Иң яраткан китабым” күргәзмәсен оештыру. Эзләнү (эвристик) ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәр турында фикер алышу, сорауларга җавап табу.	Кол Гали турында мәгълүмат тупларга. Дәр.- 52-55 бит.
8	Шәхес һәм шагыйрь буларак Кол Гали турында белешмә. “Кыйссаи Йосыф” поэмасының язылу һәм яшәү тарихы. Әдәбият теориясе. Традиция һәм новаторлык.	Кол Галинең рәссам Т.Хаҗиәхмәтов ясаган портреты. Х.Әюпнең “Кол Гали” шигыре. Иллюстрацияләр. Аудиоязма.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, әңгәмә, сорау, нәтиҗәләр чыгару, аңлатмалар бирү. Коръәндәге “Йосыф” сүрәсен “Кыйссаи Йосыф” әсәрендә сурәтләнгән вакыйгалар белән чагыштыру.	Хрест.- 27-53 бит.
9	“Кыйссаи Йосыф”ның сюжеты (уку һәм анализлау).	Поэма тексты. Рәсем-иллюстрацияләр. Аудиоязма.			Эзләнү (эвристик) ысулы: эзләнүчән әңгәмә, текст өстендә эшләү, биремнәр үтәү, сүзлек эше.	Йосыф, Ягъкуб, Зөләйха образларына бәяләмә бирергә әзерләнергә.
10	“Кыйссаи Йосыф”ның төп образлары, идея - проблематикасы.	1. Җәләлиева М. Борынгы татар әдәбиятында Кеше образы., К., 1968. 2. Иллюстрацияләр.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, сөйләү, образларга бәләмә, сүзлек эше, проблемалы анализ, биремнәр эшләү.	“Хәтимә” өлешен ятларга.
11	“Кыйссаи Йосыф”ның сәнгатьчә эшләнеше, әһәмияте. Поэманы гомумиләштереп анализлау. Әдәбият теориясе. Урта гасырлар әдәбиятында дастан жанры.	1. Б.Урманченың “Сагыш” скульптурасы репродуциясе. 2. М.Шәмсетдинова “Бөек Болгар дастаны” исемле музыкаль әсәре яки “Багышлау” аудиокассетасы.			Эвристик ысул, тикшеренү ысуллары: текст буенча мөстәкыйль эшләү, әңгәмә, биремнәр үтәү, проблемалы анализ, гомумиләштерү.	Сочинение язарга әзерләнергә.
12	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение жанрлары турында тулы белешмә бирү. Сочинение язу.	1. Сочинение язарга өйрәтү китаплары.			Күчермә ысул, тикшеренү ысулы: аңлату, сөйләү, әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару, иҗади эш алымы, план төзү, аңлатмалар бирү. Сочинениене яза башлау.	Сочинениене язып бетерергә. Аерым укучыларга Алтын Урда чоры турында докладлар әзерләргә .
13	Алтын Урда чоры әдәбиятына күзәтү. Суфичылык.	Географик карта. “Халык авыз иҗаты” җыентыгы. Газета-журнал материаалары. Рәссамнарның картина репродукцияләре.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, сүзлек эше, укучыларның докладларын тыңлау, әңгәмә, аңлатмалар бирү (дидактик әдәбият, әдәби багланышлар, әдәби тәрҗемә, газәл, касыйдә, гаруз жанрлары, суфичылык атамасы), дәреслектәге язманың конспектын төзү.	89 бит-сорауларга җаваплар әзеләргә.
14	ХIV йөз әдипләре. Рабгузый, Харәзми, М.Болгари, Әхмәд Үргәнчи әсәрләренә күзәтү, өлешчә анализлау.	Газета-журнал материаллары (папка). Иллюстрацияләр. Таблица (үрнәге -“Мәгариф” ж., 1999, №7, 79 бит).			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәрнең өлешләрен тикшерү, фикерне исбатлау, нәтиҗәләр чыгару, сорау-биремнәргә җавап эзләү, уку. “Балаларга үгет-нәсыйхәт” китабындагы әдәплелек турындагы язмалар белән үреп бару.	Мөстәкыйль рәвештә “Кисекбаш” әсәрен укырга. Таблицаны тутырып бетерергә.
