Инновацион эшчәнлек
проект

ФГАОУ ВО «Казанский (Приволжский) Федеральный университет»

Институт  психологии и образования

Приволжский межрегиональный центр повышения квалификации и профессиональной переподготовки работников образования

Итоговая аттестационная работа (проект)

ТЕМА

Методические указания по проектированию уроков развития речи в

5-ом классе

Авторы проекта

Саргузина Гузель Расимовна

учитель татарского языка и литературы

МБОУ «СОШ №1 г.Азнакаево» РТ

Научный руководитель

Сафина Р.Н., доцент, кандидат педагогических наук

Казань, 2.11-20.11. 2020 г.

Введение

Постановка проблемы.

     Язык- важнейшее средство человеческого общения, без которого невозможно существование и развитие общества.

    По утверждению Л.В.Щербы “каждый язык отражает культуру того народа, который на нем говорит”. Исходя из этого, вытекают и требования к учебному материалу, имеющему первостепенное значение при обучении родному языку. Необходимо отметить, что при обучении татарскому языку в русской школе существует ряд проблем:

   1.Самая большая трудность состоит не в усвоении нового для детей, а в преодолении структурных и системных навыков строя русского языка. Так, например, наиболее характерные ошибки в татарской речи учащихся русских школ обусловлены не только отсутствием в изучаемом языке категории вида, рода, предлогов, приставок и др., но и наличие “сходства”в склонении именных частей речи.

    2. Отсутствие у учащихся достаточно четких и дифференцированныхграмматических представлений и понятий русского и татарского языков (например, сказуемое в татарском языке всегда находится в конце предложения).

     Актуальность данных проблем обусловлена необходимостью развития речи школьников, формирования языковой и коммуникативной компетенций учащихся в процессе работы по обогащению грамматического строя их речи, развитию коммуникативных умений и навыков. Важно, что на уроках татарского языка учащиеся не должны заниматься только заучиванием материала, а должны приобретать коммуникативные умения.

    Сказанное определило тему наших методических рекомендаций: “Формирование коммуникативной компетенции на уроках татарского языка в русскоязычной школе”.

    Данные методические рекомендации разработаны в соответствие с законадательством Российской Федерации: Федеральным законом от 29 декабря 2012 г. № 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”, Приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 1 июля 2013г. №499 “Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по дополнительным профессиональным программам”, Рекомендациями Федеральной Службы по надзору в сфере образования и науки: Письмо от 16 марта 2018 года № 05-71, Приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 30 августа 2013 г. №1015 “Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общебразовательным программам – образовательным программам начального общего, основного общего и среднего общего образования” ( зарегистрирован Министерством юстиции Российской Федерации 1 октября 2013 г., регистрационный номер № 30067).

  “Изучайте значение слов - и вы избавите свет от половины его заблуждений”, сказал великий поэт А.С.Пушкин. Отметим, что данная деятельность не нова, однако, в настоящее время актуальность необходимости обогащения существующей в школе практики с целью формирования коммуникативной компетенции  в учебном процессе возрастает.

Цель проекта:

Изучив нормативно-правовые документы и научную литературу, показать продуктивность коммуникативной технологии и формирование методических рекомендаций проектирования уроков развития речи с целью раскрытия у учеников творческих возможностей.

Задачи проекта:

1. Выделить упражнения, формирующие коммуникативную компетенцию учащихся.

2. Упражнения в чтении как необходимость развития речи.

3. Упражнения в письме как самый сложный процесс при формировании коммуникативной компетенции.

4. Определение мотивацию к изучению татарского языка в русскоязычной школе.

Целевая группа проекта: Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение  «Средняя общеобразовательная школа №1 города Азнакаево» Азнакаевского муниципального района Республики Татарстан, 5 класс.

Срок реализации проекта: 2020-2021 учебный год.

Место реализации проекта: Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение  «Средняя общеобразовательная школа №1 города Азнакаево» Азнакаевского муниципального района Республики Татарстан, 5 класс

Этапы реализации проекта

1. Подготовка и организация проекта. 2.11.-20.11, 2020-2021 учебный год.

