Тема:"Фарсдзырд"
план-конспект урока (7 класс)

Темæ:   «Æцæг хæлардзинад – æцæг   хæлар»

                 Чеку æмæ Кекуйы  хабæрттæ.

                 Грамматикон темæ: Фæрсдзырд.

Нысан:  1Зонгæ   лексикæ темæйæ  иу системæмæ æркæнын.

2. хъомыладон хæс:  ахуыр кæнын сывæллæтты  рæсугъд   миниуджытыл,   æцæгхæлардзинад иртасын,   æцæг хæлар уæвыныл.

3 . бакусын ныхасы рæзтыл.

Цæстуынгæ  æрмæг:           чиныг,  нывтæ,  ИКТ

Уæлæмхасæн æрмæг:       æмбисæндтæ, зарджытæ

Урочы  цыд.

Организацион  хай.

-Уæ бон хорз, сывæллæттæ!

-Чызджытæ  сбадут. Лæппутæ   сбадут.

-Аныхас  кæнæм  боныхъæдыл.

Фонетикон  зарядка.

-Ныр та скæнæм  фонетикон зарядка. Кæсæм  фæйнæгмæ.

З – С     зǽ- сǽ    зи – си     зу -су

                 за-са    зы-сы       зо- со

Зары  Зарӕ   зарӕг

Зǽлы, зǽлы   зард

Зарǽг  у йǽ  дарǽг

Зарǽг у  йǽ  цард.

Мотивация урока.

-Кæсæм  дарддæр  фæйнæгмæ.

-Кæй    уынут    нывы?  Чи  сты  бинонтæ?  Куыд   цæрынц?

-Кæй    уынут  дыккаг   нывы?    Куыд   цǽрынц?

-Адон та чи  сты?  Куыд   цǽрынц   кǽрǽдзиимǽ?

-Ацы   нывы та цы   уынут?  Куыд   цǽрынц   маймули  ǽмǽ стай?

-Уǽдǽ  куыд   загътат   афтǽмǽй   ацы  нывты иу цы кæны? кæрæдзиимæ  цǽрынц (куыд?) хǽларǽй.

- Уǽдǽ   абон    урочы    цǽй тыххæй  ныхас   кǽндзыстǽм?

(  хǽлардзинады  тыххǽй)

Хǽлардзинад=хǽлар+дзинад

                            ǽмбал

                            лымǽн

                            æрдхорд

-Сымахǽн  та   ис  хǽлǽрттǽ?

-Æмǽ  уӕдæ   чи  радзурдзǽн   йǽ  хǽлары   тыххǽй?(ахуырдзаутǽ    дзурынц)

- Загътам,  хǽлардзинад  вæййы   бинонты ӕхсæн, адӕмыхæттыты , цӕрæгойты , фӕлæ ӕнæмӕнгæй  хӕлардзинад  хъæуы   ӕмкъласонты æхсӕн  дæр.

Аудирование.(Экраныл   фǽрстытǽ.)

-Чи    у    Галя?

-Кǽимǽ   нǽ  бахǽлар    уыдзǽн  Галя?

 - Лǽмбынǽг    байхъусут   ǽмǽ сын дзуапп   ратдзыстут.

Къласмæ    æрбацыд   ног ахуырдзау.  Йæ ном Галя.  Зын  ын  уыдис ног скъолайы  уымæн  æмæ  дзы  никæй  зыдта ,нæ  йын  уыдис  ам  æмбæлттæ.

Галя  иунæгæй  лæууыдис   переменæйы.

 Уæд æм  иу  хатт  бацыд  йæ  къласаг   Мæдинæ  æмæ  йæ   фæрсы:

Дæхицæн    хæлæрттæ   нæма   ссардтай?

Нæ,  -  зæгъы Галя.

Мæнæн  дæр  нæ   къласы   хæлæрттæ  нæй:  иу  дæр  дзы  нæ   бæззы   хæларæн .

Æмæ   сæ   алкæй  дæр   ранымадта: кæй   схуыдта   хинæйдзаг, кæй    сайæгой, кæй та дыдзæсгом. Æрмæст   йæхи  тыххæй  ницы   загъта.

-Нæ   зонын, фæлæ  дзы  иу  дæр  хæларæн  нæ   бæззы.  Кæимæ дзы   бахæлар   уыдзынæ, уый  зоныс?  