15	Хисам Кятибнең “Җөмҗөмә солтан” әсәрен анализлау.	Иллюстрацияләр. Г.Тукайның “Печән базары...” поэмасы.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, сөйләү, әсәргә проблемалы анализ ясау, стиль үзнечәлекләре.	“Хөсрәү вә Ширин” әсәрен укырга.
16	Класстан тыш уку. Котб “Хөсрәү вә Ширин” .	Иллюстрацияләр. 2. Х.Миңнегулов “Котб иҗаты”. 3. Әмирхан Р. “Мәхәббәт фәлсәфәсе чыганагы”. “ Мирас” ж., 1993, №5. 4. “Мәгариф” ж., 1998, №9, 31-32 б.			Эзләнү ысулы: эзлзнүчән әңгәмә, сөйләү, әсәргә проблемалы анализ ясау, стиль үзенчәлекләре.	С.Сараиның тәрҗемәи хәле. “Сөһәйл вә Гөлдерсен” дастанын укырга.
17	С.Сараиның тәрҗемәи хәле. “Гөлстан бит-төрки” әсәрен, “Сөһәйл вә Гөлдерсен” дастанын уку һәм анализлау.	1. Х.Миңнегулов “Сәйф Сараи: тормышы һәм иҗаты”, К., 1976. 2. Әмир Нәҗип “ХIV йөз шагыйре Сәйф Сараи һәм аның заманы”. 3. “Мирас”ж., 1997, №1-10., иллюстрацияләр.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, уку, сүзлек эше, сөйләү, әсәрнең өлешен тикшерү, стиль үзенчәлекләрен күзәтү, аңлатмалар бирү (нәзыйрәчелек), чагыштыру.	“Идегәй”нең эчтәлеген, ятлаган өзеген искә төшерергә.
18	Казан ханлыгы әдәбиятына кереш. “Идегәй” дастаны.	1. В.Хаков “Казан ханлыгы чоры язма мәдәнияте”, “Мирас” ж., 1993, №10-12. 2. Рәсемнәр, иллюстрацияләр. 3. “Идегәй” дастаны. 4. Китап күргәзмәсе. 5. Географик һәм тарихи карталар. 6. Таблица. 7. “Мирас” ж., 1996, №9.			Эвристик ысул: укытучы сүзе, сүзлек эше, эзләнүчән әңгәмә, биремнәр үтәү, проблемалы анализ, чагыштыру, китап күргәзмәсе алымы.	Казан ханлыгы чоры вакыйгалары тасвирланган әсәрләргә күзәтү ясарга.
II чирек – 7 атна (14 сәгать)
19	Класстан тыш уку. Сәйяди “Дастаны Бабахан”.	1. Низаметдинова Л. “Китап дөньясына сәяхәт”. 2. Эзләнүләр, уйланулар, табышлар. К., 1989, 57-72 бит. 3. “Таһир – Зөһрә” газетасы, 1999-2000 нче елгы саннар.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, сөйләү, әсәргә проблемалы анализ ясау, стиль үзенчәлекләре.	Дәфтәрләргә әсәр турында конспект язарга.
20	XV-XVI йөзләрдә иҗат иткән әдипләр. Өмми Кәмал, Мөхәммәт Әмин, Кол Шәриф, Шәрифи иҗатлары турында кыскача мәгълүмат.	Картина репродукцияләре. Ә.Рәшит “Кол Шәриф” поэмасы. “Казан утлары” ж., 1992, №1. Кол Шәрифнең рәсем-портреты. “Мирас” ж., 1993, №10. Кол Шәриф мәчете белән бәйле материаллар. “Салават күпере” ж., 1998, №11-12.			Күчермә һәм иҗади уку ысуллары: әңгәмә, укытучы сүзе, сүзлек эше, аңлатмалар бирү, нәтиҗәләр чыгару.	Таблицаны тутырып бетерергә. Лирик герой төшенчәсен, тел-сурәтләү чараларын искә төшерергә.