2. Основная деятельность 2020-2021 учебный год

3. Заключительный этап, 2021 год, май

Основное содержание проекта

План мероприятий по реализации проекта

Ресурсы

Планируемые результаты реализации проекта:

1. Психолого-педагогическая. Развивать навыки восприятия на слух аудиотекста и понимать содержащуюся в нем информацию. Развитие специальных умений и навыков необходимых в исследовательском поиске. Расширение кругозора ребенка
2. Коммуникативная. Речевые навыки и навыки сотрудничества. Общаться, взаимодействовать с людьми.
3. Предметная. Развивать навыки диалогической речи, участвуя в диалоге-расспросе по заданной речевой ситуации.
4. Методическая. Результативно мыслить и работать с информацией в современном мире.

Критерии эффективности проекта (методы диагностики)

1. Повышение качества успеваемости и уровня личностных достижений обучающихся.
2. Оценка удовлетворенности родителей уровнем успешности.
3. Повышение количества обучающихся на «4» и «5».
4. Потребность использования данного проекта другими педагогами.

Литература

Нормативные документы

1. Федеральный закон от 29 декабря 2012 г. № 273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”
2. Приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 1 июля 2013г. №499 “Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по дополнительным профессиональным программам”.
3. Рекомендации (Федеральная Служба по надзору в сфере образования и науки) Письмо от 16 марта 2018 года № 05-71.
4. Приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 30 августа 2013 г. №1015 “Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общебразовательным программам – образовательным программам начального общего, основного общего и среднего общего образования” ( зарегистрирован Министерством юстиции Российской Федерации 1 октября 2013 г., регистрационный номер № 30067).

На татарском

5. Харисов Ф.Ф. Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең фәнни-методик нигезләре.–Казан: Татар. кит. нәшр., 2015.
6. Харисов Ф.Ф. Татар теле: яңача укыту юнәлешләре. –Казан, 2015. – 53 б.
7. Гыйләҗева Л., Һадиева Г. Тәҗрибә, осталык, иҗадилык.  //Мәгариф.-2020.- №9.- Б.32-34
8. Сәгъдиева Р. Рус мохитендә яшәгән татар баласына туган тел. // Мәгариф. – 2020.- № 8.-Б. 32-37
9. Харисов Ф. Полилингваль белем бирү шартларында татар теле һәм әдәбияты укытучыларының һөнәри үсеше. // Мәгариф.- 2020.- № 6.- Б.32-37

На русском

10. История татарской литературы. В восьми томах. Том 7.- Казань.: Фолиант, 2019.
11. Татарская грамматика. В трех томах. Том I.- Казань, 2015

Интернет ресурсы

http:// belem.ru

http://balarf.ru

http:// vk.com/tatarbelem

http:// standart.edu.ru

Азнакай муниципаль районы Азнакай шәһәре 1 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе

Проект эшчәнлеге

Тема: Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресләренә методик күрсәтмәләр

Азнакай муниципаль районы Азнакай шәһәре 1 нче урта гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы Саргузина Гүзәл Рәсим кызы

   Татар теле һәм әдәбият дәресләрендә укучыларның иҗади эшләү сәләтләрен үстерү, татар теленә  мәхәббәт тәрбияләү – татар теле һәм әдәбият  укытучысының төп максаты. “ Тел дигән дәрья бар, төбендә энҗе – мәрҗән бар, белгәннәр чумып алыр, белмәгәннәр коры калыр”, - дип бик белеп әйткән зирәк халкыбыз. Чыннан да, тел дәрьясының гаҗәеп кыйммәтле, хикмәтле хәзинәсен эзли, таба, күрә белергә өйрәтү бик мөһим.

    Укучының алга таба үсеше башлангыч сыйныфта алган белемнәргә бәйле. Шуңа күрә башлангыч сыйныф укытучысы белем бирү белән бергә баланы шәхес буларак үстерергә, уку эшчәнлегенең төрләренә өйрәтергә тиеш. Ничек итеп? Башлангыч сыйныфларга белем биргәндә күрсәтмә әсбаплар зур роль уйный. Бүгенге көндә таблица, рәсем, аудиоязма, видеоязма белән бергә, компьютер программалары, презентацияләр, электрон дәреслек, On-Line режимында укыту, интерактив такта һ.б. кулланыла. Хәзер компьютер, мультимедия программаларыннан башка белем бирүне күз алдына да китереп булмый. Ә шулай да: “Укытучының тере сүзен бернинди компьютер да алыштыра алмый”,- дигән сүзләрне еш ишетергә туры килә. Мин дә  бу сүзләр белән килешәм. Тел дәресләрендә укучыларны мониторга каратып кына үткәреп булмый. Чөнки дәреснең төрле этапларында урынлы, уңайлап кулланылган компьютер белән эш укучының укытучы, сыйныфташлары белән аралашуы һәм башка күп төрле эшләр белән үрелеп барырга тиеш.