Кæимæ дзы бахӕлар  уыдзынæн   , уый  нæма   зонын, фæлæ   мæхи   кæмæй   хизон, уый  фидарæй    зонын.  

-Чи   у Галя?

-Кǽимǽ   нǽ   бахǽлар   уыдзǽн  Галя?  Цǽуылнǽ?

Фысгǽ   куыст.

-Уæдæ ,хъуамæ   æцæг   æмбал    цавæр   уа?

-Ныффыссут   абоны   нымǽц.   рафыссут   фǽйнǽгǽй  

                                                                   æнувыд

Æцæг  æмбал  хъуамæ   уа ………        хинæйдзаг

                                                                   чъынды

                                                                    зæрдæхæлар

                                                                   рæдау

Æцæг   æмбал   хъуамæ   ма  уа …        сайаг

                                                                   æнæхин

                                                                  хиуарзон

                                                                 аудæг

                                                                 зивæггæнаг

Цалдæр   ахуырдзауы  бакæсдзысты  сæ   хъуыдыйæдтæ.

Физминутка.

Ис   мын   скъолайы   хæлар,

У бæрзонд   æмæ   хæрзконд.

Уарзы   кафын  æмæ   зарын,

Никæй бон у   ахæм   ссарын.

Хæдзармæ    куыст.

 Хӕдзармæ  куыст  уын  уыди бакусын  текстыл, Чеку æмæ   Кекуйы   тыххæй     зонын кӕсын æмӕ тæлмац кӕнын.

-Зæрдыл   æрлæууын   кæнæм   лексикæ.

1. кæрæдзийы

2. мæстæй марын

3. иугæйттæй

4. сæ ныхмæ ницы

бакæндзысты

5. уæлхæдзар

6. размæ бабадын

7. æввахс

8. фæстæдæр

9. къухтæ къæбутыл æрбатухын

Чиныгимæ куыст.

-Чи  сты Кеку  æмæ  Чеку?

-Кæм   цæрынц?

-Кæдæм  фæцæуынц   скъоламæ?   Цæмæн?

-Куыд   фæцæуынц   скъоламæ?   Цæмæн?(ссарут уыцы  рæнхъытæ  æмæ  сæ   бакæсут)

-Кæд  фæкæсынц   сæ   уæлхæдзæрттæй  сæ  фæндагмæ?  Цæмæн? (ссарут  уыцы   рæнхъытæ  æмæ  сæ   бакæсут)

-   Цæмæн   сæ  хонæм   хæлæрттæ?

(Кæрæдзийы  арæх  кæд  фæмæстæй  марынц, уæддæр  зын  сахат  сты  иумæ )

Грамматикæ.

-Лӕвæрд  цӕуы хъуыдыйæдтӕ  .Хъуыдыйæдты  уынут   фарст.  Уыцы  фарстӕн  раст  дзуапп  раттынæн   равзарын хъæуы  иу дзырд.  Дзырдтæ  лӕвæрд цӕуынц  . Бакæсӕм ма сæ.

-Цавӕр ныхасы хæйттӕ сты?

Зонæм  фӕрсдзырдæн  цалдӕр хуызы ис уый. Сбæрӕг    кæнӕм   сæ  хуызтӕ.

уæлейы  -бынаты  фӕрсдзырд

райсомæй- афоны фӕрсдзырд

иумæ- миниуӕгæвдисӕг  фæрсдзырд

-Фӕрстыты бæсты  бавӕрут  хъæугӕ дзырдтæ  ӕмæ сӕ  рафыссут.  Фæрсдзырдты бын бахах кӕнут.

Чеку æмæ  Кеку   скъоламæ (куыд?)   фæцæуынц .

(Кæд?) Чеку   æмæКеку акæсынцсæфæндагмæ.

(Кæцæй?) акæсынцсæфæндагмæдыууæхæлары?

-( уæлхæдзарæй,   райсомæй,  иумæ)

Хатдзæг.

Уæдæ   ма  иухатт   зæгъæм:

- Æцæг   хæлар хъуамæ  цавæр  уа?

Къордтӕй куыст.  (сӕмбырд  кӕнын ӕмбисӕндтӕ)

Æмбисæндтæ.

 Æцæг  хæлар   зын   сахат   сбæрæг  вæййы.

