Урок.
план-конспект занятия (8 класс)

  Урочы темæ: «Мад  хъæбулæн йе стъалы,йæ хур у»            

(Гæбулты Мелитоны радзырд «Æнæмастæй цæр»-мæ гæсгæ.

Урочы нысан: Ахуырдзауты ахуыр кæнын активон формæтæ æмæ методтæй пайда  кæныныл урочы.

Гуырын кæнын  æгæрон уарзондзинад  мадмæ, аргъ кæнын  ын зонын.

Æрдзурын мад æмæ цоты  хсæн ахастдзинæдтыл.

Урочы тип: урок-дискусси.                                                                        

Спайдагонд ахуырадон технологитæ:

интерактивон фæйнæг,проектор.

Слайдтæ

Информацион технологи.

 Урочы цыд: Ахуыргæнæг дзуры æмдзæвгæ»Мад»

Зæххыл ис иунæг хæзна царды

Æмæ уый Мад у ,мæ хур,Мад!

Йæ рæвдыд  сау дуртæм дæр хъары,

Фæлидзы зæрдæйы фæллад.

О мад,сыгъзæрин мад, дæ хæрзтæй

Ды кæныс кæстæрты нгом.

Тæхуды ,зарæджы ныхæстæй,

Æнусон чи скодта дæ ном.

                    Денджызты Д.

          Хуымæтæджы нæ бакастæн ,сывæллæттæ, æз  ацы æмдзæвгæйы рæнхъытæ.Куыд бамбæрстат,афтæмæй фыст сты  мадыл.

Абон нæ урок  дæр нывонд кæнæм  уымæн.(Гæбулты Мелитоны радзырд»Æнæмастæй цæр»-мæ гæсгæ).Слайд  1.

      Æмбæрстгонд цæуы дзырд «мад»-ы этимологи. Слайд 2.

Æвдыст цæуынц нывтæ :»Къостайы мад»,»Сикстинская Мадонна».Рафаэль Санти. Слайд 3.

Урочы эпиграф:  Мад хъæбулæн йе стъалы ,йæ хур у .Æмæ йæм фæлмæн ныхасæй дзурут». Слайд 4

Слайд 5 .Активон формǽтǽ ǽмǽ методтǽ.Цауты метод.

(рацыдысты дыууæ скъоладзауы æмæ сæ иу фонетикон æгъдауæй æвзары дзырд мад,иннæ та синтаксисон æгъдауæй.Иннæ скъорладзаутæ аразынц дзырдбæстытæ мадимæ.

Слайд 6.

     Ахуыргæнæг: Ныййарæг мад,цæй диссаг дæ,цæ! Цас æмæ цас æнæхуыссæг æхсæвтæ арвитыс дæ хъæбулы хъомылгæнгæйæ,фæлæ уæддæр фæллад нæ зоныс.

    Цас хъару дæм разыны зындзинæдты сæрты хизгæйæ.Куыд нæ басæтты дæ тых,цæмæнты ныффæразыс!Фæлæ,хъыгагæн,ныййарджыты зындзинæдты  цотæй  иутæ нæ бамбарынц,аккаг аргъ сын не скæнынц.

    Цæй тæхудиаг у уыцы кæстæр ,йæ хистæрты буц дарын чи зоны æмæ афтæмæй адæмы æхсæнмæ рухс цæсгомæй чи цæуы.

             Таурæгъ «Мады уарзт хъæбулмæ» дзуры ахуыргæнæг.

       -Ацы таурæгъмæ байхъусгæйæ сымах цы банкъартат?

-Мады  æгæрон уарзондзинад хъæбулмæ.

-Мад ницы бавгъау кодта йæ сывæллонæн.

-Мад радта дыккаг цард йæ хъæбулæн.

       - Раст ,сывæллæттæ,мад йæ хъæбулæн ницы вгъау кæны.Мады зæрдæйы цы стыр уарзондзинад вæййы  йæ хъæбулмæ,ууыл цасфæнды  ныхас кæн,уæддæр ыл  дзырд  никуы  фæуыдзыстæм.

         Дзырдуат. Слайд 7.

Идæдз-сидзæргæс,вдова.

Гагрæ-горæт Абхазийы,Сау денджызы былгæрон.

Урс уæрыкк уын фестон- урс уæрыкк хастой нывондæн зæдтæн.

Цымæ цас уарзондзинад уыд йæ зæрдæйы Гæбулты Мелитоны радзырд»Æнæмастæй цæр»-ы  мадæн йæ хъæбулмæ?…

1 Фазæ. Лæвæрд информаци сахуыр кæнын.