       Рус балаларына татар теле укытуның төп максаты – аларны бу телдә сөйләшергә, тыңлап аңларга, укырга һәм язарга, сүзләрне дөрес әйтә белергә өйрәтү, сүз байлыгын арттыру. Шуңа күрә укучыларның яшь үзенчәлекләрен искә алып һәм дәрестә төрле алымнар кулланып, аларны актив сөйләмгә тартырга тырышам. Иң беренче чиратта, аларда телне өйрәнү теләге уятырга тырышам. Һәр дәресне башлар алдыннан һава торышы, укучыларның кәефләре турында әңгәмә оештырам.

     Рус телле балалар белән эшләгәндә, игътибарны, аеруча, сөйләм телен үстерүгә юнәлтергә кирәк. Моның өчен бәйләнешле сәйләм үстерү дәресләре үткәрелә. Мәсәлән, ул “Туган ягым” дип атала. Дәрес башында Туган як турында сөйләшү, әңгәмә үткәрелә. Туып үскән якның табигатенә, байлыкларына игътибар ителә. Туган як табигатен матур итеп сурәтләү өчен укучыларга этәргеч сүзләр бирелә. Әңгәмәдән соң укучылар шушы темага кечкенә инша ( сочинение) язалар.

     Татар телен чит тел буларак өйрәтү процессында, уеннардан файдалану укучыны белем алуга, укуга кызыксынуын уята. Мәсәлән, мин рольле уеннарга өстенлек бирәм. Презентациядә тәкъдим ителгән ситуацияне күзаллап, укучылар рольле уеннарда да теләп катнашалар. Аларны парларда һәм төркемнәрдә үткәрергә мөмкин. Рольле уен катнашучылар һәм тыңлаучылар өчен дә бер үк дәрәҗәдә файдалы. Балаларда сөйләшүдә катнашу, нидер сорау яки әңгәмәдәшенә җавап бирү ихтыяҗы туа. Уенны оештырганда берничә шарт истә тотып эшләнә: укучыларның сөйләм эшчәнлеге төрле дәрәҗәдә булуын истә тотып, рольләрне дөрес бүлеп бирү; укучыларга яхшы таныш булган ситуацияләрне генә файдалану; телдән актив аралашу мохите булдыру. Уен барышында укучылар сүзләрне күмәк кабатлыйлар, яңа сүзләрне дөрес әйтергә өйрәнәләр, бер – берсе белән аралашалар. Дәресләрдә “Могҗизалар кыры”, “Ватык телефон”, “Дәвам ит, сүз төзе, сүз уйла” уеннары уздырам. Алар укучыларның сүзлек байлыгын арттыра. Сюжетлы рәсемнәрне, картиналарны да еш кулланам. Чөнки рәсем, картина баланың хисенә тәэсир итә, сөйләмдә образлы сүзләр кулланырга булыша. Рәсемгә карап хикәя төзү – иҗади эш. Бу безнең дәресләрдә шактый урын ала.