21	Мөхәммәдьярның тәрҗемәи хәле. “Төхфәи мәрдан”, “Нуры содур” поэмалары. Әдәбият теориясе. Лирик герой турында төшенчәне киңәйтү. Поэмаларда кеше тормышы һәм табигать күренешләренең чагылышы. Тел-сурәтләү чаралары.	С.Поварисов “Нуры содур” поэмасының тел-сурәтләү үзенчәлекләре. “Совет мәктәбе”, №8. Ә.Рәшит “Мөхәммәдьяр” поэмасы. “Мирас” ж., 1996, №9. Язучының портреты (К.Нәфыйков), “Мирас” ж., 1994, №2;, 1997, №6. Х.Миңнегулов “Ярмөхәммәд, сүзне тугры...”, “Мәгариф” ж., 1997, №8, 25-27 б. Ш.Абилов “Олуг шагыйрь”, “Мирас” ж., 1996, №9. Ш.Абилов “Мөхәммәдьяр әсәрләренең мәгънәви тәрҗемәләре”, “Мирас” ж., 1997, №6.			Эзләнү һәм иҗади уку ысулы: эзләнүчән әңгәмә, укытучы сүзе, сора-биремнәргә җавап эзләү, стиль үзенчәлекләрен күзәтү, чагыштыру.
22	Бәйләнешле сөйләм үстерү. “Мөхәммәдьяр – гуманист шагыйрь” дигән темага әңгәмә. Татар поэзиясен үстерүгә Мөхәммәдьяр керткән өлеш. Казан ханлыгы чоры әдәбиятына йомгак.					Ф.Латыйфиның “Хыянәт”романын укырга.
23	Класстан тыш уку. Ф.Латыйфи “Хыянәт” романы.	Язучының портреты. Матбугат, белешмә әдәбият материаллары.			“Ф.Латыйфи иҗатында Казан ханлыгы чорының чагылышы”, “Ф.Латыйфи әсәрләрендә тарихи шәхесләр” дигән темаларга әңгәмә. Сүзлек эше, иҗади уку ысуллары.
24	XVII йөз әдәбиятына күзәтү. “Дәфтәре Чыңгызнамә”, “Гайса углы Амәт”, “Җәмигъ-әт-тәварих” әсәре турында мәгълүмат.	“Халык авыз иҗаты” җыентыклары.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, сүзлек эше, әңгәмә, аңлатмалар бирү, конспект язу.	Таблица эшләргә.
25	Мәүла Колыйның тәрҗемәи хәле. “Хикмәтләр”ен уку һәм анализлау.	Татар поэзиясе антологиясе, К., 1992.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәрне тикшерү, сүзлек эше, уку, сөйләү, әсәрнең телен, корылышын күзәтү, нәтиҗәләр чыгару, сорау-биремнәргә җавап әзерләү.
26	Габди иҗаты турында кыскача мәгълүмат. Шигырьләрен уку һәм анализлау.	Газета-журналлардан тупланма. Абилов Ш. “Поэзиябез тарихына яңа исем”. “Казан утлары” ж., 1978, №10.			Күчермә һәм эзләнү ысуллары: укытучы сүзе, сүзлек эше, эзләнүчән әңгәмә, сәнгатьле уку, сөйләү.	Дәр.- 161 бит, 5 нче сорауга җавап язарга.
27	XVIII йөз әдәбияты. Тарихи-мәдәни күзәтү. XVIII гасыр татар әдәбиятында жанрлар.	Атлас. Алишев С. Татары Среднего Поволжья в Пугачевском восстании. К., 1973. “Мәҗмугыл-хикәят”. Борынгы татар прозасы. К., 1994. Миңлебаев К. “Батырша”. “Мирас” ж., 1994, №4. Батыршаның портреты, “Мирас” ж., 1993, №5. Э.Мостафин “Батырша” (поэма). “Мирас” ж., 1993, №5. “Батыршаның соңгы минутлары”. Шәмаил. Нәфыйков К., “Мирас” ж., 1994, №4.			Аңлату-күрсәтү ысулы: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, план, конспект төзү.	Таблица тутырырга.