         -Никуы банкъардта  Мустæг  сидзæры ад,Заремæ йын арæзта æппæт уавæртæ дæр.Йæ мад ын уыд фыд дæр æмæ мад дæр. Æххæст ын кодта  йæ алы фæндон дæр…

          Мад фæбæллы йæ сывæллоны хорздзинадмæ,фæфæнды йæ,цæмæй раст фæндагыл æрлæууа,сахуыр кæна æмæ бинонты хъуыддаг бакæна.Æппæт адæттæй хайджын фæци Мустæг?

     (ахуырдзаутæ дзурынц сæ хъуыдытæ).

       Мад цæмæ æнхъæлмæ каст,цæуыл уыд йæ цин?

-Иу бон Мустæг æрцыд  йе мбал Ацырухсимæ æмæ йæ чысыл лæппу Жорикимæ хъæумæ.

      Ссарын мады циндзинад æвдисæг рæнхъытæ.

 Мæ зæрдæ йæ зыдта…Зыдтон æй…

2 Фазæ. Цавæр информаци нæ фаг кæны тексты.

   Скъоладзаутæ  дзурынц сæ хъуыдытæ)

   Раст уыд фыд,цавæр рæдыд æруагъта?

   -Куыд дардта чындз йæхи хæдзары?

1 скъоладзау.  Йæ чындз Ацырухс æнкъард кодта…

2  скъоладзау .Къуырийы фæстæ  ацыдысты Гагрæмæ улæфынмæ.    

 Куыд уæм кæсы ,сывæллæттæ,мадæн æнцон уыд   бинонты ацыд?

Скъоладзау. Заремæйæн,æнæмæнг ,уыдис  зын бинонты ацыд ,йæхи аххосджын  кæны кæд фаг нæ балæггад кодтон мæ чындзæн…

     Уæдæй нырмæ рацыд  5 азы…Цавæр хъуыдытæ зилынц  фыдæбонджын  мады сæры?

Ахуырдзау.(Мад ницы зоны куыд сты,цы сты йæ бинонтæ.Уый бирæ хæттыты æрбады фыстæг фыссыныл.

    -Куыд балхынцъ кодта зæрдæрыст мад йæ фыстæг?(текст)

  -Куыд уæм кæсы сымахмæ-та ,цымæ Заремæ йæ фыстæг арвыста?

    «Сердце матери -это бездна, в глубине которой найдется прощение». Слайд 8 .(цǽуы ǽмбǽрстгонд»

    -Ссарын тексты мады мидмонолог.  Цæмæн спайда кодта  фыссæг ацы аивадон фæрæзæй?

   (фæлгонц  арфдæр ,бæстондæр раргом кæнынæн ,хъайтары миддуне æххæстдæрæй , ирддæрæй æвдисынæн.

-Тексты  ис узæлæн,рæвдауæн ныхæстæ,ссарын сæ.

     (мæ иунæг,мæ зæрдæдарæн,мæ удыгага, мæ удлæууæн,мæ зæрдæйы уидаг).

- Сымахмæ -та уæ мадæлтæ куыд фæдзурынц?

3 Фазæ. Сæйраг æмæ фæрссаг проблемæтæ дискуссийы фæрцы.

     (ахуырдзауты хъуыдытæ)

Сæйраг проблемæ-мад æмæ бинонты ахастытæ)

Фæрссаг проблемæ-йæ аххоссæгтæ.

 4 Фазæ. (сæйраг проблемæ бæлвырдгонд цæуы ,йæ райхалыны уавæртæ.)

   (ахуырдзауты хъуыдытæ).

                                      Мад

           Мустæг  æмæ  мад,Ацырухс æмæ  æфсин,Жорик æмæ нана.

5 Фазæ.Уынаффæ рахæссыны æмæ йын аргъ скæныны иумæйаг критеритæ(дискуссийы фæрцы)

-Цымæ цæмæн сси Мустæг афтæ стырзæрдæ йæ мадыл?

  (ахуырдзаутæ дзурынц аххоссæгтæ).

6 Фазæ.Сæйраг æмæ фæрссаг проблемæты тыххæй хатдзæгтæ.

   -Уæдæ мах абон æрныхас кодтам  мад æмæ цоты хсæн ахастдзинæдтыл.

Цавæр хъуыдытыл уæ бафтыдта ацы радзырд?

 Кæронбæттæны  ахуыргæнæг дзуры æцæг хабар

«Салæмттæ Мæскуыйæ».

Абарын дыууæ уацмысы »Авд  цухъхъайы»,» Фæстаг æхсæв « æмæ «Æнæмастæй цæр»-ы æртæ мады.

Ахуырдзау кæсы Бабочиты Русланы æмдзæвгæ»Хъиамæтгун мадæ»

Рефлекси.

 Ахуыргæнæджы фæсныхас:

Бæрæггæнæнтæ сæвæрын.

Хæдзармæ куыст: Ныффыссын нывæцæн «Мад-царддæттæг»