    Сөйләм телен үстерүнең метод-алымнары күптөрле. Ләкин бу эшне гамәлгә ашыру өчен, җитәрлек күрсәтмә материал булу зарур. Мин, мәсәлән, эшемнең беренче этабын шушындый материаллар туплаудан башладым. Хәзер татар теле һәм әдәбияты кабинетында һәр сыйныф укучылары өчен сюжетлы картиналар, терәк сүзләр белән бирелгән рәсемнәр, карточкалар, шигъри текстлар, дисклар, аудиокассеталар, викторина һәм конкурслар өчен төзелгән сораулар, милли төбәк компоненты, төрле сүзлекләр, халык авызы иҗаты әсәрләре бар. Укучыларның сөйләм телен үстерү башлангыч сыйныфтан 11 сыйныфка кадәр эзлекле рәвештә алып барылырга тиеш. Моның өчен мин, иң беренче чиратта, сүзлекләргә мөрәҗәгать итәм. ”Лексика” темасын үткәндә, сүзнең төп һәм өстәмә мәгънәсен табу, фразеологик әйтелмәләрнең мәгънәләрен билгеләү, антонимнар кергән мәкальләр, табышмаклар уйлау, омонимнарны дөрес куллануга җөмләләр төзү укучыларның сүзлек байлыгын арттыруга ярдәм итә. Шул ук теманы, югары  сыйныфларда тирәнәйтеп, системага салганда текстны бер телдән икенче телгә тәрҗемә итү, фразеологик  әйтелмәләрнең рус телендәге эквивалентларын табу кебек эшләр белән катлауландырам.    Шулай ук укучылар белән “Фонетика” бүлеген үткәндә орфографик сүзлектән файдаланып, бер төрле язылган, икенче төрле әйтелә торган сүзләрне табу , шуларга бәйләнешле текстлар төзү дә бик отышлы.  Югарырак сыйныфларда эшләр бераз катлауландырыла: төрле картиналарга карап әкият язу, шигырьләр иҗат итү, хикәя язарга өйрәнү кебек  гамәлләр башкарыла. 5-6 сыйныфларда рәсем дәресләре укытыла. Сәләтле балаларның күбесе бер уңайдан укылган әсәрләргә дә иллюстрацияләр  ясый. Бу исә аларга “Ни өчен әлеге эпизодны сайлап алдың?”, ” Үз рәсемеңдә нәрсә күрсәтергә теләдең?”, ”Әсәр белән рәсем арасында нинди аерма бар?” һ.б. шундый сораулар бирергә нигез булып тора. Күренекле рәссамнарның картиналары буенча эшләү дә укучыларның сөйләм телен үстерерүдә нәтиҗәле чара. Милли йөзебезне чагылдырган “Салтык болыны”(Б.Урманче), “Сабантуй” (Л.Фәттахов), “Урал тавы эргәсендә”(Б.Урманче), “Су буе”(Ф.Әминов) һ.б. картиналар укучыларда милли горурлык хисе уятуга, көнкүрешебезгә, милли культурабызга кагылышлы сүзләр байлыгын арттыруга ярдәм итә. Шулай ук бөек рус рәссамнарының  иҗатына да мөрәҗәгать итү кирәк. Бигрәк тә, И.И. Шишкин әсәрләрен балалар яратып кабул итәләр.

      Сөйләмнең диалогик формасы аралашуда күбрәк очрый һәм сөйләм эшчәнлегенең башка төрләрен тулыландыруны да үз эченә ала. Балаларның тыңлап аңлау һәм монологик сөйләм күнекмәләре дә камилләшә. Һәрбер дәрес укучының сөйләм телен үстерергә тиеш. Мәсәлән, дәрес материалында диалог бирелгән. Укучылар аны күз йөртеп яисә кычкырып укып чыгалар, бер укучы монолог итеп сөйли, аннары төп фикерне ачыклыйбыз һәм төркемнәрдә эш башлана: төп тема буенча фикер алышалар. Бу эшне тексттан соң да үткәрергә була. Укучылар үзләренең фикерләрен әйтәләр, нәтиҗәләр ясыйлар. Укыту дәверендә дәреслек һәм сүзлек белән эшләүгә аеруча зур урын бирәм. Яңа сүзләр белән җөмләләр төзетәм. Тестларга зур әһәмият бирәм. Балаларга татар теле укыту методикасын чит ил телләрен өйрәтү ысуллары белән туры китерергә тырышам. Татар теленең аралашу өчен кирәклеген аңлатам. Татар язучыларының, шагыйрьләренең иҗатлары турында да мәгълүмат биреп торам. Районыбыз язучыларын һәм шагыйрьләрен дә онытмыйм. Алар турында мәгълүмат бирәм. Рус телле балаларда татар теленә, сәнгатенә, мәдәниятенә, тарихына хөрмәт хисе тәрбияләү, бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен камилләштерү максатыннан, программа нигезендә дәресләр, чаралар үткәрәм, вакытлы матбугат материаллары белән таныштырам.

      Сәнгатьле уку дәресләре бик кызыклы һәм мавыктыргыч булып үтә. Биредә укучылар, матур итеп уку белән бергә текстның төп мәгънәсен аңларга, сораулар куя белергә, шул ук вакытта, үзләре дә тулы , дөрес итеп җавап бирергә өйрәнә. Моннан  тыш, төрле мәзәкләрне, кечкенә күләмле әкиятләрне сәхнәләштереп күрсәтү дә укучыларга ирекле сөйләмдә сүзләрне урынлы куллана белергә өйрәтә.Төрле темаларга диалоглар төзү, туры сөйләмне кыек сөйләмгә әйләндерү, шигъри әсәрне чәчмә формада аңлату- бәйләнешле сөйләм үстерүнең билгеле бер алымы.