28	XVIII йөздә иҗат иткән әдипләр. Габдессәлам, Г.Мөслим углы, Әхмәдбик, Т.Ялчыгол һ.б. язучыларның иҗатларына күзәтү.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979. Ялчыгол Т. “Рисаләи Газизә”. “Мирас” ж., 1998, №10-12. Таблица. “Мәгариф” ж., 1999, №7, 80 б.			Эзләнү ысулы: укытучы сүзе, сүзлек эше, эзләнүчән әңгәмә, биремнәр үтәү, әдәби әсәрне өлешчә тикшерү.	Дәр.- 174-179 битләр буенча таблица тутырырга.
29	Г.Утыз Имәни. Тәрҗемәи хәле. Иҗатына гомуми күзәтү. Фәнни хезмәтләре.	1. Язучының портреты. 2. Плакат: “Чын бәхетне бирә тик гыйлем генә...” (Г.Утыз Имәни) 3. Тормышы, иҗат юлына багышланган синхрон таблица. 4. Габдерәхим Утыз Имәни “Шигырьләр, поэмалар” (Төзүчесе - Ә.Шәрипов). К., 1986.			Эзләнү ысулы: укытучы сүзе, сүзлек эше, эзләнүчән әңгәмә, биремнәр үтәү, аңлатмалар бирү.	180-187 нче битләрдәге материал буенча сөйләү өчен план төзергә.
30	Г.Утыз Имәнинең әсәрләрен уку, анализлау. Әдәбият теориясе. Мәдхия, мәрсия.				Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, сөйләү, әсәрнең өлешләрен анализлау, стиль үзенчәлекләрен тикшерү.	Текстка әзерләнергә.
31	Борынгы һәм Урта гасыр әдәбиятына йомгак. Әдәбият теориясе. Тарихи-әдәби процесста әдәби бәйләнешләрнең роле. Әдәби иҗатта күчемлелек.	“Мәгариф” ж., 1998, №6.			Эзләнү һәм тикшеренү ысуллары: укытучы сүзе, укучыларның чыгышлары, проблемалы ситуацияләрне анализлау, укучыларның чыгыш ясаучыларга сораулары, сорауларга җавап табу, фикер алышу, нәтиҗәләр чыгару. Үз белемеңне тикшерү.	Сочинениегә әзерләнергә.
32	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Урта гасыр әдәбияты буенча сочинение.	1.Әдәби материал. 2. Өстәмә материал.			Тикшеренү ысулы: иҗади эш алымы, план төзү, аңлатмалар бирү.
III чирек – 10 атна (20 сәгать)
33	XIX йөзнең беренче яртысында әдәбиятка күзәтү. Җәмгыять тормышына, мәгърифәт үсешенә тәэсир иткән факторлар.	Атлас. Татар әдәбияты тарихы. II том. К., 1984. Китап күргәзмәсе.			Күчермә ысул: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару, китап күргәзмәсе алымы, конспект язу.	Конспектны төгәлләргә.
34	Әбелмәних Каргалый иҗаты.				Иҗади уку ысулы: укытучы сүзе, аңлатмалар белән уку, проблемалы сорауларга җавап бирү, әңгәмә.
35	Һ.Салихов, Ш.Зәки-Суфи иҗатларына күзәтү.				Иҗади уку ысулы: укытучы сүзе, аңлатмалы уку, проблемалы сорауларга җавап бирү, әңгәмә.
36	Г.Кандалый – татар әдәбиятында дөньяви поэзияне башлап җибәрүче. “Мулла белән абыстай” шигырен уку һәм анализлау.	1. Г.Кандалый “Шигырьләр һәм поэмалар”. К., 1988. 2. Госманов М. Габделҗәббар Кандалый: яңага таба борылыш. “Мирас” ж., 1997 (“Сәхибҗәмал” поэмасына иллюстрация белән). 3. Портреты. “Мирас” ж., 1997, №7.			Күчермә ысул: тасвири лекция, әңгәмә, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару.	“Мулла белән абыстай” шигырен ятларга.