 Нæй  дын  хæлар – ссар ,ссардтай йæ-хъахъхъæнæй.

 Æнæ хæлар   адæймаг-æнæуидаг   бæлас.

Æнӕ   ӕмбал  цæрӕн  нæй.

Кæронбæттæн.

-Цы  базыдтат   урочы, æмæ   уæ  цæмæн  хъæуынц  ацы   зонындзинæдтæ.

Урочы   куыд    куыстон

Хæдзармæ куыст.

. 171- æм  фарс № 6

Текст дзурын  фæрстытæм  гæсгæ.

Темæ:   «Æцæг хæлардзинад – æцæг   хæлар»

                 Чеку æмæ Кекуйы  хабæрттæ.

                 Грамматикон темæ: Фæрсдзырд.

Нысан:  1Зонгæ   лексикæ темæйæ  иу системæмæ æркæнын.

2. хъомыладон хæс:  ахуыр кæнын сывæллæтты  рæсугъд   миниуджытыл,   æцæгхæлардзинад иртасын,   æцæг хæлар уæвыныл.

3 . бакусын ныхасы рæзтыл.

Цæстуынгæ  æрмæг:           чиныг,  нывтæ,  ИКТ

Уæлæмхасæн æрмæг:       æмбисæндтæ, зарджытæ

Урочы  цыд.

Организацион  хай.

Мотивация урока.

-Кæсæм  дарддæр  фæйнæгмæ.

-Кæй    уынут    нывы?  Чи  сты  бинонтæ?  Куыд   цæрынц?

-Кæй    уынут  дыккаг   нывы?    Куыд   цǽрынц?

-Адон та чи  сты?  Куыд   цǽрынц   кǽрǽдзиимǽ?

-Ацы   нывы та цы   уынут?  Куыд   цǽрынц   маймули  ǽмǽ стай?

-Уǽдǽ  куыд   загътат   афтǽмǽй   ацы  нывты иу цы кæны? кæрæдзиимæ  цǽрынц (куыд?) хǽларǽй.

- Уǽдǽ   абон    урочы    цǽй тыххæй  ныхас   кǽндзыстǽм?

(  хǽлардзинады  тыххǽй)

Хǽлардзинад=хǽлар+дзинад

                            ǽмбал

                            лымǽн

                            æрдхорд

-Сымахǽн  та   ис  хǽлǽрттǽ?

-Æмǽ  уӕдæ   чи  радзурдзǽн   йǽ  хǽлары   тыххǽй?(ахуырдзаутǽ    дзурынц)

- Загътам,  хǽлардзинад  вæййы   бинонты ӕхсæн, адӕмыхæттыты , цӕрæгойты , фӕлæ ӕнæмӕнгæй  хӕлардзинад  хъæуы   ӕмкъласонты æхсӕн  дæр.

Аудирование.(Экраныл   фǽрстытǽ.)

Чи    у    Галя?

-Кǽимǽ   нǽ  бахǽлар    уыдзǽн  Галя?

Фысгǽ   куыст.

-Уæдæ ,хъуамæ   æцæг   æмбал    цавæр   уа?

-Ныффыссут   абоны   нымǽц.   рафыссут   фǽйнǽгǽй  

                                                                   æнувыд

Æцæг  æмбал  хъуамæ   уа ………        хинæйдзаг

                                                                   чъынды

                                                                    зæрдæхæлар

                                                                   рæдау

Æцæг   æмбал   хъуамæ   ма  уа …        сайаг

                                                                   æнæхин

                                                                  хиуарзон

                                                                 аудæг

                                                                 зивæггæнаг

Цалдæр   ахуырдзауы  бакæсдзысты  сæ   хъуыдыйæдтæ.

Хæдзармæ    куыст.

 Хӕдзармæ  куыст  уын  уыди бакусын  текстыл, Чеку æмæ   Кекуйы   тыххæй     зонын кӕсын æмӕ тæлмац кӕнын.

Хатдзæг.

Æмбисæндтæ.

 Æцæг  хæлар   зын   сахат   сбæрæг  вæййы.

Кæронбæттæн.-Цы  базыдтат   урочы, æмæ   уæ  цæмæн  хъæуынц  ацы   зонындзинæдтæ.

Хæдзармæ куыст.

. 171- æм  фарс № 6

Текст дзурын  фæрстытæм  гæсгæ.