5 нче сыйныфта татар теленнән түбәндәге сөйләм үстерү дәресләре каралган.

 - Китап –минем дустым;

- Өйдә мин –булышчы;

- Минем көндәлек режим;

- Минем дусларым;

- Дусларымда кунакта;

- Табын янында;

- Дүрт аяклы дуслар;

- Сәламәтлек.

“Дүрт аяклы дуслар” темасына сөйләм үстерү дәресендә түбәндәге биремнәрне үтәргә мөмкин.

1.Текстны укыгыз.

                                Сөйкемсез песи

      Безгә аклы-сарылы песи баласы кереп ияләште. Безнең үзебезнең бер песиебез бар иде инде. Ул песиебез үзе ап-ак, маңгаенда кара тап бар. Без аны матурлыгы өчен генә түгел, акыллылыгы өчен дә яратабыз. Ул, үзе бик шаян булса да, ашамлыкка тими. Күршеләргә дә кереп йөрми. Ә күршедән кергән песи бик тәртипсез булып чыкты. Бертуктаусыз «мияу-мияу» ди. Ашарга бирсәң, төрле җиргә тарата башлый да идәнне пычрата. Өстәлгә менеп, икмәк сыныкларын тартып төшерә. Тагын әллә нинди тәртипсезлекләр эшли. Беркөнне минем белән уйнарга иптәш кызым Мәйсәрә керде. Ул:

— Бу юньсез песине нигә керттегез? Ул инде бик күп кешегә йөрде. Бездә дә булды. Аны бөтен кеше дә куып чыгарды. Ул — акылсыз, сөйкемсез песи,— диде.

— Ә мин аны куып чыгармыйм, тәртипкә өйрәтәм,— дидем мин. Абыем Шамил дә:

— Әйдә, өйрәтеп карыйк, өйрәнми икән — үзенә үпкәләр,— диде.

Без абыем белән икәүләп песине өйрәтә башладык. Аңа ашарга да, йокларга да урын әзерләдек. Бер атнадан соң песи бөтенләй үзгәрде: матурланды, акыллыланды. Хәзер Мәйсәрә песине үзенә алырга тели:

— Сезнең үз песиегез бар бит, бусын миңа бирегез әле,— ди. Без абыем белән көләбез.

— Юк инде, хәзер без аны беркемгә дә бирмибез,— дибез. Песи дә, сүзне аңлаган кебек, иркәләнеп койрыгын болгый башлый.

                                                                 (Ә. Бикчәнтәевадан)

Биремнәр.

1. Сорауларга җавап бирегез.

Хикәядә ничә песи сурәтләнә? Кешедән кергән песи башта нинди була? Аннан соң ул ничек үзгәрә? Кемнәр ярдәмендә? Мәйсәрә ни өчен песине кире үзенә алырга тели?

2. Хикәянең исемен ничек үзгәртер идегез? Сөйләп карагыз.
3. Сорау репликалары өстәп, диалогны төзегез.

_   … ?

— Минем песи балаларым бар.

— … ?

— Мырау, Йомшаккай.

— … ?

— Мин аларны бик яратам.

— … ?

— Мин аларны уйнатам.

_  … ?

— Төнлә минем яныма килеп яталар.

— … ?

— Алар шундый нәни.

— … ?

4. Бирем.

Үзегезнең песиегез (этегез һ. б.) турында сөйләгез.

 “Китап-минем дустым” темасына сөйләм үстерү дәресе булганда түбәндәге биремнәрне тәкъдим итәм.

1.Укыгыз.

— Китап — якын дус, диләр. Моны ничек аңлыйсыз?

— Үзеңне борчыган, уйландырган һәм дулкынландырган сорауларга җавапларны якын дус кына бирә. Шундый ук җавапларны укучы китаптан таба ала.

— Китапны нинди шартларда укый башлау яхшырак дип уйлыйсың?

— Китапны укый башлау өчен, күңелең күтәренке, кәефең яхшы, йокың туйган булырга тиеш.

— Нинди урын сайларга?

— Тыныч, якты урын.

— Ни өчен?

— Тавышлы җирдә игътибар кими. Яктылык җитмәсә, күзгә зыян килә.