37	Г.Кандалый иҗатында дөньяви мәхәббәт. Кандалый реализмы. Хатын-кызларга багышланган поэмалары, шигъри хатлары.	“Сәхибҗәмал”, “Фәрхи”, “Шәфгый” поэмалары.			Тикшеренү ысулы: мөстәкыйль эшләр. Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, шигырьләрне автор артыннан бару юлы белән анализлау, сәнгатьле уку, эчтәлеген сөйләү, нәтиҗәләр чыгару, сорау-биремнәргә җавап эәләү.	Хрест. - 217-225 б. (сәнгатьле укырга өйрәнергә).
38	Г.Кандалыйның татар шигүриятенә, шигырь техникасын баетуга керткән зур өлеше. Әдәбият теориясе. Шигырь үлчәмнәре.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Тикшеренү ысулы: мөстәкыйль эшләр (тестлар, карточкалар белән эш), укучылар чыгышы.	Дәр.-317 б. (конспектларга), индивидуаль биремнәр буенча чыгышлар әзерләргә.
39	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Дискуссия.				Эзләнү ысулы: бәхәс, әңгәмә, укучылар чыгышы.	Дәр.- 317 б. (конспект), индивидуаль биремнәр буенча докладлар әзерләргә.
40	XIX йөзнең икенче яртысындагы татар әдәбиятына гомуми бәяләмә-күзәтү. Ш.Мәрҗани, Х.Фәезхановларның эшчәнлеге һәм иҗаты турында кыскача мәгълүмат бирү.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979. Татар мәгърифәтчеләренең портретлары. Атлас.			Күчермә ысул: проблемалы лекция, әңгәмә, план төзү, конспект язу.	Дәр.-240-241, 243-246 б. (сөйләргә).
41	К.Насыйриның тормыш юлы. Гыйльми-мәгърифәтчелек эшчәнлеге.	1. Язучының портреты. 2. Ибраһимова Ф. К.Насыйри турында истәлекләр. Китапта-Әдәби мирас., К., 1996, 57-58 б.			Күчермә ысул: лекция, әңгәмә, аңлатмалар бирү, сорау кую, нәтиҗәләр чыгару, китап күргәзмәсе алымы, конспект язу, К.Насыйриның Казандагы музеена виртуаль экскурсия: http://www.tatar.museum.ru/M2763	245-252 б. (сөйләргә)
42	К.Насыйриның матур әдәбият өлкәсендәге хезмәтләре.	1. Рәсем-иллюстрацияләр. 2. Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, суйләү, проблемалы анализ, биремнәр үтәү.	252-259 б. (сөйләргә)
43	К.Насыйриның фольклор өлкәсендәге эшчәнлеге. Әдәбият теориясе. Әдәбиятның халыкчанлыгы.	Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, сәнгатьле уку, сөйләү, аңлатмалар бирү.
44	Класстан тыш уку. “Кырык бакча” китабы, “Кырык вәзир” кыссасы.	Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, укучыларның чыгышлары, чагыштыру, тел-стиль үзенчәлекләрен күзәтү.	Сочинение өчен материал тупларга. Планын төзергә.
45	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Сочинение язу. “К.Насыйри үз халкының һәм үз чорының улы булган” (К.Дмитриев).				Тикшеренү ысулы: иҗади эш алымы, план төзү, аңлатмалар бирү.	Язып бетерергә.
46	Реалистик проза үсеше. Әдәбият теориясе. Мәгърифәтчелек реализмы.	Мусин Ф. Татар прозасы. “Мирас” ж. Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Күчермә ысул: проблемалы лекция, әңгәмә, нәтиҗәләр чыгару, дәреслектәге мәкаләнең планын төзү, конспект язу.	Мәгърифәтчелек реализмы турында сөйләргә өйрәнергә.
47	М.Акъегетнең тормышы, иҗаты. “Хисаметдин менла” романын уку һәм анализлау.	1. Язучының портреты. 2. Карурманны чыккан чакта. К., 2001. 3. Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Иҗади уку ысулы һәм күчермә ысул: әсәрне автор артыннан бару юлы белән анализлау, укытучы сүзе, сүзлек эше, сюжетны кыскача сөйләү, аерым өлешләргә анализ бирү, аңлатмалар белән уку, әңгәмә.	Әсәрне укып бетерергә.