— Кайберәүләр көннәр буена китапны кулларыннан төшермиләр. Икенчеләр исә китап укуны хезмәт һәм спорт белән аралаттыралар.

— Ә мин йоклар алдыннан укырга яратам.

Бирем.

Диалогтагы раслауларның кайсы файдалырак дип уйлыйсыз? Исбат итегез.

Әгәр китап сөйләшә белсә, ул үзенең укучыларыннан нинди кагыйдәләрне үтәүне катгый таләп итәр иде икән? Бирелгән җөмләләргә таянып, кагыйдә чыгарып языгыз.

1.Зинһар өчен, миңа пычрак кул белән тотынмагыз, башка китап укучылар алдында миңа оят булачак.

2.Миңа ручка яисә карандаш белән сызгаламагыз!

3.Укыганда, минем өстемә терсәкләрегезне куймагыз; йөзем белән аска каратып салмагыз; әгәр сезнең белән шулай кылансалар, бер дә ошамас иде.

4.Битләрем арасына карандаш яки нинди дә булса әйбер куеп япмагыз, битләрем ертылып чыгачак.

5.Укып туктаган урында төсле ефәк җеп куеп калдырыгыз; битләремне бөкләмәгез.

6.Миңа чиста булып калырга ярдәм итегез, һәм мин һәрвакыт файдалы булырмын.

“Табын янында” темасы буенча сөйләм үстерү дәресе булганда, мондый биремнәр бирергә мөмкин.

Текстны тыңлагыз.

Өстәл янында

— Бар, улым, әтиеңне чакыр. Ул ишегалдында кар көри,— диде Фәһимгә әнисе.

Өстәл өстенә ак ашъяулык ябылган. Һәркем алдына тәлинкә, кашык һәм чәнечке куелган. Фәһимнең әнисе икмәк кисте, тәлинкәләргә аш бүлде.

Менә әтисе дә керде. Фәһим белән әтисе, кулларын юып, ашарга утырдылар. Фәһим кашыгын алды да ашыга-ашыга ашарга кереште.

— Нигә ул кадәр кабаланасың? Ашыкма! Ашыгып ашасаң, ашказаныңны бозарсың. Ашаганда дөрес утыр, кашык, чәнечкеләрне дөрес тот. Азыкны яхшылап чәйнә,— дип киңәш бирде әтисе Фәһимгә.

— Бик ашыйсы килгән иде шул, уйнарга да чыгасы бар,— диде Фәһим.

Моннан соң ул һәрвакыт әтисенең сүзләрен исендә тотты һәм ашыкмыйча гына ашый торган булды.

Бирем.

Сорауларга җавап бирегез.

Фәһимнең әнисе аш өстәлен ничек әзерләгән? Фәһим белән әтисе ашар алдыннан нишләгәннәр? Фәһим ничек ашаган? Әтисе Фәһимгә нинди киңәш биргән?

Сөйләм үстерү дәресләре булганда тәрҗемә күнегүләре дә ярдәм итә. Мәсәлән,

Тәрҗемә итегез. Инкарь җөмләләрне табып языгыз.

Я ученик. Я учусь в школе. 2. Мой брат художник. Он не инженер. 3. Моя сестра на работе. Она врач. 4. Он студент. 5. Вы студент? — Нет, я врач. 6. Моя сестра дома. 7. Мы не в школе. Мы дома. 8. Мой брат ученик. Он в школе. 9. Ваша мама дома? — Нет, она на работе. 10. Ваш двоюродный брат дома? — Нет, он в школе. Он ученик. 11. Ваша сестра учительница? — Нет, она студентка. 12. Твой папа на работе? — Нет, он дома.13. Твоя сестра машинистка? — Да.— Она дома? — Нет, она на работе. 14. Мой дедушка ученый. 15. Моя мама не учительница. Она врач.

       Телне өйрәнү, аны үзләштерү, билгеле булганча, бик катлаулы, иҗади эш. Аның нигезендә өйрәтүчегә механик рәвештә иярү түгел, бәлки актив танып- белү эшчәнлеге  ята. Белем алуның асылын тәшкил иткән танып-белү эшчәнлеген нәтиҗәле итү өчен, укучы эшчәнлеген төрле күнегүләр һәм биремнәрне мөстәкыйль  чишәргә  омтылырлык итеп оештыру  сорала.