48	М.Акъегетнең “Хисаметдин менла” романын уку һәм анализлауны дәвам итү.	1. Язучының портреты. 2. Карурманны чыккан чакта. К., 2001. 3. Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Иҗади уку эзләнүчән әңгәмә, әсәрне образлар бирелеше аша анализлау, анализ алымнарын кулланып, әсәрнең эчтәлеген сөйләү, геройларга бәя бирү, сорау-биремнәргә җавап эзләү, тел-стиль үзенчәлекләрен күзәтү.
49	Риза Фәхретдиннең иҗади эшчәнлеге. “Әсма, яки Гамәл вә җәза” әсәрен уку һәм анализлау.	Әдипнең портреты. Китап күргәзмәсе. 3. Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Иҗади уку һәм эзләнү ысуллар: укытучы сүзе, сүзлек эше, зсзрне автор артыннан бару юлы белән анализлау, эзләнүчән әңгәмә, сәнгатьле уку, сөйләү, аерым өлешләргә анализ бирү.	Әсәрне укып бетерергә.
50	Риза Фәхретдиннең “Әсма, яки Гамәл вә җәза” әсәрен уку һәм анализлауны дәвам итү.	1.Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Иҗади уку һәм эзләнү ысуллар: укытучы сүзе, текст өстендә эшләү, әсәргә проблемалы анализ, проблемалы сорауларга җаваплар табу, биремнәр үтәү.
51	Класстан тыш уку. Ш.Мөхәммәдев “Япон сугышы, яки Доброволец Батыргали агай”.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәрне тикшерү, үз мөнәсәбәтеңне белдереп сөйләү, фикерне исбатлау, нәтиҗәләр чыгару.
52	З.Бигиевнең тормышы, иҗаты. “Мавәрәэннәһердә сәяхәт” әсәре. Әдәбият теориясе. Роман жанры.	1.Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Карурманны чыккан чакта. К., 2001. 4. З.Бигиев. Зур гөнаһлар. К., 1991. 5. Мусин Ф. Татар романы. “Мирас” ж., 1992, №2. “Мәгариф” ж., 1995, №11 (15-17 б.).			Күчермә ысул: лекция, укучыларның чыгышлары, сәнгатьле уку, сөйләү, әңгәмә, нәтиҗәләр чыгару, китап күргәзмәсе алымы.
IV чирек – 8 атна (16 сәгать)
53	З.Бигиевнең “Өлүф, яки Гүзәл кыз Хәдичә” романын уку һәм анализлау. Әдәбият теориясе. Сюжет, композиция.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979. “Мәгариф” ж., 1999, “6 (16-18 б.); 1999, №1 (24-25 б.)			Күчермә һәм иҗади уку ысуллары: сәнгатьле уку, автор артыннан бару юлы белән анализлау (аңлатмалар белән уку, кыскача сюжетны сөйләү, әңгәмә, план төзү).
54	З.Бигиевнең “Өлүф, яки Гүзәл кыз Хәдичә” романын уку һәм анализлауны дәвам итү.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979. “Мәгариф” ж., 1999, “6 (16-18 б.); 1999, №1 (24-25 б.)			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәрне образлар бирелеше аша анализлау (график алым – таблица төзү), аерым өзекләрне уку, эзләнү төсендәге сорауларга җаваплар бирү, геройларга мөстәкыйль бәя бирү, нәтиҗәләр чыгару.	Сочинение темалары буенча зңгәмә өчен сораулар төзергә.
55	Класстан тыш уку. З.Бигиев “Гөнаһе кәбаир” романы.	1.Әдипнең портреты. 2. Китап күргәзмәсе. 3. Карурманны чыккан чакта. К., 2001. 4. З.Бигиев. Зур гөнаһлар. К., 1991. 5. Мусин Ф. Татар романы. “Мирас” ж., 1992, №2. “Мәгариф” ж., 1995, №11 (15-17 б.).			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, әсәрне тикшерү, үз мөнәсәбәтеңне белдереп сөйләү, фикерне исбатлау, нәтиҗәләр чыгару.
56	XIX йөзнең икенче яртысында татар поэзиясе. Гомуми күзәтү.	Татар мәгърифәтчелек әдәбияты. К., 1979.			Күчермә ысул: лекция, лекцияне язып бару, план-конспект эшләү, нәтиҗәләр чыгару.
57	М.Акмулланың тормыш юлы, иҗатына күзәтү. “Дамелла Шиһабетдин хәзрәтнең мәрсиясе” һ.б. әсәрләрен уку һәм фикер алышу.	1.Әдипнең портреты. 2. Карурманны чыккан чакта. К., 2001. 3. Атлас. 4. Акмулла “Шигырьләр”. К., 1981 5.Синыгул Ә. Бер мираска ике караш. “Мәгариф” ж., 1998, №10, 28-30 б.			Күчермә ысул: укытучы сүзе, әңгәмә, сәнгатьле уку, материалларны төп фикерләү рәвешендә язу, аңлатмалар белән уку, нәтиҗәләр чыгару.
58	Акмулла – чичән шагыйрь. Татар шигъриятенә керткән зур өлеше. Иҗатының әһәмияте. Әдәбият теориясе. Шигырьдә ритм һәм рифма турындагы төшенчәләрне искә төшерү.	Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Эзләнү ысулы: эзләнүчән әңгәмә, укучыларның чыгышларын тыңлау, шагыйрь хикмәтләренең төп сыйфатларын билгеләү, фәнни чыганаклардан өзекләр уку, Акмулла әсәрләреннән мәкаль-әйтемнәрне, канатлаы сүзләрне билгеләү, мәгънәләрен аңлату, нәтиҗәләр чыгару. Күчермә ысул: аңлатмалар бирү.
60	Я.Емельянов иҗаты турында белешмә бирү. “Кайгы”, “Саран бай”, “Олысыманлык” шигырьләрен уку һәм анализлау.				Иҗади уку һәм эзләнү ысуллары: укытучы сүзе, сәнгатьле уку, аңлатмалар бирү, нәтиҗәләр чыгару, тел-стиль үзенчәлекләрен күзәтү.
61	Татар драматургиясенең беренче адымнары. Жанр формалашу. Беренче сәхнә әсәрләрендә күтәрелгән мәсьәләләр. Әдәбият теориясе. Драма һәм комедия жанрлары.	Карурманны чыккан чакта. К., 2001.			Күчермә ысул: лекция, укучыларның драма әсәрләрен бәя-анализлау турындагы чыгышлары, фикер алышу, аңлатмалар бирү.
62	Г.Ильяси “Бичара кыз”, Ф.Халиди “Рәдде бичара кыз”. Пьесаларны уку, анализлау.	1. Мөхәммәтшин З. Мәгърифәтче әдипләребездән берсе.”Мирас” ж., 1993, №4. 2. Ф.Халиди “Ел фасыллары”. “Мирас” ж., 1993, №4; 1996, №5-6.			Күчермә һәм эзләнү ысуллары: сәнгатьле уку, автор артыннан бару юлы белән анализлау (кыскача сюжетны сөйләү, аерым өлешләргә анализ бирү), әңгәмә.	Ел буена үткәннәрне кабатларга, тестка әзерләнергә
63	IX сыйныфта өйрәнгәннәргә гомуми йомгак.	Карточкалар, тест сораулары, таблица-схема.			Тикшерү ысулы: укытучы сүзе, укучыларның чыгышлары, контроль соруларга җавап бирү, нәтиҗәләр чыгару.
64-65	Бәйләнешле сөйләм үстерү. Контроль сочинение “Мәгърифәтчелек әдәбиятында тормыш һәм аны үзгәртү юллары”.	Әдәби материал.			Тикшеренү ысулы: иҗади эш алымы, план төзү, аңлатмалар бирү.
66	Класстан тыш уку. Киләсе уку елында укылырга тиешле әсәрләргә күзәтү ясау.	Китап күргәзмәсе.			Күчермә ысул: китап күргәзмәсе алымы.
67-68	Кабатлау һәм имтиханга әзерләнү.	Тестлар.